ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
တနဂၤေႏြေန႔တစ္ေန႔မွာ စာေရးသူရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းကိုတာ အိမ္လည္ေရာက္လာပါတယ္။ အိမ္ျပင္၀ရန္တာမွာ ေလညင္းခံရင္း ေထြရာေလးပါးစကား လက္ဆံုက်ပါတယ္။ လက္ဖက္ရည္စားပြဲေပၚမွာတင္ ထားတဲ့သတင္းစာကို ကိုတာက ေကာက္ကိုင္ၿပီး သူစိတ္၀င္စားတဲ့ သတင္းတစ္ခုကို လက္နဲ႔ေထာက္ျပပါတယ္။
“ဒီသတင္းကို ခင္ဗ်ားဖတ္ၿပီးၿပီလား”
“ဖတ္ၿပီးပါၿပီ”
ကိုတာေျပာတဲ့ သတင္းကေတာ့ အေနာက္ပိုင္း ၾသစေၾကတးလ်ျပည္နယ္မွာျဖစ္ပြားတဲ့ မိသားစုအတြင္း အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္မႈျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၆၁ႏွစ္အရြယ္မစၥတာအမ္က သူ႔ဇနီး၊ သူ႔သမီးနဲ႔ ေျမးေလးေယာက္ကို သတ္ၿပီး သူ႔ကိုယ္သူ အဆံုးစီရင္သြားတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ျဖစ္တယ္။
ကိုတာေျပာတဲ့ သတင္းကေတာ့ အေနာက္ပိုင္း ၾသစေၾကတးလ်ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ မိသားစုအတြင္း အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္မႈျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၆၁ ႏွစ္အရြယ္မစၥတာအမ္က သူ႔ဇနီး၊ သူ႔သမီးနဲ႔ ေျမးေလးေယာက္ကိုသတ္ၿပီး သူ႔ကိုယ္သူ အဆံုးစီရင္သြားတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ျဖစ္တယ္။
ကိုတာက ေမးျမန္းပါတယ္။
“မစၥတာအမ္က စိတ္ေရာဂါခံစားေနရသူလို႔ ခင္ဗ်ားထင္သလား”
“သတင္းစာထဲမွာ ခင္ဗ်ားဖတ္ရတယ္ မဟုတ္လား။ မစၥတာအမ္က သိုး၊ ႏြား၊ ၾကက္ေမြးျမဴေရး လုပ္ငန္းပိုင္ရွင္ျဖစ္တယ္။ သူ႔သမက္ရဲ႕ ေျပာစကားအရေတာ့ မစၥတာအမ္က ေအးေအးေဆးေဆးေနတတ္သူျဖစ္တယ္။ အရက္မေသာက္တတ္ဘူး။ သေဘာထားႀကီးသူျဖစ္တယ္။ သူ႔သမီးနဲ႔ သမက္လင္မယား ျပတ္စဲတုန္းက မစၥတာအမ္က ဘက္မလိုက္ဘဲ မွ်မွ်တတျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးတတ္တယ္လို႔လည္း ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒီေတာ့ မစၥတာအမ္က အၾကမ္းဖက္ရက္စက္တတ္တဲ့ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးခ်ဳိ႕ယြင္းမႈ ရွိသူမျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ အသက္ ၆၀ေက်ာ္မွ စိတ္အေျခ အေနေျပာင္းလဲလာတာဆိုေတာ့ စိတၱဇေရာဂါတစ္ခုခု ခံစားေနရတာ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္”
“ဘယ္လို စိတ္ေရာဂါမ်ဳိးလဲ”
“သူ႔သမက္ေျပာတာကေတာ့ မစၥတာအမ္က ဒီလိုျပဳမူဖို႔ႀကံစည္ေနတဲ့ အရိပ္အေရာင္တခ်ဳိ႕ကို ေတြ႕ရွိရတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ ခင္ဗ်ား စိတ္၀င္စားရင္ ကြၽန္ေတာ္ရွင္းျပမယ္။ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံမွာ ၁၉၈၇ခုႏွစ္မွ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္အတြင္း အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္မႈ (၁၄)မႈျဖစ္ပြားခဲ့တယ္။ အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြကို ေလ့လာၿပီး ေဒါက္တာမက္ဖာဒရမ္ဆိုသူက စာတမ္းေရးထားတာရွိတယ္”
