Healthy Life Ad
Q & A

ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါရွိသူ ေသြးေပါင္က်ျခင္း

——-၊ ပါေမာကၡဦးကိုကို (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း ၊——–

Q. ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူဟာ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါ ဘာလုပ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။

A. အေပၚေသြးဖိအား ၉၀၊ ေအာက္ေသြးဖိအား ၆၀ ေအာက္ကို ေသြးေပါင္က်တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ ေသြးေပါင္က်သြားရင္ ေရွာ့ခ္ (Shock) ရတယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေရွာ့ခ္ရတာက အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

(၁) ေသြးထဲ Volume နည္းသြားရင္ ေရွာ့ခ္ရတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ ဆီးခ်ဳိသမား ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျဖစ္ရင္ Volume နည္းသြားတတ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားက အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တယ္၊ ေသြးေတြအန္တယ္ဆိုရင္လည္း ေသြးေပါင္က်သြားပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနဆိုရင္ Volume ျပန္ျဖည့္တဲ့အေနနဲ႔ ၀မ္းသြားရင္ ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္ေပးရတယ္။ Drip ျပန္ခ်ိတ္ေပးရတယ္။ ေသြးထြက္မ်ားရင္ ေသြးျပန္သြင္းေပးရတယ္။ အဲဒါကို Hypo-volumic Shock လို႔ ေခၚပါတယ္။

(၂) ဆီးခ်ဳိသမား ေသြးေပါင္က်ရင္ ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းတဲ့အခ်က္က ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္တာပါ။ ႏွလံုးက ေကာင္းေကာင္းညႇစ္ထုတ္ႏိုင္စြမ္းမရွိလို႔ ျဖစ္ရတာပါ။ ဒါကို Cardiogenic Shock လို႔ ေခၚပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆီးခ်ဳိသမားေတြက ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ ျဖစ္တတ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏွလံုးကထိတာမ်ားလို႔ ႏွလံုးရဲ႕ ညႇစ္ထုတ္တဲ့ Pump Action က မေကာင္းေတာ့ပါဘူး။ ဒီလိုလူမ်ဳိးေတြ ေသြးေပါင္က်ရင္ ခ်က္ခ်င္း ECG ႐ိုက္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ ႏွလံုးေၾကာင့္ ျဖစ္မွန္းေသခ်ာရင္ ေသြးေပါင္ျပန္တက္တဲ့ ေဆးေတြ(ဥပမာ-ဒိုပါမင္း)ကို ေပးရပါတယ္။ လကၡဏာအေနနဲ႔ လူနာက ရင္ဘတ္ေအာင့္တယ္၊ ေမာတယ္လို႔ေျပာၿပီး ေသြးေပါင္ထိုးက်သြားတတ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္မ်ဳိးက Septicaemic Shock လို႔ေခၚပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားတစ္ေယာက္ ဖ်ားလိုက္တယ္။ အဖ်ားကိုေသခ်ာမကုရင္ ေသြးအဆိပ္တက္တဲ့ေရာဂါ(Septicaemia) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေရွာ့ခ္ရသြားတတ္ပါတယ္။ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆး ေပးရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ပိုး၀င္တဲ့ေနရာကို ဖယ္ထုတ္ရပါတယ္။ ေျခေထာက္မွာအနာရွိရင္ အနာကို ခြဲထုတ္၊ ျပည္ေတြထုတ္ . . အဲဒီလို လုပ္ေပးရပါတယ္။

“တခ်ဳိ႕ေသြးေပါင္ခ်ိန္က ၁၆၀-၁၀၀ ျဖစ္ၿပီး ေသြးတုိးေနတယ္။ သူ႔မွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါရၿပီး ေသြးအားကလည္း နည္းေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေသြးေပါင္ေတြေကာင္းၿပီး ဘာလို႔ေသြးအားနည္းေရာဂါ ရေနတာလဲဆုိၿပီး ေမးလာေတာ့ ရွင္းျပရခက္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုကုိ ဆက္စပ္တယ္လုိ႔ ထင္ေနတာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေသြးအားနည္းေနတာကုိေတာ့ အမဲသားလို အသားေတြစားရင္ ေသြးအားေကာင္းလာႏုိင္ပါတယ္” . . .

