‘စိတ္ေရာဂါရွိရင္ သားသမီး ရယူသင့္/မသင့္’
ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
စာေရးသူကုသခဲ့တဲ့ လူနာေတြ၊ လူနာရဲ႕ မိသား စုနဲ႔ မိတ္ေဆြေတြအျပင္ စိတ္က်န္းမာေရးသင္တန္း သားေတြက စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး သူတို႔သိခ်င္တာေတြကို ေမးျမန္းေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီအေတြ႕အႀကံဳေတြကိုျပန္လည္စဥ္းစားၿပီး “ ရွင္း ျပပါဆရာ . . .” ေဆာင္းပါးကို ေရးသားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုတစ္ပတ္မွာ စိတ္ေရာဂါရွိရင္ သားသမီး ရယူသင့္/မသင့္ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကို ရွင္းလင္းေျဖ ၾကားထားပါတယ္။
_ _ _
မစ္ေအဟာ အသက္ ၂၅ ႏွစ္ေက်ာ္ ႐ံုးစာေရး ၀န္ထမ္းတစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ သံုးလေလာက္က အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့ၿပီး ခင္ပြန္းက ကိုယ္ပိုင္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးပါ။ လက္ထက္ၿပီးစ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ ရႊင္ေနၾကရေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လေလာက္က မစ္ေအ စိတ္က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕တဲ့လာပါတယ္။ အိပ္ေရးပ်က္၊ အစားပ်က္၊ အေျပာအဆိုမွား၊ နားထဲမွာ အသံေတြၾကား စတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚေပါက္လာတယ္။ အေျခအေနဆိုးလို႔ ေဆး႐ံုတင္ကုသရပါတယ္။ ပထမဆံုးအႀကိမ္ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါ (Schizophrenia Disorder) လို႔ ဆရာ၀န္က သတ္မွတ္ပါတယ္။ စိတၱဇေရာဂါကုေဆးနဲ႔ စိတ္ကုထံုးေတြေၾကာင့္ ေရာဂါသက္သာေပ်ာက္ကင္းလာတယ္။ စိတၱဇေရာဂါကုသေဆးကို ဆက္လက္စားသံုး ဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ေသးတယ္။
စာေရးသူ ျပန္လည္စမ္းသပ္စစ္ေဆးတဲ့ေန႔မွာ ခင္ပြန္းမစၥတာတီနဲ႔ မစ္ေအတို႔အတူ ေရာက္လာတယ္။ သူတို႔ဆံုးျဖတ္ရခက္ေနတဲ့ ျပႆနာတစ္ခုကို တင္ျပေမးျမန္းပါတယ္။
မစ္ေအက မစၥတာတီရဲ႕ ဘယ္ဘက္လက္ခံုကို သူမရဲ႕ ညာဘက္လက္နဲ႔ ဆုပ္ကိုင္ၿပီး စတင္ေမးျမန္းတယ္။
” ကြၽန္မတို႔သားသမီးလိုခ်င္တယ္ ဆရာ။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္မမွာစိတ္ေရာဂါရွိလာေတာ့ သားသမီးယူသင့္၊ မယူသင့္ဆိုတာကို မေ၀ခြဲႏိုင္ျဖစ္လာပါတယ္”
ဘယ္လိုအခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မေ၀ခြဲႏိုင္ျဖစ္ ေနသလဲလို႔ စာေရးသူက ေမးၾကည့္ေတာ့-
“ ကြၽန္မ ခံစားေနရတဲ့ ေရာဂါက စိတ္ကစဥ့္က လ်ားစိတၱဇေရာဂါဆိုေတာ့ ကြၽန္မတို႔သားသမီးေတြ မွာ ဒီလိုေရာဂါ ျဖစ္လာမွာကို စိုးရိမ္ပါတယ္။ ေနာက္ ၿပီး ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေနခ်ိန္မွာ ေရာဂါျပန္ထလာမွာကိုလည္း ကြၽန္မ ေၾကာက္ပါတယ္”
မိဘ တစ္ဦးဦးမွာ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါရွိရင္ သားသမီးေတြထဲမွာ ေရာဂါျဖစ္ႏႈန္းက ၁၃ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္တယ္။ မိဘႏွစ္ဦးစလံုး ဒီေရာဂါရွိရင္ သားသမီး ေတြထဲမွာ ေရာဂါျဖစ္ႏႈန္းက ၄၆ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးတက္လာပါတယ္။ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမေတြထဲမွာ ေရာဂါရွိရင္ က်န္ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမေတြမွာ ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းက ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္ . . .
