Healthy Life Ad
Life Style

အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား (၂) ‘လက္ေကာက္၀တ္ကို ဓားျဖင့္လွီးသူ’

ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)

နိဒါန္း

အေထြေထြေရာဂါကု ေဆး႐ံုႀကီး အေရးေပၚ ေဆးကုဌာနကို ေရာက္ရွိလာတဲ့ စိတ္ေ၀ဒနာရွင္ေတြထဲမွာ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက မိမိကုိယ္ကိုယ္ မိမိ သတ္ေသခ်င္တဲ့ျပႆနာရွိေနပါတယ္။ တခ်ဳိ႕က မိမိကုိယ္ကိုယ္မိမိသတ္ေသဖို႔ ႀကိဳးစားလို႔ အေရးေပၚ ေဆးကုဌာနကို ေရာက္ရွိလာတာ ျဖစ္တယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ စိတ္ေရာဂါေၾကာင့္ မိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသခ်င္စိတ္ ျပင္းျပေနသူျဖစ္ပါတယ္။

ျပည္သူလူထုထဲမွာ ဘယ္လိုအဂၤါရပ္ေတြရွိသူက မိမိကိုယ္မိမိသတ္ေသဖို႔ အလားအလာမ်ားသလ။ဲ

(က) ေယာက်္ား (မိန္းမေတြမွာ မိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသဖို႔ ႀကိဳးစားႏႈန္းမ်ားတယ္။ မိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသသြားတဲ့ႏႈန္းကေတာ့ ေယာက်္ားေတြထဲမွာ မ်ားပါတယ္။)

(ခ) အသက္အရြယ္-အသက္ ၁၅ႏွစ္နဲ႔ ၂၄ ႏွစ္ ၾကားနဲ႔ အသက္၄၅ ႏွစ္အထက္ လူႀကီးပိုင္း။ အသက္ ၆၅ႏွစ္အထက္ လူအိုပိုင္းမွာ မိမိကုိယ္မိမိ သတ္ေသႏႈန္းက တစ္ႏွစ္အတြင္း လူတစ္သိန္းမွာ ၂၃ ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ (ျပည္သူလူထုအတြင္းမွာ အဲဒီႏႈန္းက တစ္ႏွစ္အတြင္း လူတစ္သိန္းမွာ ၁၂ ေယာက္ ျဖစ္တယ္။)

(ဂ) အိမ္ေထာင္ေရးအေျခအေန-တစ္ဦးတည္း ေနထိုင္သူ၊ အိမ္ေထာင္ပ်က္သူ၊ မုဆိုးဖို၊ မုဆိုးမ။

(ဃ) အလုပ္အကိုင္-အလုပ္အကိုင္မရွိသူ၊ အလုပ္ျပဳတ္သူ၊ အၿငိမ္းစား။

(င) နာတာရွည္ခႏၶာကိုယ္ေရာဂါခံစားေနရသူ။

(စ) မိသားစုေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြထဲမွာ မိမိ ကိုယ္မိမိ သတ္ေသသြားတဲ့ ရာဇ၀င္ရွိျခင္း၊

(ဆ) ယခင္က မိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသဖို႔ ႀကိဳးစားဖူးတဲ့ ရာဇ၀င္ရွိျခင္း။

အဲဒီလို ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ တိုက္ဆိုင္သူတိုင္း မိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသဖို႔ ႀကိဳးစားၾကတာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ တျခားအေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္အလက္တစ္ခုကေတာ့ စိတ္ေရာဂါ ခံစား ေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မိမိကုိယ္မိမိ သတ္ေသဖို႔ႀကိဳးစားသူ ဒါမွမဟုတ္ မိမိကိုယ္မိမိ အႏၲရာယ္ျပဳသြားသူ ေတြထဲမွာ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းက စိတ္ေရာဂါတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးကို ခံစားေနရတာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ အဲဒီေရာဂါေ၀ဒနာ ေတြကေတာ့-(က) စိတ္က်ေရာဂါ (၆၀-၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါ(စိတ္ႏွစ္ခြေရာဂါ) (၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ အရက္စြဲေရာဂါ (၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ မူးယစ္ေဆးစြဲေရာဂါ (၅ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ (၅ ရာခိုင္ႏႈန္း)တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ေရာဂါ (Panic Disorder) နဲ႔ တစ္ခုခုကို အေၾကာက္လြန္ကဲေရာဂါ (Phobia) ခံစားေနရသူေတြထဲမွာ မိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသဖို႔ ႀကိဳးစားမႈႏႈန္းမ်ားပါတယ္။ အဲဒီလို လူနာမွာစိတ္က်ေရာဂါ ပူးတြဲခံစားလာရရင္ မိမိကုိယ္မိမိ သတ္ေသဖို႔ အႏၲရာယ္မ်ားလာႏိုင္ပါတယ္။

စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္ရဲ႕ အဓိက တာ၀န္တစ္ခုက မိမိကုသေနတဲ့ လူနာ၊ သူ႔ကိုယ္သူ သတ္ေသမသြားေအာင္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေရးေပၚ ေဆးကုဌာနကို ေရာက္ရွိလာတဲ့ စိတ္ေရာဂါလူနာကို စစ္ေဆးတဲ့အခါ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို သတိမူၾကရတယ္။

_ _ _

စာေရးသူ On Call ႐ံုးခ်ိန္ျပင္ပ တာ၀န္က်တဲ့ ေန႔တစ္ေန႔မွာ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ၊ ဒါ၀င္ၿမိဳ႕ အေထြေထြ ေဆး႐ံုႀကီး အေရးေပၚေဆးကုဌာနကို မိမိကိုယ္မိမိအႏၲရာယ္ျပဳခ်င္တဲ့ လူနာႏွစ္ဦး ေရာက္ေနပါတယ္။

(၁) ပထမလူနာက အသက္ ၂၄ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေထာက္ဆရာ၀န္ပီတာ က အယ္လစ္ေဆး႐ံုေရာက္ရွိလာရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို ရွင္းျပပါတယ္။

“ အယ္လစ္က အတူေနခ်စ္သူ (Defac To) ဟယ္ရီနဲ႔ အိမ္ခန္းတစ္ခုမွာ ေနထိုင္ပါတယ္။ ကုန္တိုက္တစ္ခုမွ အေရာင္းေစ်းသည္ျဖစ္တယ္။ အားလပ္တဲ့ ေန႔ေတြမွာ ေဆးေျခာက္႐ွဴတတ္တဲ့ အက်င့္ ရွိပါတယ္။ ေဆးမွတ္တမ္းေတြထဲမွာ ေတြ႕ရွိသေလာက္ ေျပာရရင္ အယ္လစ္မွာ နာတာရွည္စိတ္ေရာဂါ မရွိဖူးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အယ္လစ္က စိတ္လႈပ္ရွားလြယ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ တဇြတ္ထိုးျပဳမူတတ္တဲ့ အေလ့အထရွိတယ္။

အယ္လစ္က သူ ခ်စ္ခင္တြယ္တာေနရသူ ပစ္ပယ္သြားမွာကို အလြန္အမင္း စိုးရိမ္ပူပင္တတ္ပါတယ္။ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔အတူ မိမိခ်စ္သူအေပၚမွာ သ၀န္တိုစိတ္၊ သံသယစိတ္ေတြလည္း ပြားမ်ားေနတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အယ္လစ္က ဟယ္ရီကိုတျခားမိန္းကေလးေတြနဲ႔ စြပ္စြဲသမုတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဟယ္ရီနဲ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ စကားမ်ားရန္ျဖစ္ရတာေတြရွိပါတယ္။ ၾကာရွည္လာေတာ့ ဟယ္ရီလည္း သည္းမခံႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒီေန႔ ညေနပိုင္းမွာ ဟယ္ရီအိမ္ေပၚကဆင္းသြားပါတယ္”

“ အဲဒီေတာ့ . .”

“ အဲဒီေတာ့ အယ္လစ္က သူ႔စိတ္ထဲမွာ ဘယ္လို ျဖစ္သြားတယ္ဆိုတာ မေျပာျပတတ္ေတာ့ဘူးတဲ့။ ျဖစ္ပ်က္ပံုေတြက ျမန္ဆန္လြန္းတယ္။ အယ္လစ္က ဟယ္ရီကို ဖုန္းဆက္ေခၚတယ္။ ဟယ္ရီက ဖုန္းမကိုင္ဘူး။ အယ္လစ္စိတ္ထဲမွာ မခံမရပ္ႏိုင္ေအာင္ တင္း က်ပ္လာတယ္။ စိတ္ေတြက မႊန္ထူလာတယ္။ ေရခ်ဳိးခန္းထဲကို ေျပးသြားၿပီး မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဓားနဲ႔ လက္ေကာက္၀တ္ေနရာကို လွီးျဖတ္လိုက္တယ္။ ေသြးအိုင္ကို ျမင္ေတာ့ စိတ္ထဲမွာ ေၾကာက္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အယ္လစ္က အခင္ဆံုး သူငယ္ခ်င္းဆီ ဖုန္းဆက္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ အယ္လစ္ ေဆး႐ံု ေရာက္လာတာပါ ေဒါက္တာအုန္း”

