ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
“မက္ေဖာ္မင္ မနက္တစ္လံုး၊ ညေနတစ္လံုး အၿမဲေသာက္ေနပါတယ္။” ဒါကေတာ့ ေန႔စဥ္ၾကားေနရတဲ့ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိလူနာေတြရဲ႕ ေျဖၾကားသံေလးေတြကို ပဲ့တင္ထပ္ၿပီးျပန္ေျပာလိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ထပ္ခါတလဲလဲၾကားေနက်ျဖစ္ၿပီး လူနာအသစ္ေရာက္လာတိုင္း ဒီေလသံမ်ဳိးထပ္ၾကားရဦးမယ္ဆိုတာ ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္းလို႔ရေနပါတယ္။
ဒီေလာက္ ထပ္တူထပ္မွ်တူညီေနတဲ့ “မက္ေဖာ္မင္ မနက္တစ္လံုး၊ ညေနတစ္လံုး” ကုထံုးနဲ႔ပဲ ေသာက္ေနၾကသူေတြ ေနာက္ထပ္ဘယ္ေလာက္မ်ား ရွိေနမလဲဆိုတာေလ့လာၾကည့္ဖို႔ အလြန္ေကာင္းေနပါတယ္။ ဘယ္သူက ဒီလိုေသာက္ဖို႔ ၫႊန္ၾကားထားတာလဲလို႔ေမးစရာျဖစ္ေနပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြက ၫႊန္ၾကားထားလို႔ေသာက္တာ ရွိႏိုင္သလို၊ သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြေတြက အခ်င္းခ်င္းၫႊန္ၾကား ၿပီးေသာက္ေနတာကို အတုယူၿပီး မိမိသေဘာနဲ႔ လိုက္ေသာက္ေနတာလည္း ရွိပါတယ္။ မက္ေဖာ္မင္ကို ဒီလိုပဲ မိမိသေဘာနဲ႔မိမိ မွီ၀ဲၿပီးေသာက္ေနတဲ့ အေလ့အထဟာ ေနာင္တစ္ေန႔မွာ အႏၲရာယ္ေတြ ရွိလာႏိုင္တယ္ဆိုတာ သိရွိဖို႔လိုပါတယ္။
ဒီလိုေျပာလိုက္ေတာ့ စာဖတ္သူေတြရဲ႕စိတ္ထဲမွာ မက္ေဖာ္မင္ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးသြားႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ကို ေျပာေတာ့မွာလားလို႔ ထင္ေကာင္းထင္မိမွာပါ။ “မက္ေဖာ္မင္ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္တတ္တယ္”ဆိုတဲ့ စကားသံကလည္း လူနာနဲ႔ လူနာရဲ႕မိသားစုေတြထံမွ အၿမဲတမ္းၾကားေနရတဲ့အသံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေသာက္ေနတာက “ေက်ာက္ကပ္ေတြပ်က္စီးႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ရွိတယ္” ဆိုတဲ့ အခ်က္ကမွန္ေပမယ့္ “မက္ေဖာ္မင္က ေက်ာက္ကပ္ကိုဖ်က္ေနတာ”မဟုတ္ပါဘူး။
ဒါဆို ဘယ္အခ်က္က ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ေအာင္ လုပ္ေနတာလဲဆိုတာ စာဖတ္သူမ်ားသိခ်င္ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ တရားခံအစစ္က ဒီလိုမက္ေဖာ္မင္ကို တစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္ေသာက္ေနၿပီး “လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာေတြ ဘာမွမလုပ္မိလို႔သာ ျဖစ္ပါ တယ္။” ဒီလိုအျဖစ္ကို ႀကံဳရသူေတြအမ်ားႀကီးရွိေနပါတယ္။” မက္ေဖာ္မင္ေသာက္ေနတာ အခုလည္း ေနလို႔ေကာင္းေနတာပဲ။ ဘာေတြထပ္လုပ္ရဦးမွာလဲ”စတဲ့ မွားယြင္းေနတဲ့ အယူအဆေတြလည္းရွိပါတယ္။
ေနေကာင္းစဥ္မွာ ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ အခ်ိန္မွန္မွန္တိုင္ပင္ၿပီးျပဳျပင္ပါ။ ေနမေကာင္းတဲ့ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါ၀င္တဲ့ အဆင့္ေရာက္ရင္ တစ္နည္းအားျဖင့္ တျခားအထူးကုေတြပါ၀င္လာရၿပီဆိုရင္ ေရာဂါရွိတဲ့ လူနာအစစ္ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ဒီအဆင့္ေရာက္မွ ဆီးခ်ဳိစကုတဲ့ သူေတြအဖို႔ အမ်ားႀကီးေနာက္က်ခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအျဖစ္မ်ဳိးေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႕ေနရတာမို႔ ဒီေန႔ေနေကာင္းေပမယ့္ ဆရာ၀န္မွန္မွန္ျပရမွာျဖစ္ပါတယ္။
‘လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာ’ေတြက ဘာေတြလဲ
လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာေတြကေတာ့ “ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေစာင့္ေရွာက္ျခင္း” ဆိုတဲ့ Diabetes Care ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြမပါဘဲ မက္ေဖာ္မင္ေတြေသာက္ေနမိတာက ေက်ာက္ကပ္ပ်က္ျခင္းရဲ႕အဓိက တရားခံပဲျဖစ္ပါတယ္။