မစ္ေအေျပာတာကို သေဘာတူတဲ့ အမူအရာ နဲ႔မစၥတာတီက ေခါင္းညိတ္ျပပါတယ္။
ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေရေရလည္လည္ရွင္းျပ ဖို႔လိုတယ္လို႔ စာေရးသူ စဥ္းစားမိတယ္။ ဒါေၾကာင့္-
“ သားသမီးယူသင့္၊ မယူသင့္ဆိုတာကိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ေပးဖို႔ မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ မစၥတာတီနဲ႔ မစ္ေအတို႔ စဥ္းစားႏိုင္ဖို႔လိုအပ္တဲ့ အ ခ်က္အလက္ေတြကို ကြၽန္ေတာ္ေျပာျပႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြၽန္ ေတာ္တို႔ သိရွိထားတာရွိတယ္။ ျပည္သူလူထုထဲမွာ တစ္သက္တာအတြင္း ဒီေရာဂါျဖစ္ပြားႏႈန္းက တစ္ ရာမွာ တစ္ေယာက္(တစ္ရာခိုင္ႏႈန္း)ရွိပါတယ္”
မစၥတာတီက အနည္းငယ္ေတြေ၀စဥ္းစားၿပီး ေမးခြန္းထုတ္တယ္။
“ တစ္သက္တာအတြင္းဆိုတာကဘာလဲဆရာ”
စာေရးသူ ဆက္လက္ေျဖၾကားေပးပါတယ္။
“ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ သက္တမ္းကာလတစ္ ေလ်ာက္ကိုဆိုလိုတာပါ။ ေမြးဖြားလာတဲ့ ကေလး တစ္ရာကို သူတို႔သက္တမ္းတစ္ေလ်ာက္ လိုက္ ၾကည့္ရင္ တစ္ေယာက္က စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇ ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုလိုတာပါ။ မိသားစုထဲမွာ ဒီေရာဂါရွိရင္ေတာ့ ေရာဂါျဖစ္ႏႈန္းက ပိုမိုလာပါတယ္။ မိဘတစ္ဦးဦးမွာ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါရွိ ရင္သားသမီးေတြထဲမွာ ေရာဂါျဖစ္ႏႈန္းက ၁၃ ရာခိုင္ ႏႈန္းျဖစ္တယ္။ မိဘႏွစ္ဦးစလံုး ဒီေရာဂါရွိရင္ သား သမီးေတြထဲမွာ ေရာဂါျဖစ္ႏႈန္းက ၄၆ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တိုးတက္လာပါတယ္။ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမေတြထဲမွာ ေရာဂါရွိရင္ က်န္ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမေတြမွာ ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းက ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္”
စာေရးသူ ဒီလိုေျပာျပလိုက္ေတာ့မစ္ေအ မ်က္ႏွာညႇဳိးသြားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး စိုးရိမ္တဲ့ အသံနဲ႔ မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
“ ဆရာ ေျပာသလိုဆိုရင္ ကြၽန္မခံစားေနရတဲ့ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါက မ်ဳိး႐ိုးလိုက္တတ္တဲ့ ေရာဂါမ်ဳိးေပါ့”
သူတို႔လင္မယား အျမင္မွားသြားမွာ စိုးရိမ္မိလို႔ စာေရးသူက သူတို႔မ်က္ႏွာကို ၾကည့္ၿပီး ေလးေလး နက္နက္ဆက္လက္ေျပာပါတယ္။