“ အခုအခ်ိန္မွာ အယ္လစ္ရဲ႕ အေျခအေနက ဘယ္လို ရွိေနသလဲ”

“ လက္ေကာက္၀တ္ဓားဒဏ္ရာက မဆိုးရြားပါဘူး။ ေသြးေၾကာမႀကီးကို မထိခိုက္ဘူး။ သံုးေလးခ်က္ေလာက္ေတာ့ ခ်ဳပ္ရတယ္။ ေဆး႐ံုတက္ဖို႔ မလိုဘူးလို႔ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္က ေျပာပါတယ္”

“ စိတ္ေရာဂါ အေျခအေနကေကာ”

“ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ႏွစ္ေလာက္က ရီးစားနဲ႔ကြဲလို႔အိပ္ေဆးအလြန္အကြၽံ ေသာက္ဖူးတယ္လို႔ အယ္လစ္က ေျပာပါတယ္။ ေဆးေျခာက္မူးတဲ့ အရွိန္ေတာ့ ရွိေနေသးတယ္။ စိတ္က်ေရာဂါလကၡဏာေတြ မေတြ႕ရွိရ ဘူး။ စိတၱဇေရာဂါ ခံစားေနရတာလည္း မရွိပါဘူး။ အတူေနခ်စ္သူကို တမ္းတစိတ္ရွိေနတယ္။ ဟယ္ရီ ျပန္မလာရင္ လူ႔ျပည္မွာ မေနခ်င္ေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာေနပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္ခံစားေနရတာ ရွိပါတယ္။ အခ်စ္ေရးျပႆနာေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားလာတဲ့ ‘ညႇိႏႈိင္းမႈခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ'(Adjustment Disorder)လို႔ ကြၽန္ေတာ္ယူဆပါတယ္”

စာေရးသူက အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခုကို ေမးျမန္းပါတယ္။

“ သူ႔ကိုယ္သူ အႏၲရာယ္ျပဳခ်င္တဲ့ အေတြးေတြ ရွိေသးလား”

“ သူ႔ခ်စ္သူ ဟယ္ရီနဲ႔ မေနရရင္ ေသခ်င္တယ္ လို႔ ေျပာပါတယ္။ မုန္႔စားခ်င္လို႔ ငိုၿပီး မုန္႔ေတာင္းေနတဲ့ ကေလးလိုပဲလို႔ ကြၽန္ေတာ္ ထင္ပါတယ္”

“ ဒီလိုေတာ့တထစ္ခ်မယူဆနဲ႔ဦး၊ အယ္လစ္က မိမိကိုယ္မိမိသတ္ေသဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ ရာဇ၀င္ရွိတယ္။ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲတတ္သူျဖစ္တယ္။ အခုခ်ိန္မွာ မိဘေဆြမ်ဳိး အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ ကူညီပံ့ပိုးမႈလည္း မရွိဘူး။ ဒီအခ်က္ေတြကို ထည့္တြက္ရမယ္။ အယ္လစ္မွာ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းျခင္းရွိသလား”
“ အဲဒါေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ မစစ္ေဆးရေသးပါဘူး ေဒါက္တာအုန္း”

ေဒါက္တာပီတာနဲ႔အတူ အယ္လစ္ကို စာေရးသူ စစ္ေဆးစမ္းသပ္ပါတယ္။

“ အယ္လစ္ရဲ႕ ငယ္စဥ္ဘ၀က ေျဖာင့္ျဖဴးသာယာမႈ မရွိခဲ့ဘူး။ မိဘႏွစ္ပါး မေတာ္တဆ ကားတိုက္မႈနဲ႔ ေသဆံုးသြားလို႔ အသက္ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ အရြယ္ကထဲက အေဒၚတစ္ေယာက္အိမ္မွာ မွီခိုေနခဲ့ရတယ္။ အေဒၚရဲ႕ ခင္ပြန္းက လူယုတ္မာ။ အယ္လစ္ကို အႏိုင္က်င့္တယ္။ ညႇင္းဆဲတယ္။ လိင္ေစာ္ကားတဲ့အထိ က်ဴးလြန္ႏွိပ္စက္ဖူးတယ္။

