၊ ဇြန္ခိုင္ဦး ၊ (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
အသက္၂၈ ႏွစ္အရြယ္ ထက္သဥၨာလႈိင္သည္ အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ံုတစ္ခုတြင္စာေရးအျဖစ္ တက္ၾကြေပ်ာ္ရႊင္စြာ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနသူျဖစ္သည္။ ၂၀၁၅ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္ ရင္သားအက်ိတ္ ခြဲစိတ္ေသာ သူငယ္ခ်င္းတစ္ဦးက သူ႔ကို မိမိဘာသာ ရင္သားစမ္းသပ္ၾကည့္ရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။
“ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ရင္သားမွာ အက်ိတ္ေတြ႕လို႔ဆိုၿပီး အက်ိတ္ခြဲရတယ္။ ပထမတစ္ခါ ခြဲေတာ့လည္း ႐ိုး႐ိုးအက်ိတ္ပဲ၊ ေနာက္တစ္ခါ ထပ္ခြဲေတာ့လည္း ႐ိုး႐ိုးအက်ိတ္ပဲ . . သူက “ နင္တို႔ လည္း ကိုယ့္ဟာကိုယ္စမ္းၾကည့္ၾကဦး” ဆိုၿပီး ေျပာတာနဲ႔ သူခြဲတဲ့ရက္မွာပဲ ညီမတို႔လည္း စမ္းၾကည့္လိုက္တာ။ ညီမရဲ႕ ဘယ္ဘက္ရင္သားမွာ စမ္းစမ္းခ်င္း အက်ိတ္ေလးေတြ႕တယ္။
အက်ိတ္ေတြ႕တာနဲ႔ နီးစပ္ရာ ေဆးခန္းမွာ ျပလိုက္တယ္။ ဒီအရြယ္ေတြက ကင္ဆာအက်ိတ္မျဖစ္တတ္ၾကဘူး၊ အဆီက်ိတ္ပဲ ျဖစ္တာမ်ားတယ္ဆိုၿပီး ဆရာမက ေဆးတိုက္လိုက္တယ္။ ႐ိုး႐ိုးအဆီက်ိတ္ဆိုရင္ အဲဒီေဆး ေသာက္႐ံုနဲ႔ အက်ိတ္ကေၾကသြားတယ္လုိ႔ေျပာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ညီမက်ေတာ့ ေဆး ေသာက္တာတစ္လၾကာတဲ့အထိ အက်ိတ္က မေၾကသြားဘူး။ အက်ိတ္က မေပ်ာက္တဲ့အျပင္ နည္းနည္း ေလးႀကီးလာတယ္။ ဒါနဲ႔ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္တစ္ဦးနဲ႔ သြားျပျဖစ္ပါတယ္” ဟု ထက္သဥၨာလႈိင္က သူ၏ ရင္ သားကင္ဆာ ခရီးလမ္းအစကို ျပန္ေျပာင္းေျပာျပခဲ့သည္။
ညီမက နဂိုကတည္းက ပိန္ပိန္ေသးေသးေလး၊ ညီမကိုယ္ အေလးခ်ိန္က ၇၄ ေပါင္ပဲရွိတယ္။ ကင္ဆာသြင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ စိတ္ပဲျဖစ္မယ္ထင္တယ္။ အရင္ကတည္းက လူမမာလို ေနရတာကို ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ စိတ္ပ်က္တယ္။ ေနမေကာင္းေပမယ့္ လူမမာလိုမေနဘူး။ အလုပ္မွာဆိုရင္ ခြဲစိတ္တယ္၊ ခြဲတဲ့ရက္ ၁၀ ရက္ပဲ နားတယ္၊ ေနာက္ေန႔ေတြမွာ ေတာက္ ေလွ်ာက္အလုပ္ဆင္းတယ္။
၂၀၁၅ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ထက္သဥၨာလႈိင္သည္ ရင္သားအက်ိတ္ကို ခြဲထုတ္ၿပီး အသားစယူစစ္ေဆးျခင္း (Biopsy)ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။