“ဆက္ေျပာပါဦး”
“ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအားလံုးက ေယာက်္ားေတြခ်ည္းျဖစ္တယ္။ ပ်မ္းမွ်အသက္က ၃၅ ႏွစ္။ အသတ္ခံရသူအမ်ားစုက အိမ္သူအိမ္သားေဆြမ်ဳိးရင္းခ်ာေတြျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္က်န္းမာေရး႐ႈေထာင့္ကၾကည့္ၿပီး ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို ေလးမ်ဳိးခြဲျခားေဖာ္ျပထားတယ္။ (က) တစ္၀က္ေက်ာ္က စိတ္က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕ယြင္းတဲ့ အေထာက္အထားမရွိဘူး။ (ခ) စိတၱဇေရာဂါ (Psychotic Disorder) ျဖစ္ဖူးသူ၊ အမႈျဖစ္ပြားခ်ိန္မွာ စိတၱဇေရာဂါရွိတဲ့ အေထာက္အထားရွိသူက ၃ေယာက္၊ (ဂ) စိတ္က်ေရာဂါခံစားေနရတဲ့ အေထာက္အထားရွိသူက ၄ေယာက္နဲ႔ (ဃ) လူမႈေရးျပႆနာဖိစီးမႈခံစားေနရလို႔ လက္လြတ္စပယ္ ျပဳလုပ္မိသူတို႔ ျဖစ္ပါတယ္”
ကိုတာက ၾကားျဖတ္ေမးပါတယ္။
“စိတၱဇေရာဂါရွိသူ ျပစ္မႈမက်ဴးလြန္ခင္ ေဘးကလူေတြက မရိပ္မိဘူးလား”
“တခ်ဳိ႕စိတၱဇေရာဂါရွိသူေတြက သူတို႔ခံစားေနရတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို ေျပာမေျပခ်င္ဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ အေတြးေတြကို လွ်ဳိ႕၀ွက္ထားတတ္ၾကတယ္။ မိသားစု၀င္ေတြကလည္း လူနာကို ဒီလိုအေတြးေတြ ရွိ၊မရွိ တိုက္႐ိုက္ေမးျမန္းဖို႔ ၀န္ေလးတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မီးခိုးေငြ႕ကို သတိမထားမိလို႔ မီးဟုန္းဟုန္း ေတာက္မွသိၾကရတာ”
“ခင္ဗ်ားေျပာဖူးတဲ့ ပါးပ်ဥ္းေထာင္ျပေနတဲ့ ေျမြေဟာက္လိုမဟုတ္ဘဲ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလးေခြၿပီး ဆင္ႀကံႀကံေနတဲ့ ေျမြေပြးလိုသေဘာလား”
“ဟုတ္ပါတယ္ ကိုတာ။ ေဒါက္တာမက္ဖာဒရမ္ရဲ႕ စာတမ္းထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ စိတၱဇလူနာအီးဗီလိုေပါ့။ အီးဗီယဥ္ယဥ္ေလး စိတ္ေနာက္ေနတာကို သူ႔မိတ္ေဆြနဲ႔ အိမ္နီးနားခ်င္းေတြက မရိပ္မိၾကဘူး။ အီးဗီက ေဘးအိမ္ခန္းက လူေတြကို မယံုသကၤာ ျဖစ္ေနတယ္။ ယံုမွားသံသယစိတ္လြန္ကဲေနတယ္။ ညာဘက္ခန္းက မစၥတာစီက သူ႔အေၾကာင္း မေကာင္းသတင္းေတြ လႊင့္ေနတယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနတယ္။ “ဒီေကာင္က လူလိမ္လူညာ၊ အလုပ္မလုပ္ခ်င္လို႔၊ ပ်င္းရိလို႔အစိုးရေထာက္ပံ့ေၾကးကို လိမ္ညာေတာင္းစားေနတဲ့သူ”လို႔ မစၥတာစီက ေျပာေနတာကို ၾကားေနရတယ္။ ရပ္ကြက္ထဲက လူေတြကလည္း မစၥတာစီအပုပ္ခ်ေနတာကို ယံုၾကည္ေနၾကတယ္။ သူတို႔က သူ႔ကို မလိုမုန္းထားျဖစ္ေနၾကတယ္လို႔ အီးဗီက စြဲစြဲၿမဲၿမဲထင္ျမင္ယူဆလာတယ္။ သူအိမ္ျပင္ထြက္ရင္ လမ္းေပၚက လူေတြရဲ႕ အၾကည့္ကမ႐ိုးဘူး။ သူ႔ကိုလုပ္ႀကံဖို႔ တိုင္ပင္ေနၾကတယ္လို႔ အီးဗီက ယံုမွားစိတ္ရွိေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ အီးဗီက ေအာ္ဟစ္ႀကိမ္းေမာင္းဆဲဆိုတာမ်ဳိးမရွိဘူး။ အိမ္နီးနားခ်င္းေတြကို တိုက္ခိုက္ဖို႔စိန္ေခၚတဲ့ အမူအရာလည္းမျပဘူး။ သူ႔စိတ္ထဲမွာ မခံရပ္ႏိုင္ေအာင္ ခံစားေနရၿပီး မီးေတာက္ေနတယ္။ ဒီလိုလူေတြကို လက္ဦးေအာင္ အျပတ္ရွင္းပစ္ဖို႔ စိတ္ကူးေတြေပၚေပါက္လာပါတယ္”
ကိုတာက ၀င္ၿပီးေထာက္ေျပာတယ္။
“ဆင္ႀကံ ႀကံေနတဲ့ သေဘာလား”
“ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုအႏၲရာယ္မ်ဳိးကို အတူေနတဲ့မိသားစု၀င္ေတြေတာင္မွ အေလးမထားမိတာရွိႏုိင္တယ္။ အမႈျဖစ္ပြားတဲ့ တစ္ေန႔မွာေတာ့ အီးဗီက သူလွ်ဳိ႕၀ွက္ရယူထားတဲ့ ေသနတ္နဲ႔ မစၥတာစီကိုပစ္သတ္တယ္။ သူ႔အိမ္ခန္းေအာက္ထပ္က အမ်ဳိးသမီးမိတ္ေဆြကို ပစ္သတ္တယ္။ လမ္းေပၚက လူႏွစ္ေယာက္ကိုလည္း ပစ္သတ္တယ္။ တရား႐ံုးမွာ အမႈတင္ေတာ့ တရားသူႀကီးက အီးဗီရဲ႕ စိတ္အေျခအေနကို စစ္ေဆးတင္ျပဖို႔ ၫႊန္ၾကားတယ္။ အီးဗီအခုလိုျပဳမူတာက “သံသယစိတ္ယံုမွားမႈ လြန္ကဲစိတ္ႏွစ္ခြေရာဂါ” (Paranoid Schizophrenia) ေၾကာင့္ျဖစ္တာလို႔ စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္က မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္”
ကိုတာက သူနားမလည္တဲ့အခ်က္တစ္ခုကိုေမးပါတယ္။
“စိတ္က်ေရာဂါ ခံစားေနရသူကိုေတာ့ ဘယ္လိုေျပာမလဲ။ လူနာက ေလးလံထိုင္းမႈိင္းၿပီး လုပ္ခ်င္ကိုင္ခ်င္စိတ္မရွိ ျဖစ္ေနတယ္မဟုတ္လား။ ဒီလိုလူနာမ်ဳိးက အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္ နားလည္လို႔ မရဘူးဗ်”
“ျဖစ္ပြားတတ္ပါတယ္။ ေဒါက္တာမက္ဖာဒရမ္ရဲ႕စာတမ္းထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ မစၥတာအိပ္ခ်္လိုေပါ့။ မစၥတာအိပ္ခ်္က အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ အိမ္ေထာင္ရွင္တစ္ဦးျဖစ္တယ္။ ေဘးကအျမင္မွာ သူ႔အိမ္ေထာင္ေရးက ပံုမွန္အေနအထားပဲ။ အမႈျဖစ္ပြားတဲ့ေန႔မွာ မစၥတာအိပ္ခ်္က သူ႔ဇနီးနဲ႔ အသက္ ၁၀ ႏွစ္၊ ၈ ႏွစ္နဲ႔ ၆ ႏွစ္ အရြယ္ကေလးသံုးေယာက္ကို အိပ္ခန္းထဲမွာ ေသနတ္နဲ႔ပစ္သတ္တယ္။ ေနာက္ၿပီး သူ႔ကိုယ္သူအဆံုးစီရင္သြားပါတယ္။ မစၥတာအိပ္ခ်္ရဲ႕ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြရဲ႕ေျပာျပခ်က္ကို ေလ့လာဆန္းစစ္ၾကည့္ေတာ့ မစၥတာအိပ္ခ်္္ကအမႈျဖစ္ပြားခ်ိန္မွာ စိတ္က်ေရာဂါ ခံစားေနရတယ္လို႔ ေဒါက္တာမက္ဖာဒရမ္က မွတ္ခ်က္ခ်ထားပါတယ္”
ကိုတာက ထပ္ဆင့္ ေမးျမန္းပါတယ္။
“ဘယ္လိုစိတ္က်ေရာဂါမ်ဳိးရွိသူက အခုလို ျပဳလုပ္တတ္သလဲ”