လူနာေတြလုပ္ဖို႔ လိုအပ္တာေတြကေတာ့…
၁။ မိမိေရာဂါအေၾကာင္း မိမိေသခ်ာစြာ အေသးစိတ္သိေအာင္မလုပ္မိျခင္း၊ ဆီးခ်ဳိပညာေပးမႈမရွိျခင္း (Lack of Diabetes Education)
ဆီးခ်ဳိေရာဂါက မိမိနဲ႔အၿမဲအတူ႐ွိေနၿပီး ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ ခဏတာပဲ ထိေတြ႕ႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိရာဂါဟာ မိမိပိုင္ဆိုင္ၿပီး မိမိနဲ႔ တစ္သက္လံုးအတူတကြ႐ွိေနမယ့္ ေရာဂါပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ကိုနားလည္ဖို႔ အလြန္အေရးႀကီးလွပါတယ္။
၂။ ဘ၀ေနထိုင္မႈပံုစံျပဳျပင္ျခင္း (Lifestyle modification)ကို မသိရွိျခင္း၊ မေဆာင္ရြက္ျခင္း
သြက္လက္စြာကိုယ္လက္လႈပ္ရွားေနထိုင္ျခင္းနဲ႔ အစားအေသာက္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္းဟာ ဆီးခ်ဳိေဆးတစ္ခြက္ျဖစ္လို႔ မလစ္ဟင္းေစသင့္ပါဘူး။
၃။ တတ္ကြၽမ္းတဲ့ ပညာရွင္ေတြ(ဆရာ၀န္)နဲ႔ ျပသေဆြးေႏြးမႈကို မျပဳလုပ္မိျခင္း၊ (Proper Diabetes management မရရွိျခင္း)
ဆီးခ်ဳိေရာဂါရဲ႕ အဓိကျပႆနာကေတာ့ “ေနေကာင္းေသးတာ” ပဲျဖစ္ပါတယ္။ နာျခင္း၊ ဖ်ားျခင္းမ႐ွိ၊ တစ္ခါတရံ ဆီး႐ႊင္တာ၊ နည္းနည္းပိန္သြားတာ၊ ႏုံးသလိုျဖစ္တာကလည္း လူတိုင္းအလုပ္ပင္ပန္းရင္ ျဖစ္ေနက် ေတြ႕ေနက် လကၡဏာေလးပဲ၊ သြားသြားလာလာနဲ႔ လမ္းမွာေနေကာင္းလား ႏႈတ္ဆက္ရင္ “အရမ္းေကာင္း၊ စားေကာင္းေသာက္ေကာင္းပါပဲ” လို႔ျပန္ေျဖၾကတဲ့လူေတြ မ်ားပါတယ္။ ဆရာ၀န္ျပဖို႔ အေျခအေန မဟုတ္ေသးတာေၾကာင့္ မိမိဘာသာ ေနေကာင္းတယ္ထင္ၿပီး ဂ႐ုမစိုက္ဘဲ လႊတ္ထားတာမ်ားပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ဆီးခ်ဳိကုသတာက ပံုမွန္မဟုတ္ဘဲမ်ားေနတဲ့ ဓာတ္သေဘာေတြကို ပံုမွန္ဒါမွမဟုတ္ ပံုမွန္နီးပါးေရာက္ေအာင္ ျပဳျပင္ေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေ၀ဒနာေတြျဖစ္လာမယ့္အဆင့္ကို မေရာက္ေအာင္ကာကြယ္ေနတဲ့ အလုပ္တစ္ခုပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာကိုျဖစ္ေစဖို႔ တာစူေနတဲ့ အေျခအေနတစ္ခုကို တားဆီးကာကြယ္ေနတဲ့ အလုပ္တစ္ခုပါပဲ။ ကာကြယ္လို႔လည္းရပါတယ္။ ေစာေစာလုပ္မွလည္း ထိေရာက္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ တျခားေရာဂါေတြနဲ႔မတူဘဲ ဆီးခ်ဳိေရာဂါက ေနေကာင္းသူေတြကိုပဲ ကုေနၾကရတာပါ။ အလားတူေသြးတိုးနဲ႔ ေသြးအဆီဓာတ္မ်ားသူေတြဟာလည္း ဒီသေဘာတရားအတိုင္းပါပဲ။ ဒါေတြက ျပဳျပင္ဖို႔၊ ကာကြယ္ဖို႔ သိပ္မခက္ခဲလွပါဘူး။ ေနေကာင္းစဥ္မွာ ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ အခ်ိန္မွန္မွန္တိုင္ပင္ၿပီးျပဳျပင္ပါ။ ေနမေကာင္းတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါ၀င္တဲ့ အဆင့္ေရာက္ရင္ တစ္နည္းအားျဖင့္ တျခားအထူးကုေတြ ပါ၀င္လာရၿပီဆိုရင္ ေရာဂါရွိတဲ့ လူနာအစစ္ျဖစ္သြားပါၿပီ။
ဒီအဆင့္ေရာက္မွ ဆီးခ်ဳိစကုတဲ့သူေတြအဖို႔ အမ်ားႀကီးေနာက္က်ခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအျဖစ္မ်ဳိးေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႕ေနရတာမို႔ ဒီေန႔ေနေကာင္းေပမယ့္ ဆရာ၀န္မွန္မွန္ျပရမွာျဖစ္ပါတယ္။ မိမိဘာသာ မက္ေဖာ္မင္ မနက္တစ္လံုး၊ ညေနတစ္လံုးနဲ႔ေပါ့ေန၊ ခိုေနလို႔မျဖစ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ “ျပပါ”၊ တတ္ကြၽမ္းတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြကိုျပပါလို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြကလည္း မက္ေဖာ္မင္တစ္မ်ဳိးပဲ ဆက္ေသာက္ခိုင္းၿပီး Diabetes care ဆီးခ်ဳိေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္သင့္တာေတြမလုပ္မိတာမ်ဳိးမျဖစ္ေအာင္ သတိျပဳရပါမယ္။
See More
မက္ေဖာ္မင္ မနက္တစ္လံုး၊ ညေနတစ္လံုး (၂)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