“ ရင္သားကင္ဆာဆိုေတာ့ အရမ္းတုန္လႈပ္ သြားတာေပါ့၊ ဒါေပမဲ့ သူငယ္ခ်င္းဆရာ၀န္တစ္ ေယာက္က အားေပးတယ္။ ‘ဘာမွမျဖစ္ဘူး၊ ရင္သား ကို ခြဲထုတ္လိုက္ရင္ အသက္အႏၲရာယ္မရွိဘူး’လို႔ သူက ေျပာတယ္။ ညီမကေတာ့ ရင္သားတစ္ခုလံုး အကုန္ခြဲမထုတ္ခ်င္ေတာ့ ျငင္းဆန္တယ္။ အဲဒါနဲ႔ ေရႊေရာင္ႏွင္းဆီကင္ဆာေဖာင္ေဒးရွင္းကို သြားၿပီး တိုင္ပင္ခိုင္းတယ္။ အဲဒီက ဆရာမေတြက ‘သမီးရယ္၊ အကုန္လံုး ခြဲထုတ္လိုက္ပါ၊ အသက္အႏၲရာယ္ထက္ ဘာမွအေရးမႀကီးပါဘူး’လို႔ ေျပာတာနဲ႔ အကုန္လံုးခြဲထုတ္ဖို႔ သေဘာတူလိုက္တာပါ . .” ဟု သူက ဆိုသည္။
ထက္သÍၨာလႈိင္၏ ဘယ္ဘက္ရင္သား တစ္ခုလံုးကို ေဆး႐ံုတြင္ ခြဲစိတ္ကုသမႈခံယူၿပီး စစ္ေဆးလိုက္ရာ ရင္သားကင္ဆာ အဆင့္ (၁) ဟု သိရွိခဲ့ရ သည္။
“ ေရႊေရာင္ႏွင္းဆီက ကင္ဆာေဆးကို ေျခာက္ႀကိမ္သြင္းခိုင္းပါတယ္။ ဆရာမေတြက “ ေဆးေတြ သြင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေအာင္ စားပါ၊ ေသာက္ပါ၊ အစားအေသာက္ေတြကို အရမ္းမေရွာင္နဲ႔၊ ကိုယ္စားခ်င္တာကိုစား၊ အာဟာရျဖစ္မယ့္ အစားအေသာက္ေတြကိုမ်ားမ်ားစားလို႔ ေျပာတယ္။ အဲဒါ့ေၾကာင့္ အစားအေသာက္ကိုအရမ္းႀကီးမေရွာင္ဘူး။ ကင္ဆာေဆးသြင္းေတာ့လည္း ေဆးအရွိန္ေၾကာင့္ အစားအေသာက္ပ်က္တာရွိတယ္၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ စားခ်င္တာကို နည္းနည္းစားလိုက္တယ္၊ ခံတြင္းလိုက္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ေရွာင္သင့္တာကို ေရွာင္ၿပီး အာဟာရျဖစ္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို ေရြးစားပါတယ္” ဟု ထက္သဥၨာလႈိင္က သူ႔အေတြ႕ အႀကံဳကို ေျပာျပခဲ့သည္။
ယခင္ကတည္းက ကိုယ္အေလးခ်ိန္၇၄ ေပါင္သာရွိၿပီး ပိန္ပိန္ေသးေသးကိုယ္ဟန္ေၾကာင့္ ကင္ ဆာေဆးသြင္းကုသမႈကို ခံႏုိင္ရည္မရွိေလာက္ဟု ထင္ရေသာ္လည္း ဆံပင္ကြၽတ္ျခင္းမွလြဲ၍ အျခား ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး ႀကီးႀကီးမားမား မခံစားခဲ့ရေၾကာင္း သူက ဆိုသည္။
“ ညီမက နဂိုကတည္းက ပိန္ပိန္ေသးေသး ေလး၊ ညီမကိုယ္အေလးခ်ိန္က ၇၄ ေပါင္ပဲ ရွိတယ္။ ကင္ဆာသြင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ စိတ္ပဲ ျဖစ္မယ္ထင္တယ္။ အရင္ကတည္းက လူမမာလိုေနရတာကို ကိုယ့္ကိုယ္ ကိုယ္ စိတ္ပ်က္တယ္။ ေနမေကာင္းေပမယ့္ လူမမာလို မေနဘူး။ အလုပ္မွာဆိုရင္ ခြဲစိတ္တယ္၊ ခြဲတဲ့ရက္ ၁၀ ရက္ပဲ နားတယ္၊ ေနာက္ေန႔ေတြမွာ ေတာက္ ေလွ်ာက္ အလုပ္ဆင္းတယ္။ ကင္ဆာေဆးသြင္းေတာ့လည္း ေဆးသြင္းတဲ့ တစ္ရက္-ႏွစ္ရက္နဲ႔ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ရက္ကလည္း လံုး၀ မထႏိုင္လို႔ နားတယ္။ ေလးရက္ နားၿပီးတာနဲ႔ အလုပ္ျပန္ဆင္းတယ္။