“စိတၱဇစိတ္က်ေရာဂါ (Psychotic Depression) ခံစားေနရတဲ့ လူနာက အဲဒီလိုျပဳလုပ္ဖို႔ အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ စိတၱဇစိတ္က်ေရာဂါမွာ ျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ ယံုမွားမႈလြန္ကဲစိတ္က အေၾကာင္းရင္းျဖစ္တယ္။ အႏၲရာယ္မ်ားတဲ့ ယံုမွားမႈလြန္ကဲစိတ္ သံုးမ်ဳိးကိုရွင္းျပပါမယ္”
(က) မိမိကိုယ္မိမိ အျပစ္ျမင္စိတ္လြန္ကဲမႈ
ဒီလိုယံုမွားစိတ္ဆိုးရြားျပင္းထန္လာရင္ ဘာျဖစ္မလဲ။ “လူေတြ ေသေၾကပ်က္စီးဒုကၡေရာက္တာ ငါ့ေၾကာင့္ျဖစ္တာ။ ငါက ခြင့္မလႊတ္သင့္တဲ့ အမွားေတြကိုက်ဴးလြန္မိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိသားစု၀င္ေတြ အပါအ၀င္ လူေတြအားလံုးက ငါ့ကို မုန္းတီးေနၾကတယ္ စသျဖင့္ ယံုၾကည္မႈအမွားေတြ ထပ္ဆင့္ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိသားစု၀င္ေတြကို အႏၲရာယ္ျပဳတတ္ပါတယ္။
(ခ) ဓားစာခံစိတ္လြန္ကဲမႈ
႐ိုးရာအယူအဆကို လက္ခံတဲ့ လူနာတခ်ဳိ႕ကေတာ့ သူတို႔ေ၀ဒနာ ခံစားေနရတာက စုန္းျပဳစားလို႔၊ မေကာင္းဆိုး၀ါးေတြ ကပ္ေနလို႔ျဖစ္တာ။ မိသားစု၀င္ ေတြထဲမွာစုန္းရွိေနတယ္။ အပမွီခံရတဲ့လူ ရွိေနတယ္လို႔ ယံုၾကည္လာတတ္တယ္။ အဲဒီလို အထင္မွားခံရသူကို လူနာက အႏၲရာယ္ျပဳတတ္ပါတယ္။
(ဂ) အပ်က္ျမင္ယံုမွားမႈလြန္ကဲစိတ္
စိတ္က်ေရာဂါရွိသူတခ်ဳိ႕ကေတာ့ အနာဂတ္မွာ ဘာမွေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိဘူး။ ေဘးဒုကၡေတြနဲ႔ခ်ည္း ႀကံဳေတြ႕ရမွာပဲ စသျဖင့္ ယံုမွားမႈ စြဲလမ္းေနတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူခ်စ္တဲ့ မိသားစု၀င္တြကိုလည္း အဲဒီလိုေဘးဒုကၡေတြ မခံစားေစခ်င္ေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လူနာက သူတို႔ကို သူနဲ႔အတူ ေခၚယူသြားတာ ရွိပါတယ္”
ကိုတာက မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
“သတင္းစာထဲမွာ ဖတ္ရတဲ့ မစၥတာအမ္က အဲဒီလိုေရာဂါမ်ဳိး ခံစားေနရမယ္ထင္ပါတယ္”
“ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခင္ဗ်ားကို ကြၽန္ေတာ္ သတိေပးပါရေစ။ အဲဒီလိုဖတ္ရ၊ ၾကားရလို႔ စိတ္ေရာဂါလူနာေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံဖို႔ေတာ့ မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ စိတ္ေရာဂါခံစားရတဲ့ လူနာ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္က အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္တတ္ျခင္း မရွိပါဘူး ကိုတာ”
See More
အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား (၁) ‘႐ုပ္ေၾကာင့္ျဖစ္္ေသာ အေရးေပၚစိတ္ေရာဂါ’”
အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား (၂) ‘လက္ေကာက္၀တ္ကို ဓားျဖင့္လွီးသူ’
အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ( ၃ ) “အႏၲရာယ္မကင္းေသာ လူနာ”
အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ( ၄ ) “ကိုမုန္တိုင္း”
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
