ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင္႕ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
– ယခင္တစ္ပတ္မွအဆက္
အရင္ဦးဆံုး လူေတြရဲ႕ေသြးေပါင္ေတြ ဘယ္လိုရွိေနတတ္သလဲ ဆိုတာသိဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ေသြးေပါင္ဟာ ပံုမွန္အားျဖင့္ အၿမဲတမ္း တသမတ္တည္း ကိန္းဂဏန္းတစ္ခုမွာ တစ္ေန႔လံုးၿငိမ္သက္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ပင္လယ္ေရလႈိင္းလို ျမင့္လိုက္၊ နိမ့္လိုက္ရွိေနပါတယ္။ အေျပာင္းအလဲျမန္ပါတယ္။
ေသြးေပါင္ကိုဘယ္လိုအေျခအေနမွာ ဘယ္လိုတိုင္းလိုက္သလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ကလည္း အေရးပါပါတယ္။ ေဆးခန္းထဲ ေရာက္ေရာက္ခ်င္းတိုင္းလိုက္ရင္ ေသြးေပါင္မ်ားတတ္ပါတယ္။ ေဆးခန္းလာစဥ္ အခ်ိန္မီမေရာက္လို႔ အလွည့္ေက်ာ္သြားၿပီလား၊ ဆရာ၀န္ႀကီးက အခ်ိန္မွန္မွန္မလာမိလို႔ အျပစ္တင္မလား စတဲ့စိတ္လႈပ္ရွားစရာေတြေၾကာင့္ အိမ္မွာ ေအးေအးေဆးေဆးေနစဥ္ခ်ိန္ထားတဲ့ ေသြးေပါင္နဲ႔ မတူဘဲ တက္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါကို White Coat Effect ဆရာ၀န္ေတြ ၀တ္ထားတဲ့ ဂ်ဴတီကုတ္အျဖဴေၾကာင့္ ေသြးယာယီတက္သြားျခင္းလို႔ေခၚၾကပါတယ္။ ဒါကို သတိမထားမိတဲ့အခါ ဆရာ၀န္ေတြက ေသြးက်ေဆးေတြ မလိုဘဲ တိုးေပးမိတတ္ပါတယ္။ ေသြးေပါင္ကို ထိုင္ၿပီး တိုင္းရပါမယ္။ လက္ပတ္ကို မွန္ေအာင္ပတ္ ရပါမယ္။ လက္ေမာင္းအႀကီးအေသးအလုိက္သံုးရမယ့္ လက္ပတ္အရြယ္ေရြးၿပီး သံုးရပါမယ္။
ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါ ႏွစ္ေပါင္းၾကာေနတဲ့သူေတြ နဲ႔သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြမွာ လွဲအိပ္ၿပီးတိုင္းတဲ့ ေသြးေပါင္နဲ႔ မတ္တပ္ရပ္ၿပီး တုိင္းတဲ့ ေသြးေပါင္ဟာ အေပၚေသြး ၂၀ mmHg ထက္မက ကြာဟေနတတ္ပါတယ္။ (Postural hypotension) ထၿပီး တိုင္းတဲ့ ေသြးေပါင္က ပိုနည္းတတ္ပါတယ္။ အခု ေခတ္မီ ေသြးေပါင္တိုင္းနည္းတစ္ခုကေတာ့ ၂၄ နာရီ ေသြးေပါင္ေတြကို အဆက္မျပတ္တိုင္းၿပီး ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ နည္းျဖစ္ပါတယ္။ 24 hours BP monitoring လို႔ ေခၚပါတယ္။ လူနာက အိမ္မွာ ေနေနတုန္း တစ္ေန႔တာ ေသြးေပါင္တိုင္းလိုက္ရင္ တက္လိုက္၊ က်လိုက္ တစ္ခ်ိန္နဲ႔တစ္ခ်ိန္ အေတာ္ေလးကြာပါတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနခ်ိန္မွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေသြးေပါင္က အနိမ့္ဆံုးျဖစ္ၿပီး နံနက္႐ံုးတက္ခ်ိန္ ၉ နာရီ၊ ၁၀ နာရီေတြမွာ ေသြးေပါင္အျမင့္ဆံုး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီသဘာ၀ ျဖစ္စဥ္ေတြက ပံုမွန္လူေတြမွာေတြ႕ေနရတာေတြပါ။
တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ Nocturnal dipping လို႔ေခၚတဲ့ ညအိပ္ေပ်ာ္စဥ္ ေသြးေပါင္က်သြားတာမရွိဘဲ တန္းေနရင္ ဒါမွမဟုတ္ ညေသြးေပါင္က ေန႔အခ်ိန္ မွာထက္ပိုမ်ားေနရင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း၊ ေလျဖတ္ျခင္း (Cardiovascular events) ေတြပို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္မယ့္ အတိတ္နိမိတ္လို႔ပဲ ယူဆလို႔ရပါတယ္။