အထက္ကအခ်က္ေတြက ဆီးခ်ဳိသမား ေသြးေပါင္က်ရတဲ့ အျပင္းစားအခ်က္ေတြပါ။ ဆီးခ်ဳိသမား ေသြးေပါင္က်တာခ်င္း တူေပမယ့္ ကုသပံုက မတူပါဘူး။ ဆီးခ်ဳိသမား ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါ ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေပၚမူတည္ၿပီး ကုသမႈေပးရပါတယ္။ ဒီလိုအခ်က္ေတြျဖစ္ရင္ ေဆး႐ံု/ေဆးခန္းကို သြားၿပီး ကုသသင့္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့ အဲဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ အရင္ ပံုမွန္ေသြးေပါင္က ၁၂၀/၈၀ ေလာက္ရွိခဲ့ေပမယ့္ အခု ၁၀၀/၆၀ ေလာက္ရွိသြားတယ္။ ေနကအရမ္းပူလို႔ ေခြၽးအထြက္မ်ားတယ္၊ အဲဒီအခါ ဓာတ္ဆားရည္ ေသာက္လို႔ရပါတယ္။ ဓာတ္ဆားရည္ထဲမွာ ဂလူးကို႔စ္ပါေပမယ့္ ေလာေလာဆယ္မွာ ေရနဲ႔ဓာတ္ဆားဆံုး႐ႈံးမႈကို ျပန္ျဖည့္တင္းႏိုင္ဖို႔က ပိုအေရးႀကီးတာေၾကာင့္ ဓာတ္ဆားရည္ကို ေသာက္ေပးသင့္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဆီးခ်ဳိထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေကာင္းတဲ့သူေတြက ဓာတ္ဆားရည္ကို ေသာက္ေပးလို႔ရပါတယ္။

Q. ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြက ေသြးေပါင္ကို ပံုမွန္တိုင္းတာေနဖို႔ လိုပါသလား ဆရာ။

A. လိုပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားေတြ ေသြးေပါင္က်တာ ႏွစ္နည္းရွိပါတယ္။ တစ္နည္းက Autonomic Nervo-us System (ကိုယ္တြင္းအဂၤါေတြကိုထိန္းတဲ့ နာ့ဗ္ေၾကာ) ထိရင္၊ ႏွလံုးကိုသြားတဲ့ နာ့ဗ္ေၾကာေတြထိရင္ ႏွလံုးက ျပႆနာျဖစ္တတ္တယ္။ ဒီလိုလူနာေတြမွာ ပက္လက္တိုင္းလို႔ရတဲ့ ေသြးေပါင္နဲ႔ မတ္တပ္ရပ္တိုင္းလို႔ရတဲ့ ေသြးေပါင္မတူဘူး။ ပက္လက္တိုင္းရင္ ကမၻာေျမႀကီးရဲ႕ ဆြဲငင္အားမရွိေတာ့ ပံုမွန္ေသြးေပါင္ ရႏိုင္ပါတယ္။ မတ္တပ္ရပ္ၿပီးတိုင္းလိုက္ရင္ ကမၻာေျမႀကီးရဲ႕ ဆြဲငင္အားေၾကာင့္ ေသြးေပါင္နည္းနည္း က်သြားတတ္ပါတယ္။ ပံုမွန္လူေတြမွာ အေပၚေသြးေပါင္ျခားနားခ်က္က ၁၀ေလာက္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ၂၀ မေက်ာ္ပါဘူး။ ႏွလံုးနဲ႔ ႏွလံုးသြားတဲ့ နာဗ့္ေၾကာကုိ ထိလို႔ရွိရင္ေတာ့ ၃၀ ေက်ာ္တယ္။ ၂၀ ကေန ၃၀ ေက်ာ္သြားရင္ အေနအထားကိုလိုက္ၿပီးျဖစ္တဲ့ ေသြးေပါင္က်ျခင္း (Postural Hypoten-sion) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဆိုပါေတာ့ အိပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ၁၁၀/၇၀၊ ထလိုက္တာနဲ႔ ၉၀/၆၀ ျဖစ္သြားတတ္တဲ့ သူေတြရွိပါတယ္။ အဲဒီလိုလူေတြက မိုက္ခနဲ မူးလဲတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ဆီးခ်ဳိေရာဂါသည္ေတြကုိ အိပ္ရင္းနဲ႔တစ္ခါတုိင္းပါတယ္။ ခုတင္ေျခရင္းမွာ တစ္မိနစ္ေလာက္ မတ္တပ္ရပ္ၿပီး တစ္ခါတုိင္းပါတယ္။ တုိင္းတဲ့အခါ အတိုင္းအတာႏွစ္ခုရဲ႕ ျခားနားခ်က္က အေပၚေသြးဖိအားဟာ ၂၀ နဲ႔ ၃၀ ေက်ာ္ မကြာရပါဘူး။ ၂၀ ေအာက္မွာပဲရွိေနမွ ပံုမွန္ပါ။ ၂၀ ေက်ာ္- ၃၀ ေက်ာ္တဲ့အထိ ကြာေနၿပီဆိုရင္ Postural Hypotension လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲဒီလိုလူမ်ဳိးေတြက အထိုင္အထေတြမွာ မိုက္ခနဲ မူးလဲတတ္တဲ့အတြက္ ႐ုတ္တရက္ ခ်က္ခ်င္းထလိုက္တာမ်ဳိး မလုပ္သင့္ပါဘူး။ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း အခ်ိန္ယူၿပီးထပါ။ သိပ္ဆိုးလာရင္ေတာ့ ေဆးေတြေပးရပါတယ္။