“ အဲဒီလို အတိအက် ေကာက္ခ်က္ခ်လို႔ မရပါ ဘူး မစ္ေအ။ ဗီဇမ်ဳိးေစ့ရွိတိုင္း ဒီလိုေရာဂါ ျဖစ္ေတာ့မယ္လို႔ တပ္အပ္ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ ဥပမာ-မ်ဳိးဥတူ အႁမႊာပူးေတြကိုၾကည့္ပါ။ မ်ဳိးဥတူ အႁမႊာပူးဆိုတာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ဗီဇမ်ဳိးေစ့ပံုတူပါရွိတဲ့ အႁမႊာပူး။ သားဥတစ္လံုးထဲက သေႏၶသားႏွစ္ေယာက္ ျဖစ္ပြားလာတဲ့ အႁမႊာပူးကိုေျပာတာပါ။ အဲဒီလို မ်ဳိးဥတူ အႁမႊာပူး တစ္ေယာက္မွာ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါရွိရင္ က်န္အႁမႊာပူးတစ္ေယာက္ အလားတူ ေရာဂါရရွိဖို႔က ၄၈ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္ပါတယ္။ ရာခိုင္ႏႈန္းျပည့္ မဟုတ္ဘူး။ ဒီအခ်က္က ဘာကိုေဖာ္ျပသလဲ။ ဗီဇမ်ဳိးေစ့ပါရွိ တိုင္းေရာဂါျဖစ္ပြားမလာဘူးဆိုတာကို ေထာက္ျပတဲ့ သေဘာပါ။
မစ္ေအက အားတက္လာတဲ့ အမူအရာနဲ႔ ေသခ်ာေအာင္ ေမးပါတယ္။
“ ဒီလိုဆိုေတာ့ ကြၽန္မရဲ႕ေရာဂါ ဗီဇမ်ဳိးေစ့ပါရွိတိုင္း ကြၽန္မကေလးမွာ ေရာဂါရရွိလာမွာ မဟုတ္ဘူးေပါ့”
စာေရးသူက ထပ္ဆင့္ေျပာပါတယ္။
“ မွန္ပါတယ္။ မိဘတစ္ဦးဦးမွာ ဒီေရာဂါရွိေပမယ့္ သားသမီးေတြထဲမွာ ၈၇ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ဟာ ေရာဂါ ျဖစ္မလာဘူးဆိုတာလည္း သတိမူသင့္ပါတယ္”
တစ္ခ်ိန္လံုး ၿငိမ္ၿငိမ္သက္သက္ နားေထာင္ေနတဲ့ မစၥတာတီက အေရးႀကီးတဲ့ ေမးခြန္းတစ္ခုကို ေမးပါတယ္။
“ ဒီလိုဆိုေတာ့ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇအျပင္ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ပြားဖို႔ အလားအလာမ်ားေစတဲ့ တျခားအေၾကာင္းရင္းေတြ ရွိသလား ဆရာ”
စာေရးသူက အလ်င္အျမန္ ေျဖဆိုလိုက္တယ္။
“ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ေတြကေတာ့-
– မိခင္ကိုယ္၀န္ရွိခ်ိန္မွာ တုပ္ေကြးေရာဂါ၊ ေရယုန္ေရာဂါ စတဲ့ကူးစက္တတ္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ေရာဂါခံစားရျခင္း၊
– ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း၊
– သားဖြားခ်ိန္မွာ ေမြးကင္းစကေလး ဒဏ္ရာရရွိျခင္း၊
– ေမြးကင္းစကေလး ေအာက္ဆီဂ်င္ဓာတ္နည္းလို႔ အသားျပာျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ထိခိုက္ျခင္း၊
– ကေလးငယ္ဘ၀မွာ ဦးေႏွာက္ဒဏ္ရာရျခင္း၊ ဦး ေႏွာက္ေရာင္ေရာဂါ ခံစားရျခင္း၊
– မိခင္နဲ႔ သားသမီးဆက္ဆံေရးပံုသ႑ာန္ မမွန္ျခင္း၊
– ကေလးဘ၀မွာ ႐ိုက္ႏွက္ညႇင္းဆဲတာ၊ လိင္ေစာ္ကားတာ ခံစားရျခင္း၊
– ငယ္စဥ္ကစၿပီး မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲျခင္း၊
– အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံျခား သြားေရာက္ေန ထိုင္ျခင္း၊ လူဦးေရထူထပ္တဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ ေန ထိုင္ျခင္း စတဲ့ဘ၀အေတြ႕အႀကံဳေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
“ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သားသမီးလိုခ်င္ရင္ ဆရာေျပာ တဲ့အခ်က္အလက္ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ေရွာင္ဖို႔လိုတာေပါ့”
မစၥတာတီရဲ႕ ေမးခြန္းက လက္ေတြ႕က်တဲ့ ေမးခြန္းပါ။
“ မွန္ပါတယ္ မစၥတာတီ” လို႔ စာေေရးသူက ေလးေလးနက္နက္ ေထာက္ခံေျဖၾကားပါတယ္။ ဆက္ၿပီး ေျပာတာက-
