ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္(စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
အေထြေထြေရာဂါကု ေဆး႐ံုႀကီး၊ အေရးေပၚအျပင္လူနာကုဌာနမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ သူနာျပဳ ၄၂ ရာခိုင္ႏႈန္းက လူနာေတြရဲ႕ ႏႈတ္အားနဲ႔ အၾကမ္းဖက္တာ ခံရတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳရွိတယ္။ ၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္အၾကမ္းဖက္ခံရတယ္။ အေရးေပၚ ေဆးကုဌာန၀န္ထမ္းေတြကို အၾကမ္းဖက္တဲ့ လူနာေတြထဲမွာ ၅၅ ရာခိုင္ႏႈန္းက အရက္မူးေနတယ္။ ၄၆ ရာခိုင္ႏႈန္းက မူးယစ္ေဆးတစ္မ်ဳိးမ်ဳိး မူးယစ္ေနတယ္။ ၄၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာတစ္ခုခု ခံစားေနရပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္တဲ့ လူနာကို ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးတဲ့အခါ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ လံုၿခံဳေရးကို အေလးထားရပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္ေနတဲ့ လူနာကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔လုပ္နည္းလုပ္ထံုးေတြရွိပါတယ္။ လူနာကိုခ်ဥ္းကပ္တဲ့အခါ ရန္လိုတဲ့ အမူအရာမျပရဘူး။ ညင္ညင္သာသာ ေျပာဆိုရမယ္။ ႏွစ္သိမ့္စကား ေျပာရမယ္။ လူနာနဲ႔ျငင္းခုန္ရင္ ပိုၿပီးဆိုးလိမ့္မယ္။
စိတ္က်န္းမာေရး ျပႆနာခံစားေနရတဲ့ လူနာကို စစ္ေဆးတဲ့အခါ လူနာက အၾကမ္းဖက္ဖို႔ အလားအလာ ဘယ္ေလာက္အထိ ရွိႏိုင္သလဲဆိုတာကို စံုစမ္းေမးျမန္းရပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္ဖို႔ အလားအလာမ်ားတဲ့ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အခ်က္အလက္ေတြကို သိရွိထားရမယ္။
(၁) မိသားစုရာဇ၀င္- မိသားစုထဲမွာ အရက္စြဲ၊ မူးယစ္ေဆးစြဲသူရွိျခင္း၊ လက္နက္အသံုးျပဳၿပီး ခိုက္ရန္ေဒါသ ျဖစ္တတ္သူရွိျခင္း၊ တစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္တဲ့အေလ့အထရွိျခင္း၊ ႐ိုက္ႏွက္ၿပီး အျပစ္ဒဏ္ေပးတဲ့ အက်င့္ရွိျခင္း၊ စည္းကမ္းတက်ကြပ္ကဲထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေလ်ာ့နည္းျခင္း။
(၂) ေက်ာင္းသားဘ၀ မွတ္တမ္း- ေက်ာင္းတြင္းမွာ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားျခင္း၊ ေက်ာင္းထဲကို လက္နက္ယူေဆာင္လာျခင္း၊ ေက်ာင္းေျပးျခင္း၊ ေက်ာင္းစည္းကမ္းေဖာက္မႈေၾကာင့္ ေက်ာင္းထုတ္ခံရျခင္း၊ တျခားေက်ာင္းသားေတြကို ခြန္အားသံုးၿပီး အႏုိင္က်င့္ျခင္း။
