ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင္႕ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
– ယခင္တစ္ပတ္မွအဆက္
တခ်ဳိ႕ေသြးက်ေဆးေတြဟာ ေသြးေပါင္ထိန္းဖို႔ သက္သက္မဟုတ္ဘဲ တျခားေကာင္းက်ဳိးေတြ ထပ္ေလာင္းရရွိႏိုင္လို႔ ပိုၿပီး သံုးသင့္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီေဆးေတြကေတာ့ ACEI နဲ႔ ARB ေဆးအုပ္စုေတြပါ။ ေသြးေၾကာနံရံ (Endothelium)ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ပိုမိုေကာင္းေစတာေၾကာင့္ ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္၊ ေသြးေပါင္ထိန္းသိမ္းရာမွာ ပိုထိေရာက္တယ္၊ ေသြးေၾကာက်ယ္ေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ေသြးတိုးလည္းက်ၿပီး ႏွလံုးညႇစ္အားကိုလည္း ပိုေကာင္းေစပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္တြင္းရွိ ေသြးေၾကာမွ်င္ေလးေတြမွာ ေသြးလည္ပတ္မႈ ပိုမိုေကာင္းေစျခင္းအားျဖင့္ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းလို႔ ေသြးတိုးတဲ့သူေတြမွာ ပိုသံုးသင့္ပါတယ္။
ACEI ေဆးနာမည္ေတြ ေျပာရရင္ အီနာလာပရီလ္း Enalapril, perindopril, ramipril စတဲ့ ပရီလ္း-pril၊ ကိုဗာေဆးလ္ –coversyl၊ အီနမ္ –Enam ဆိုတဲ့ စာနဲ႔ အဆံုးသတ္ေလ့ရွိတဲ့ ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ARB ေဆးအုပ္စုကေတာ့ Losartan, Talmesartan, Candisartan, Irbesartanစတဲ့ ဆာတင္-sartanနဲ႔ အဆံုးသတ္တဲ့ ေဆးေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒီေဆးအုပ္စုႏွစ္ခုဟာ အေျခခံလုပ္ေဆာင္မႈ တူၾကေပမယ့္ အေသးစိတ္ကြာျခားမႈေတြ ရွိပါတယ္။
ဒီေဆးအုပ္စုႏွစ္ခုဟာ အေကာင္းဆံုး ေသြးက်ေဆးအုပ္စုေတြ ျဖစ္ေပမယ့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးတခ်ဳိ႕ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ေသြးတြင္း ပိုတက္ဆီယမ္ဓာတ္ေတြ အလြန္အမင္းတက္လာတတ္တာ၊ တခ်ဳိ႕လူနာ ေတြမွာ အထူးသျဖင့္ အသက္ႀကီးသူေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္အားသိပ္နည္းသူေတြနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေသြးေၾကာ က်ဥ္းသူေတြမွာ Creatinine ခရီရယ္တနင္းလို႔ေခၚတဲ့ ဆီးဆိပ္ေတြ ျမင့္တက္လာတတ္လို႔ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ ေဆးစေသာက္ၿပီး တစ္လအတြင္း ေသြးျပန္စစ္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ နား႐ႈပ္မသြားေအာင္ ထပ္မံရွင္းျပလိုပါတယ္။ ဒီေဆးအုပ္စုက ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါအတြက္ သင့္ေတာ္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္တာကို ၫႊန္ျပတဲ့ ခရီရယ္တနင္းဆီးဆိပ္ ပိုတက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ေဆး ေသာက္ခါစမွာ မူလေဆးမေသာက္ခင္ရွိတဲ့ ခရီရယ္တနင္း