“ အထူးသျဖင့္ သေႏၶသားဘ၀နဲ႔ ကေလးငယ္ ဘ၀မွာ ဦးေႏွာက္ထိခိုက္တဲ့ ဒဏ္ရာမရရွိဖို႔ အေရး ႀကီးပါတယ္။ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေေရာဂါက ဦးေႏွာက္အဂၤါပိုင္းတစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ဆက္သြယ္ေပးတဲ့ အာ႐ံုေၾကာမွ်င္ေတြ တိုးတက္ႀကီးထြားျဖန္႔ေ၀ပံုမူမမွန္လို႔ျဖစ္ပြားတာလို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္နဲ႔ ကေလးငယ္ရဲ႕ က်န္းမာေရးကိုဂ႐ုစိုက္ရင္ စိတ္ေရာဂါကာကြယ္နည္းတစ္မ်ဳိးလို႔ ယူဆ ႏိုင္ပါတယ္”
စာေရးသူ ရွင္းျပတာေၾကာင့္ မစ္ေအရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ တစ္ခုခုကို ဆံုးျဖတ္လိုက္တာ ျဖစ္ႏို္င္တယ္။ သူမကေမးပါတယ္။
“ ကြၽန္မ ကိုယ္၀န္ရွိလာရင္ ဒီေရာဂါ ျပန္ျဖစ္ ႏိုင္သလား ဆရာ”
စာေရးသူ အတိအက် ကတိမေပးႏိုင္တဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။
“ စိတၱဇေရာဂါ ျဖစ္ပြားဖူးသူ ကိုယ္၀န္ရွိလာရင္ ေရာဂါအကင္းေသေနတာ ရွိသလို ေရာဂါဆိုးရြားလာ တာလည္း ရွိပါတယ္။ စိတၱဇေရာဂါကုသေဆးဆက္ လက္မွီ၀ဲဖို႔လိုရင္ ဆက္လက္မွီ၀ဲသင့္ပါတယ္။ သေႏၶသားအတြက္အႏၲရာယ္အနည္းဆံုးေဆးကို ေရြးခ်ယ္ အသံုးျပဳပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စ ပထမသံုးလနဲ႔ ေမြးဖြားမယ့္ရက္မေရာက္ခင္လပိုင္းအတြင္းမွာ ေဆး ရပ္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းပါတယ္။ ေဆးရပ္ထားဖို႔ မသင့္ ေတာ္ရင္ ေဆးအခ်ိန္အတြယ္ အနည္းဆံုးေပးၿပီး ေရာဂါကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားဖို႔ ႀကိဳးစားရမွာပါ။ မစၥတာ တီနဲ႔ မစ္ေအတို႔ သားသမီးယူဖို႔ ဆံုးျဖတ္ၿပီးလို႔ မစ္ ေအကိုယ္၀န္ယူေတာ့မယ္ဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္နဲ႔ လာေရာက္ ေဆြးေႏြးၾကပါ”
“ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာ”
See More
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၃) ‘မီးေနသည္ စိတ္က်ေရာဂါႏွင့္ မီးေနသည္ စိတၱဇေရာဂါ’
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၄) “ေဆးရပ္ခ်င္ၿပီ”
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၅) “ အိပ္ေဆးစြဲျခင္းအေၾကာင္း”
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၆) စိတ္ေရာဂါက ကူးစက္တတ္သလား”
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၇) ေဘလံုးလား၊ စိတ္က်ေရာဂါလား”
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၈) ဆိုးသြမ္းလူငယ္ အပိုင္း(၁)”
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၈) ဆိုးသြမ္းလူငယ္ အပိုင္း(၂)”
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၉) မွတ္ဥာဏ္ပ်က္ျပားျခင္းအေၾကာင္း အပိုင္း(၁)”
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၁၀) မွတ္ဥာဏ္ပ်က္ျပားျခင္းအေၾကာင္း အပိုင္း(၂)”
ရွင္းျပပါဆရာ . . . (၁၁) မွတ္ဥာဏ္ပ်က္ျပားျခင္းအေၾကာင္း (၃)”
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