အိပ္ရာႏိုးၿပီး နံနက္ပိုင္းေတြမွာ ေသြးေပါင္က အမ်ားဆံုးျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေသြးေပါင္ထိန္းတာ မလံုေလာက္ရင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္တာ၊ ေလျဖတ္တာေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ နံနက္ပိုင္း ႐ံုးတက္ခ်ိန္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တတ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေသြးတိုးထိန္းရာမွာ ၂၄ နာရီလံုး ထိေရာက္တဲ့ တာရွည္ခံေသြးက်ေဆး (Long acting drugs) ေရြးခ်ယ္သင့္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕အခ်ိန္တိုတဲ့ ေဆးေတြကို အူထဲမွ ခႏၶာကိုယ္ထဲသို႔ ခ်က္ခ်င္းစုပ္ယူမသြားေအာင္ ဖန္တီးထားၾကပါတယ္။ Modified release formula ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ၂၄ နာရီ ထိေရာက္တာေၾကာင့္ တစ္ေန႔တစ္ႀကိမ္ထဲေသာက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ေဆးေမ့တတ္သူ၊ သတိရမွ ေသာက္ေလ့ရွိသူေတြအတြက္လည္း ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးက်ေဆးေသာက္ရင္ ဘယ္ေလာက္တာရွည္ခံတဲ့ ေဆးလဲဆိုတာလည္း ေမးသင့္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေသြးတိုးေရာဂါကို ကုရာမွာ ကိန္းဂဏန္းတစ္ခုတည္းၾကည့္ၿပီး ကုရတာ မဟုတ္ဘဲ အနည္းဆံုး အမ်ားဆံုး ေသြးေပါင္ခ်ိန္၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္လို အတက္အက်ရွိသလဲစတဲ့ အခ်က္ေတြလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားရပါမယ္။ ေသြးေပါင္နည္းတာေတြ႕လို႔ ေလွ်ာ့လိုက္၊ ေသြးေပါင္ပိုက်မွာစုိးလို႔ ျဖတ္ထားလိုက္၊ ေနာက္ေန႔မွာ မ်ားတာေတြ႕လို႔တိုးလိုက္စသျဖင့္ ေဆးကို ကစားေနတာက ဆိုးက်ဳိး ပိုမ်ားတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုေဆးကို အတက္အက် အလိုက္ ကစားေနတဲ့အတြက္ ဆိုးက်ဳိးျဖစ္ေစတဲ့ သာဓကတစ္ခုကေတာ့ ခုတင္နံပါတ္ ၇ မွ ေဒၚနီလာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဆးကို ေသြးတိုးတယ္ထင္ေတာ့မွ သြားတိုင္းၿပီး ေသာက္ေလ့ရွိတဲ့ ေဒၚနီလာ ေဆးမေသာက္တာၾကာလို႔ ေသြးအၿမဲတိုးေနတာပါ။ ဒီေန႔မွ ျမင္ေနတာ ေတြ႕ရတဲ့ေသြးတိုးကို ထက္ျမက္ၿပီး ထိေရာက္မႈ ျမန္ လြန္းတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းက်ေအာင္လုပ္မိတဲ့ အခါ ဦးေႏွာက္ကို ေသြးလံုေလာက္ေအာင္ မပို႔ေပးႏိုင္လို႔၊ ေသြးမရလို႔ ဦးေႏွာက္ပုပ္ျခင္း (Cerebral infraction) ျဖစ္ေစတတ္ေၾကာင္း သတိေပးလိုပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တတ္တာကို ေဆးကုေနတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြလည္းသိဖို႔ လိုပါတယ္။
ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။
See More
စပရိန္နဲ႔ တူတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (၁)
စပရိန္နဲ႔ တူတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (၂)
စပရိန္နဲ႔ တူတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (၄)
စပရိန္နဲ႔ တူတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (၅)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