ဆီးဆိပ္ထြက္ႏႈန္းဟာ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းမွ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိတက္တတ္ပါတယ္။ ေနာင္မွာ ျပန္က်လာပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ မူလထက္ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေက်ာ္တက္လာရင္ ေဆးဆက္မေသာက္ပါနဲ႔။ ဒီဆိုးက်ဳိးေတြ ျဖစ္လာရင္ေတာ့ ေဆးကိုဆက္မေသာက္ဘဲ ရပ္ရပါမယ္။ ACIE အုပ္စုေဆးေတြ ေသာက္ေနစဥ္ တခ်ဳိ႕သူေတြမွာ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးတတ္ပါတယ္။ အႏၲရာယ္မရွိေပမယ့္ညမွာ အိပ္ေရးပ်က္တတ္လုိ႔ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တတ္မွန္း ဆရာ၀န္ကေျပာျပမထားရင္ စိတ္ပူၿပီး အဆုတ္အတြက္ ေဆးကုျခင္း၊ ဓာတ္မွန္႐ိုက္ျခင္းေတြလုပ္ရင္း အလုပ္ ႐ႈပ္ကုန္တတ္ၾကပါတယ္။ တခ်ဳိ႕လူနာေတြမွာေခ်ာင္းဆိုးတာမေပ်ာက္ႏိုင္တဲ့အဆံုး တီဘီလားလို႔ သံသယျဖစ္ၿပီး ဆရာ၀န္ေတြက တီဘီေဆးစမ္းေသာက္ၾကည့္ ခိုင္းတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခ်ာင္းဆိုးမေပ်ာက္ဘဲ ၾကာေနသူေတြ႕တိုင္း ေသြးက်ေဆး-pril စာသားပါတဲ့ ေဆးမ်ားေသာက္ေနသလားဆိုတာ ေမးဖို႔မေမ့ပါနဲ႔။
ေသြးတိုးတာက စပရိန္ေထာင္တက္ေနတာနဲ႔တူပါတယ္။ လိုခ်င္သေလာက္ ျပားေအာင္ဖိထားတဲ့ လက္ကို ဖယ္ရွားလိုက္တာနဲ႔ ျပန္ေထာင္တက္သြားမွာ ျဖစ္သလို ေသြးတိုးက်ေဆး ႐ုတ္တရက္ရပ္လိုက္ရင္လည္း ေသြးေတြ ႐ုတ္တရက္ ထိုးတက္ၿပီး ဆိုးက်ဳိးေတြ ဥပမာ- ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာျပတ္သြားတာမ်ဳိး ျဖစ္ တတ္ပါတယ္ …
တျခားေသြးက်ေဆးေတြကေတာ့ သိုင္ယာဇိုက္ thiazide ဆီးေဆးအုပ္စုေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခား ေသြးက်ေဆးေတြနဲ႔တြဲသံုးေလ့ရွိၿပီးအငန္စားသူေတြ၊ အေပၚေသြးသက္သက္မ်ားတတ္တဲ့ အသက္ႀကီးသူ ေတြအတြက္ ေကာင္းပါတယ္။ အရင္ကေလာက္ အသံုးမမ်ားေတာ့တဲ့ ေသြးက်ေဆးတစ္ခုကေတာ့ ဘီ တာဘေလာ့ကာ (Beta blocker)ေတြ ဥပမာ အတီနေလာ(Atenolol) ၊ ပ႐ိုပရက္ႏိုေလာ (Propanolol) စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုးက်ဳိးတခ်ဳိ႕ရွိေပမယ့္ စိတ္ခ်စြာသံုးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပန္းနာရင္က်ပ္ရွိရင္ သတိထားရပါမယ္။ တခ်ဳိ႕မတည့္ပါဘူး။ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ သြားသူေတြအတြက္ေတာ့ မီတိုပ႐ိုေလာ (Metoprolol)ဟာ ေသြးလည္းက်၊ ႏွလံုးလည္း ၿငိမ္လို႔ အထူးသင့္ေတာ္ပါတယ္။
ေသြးတိုးၾကမ္းလို႔ ေဆးတစ္မ်ဳိးတည္းနဲ႔ ေသြးတိုးကို မထိန္းႏိုင္ပါက ေသြးက်ေဆးႏွစ္မ်ဳိး၊ သံုးမ်ဳိး ေရာစပ္ၿပီး သံုးရပါတယ္။
ေသြးက်ေဆး ဘယ္ေတာ့ ရပ္ရမလဲ