(၃) ကိုယ္ေရးရာဇ၀င္- ငယ္စဥ္က ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္တာခံရျခင္း၊ အမ်က္ေဒါသႀကီးျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈရွိျခင္း၊ တိရစၦာန္ေတြကို ညႇင္းဆဲႏွိပ္စက္တတ္ျခင္း၊ အေပါင္းအသင္းမဆံ့ျခင္း၊ လူဆိုးဂိုဏ္းအဖြဲ႕၀င္ျဖစ္ဖူးျခင္း၊ မိမိအမွားအတြက္ သူတစ္ပါးကိုသာ အျပစ္ဖို႔တတ္ျခင္း၊ အရက္စြဲျခင္း၊ မူးယစ္ေဆးစြဲျခင္း၊ ဆံုး႐ႈံးနစ္နာမႈ၊ ပစ္ပယ္ခံရမႈ၊ အရွက္တကြဲျဖစ္မႈ၊ သိကၡာခ်ခံရမႈ စတဲ့အေတြ႕အႀကံဳေတြနဲ႔ရင္ဆိုင္ေနရျခင္း၊ လက္နက္ကိရိယာေတြမွာ စိတ္၀င္စားမႈရွိျခင္း။
(၄) ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေန- ဆင္းရဲႏြမ္းပါးလြန္းတဲ့ ရပ္ကြက္၊ အခ်င္းခ်င္း ႐ိုင္းပင္းကူညီမႈမရွိတဲ့ ရပ္ကြက္၊ လူဆိုးလူမိုက္ေပါမ်ားတဲ့ ရပ္ကြက္စတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေနထိုင္ႀကီးျပင္းခဲ့ျခင္း။
အခုေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို အၾကမ္းဖက္တတ္သူေတြထဲမွာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီလိုကိုယ္ေရးရာဇ၀င္ေတြ ရွိသူတိုင္း အၾကမ္း ဖက္တတ္သူမဟုတ္ပါဘူး။
ဒါေၾကာင့္ လူနာကို စစ္ေဆးတဲ့အခါ ေလာေလာဆယ္ အၾကမ္းဖက္မယ့္အေျခအေန ရွိ၊ မရွိကိုလည္း ဦးစားေပးစစ္ေဆးေမးျမန္းရတယ္။ ေလာေလာဆယ္ အၾကမ္းဖက္ဖို႔ အလားအလာမ်ားတဲ့ မီးနီျပလကၡဏာေတြကေတာ့-
(၁) မၾကာခင္က အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း၊
(၂) အၾကမ္းဖက္ရန္ ႏႈတ္အားျဖင့္ ၿခိမ္းေျခာက္ေနျခင္း၊
(၃) အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ရန္ စိတ္ကူးေနျခင္း၊ အစီအစဥ္ရွိျခင္း။ (လူနာက ယင္းစိတ္ကူးေတြကို တေစ့တေစာင္းေျပာတာရွိမယ္။ ေရးမွတ္ထားတာရွိမယ္။)
(၄) ဂနာမၿငိမ္လႈပ္ရွားတက္ၾကြေနျခင္း
(၅) အရက္မူးေနျခင္း၊ မူးယစ္ေဆးမူးေနျခင္း၊
(၆) မယံုသကၤာစိတ္၊ သံသယစိတ္လြန္ကဲေနျခင္း
(၇) အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ဖို႔ တိုက္တြန္းအားေပးေနတဲ့ စကားေျပာသံမ်ားကိုၾကားေနျခင္း
(၈) စိတၱဇေရာဂါ၊ စိတ္ၾကြေရာဂါ၊ ကေယာင္ကတမ္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကို ခံစားေနရျခင္းစတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ေလာေလာလတ္လတ္ အၾကမ္းဖက္မယ့္ အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ လူနာကို စဥ္းစားလိုက္ေတာ့ ဖလင့္ကို သတိရမိပါတယ္။
_ _ _
နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံ၊ ေရာနီျပည္နယ္မွာ စာေရးသူ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္က ျဖစ္တယ္။ ဖလင့္က အသက္ ၃၀ အရြယ္အိမ္ေထာင္ရွင္ျဖစ္တယ္။ ဖလင့္ ငယ္စဥ္က အာ႐ံုစိုက္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းလႈပ္ရွားမႈလြန္ကဲေရာဂါ(ADHD)ျဖစ္ဖူးတယ္လို႔သိရတယ္။ အရြယ္ေရာက္လာေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားလြယ္၊ ေဒါသထြက္လြယ္တဲ့ အက်င့္ပါလာတယ္။ ေက်ာင္းမွာ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားဖူးတဲ့ မွတ္တမ္းရွိတယ္။ အထက္တန္းေက်ာင္းအဆင့္မွာ ေက်ာင္းထြက္ၿပီး ဘိလပ္ေျမခင္းအလုပ္ၾကမ္းသမား လုပ္ပါတယ္။ အရက္နဲ႔ မူးယစ္ေဆး မၾကာခဏ သံုးစြဲတတ္တယ္။ အရက္မူးရင္ ေသြးဆိုးတတ္တဲ့အက်င့္ ရွိတယ္လို႔ သိရတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ရက္ေလာက္က သူ႔ဇနီးေဆး႐ံုေပၚမွာ သားဦးေလး ေမြးဖြားပါတယ္။ ကေလးကိုယ္အေလးခ်ိန္မျပည့္လို႔ ကေလးနဲ႔မိခင္ကို ေဆး႐ံုကဆင္းခြင့္မေပးေသးဘူး။ ဒီေန႔ ဖလင့္ေဆး႐ံုေရာက္လာၿပီး သူ႔ဇနီးနဲ႔ သားငယ္ကို ေဆး႐ံုက ဆင္းေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုေနပါတယ္။ သူနာျပဳက အက်ဳိးအေၾကာင္း ရွင္းျပေပမယ့္ ဖလင့္က လက္မခံဘူး။ သူ႔ဇနီးကေတာင္းပန္တာကိုလည္း အေလးမထားဘူး။ သူ႔သားငယ္ကို အိမ္မွာ သူကိုယ္တိုင္ၾကည့္႐ႈေပးႏိုင္တယ္။ အထူးကုသူနာျပဳကို ငွားရမ္းေပးမယ္လို႔ေျပာတယ္။ ေျပာေျပာဆိုဆို ဖလင့္က ေမြးကင္းစကေလးကုသေဆာင္ထဲကို ေျပး၀င္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားတယ္။ သူနာျပဳေတြက ၀ိုင္း၀န္းတားဆီးေတာ့ ဖလင့္က နံရံကို လက္သီးနဲ႔ ထိုးပါတယ္။ အေရးေပၚ အခ်က္ေပးေခါင္းေလာင္းသံၾကားလို႔ ေဆး႐ံုလံုၿခံဳေရးအမႈထမ္းေတြ ေရာက္လာၿပီး ဖလင့္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားရတယ္။
ဖလင့္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အခန္းထဲမွာ ဖလင့္ နဲ႔အတူ လံုၿခံဳေရးအမႈထမ္းႏွစ္ေယာက္၊ သူနာျပဳႏွစ္ေယာက္နဲ႔ လက္ေထာက္ဆရာ၀န္ အယ္လီဇဘက္ကို စာေရးသူေတြ႕ရွိရတယ္။ လူကို လႈပ္လို႔မရေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားေပမယ့္ ဖလင့္ပါးစပ္က အၿငိမ္မေနဘူး။ ေဘးက ၀န္ထမ္းေတြကို “F” သံပါတဲ့ စကားလံုးေတြနဲ႔ဆဲေရးတိုင္းထြာေနတယ္။ “ငါ့ကို ဘာထင္လို႔လဲ”၊ “ခင္ဗ်ားတို႔ အလုပ္ျပဳတ္သြားမယ္မွတ္”စသျဖင့္ ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။
ေဒါက္တာအယ္လီဇဘတ္က ရွင္းျပပါတယ္။“ဖလင့္ကို ကြၽန္မစစ္ေဆးေတာ့ ဒီေန႔ စိတ္ၾကြမူးယစ္ေဆးေသာက္ထားတယ္လို႔ေျပာတယ္။