Q. ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူ ေခြၽးထြက္မ်ားၿပီး ေသြးေပါင္က်ရင္ သက္သာေအာင္ ဘာစားေသာက္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။

A. အစားအေသာက္ကေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ ဓာတ္ဆားရည္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခားသီးသန္႔ ေသြးေပါင္တက္ေစတဲ့ အစာလို႔ရယ္ မရွိပါဘူး။ တခ်ဳိ႕က အမဲသားစားရင္ ေသြးတုိးတယ္လို႔ ထင္ေနၾကပါတယ္။ အမဲသားစားရင္ ေသြးအားေကာင္းတာပါ။ ေသြးဖိအားေကာင္းတာမဟုတ္ပါဘူး။ လူအေတာ္မ်ားမ်ားက ေသြးအားနည္းတာနဲ႔ ေသြးေပါင္က်တာကုိ မကြဲပါဘူး။ အတူတူလို႔ ထင္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ ေသြးအားနည္းတာက ေသြးထဲမွာ ေဟမိုဂလိုဘင္ဓာတ္ နည္းေနတာပါ။ ေသြးေပါင္က်တယ္ဆုိတာက ေသြးဖိအားနည္းေနတာကုိ ေျပာတာပါ။

တခ်ဳိ႕ေသြးေပါင္ခ်ိန္က ၁၆၀-၁၀၀ ျဖစ္ၿပီး ေသြးတုိးေနတယ္။ သူ႔မွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါရၿပီး ေသြးအားကလည္းနည္းေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေသြးေပါင္ေတြေကာင္းၿပီး ဘာလို႔ေသြးအားနည္းေရာဂါ ရေနတာလဲဆုိၿပီး ေမးလာေတာ့ ရွင္းျပရခက္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုကုိဆက္စပ္တယ္လုိ႔ ထင္ေနတာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေသြးအားနည္းေနတာကုိေတာ့ အမဲသားလို အသားေတြစားရင္ ေသြးအားေကာင္းလာႏုိင္ပါတယ္။ ေသြးေပါင္က်ေနတာကုိေတာ့ တက္ေစတဲ့အစားအေသာက္ရယ္လုိ႔ မရွိပါဘူး။ အဓိကကေတာ့ ဆားပါတာကုိ စားေပးရမွာပါပဲ။

Q. ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိတဲ့သူ ေသြးေပါင္က်ရင္ ဘယ္လိုေနထိုင္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။

A. ေသြးေပါင္က်ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ လႈပ္လႈပ္ရွားရွား မေနသင့္ပါဘူး။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ လဲွအိပ္ေနေပးသင့္ပါတယ္။ မတ္တပ္ထရင္ မုိက္ခနဲလဲတတ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေသြးေပါင္က်ေနတဲ့အခ်ိန္ လႈပ္ရွားေနရင္ အဆင္မေျပပါဘူး။ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလးေနၿပီး လွဲအိပ္ေနသင့္ပါတယ္။

Q. ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူက ခ်ာလပတ္လည္တဲ့အထိမူးရင္ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။