ေသြးတိုးတာက စပရိန္ေထာင္တက္ေနတာနဲ႔ တူပါတယ္။ လိုခ်င္သေလာက္ျပားေအာင္ ဖိထားတဲ့ လက္ကို ဖယ္ရွားလိုက္တာနဲ႔ ျပန္ေထာင္တက္သြားမွာ ျဖစ္သလို ေသြးတိုးက်ေဆး ႐ုတ္တရက္ ရပ္လိုက္ရင္လည္း ေသြးေတြ႐ုတ္တရက္ထိုးတက္ၿပီး ဆိုးက်ဳိးေတြ ဥပမာ- ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာျပတ္သြားတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေသြးက်ေဆး ေသာက္ေနစဥ္ ေသြးေပါင္တိုင္း ၾကည့္ေနတာက ေသြးက်ေဆး ထိေရာက္မႈ မရွိေသးရင္ ေဆးထပ္တိုးဖို႔ အဓိကရည္ရြယ္တာျဖစ္ၿပီး ေဆးေလွ်ာ့ဖို႔၊ ေဆးရပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္တာ မဟုတ္ၾကပါဘူး။ ႏွစ္ႀကိမ္ခန္႔ျပန္တိုင္းၾကည့္ၿပီး ေသြးေပါင္တကယ္ က်မွသာ ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီး ေဆးေလွ်ာ့သင့္ပါတယ္။ ေသြးက်လို႔ ေဆးရပ္ၾကည့္ရင္လည္းျပန္တိုင္း ၾကည့္ေနပါ။ ေသြးတိုးေရာဂါမွန္ရင္ေတာ့ ေဆးဘယ္ ေတာ့မွမရပ္ပါနဲ႔။ မိသားစု ဆရာ၀န္(GP) ေတြဘက္ကလည္း မိမိလူနာကို အၿမဲတမ္းလူနာအျဖစ္ တာ၀န္ ယူေပးေစလိုပါတယ္။ ေသြးေပါင္အနည္းအမ်ား အလိုက္ ေသြးက်ေဆးလိုက္ညႇိတဲ့ အလုပ္တစ္ခုတည္းသာမက ဒီေဆာင္းပါးမွာပါတဲ့အတိုင္း မိမိလူနာကိုစစ္ေဆးေပးပါ။ ေသြးတိုးကို အၿမဲတမ္းထိန္း ထားေပးေစလိုပါတယ္။ ေသြးတိုးလူနာအမ်ားစုဟာ GP ေတြရဲ႕ လက္ထဲမွာရွိလို႔ GP ေတြက ေသခ်ာစြာ ထိန္းေပးႏိုင္ရင္ အခုအသည္းအသန္လူနာခန္းက လူနာကိုးေယာက္လို ျဖစ္မလာေအာင္ ထိန္းထားႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အႏွစ္ခ်ဳပ္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္-
(၁) ေသြးတိုးေရာဂါ တကယ္ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ ျပန္မေပ်ာက္ႏိုင္ေတာ့ပါ။
(၂) ျပဳျပင္လို႔ ကုသလို႔ရတဲ့ တျခားအေျခခံ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ေသြးတိုးပါက ၄င္းအေၾကာင္းအရာကို ရွာေဖြကုသႏိုင္ရင္ ေသြးတိုးအျမစ္ျပတ္ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြမွာ အထူးသျဖင့္ အေျခခံအေၾကာင္းရင္း ရွာရပါမယ္။
(၃) ေသြးတိုးေၾကာင့္ ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ဦးေႏွာက္ေလျဖတ္ဖို႔ အလားအလာရွိေနၿပီလားဆိုတာ သိေအာင္ စစ္ေဆးပါ။
(၄) ေသြးက်ေဆးကို လူနာတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္အလိုက္ အသင့္ေတာ္ဆံုး ေရြးခ်ယ္ပါ။ ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြကိုလည္း ေစာင့္ၾကည့္ပါ။ သိေအာင္ ေလ့လာထားပါ။
(၅) ေသြးက်ေဆးေသာက္ရင္ ပန္းတိုင္အထိ ေရာက္ေအာင္ ေဆးညႇိရပါမယ္။
(၆) ေသြးေပါင္ထိန္းထားၿပီးၿပီဆိုရင္ ေဆးကို မရပ္ပစ္လိုက္ပါနဲ႔၊ ပံုမွန္စြဲေသာက္ပါ။ ေသြးတိုးက စပရိန္နဲ႔ တူတာ မေမ့ပါနဲ႔။
See More
စပရိန္နဲ႔ တူတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (၁)
စပရိန္နဲ႔ တူတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (၂)
စပရိန္နဲ႔ တူတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (၃)
စပရိန္နဲ႔ တူတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (၄)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