ဖလင့္စကားေျပာတာ ျမန္လြန္းတယ္။ ေျပာလိုက္တဲ့ စကားေတြကလည္း ရႊန္းရႊန္းေ၀ေနတာပဲ။ လိုက္လို႔မမွီဘူး။ ၾကြား၀ါတဲ့ ေလသံကလည္း ပါေသးတယ္။ ကြၽန္မ စစ္ေဆးေနတုန္း ဖလင့္က အၿငိမ္မေနဘူး။ မေန႔ညက တစ္ညလံုး မအိပ္ဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ အိပ္ခ်င္စိတ္လည္း မရွိဘူး။ မအိပ္ရလို႔ ေမာပန္းတာလည္း မခံစားရဘူးတဲ့။ သူ႔စိတ္ခံစားမႈကို ေမးစမ္းၾကည့္ေတာ့
ေပ်ာ္မွေပ်ာ္၊ အရမ္းေပ်ာ္ေနတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ သူ႔ဇနီးနဲ႔ သားေလးကုိ ေဆး႐ံုက ဆင္းခြင့္မေပးႏိုင္ေသးဘူးလို႔ ေျပာေတာ့ ရယ္ေမာေနရာက ခ်က္ခ်င္းေဒါသထြက္လာၿပီး ကြၽန္မကို ၿခိမ္းေျခာက္တယ္။ ဖလင့္အျပဳအမူေတြက ေျပာင္းလဲလာတာ တစ္ပတ္ေက်ာ္ေလာက္ရွိၿပီလုိ႔ သူ႔ဇနီးကေျပာပါတယ္။ ဒီေန႔ပိုၿပီးဆိုးေနတယ္တဲ့”
“ဖလင့္ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဒါက္တာအယ္လီဇဘတ္ ဘယ္လိုသေဘာရသလဲ”
“စိတ္ၾကြေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ကြၽန္မ ထင္ပါတယ္။ စိတ္ၾကြမူးယစ္ေဆး မူးေနတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္”
“ႏွစ္မ်ဳိးစလံုး တစ္ၿပိဳင္တည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အခုခ်ိန္မွာ အၾကမ္းဖက္ဖို႔ အလားအလာမ်ားတဲ့ မီးနီျပလကၡဏာေတြ ရွိေနတယ္။ ဖလင့္က သူ႔စိတ္ေရာဂါအေျခအေနကို အမွန္အတိုင္း မျမင္ႏိုင္ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆး႐ံုတင္ထားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ မုန္တိုင္းေျပၿပီး ေလၿငိမ္သြားတဲ့အထိ ၾကည့္႐ႈေစာင့္ေရွာက္ေပးရမယ္”
“ကြၽန္မကေတာ့ ဖလင့္ကိုေျမြေဟာက္လို႔ေျပာခ်င္တယ္။ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ဖို႔ ပါးပ်ဥ္းေထာင္ေနသလိုပဲ”
“မွန္ပါတယ္ ေဒါက္တာအယ္လီဇဘက္၊ ဒါေပမဲ့ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလး ေခြေနေပမယ့္ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ဖို႔ႀကံစည္ေနတဲ့ ေျမေပြးလို လူနာမ်ဳိးကို ပိုမိုသတိထားရမယ္”
ေရွ႕တစ္ပတ္ဆက္လက္ဖတ္႐ႈပါရန္
See More
အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား (၁) ‘႐ုပ္ေၾကာင့္ျဖစ္္ေသာ အေရးေပၚစိတ္ေရာဂါ’”
အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား (၂) ‘လက္ေကာက္၀တ္ကို ဓားျဖင့္လွီးသူ’
အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ( ၃ ) “အႏၲရာယ္မကင္းေသာ လူနာ”
အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ( ၅ ) “ေျမြေပြးလို ေခြေနေပမယ့္…”
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