အလုပ္ထဲ ေရာက္သြားရင္ စိတ္က ေပ်ာ္သြားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေရာဂါဘက္ကို စိတ္မရွိေတာ့ဘူး။ ေရာဂါျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာေတာင္ ေမ့သြားတယ္။ အိမ္မွာက်ေတာ့ ဒါပဲ ေတြးစရာရွိေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တယ္။ လူနာဆိုေတာ့ အိမ္ကလည္း ဘာမွမခိုင္းေတာ့ဒါပဲ ေတြးေနမိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ အလုပ္ ကို သြားလုပ္လိုက္တယ္” ဟု သူက ဆိုသည္။
၂၀၁၆ ခုနစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ေနာက္ဆံုး အႀကိမ္ ကင္ဆာေဆးသြင္းၿပီးခဲ့ရာ ေဘးထြက္ဆိုး က်ဳိးအေနျဖင့္ ဆံပင္ကြၽတ္ျခင္းသာျဖစ္ခဲ့ေသာ ထက္သဥၨာလႈိင္က ဆရာ၀န္မ်ားမွာသည့္အတုိင္း အသီးအရြက္မ်ားမ်ား စားၿပီး အသားကို ေလွ်ာ့စားျဖစ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။
မ်ဳိး႐ိုးမရွိဘဲ အသက္၂၈ႏွစ္ ငယ္ရြယ္စဥ္မွာပင္ ရင္သားကင္ဆာေ၀ဒနာခံစားခဲ့ရေသာ ထက္သဥၨာလႈိင္က အစားအေသာက္ကိုမွ်တစြာ မစားျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆထားသည္။
“ ညီမက အသားငါးအရမ္းႀကိဳက္တယ္၊ အသီးအရြက္ မႀကိဳက္ဘူး၊ အသီးအရြက္စားရင္လည္း မ်ားမ်ားမစားဘူး၊ ေရေသာက္တာလည္း နည္းတယ္ . .၊ ဒါေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လို႔ ထင္တာပဲ”
မဂၤလာဒံု၊ ေပါက္ကုန္းတြင္ မိသားစုႏွင့္အတူ ေနထိုင္သည့္ ထက္သဥၨာလႈိင္၏ ရင္သားကင္ဆာကု သမႈခရီးလမ္းတြင္ မိသားစု၏ အားေပးေထာက္ပံ့မႈက အလြန္အေရးပါေၾကာင္း သိရသည္။
ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးအမ်ားစုက ရွက္တတ္တယ္ေလ၊ ျဖစ္လာ ရင္ ဆရာ၀န္ျပဖို႔မရွက္ပါနဲ႔။ ေယာက်္ားေလး ဆရာ၀န္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ မိန္းကေလးဆရာ၀န္ ပဲျဖစ္ျဖစ္ တကယ္ျဖစ္လာရင္ ျပသင့္ပါတယ္။ ညီမတုန္းက သိသိခ်င္းျပတယ္။ ဒါေပမဲ့ခြဲဖို႔ က်ေတာ့ ရွက္ေနတာနဲ႔မသြားဘူး။ သူငယ္ခ်င္းေတြက ၀ိုင္းၿပီး ခြဲစိတ္ဖို႔ေတြ စီစဥ္ေပးၾကတာ . . သူငယ္ခ်င္းေကာင္း ေတြေၾကာင့္လည္း ကုသျဖစ္ ခဲ့တာပါ . . .