A. အိမ္ႀကီး ခ်ာလပတ္လည္ေအာင္ မူးတယ္ဆိုရင္ေတာ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ အ႐ိုးက်ီးေပါင္းတက္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဇက္ေၾကာေတြတက္၊ ေခါင္းေတြလည္းေနာက္ၿပီး မူးေနတယ္ဆိုရင္ မ်က္စိမွာ ဆလင္ဒါပါ၀ါရွိတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ နားထဲက ေလထြက္ၿပီး မူးတယ္ဆိုရင္ နားေရာဂါေၾကာင့္မူးတာ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

Q. ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူ ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါ ဘယ္အေျခအေနမွာ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းကို သြားျပသင့္ပါသလဲ ဆရာ။

A. ေသြးေပါင္က်လာၿပီဆိုရင္ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္လဲဆုိတာကုိၾကည့္ၿပီး ေဆး႐ံု သြားသင့္၊ မသြားသင့္ စဥ္းစားပါတယ္။ ဥပမာ- ေခြၽးေတြအရမ္းထြက္လုိ႔ ေသြးေပါင္က်တာဆိုရင္ ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္လိုက္တာနဲ႔ ျပန္ေကာင္းသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဖ်ားၿပီးေတာ့ ေသြးထဲမွာ အဆိပ္တက္တာလား၊ ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္တာလား မသိရတဲ့အတြက္ ၉၀-၆၀ ေအာက္ေရာက္သြားရင္ေတာ့ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းကုိ အျမန္သြားဖို႔ လုိပါတယ္။

Q. ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူ ဖ်ားတာေၾကာင့္ ေသြးေပါင္က်ႏိုင္ပါသလား ဆရာ။

A. ေသြးေပါင္က်တတ္သူတစ္ေယာက္ဖ်ားရင္ ေခြၽးေတြအရမ္းျပန္ၿပီး ေသြးေပါင္က်တတ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိးဆိုရင္ ေရေသာက္ရမယ္၊ ဓာတ္ဆားေရေသာက္ေပးလိုက္လို႔ရပါတယ္။ ဓာတ္ဆားေရေသာက္လို႔မွ ေသြးေပါင္က်တုန္းဆိုရင္ Drip ခ်ိတ္ေပးရပါမယ္။ ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ အဖ်ားေတြအရမ္းတက္ၿပီး ေသြးထဲကို အဆိပ္၀င္သြားတာလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ Drip လည္း ထည့္ေပးရမယ္၊ ေနာက္ၿပီး ပဋိဇီ၀ပုိးသတ္ေဆးေတြ ေပးရပါတယ္။ ဒါက ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိတဲ့သူ ေသြးေပါင္က်တဲ့အတြက္ ကုသတဲ့နည္းပါ။

ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ ေသြးတုိးေရာဂါရွိသူေတြ မူးတာလည္းရွိပါေသးတယ္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါလည္းရွိတယ္၊ ေသြးတိုးေရာဂါလည္းရွိတယ္၊ မူးလည္းမူးတယ္ဆိုရင္ မူးမူးခ်င္းေသြးေပါင္တုိင္းပါတယ္။ ေသြးေပါင္က ၁၄၀/၉၀ ျဖစ္ေနရင္ ေသြးတိုးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ လက္ရွိေသြးေပါင္က်ေဆးေတြအျပင္ ထပ္တိုးေပးရပါတယ္။ ေသြးေပါင္ ၉၀-၆၀ ေအာက္အထိ က်သြားရင္ လက္ရွိေသာက္ေနတဲ့ ေသြးေပါင္က်ေဆးေတြကုိ ခဏရပ္လုိက္ၿပီး ဓာတ္ဆားေရလိုမ်ဳိး ေသာက္ေပးထားပါ။ ၿပီးရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပပါ။ ေသြးေပါင္ကက်လည္း မူးႏုိင္တယ္၊ ေသြးတိုးလည္းမူးႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီလို မူးေနတုန္းမွာ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကုိလည္း တုိင္းၾကပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိကလည္းက်ေနရင္၊ ရင္ေတြတုန္လာရင္ အခ်ဳိရည္ျဖစ္ျဖစ္ ေသာက္ခုိင္းပါတယ္။ တကယ္လုိ႔ ဆီးခ်ဳိတက္ေနရင္ေတာ့ အခ်ဳိေတြေရွာင္မယ္၊ အစားအေသာက္ကို သတိထားၿပီး ေသာက္ေနတဲ့ေဆးေတြကုိ လိုအပ္ရင္တုိးၿပီး ေသာက္ရပါမယ္။

Most Popular

Healthy Life Ad
To Top