အယ္လစ္အရြယ္ေရာက္ေတာ့ ငယ္စဥ္က ခံစားခဲ့ရတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္ေၾကာင့္ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းပ်က္ျပားလာပါတယ္။ စိတ္လႈပ္ရွားလြယ္ၿပီး တဇြတ္ထိုး ျပဳမူတတ္တယ္။ လူေတြနဲ႔သာတူညီမွ်ေပါင္းသင္းဆက္ဆံႏိုင္မႈအားနည္းတယ္။ မိမိခ်စ္ခင္တြယ္တာရသူကိုအႏိုင္ယူခ်င္တယ္။ အမ်ဳိးမ်ဳိးဆိုးတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ခ်စ္သူနဲ႔ ခြဲခြာရမွာကိုလည္း အလြန္အမင္း ေၾကာက္ရြံ႕ေနတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈ ခံစားလာရရင္

မိမိကိုယ္ကိုယ္ မိမိအႏၲရာယ္ျပဳတတ္တယ္။ အယ္လစ္မွာ အဲဒီလိုကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးအဂၤါရပ္ေတြရွိတာေတြ႕ရွိရတယ္။ အဲဒီေတာ့ ‘စိတ္တည္ၿငိမ္မႈ မရွိတဲ့ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ (Emotionally Unstable Personality Disorder)” လို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္’

စာေရးသူက ေဒါက္တာပီတာကို ဆက္လက္ရွင္းျပပါတယ္။

“ အေမရိကန္စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္မ်ားအ ဖြဲ႕ကေတာ့ ဒီလိုလူမ်ဳိးကို ‘ဟိုမေရာက္ ဒီမေရာက္ စိတ္လႈပ္ရွားမႈလြန္ကဲ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါ(Borderline Personality Disorder)လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီလို ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ခ်ဳိ႕ယြင္းေရာဂါရွိသူေတြက ဘ၀အခက္အခဲဒဏ္ကို မခံႏိုင္ဘူး။ မၾကာခဏ မိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသဖို႔ ႀကိဳးစားတတ္ၾကတယ္။ မိမိကုိယ္မိမိ သတ္ေသဖို႔ႀကိဳးစားဖူးတဲ့ လူနာေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ ၁၀ ႏွစ္အတြင္းမွာ လူနာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက မိမိအသက္ကို အႏၲရာယ္ျပဳသြားၾကတာကို ေတြ႕ရွိရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အယ္လစ္ကို အိမ္ျပန္မလႊတ္ခင္ ေသေသခ်ာခ်ာ စစ္ေဆးဖို႔လိုပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာ အယ္လစ္ကမိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသခ်င္စိတ္မရွိေတာ့ဘူးဆိုရင္ ေဆး႐ံုတင္ထားဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အယ္လစ္တစ္ေယာက္တည္း ဒီညအိမ္ျပန္သြားဖို႔ေတာ့ မသင့္ေတာ္ဘူး။ သူ႔သူငယ္ခ်င္းနဲ႔ ေခတၱအတူေနထိုင္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းပါတယ္။ မနက္ျဖန္ စိတ္က်န္းမာေရးအျပင္လူနာဌာနမွာ ဆက္လက္စစ္ေဆးကုသေပးဖို႔ လိုအပ္လိမ့္မယ္”

“ ေကာင္းပါၿပီ။ ကြၽန္ေတာ္စီစဥ္ေပးလိုက္ပါမယ္။ ေနာက္လူနာတစ္ေယာက္ရွိေသးတယ္။ အဲဒီလူနာကို ေတာ့ ေဒါက္တာအုန္းကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ေပးမွျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္”

ေနာက္တစ္ပတ္ ဆက္လက္ဖတ္႐ႈပါရန္

See More

အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား (၁) ‘႐ုပ္ေၾကာင့္ျဖစ္္ေသာ အေရးေပၚစိတ္ေရာဂါ’”

အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ( ၃ ) “အႏၲရာယ္မကင္းေသာ လူနာ”

အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ( ၄ ) “ကိုမုန္တိုင္း”

အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ( ၅ ) “ေျမြေပြးလို ေခြေနေပမယ့္…”

(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top