“ မိသားစုရဲ႕ အားေပးမႈသာ မရွိခဲ့ရင္ ေဆးကု ဖို႔ေတာင္ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေမေမဆိုရင္ ညီမေဆးကုတဲ့ေနာက္ ေတာက္ေလွ်ာက္လိုက္ၿပီး ျပဳစုေပးခဲ့တာ။ အဘြားကဆို ထမင္းဟင္းခ်က္ေပးတယ္။ သူတို႔သာမရွိရင္ ေဆးကုဖို႔ ျဖစ္လာမွာေတာင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ သူငယ္ခ်င္းေတြရဲ႕ အားေၾကာင့္လည္း ပါတယ္။
ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးအမ်ားစုက ရွက္တတ္တယ္ေလ၊ ျဖစ္လာရင္ ဆရာ၀န္ျပဖို႔ မရွက္ပါနဲ႔။ ေယာက်္ားေလး ဆရာ၀န္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မိန္းကေလး ဆရာ၀န္ပဲျဖစ္ျဖစ္ တကယ္ျဖစ္လာရင္ျပသင့္ပါတယ္။ ညီမ တုန္းကသိသိခ်င္းျပတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခြဲဖို႔က်ေတာ့ ရွက္ေနတာနဲ႔ မသြားဘူး။ သူငယ္ခ်င္းေတြက ၀ိုင္းၿပီး ခြဲ စိတ္ဖို႔ေတြစီစဥ္ေပးၾကတာ . . သူငယ္ခ်င္းေကာင္း ေတြေၾကာင့္လည္း ကုသျဖစ္ခဲ့တာပါ”
ဘြဲ႕ရပညာတတ္ျဖစ္ၿပီး စာဖတ္၀ါသနာပါေသာ ထက္သဥၨာလႈိင္က “ ညီမ အရင္က ရင္သားကင္ဆာအေၾကာင္း စာေတြ ဖတ္ဖူးတယ္၊ က်န္းမာေရးဂ်ာ နယ္ေတြလည္း ဖတ္တယ္၊ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္နဲ႔ မဆိုင္သလိုပဲ . . ကိုယ္ျဖစ္လာမွ အရမ္းတုန္လႈပ္သြားတာ” ဟု ေရာဂါျဖစ္စဥ္က သူ႔ခံစားခ်က္ကို ေျပာျပရင္း
“ ေရာဂါေတြကို ကိုယ္နဲ႔ မဆိုင္ဘူးလို႔ မေနသင့္ဘူး။ ႀကိဳတင္စမ္းသပ္မႈေတြ ျပဳလုပ္သင့္တယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ျဖစ္လာမွ သိတာထက္ ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္ဖို႔အေရးႀကီးပါတယ္” ဟု အျခားသူမ်ားကို မွ်ေ၀ထားပါသည္။
ယခုအခါ ဆရာ၀န္ခ်ိန္းဆိုခ်က္အတိုင္း ႏွစ္လ -သံုးလတစ္ခါ မွန္မွန္ျပသၿပီး ကုိယ့္ကိုယ္ကိုယ္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ရမည္ဆိုသည့္ အသိရွိ သြားေသာ ထက္သဥၨာလႈိင္က ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္တို႔အား-
“ တကယ္ ေရာဂါျဖစ္လာရင္ မေၾကာက္ပါနဲ႔၊ ကုသပါ . . ကင္ဆာျဖစ္လာလို႔ စိတ္ဓာတ္က်သြားရင္ အဲဒါက ကိုယ့္ကို တစ္၀က္သတ္လိုက္သလိုပဲ။ စိတ္ဓာတ္မက်ဘဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အားေပးမယ္ဆိုရင္၊ ကိုယ့္မိသားစုအသိုင္းအ၀န္းကလည္း အားေပးတယ္ ဆိုရင္ ေရာဂါတစ္၀က္သက္သာပါတယ္” ဟု သူ႔ အေတြ႕အႀကံဳအရ အားေပးစကားေျပာၾကားလိုက္ပါသည္။
(ဓာတ္ပံုကို မထက္သဥၨာလႈိင္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
