—–၊ ဇြန္ခိုင္ဦး (ေဆး၀ါးတကၠသုိလ္) ၊—–
၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္က ေကာ့ေသာင္းၿမိဳ႕တြင္ ေဒၚခင္မာမာ ဆိုင္ကယ္စီးစဥ္ ဆိုင္ကယ္လဲသြားရာမွ ဘယ္ဘက္ရင္သားေနရာတြင္ မာၿပီးနာေနခဲ့သည္။
“မာတဲ့ေနရာက နာနာေနတာ။ ဟိုဟာေလးလိမ္း၊ ဒီဟာေလးလိမ္းနဲ႔ ေနာက္က်ေတာ့ လံုး၀မနာေတာ့ဘူး။ ရန္ကုန္သြားတိုင္း က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈ ခံယူျဖစ္တယ္။ ပထမေတာ့ ဘာမွမေတြ႕ဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္မမွာေတာ့ ၀မ္းခ်ဳပ္တာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ၊ ကိုယ္လက္ကိုက္တာတို႔လို ကင္ဆာလကၡဏာေတြျပတယ္။ ဒါနဲ႔ ဆရာ၀န္ကိုေျပာၿပီး ဒုတိယတစ္ႀကိမ္စစ္ေတာ့ ျပြန္နဲ႔စုပ္ယူၿပီးစစ္ေပးတယ္။ အဲဒီမွာလည္း မေတြ႕ဘူး။ အဲဒါနဲ႔ တတိယအႀကိမ္ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈထပ္လုပ္တယ္။ အဲဒီမွာခြဲစိတ္ၿပီး ၾကက္ဥႏွစ္လံုးစာေလာက္ထုတ္ယူၿပီး စစ္လိုက္တယ္။ ကင္ဆာဆိုၿပီးအေျဖထြက္ေတာ့ ေနာက္တစ္ေန႔မွာ ရင္သားကိုျဖတ္ေတာ့မယ္လို႔ ဆရာ၀န္ကေျပာတယ္” ရင္သားကင္ဆာ အဆင့္ (၂)ဟု သိရသည္ႏွင့္ ေဒၚခင္မာမာက ခင္ပြန္းသည္ထံ ဖုန္းဆက္လိုက္ရာ ေနာက္တစ္ေန႔တြင္ ေလယာဥ္ျဖင့္ ခ်က္ခ်င္းေရာက္လာခဲ့ေတာ့သည္။
“ဘယ္ဘက္ရင္သားကိုျဖတ္ၿပီး ျပန္စစ္ေတာ့လည္း ရင္သားအဆင့္ (၂)လို႔ အေျဖထြက္ပါတယ္။ ရင္သားခြဲၿပီး ကင္ဆာေဆးသြင္းတယ္၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ကုထံုး ခံယူခဲ့တယ္။ ျပန္ေကာင္းသြားေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပန္ျပရင္း ျပရင္းၾကားထဲမွာ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈ မခံယူျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ၂၀၁၁ ေမၿမိဳ႕မွာ ေနေနတဲ့အခ်ိန္ လည္ပင္းရဲ႕ဘယ္ဘက္မွာ အက်ိတ္ေလးေတြထြက္လာတယ္၊ ေနာက္ၿပီး အသံလည္း၀င္လာတယ္၊ ဒါနဲ႔ တစ္ခါျပန္ျပတယ္။ လည္ပင္းက အက်ိတ္ေလးေတြကို ျပန္ထုတ္ၿပီး ကင္ဆာေဆးသြင္းတယ္၊ ေတာင္ႀကီးကိုသြားၿပီး ဓာတ္ေရာင္ျခည္ကုထံုး ခံယူခဲ့တယ္။ ၂၀၁၃ က်ေတာ့ ဘန္ေကာက္မွာ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈ ခံယူျဖစ္တယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္က်ေတာ့ PET Scan ႐ိုက္လိုက္တဲ့အခါ ႏွာေခါင္းေနာက္နဲ႔ ရင္ဘတ္ထဲမွာ မူမမွန္တဲ့ ဆဲလ္ေတြေတြ႕တယ္၊ တတိယအႀကိမ္ ကင္ဆာသံသယ၀င္တာေပါ့။ ဒါနဲ႔ ေသာက္ေဆးနဲ႔ ျပန္ၿဖိဳခ်တယ္။ ေသာက္ေဆးနဲ႔ ရင္သားမွာရွိတဲ့ တခ်ဳိ႕ကင္ဆာဆဲလ္ေတြေလ်ာ့ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ကမေလ်ာ့ဘူး။ ၂၀၁၈ မွာ ရင္သားကို ဓာတ္ေရာင္ျခည္ကုထံုးေပးလိုက္တယ္။ အခုသံုးေလးလေလာက္ေတာ့ ရွိသြားၿပီ”
၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္က စတင္ခဲ့ေသာ ေဒၚခင္မာမာ၏ ကင္ဆာခရီးလမ္းသည္ ယခု ၂၀၁၉ တြင္ ၁၉ ႏွစ္ရွိခဲ့ၿပီျဖစ္ၿပီး ၂၀၁၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ဘန္ေကာက္၌ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈ ထပ္မံခံယူမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ “ဘန္ေကာက္ကဆရာ၀န္ေတြက ကင္ဆာဆဲလ္ေလးေတြ ေတြ႕လိုက္ေတာ့ တစ္လတစ္ႀကိမ္ခ်ိန္းတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ၃ လတစ္ႀကိမ္ ခ်ိန္းတယ္။ အခုေနာက္ဆံုးက်ေတာ့ ၆ လတစ္ႀကိမ္ျပန္ခ်ိန္းတယ္။ ေနာက္ဆံုးစစ္ေတာ့ ကင္ဆာဆဲလ္ကင္းစင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္”ဟု ေဒၚခင္မာမာက ေျပာျပသည္။
“ကင္ဆာျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ တတ္ကြၽမ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္ေျပာတဲ့အတိုင္း တေသြမတိမ္းကုလိုက္ပါ၊ ကုၿပီးေတာ့မွ ေဆးၿမီးတိုေတြ လုပ္ခ်င္လုပ္ပါ။ မုန္လာဥနီ၊ သေဘၤာရြက္ စတာေတြေသာက္တာကိုလည္း အလြန္အကြၽံမလုပ္ေစခ်င္ပါဘူး” . . .
ပထမတစ္ႀကိမ္ ကင္ဆာကုသေအာင္ျမင္ၿပီး တစ္ေက်ာ့ျပန္ကင္ဆာျဖစ္ရသည္မွာ ၾကားထဲတြင္ ေပါ့ေပါ့ဆဆေနမိ၍ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ “ဆရာႀကီးရွိန္းနဲ႔ ေလယာဥ္ကြင္းမွာေတြ႕ေတာ့ အန္တီကင္ဆာေပ်ာက္တာ သံုးႏွစ္ရွိၿပီလို႔ ေျပာတဲ့အခါ ဆရာႀကီးက“သံုးႏွစ္ရွိၿပီဆိုေတာ့ ေပ်ာက္သြားၿပီ” လို႔ ေျပာတယ္။ အဲဒီလိုေျပာလိုက္တာနဲ႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈ (Medical Check-up) ျပန္မလုပ္ေတာ့ဘူး။ ဒါနဲ႔ ၂၀၁၁ မွာ ျပန္ျဖစ္တာပဲ။ အစားအေသာက္အေနနဲ႔ အန္တီက အစားအေသာက္အမ်ားႀကီး စားလို႔မ၀င္ေတာ့ဘူး။ အန္တီက အသံလည္းေျပာင္းသြားတယ္။ အရင္က သီခ်င္းေတြဘာေတြ ေအာ္ဆိုႏိုင္ေပမယ့္ အခုဆို သီခ်င္းဆိုလို႔ မရေတာ့ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔ ျဖစ္ရတာလဲဆိုေတာ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ကုထံုးေပးခ်ိန္မွာ အသံႀကိဳးထိသြားတာလို႔ ဆရာ၀န္က ေျပာတယ္။ ေသာက္ရတဲ့ ေဆးေတြကလည္း ေဆးျပင္းေတြဆိုေတာ့ မခံႏိုင္လို႔ ညဘက္ေျပာင္းေသာက္ရတယ္။ ေဆးဒဏ္ခံရေတာ့ စားမေကာင္း၊ ေသာက္မေကာင္းျဖစ္ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ အန္တီ့ကိုျမင္လိုက္ရင္ လူေကာင္းအတုိင္းပါပဲ။ မေျပာရင္ လူနာလို႔ ဘယ္သူမွမသိပါဘူး။ မနက္မိုးလင္းတာနဲ႔ အန္တီကေရခ်ဳိး၊ ျပင္ဆင္တယ္၊ သူမ်ားေတြ ကိုယ့္ျမင္တာနဲ႔ စိတ္ဓာတ္မက်ေစခ်င္ဘူး။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္လည္း စိတ္ဓာတ္အက်မခံဘူး။ ဒါကစိတ္ဓာတ္နဲ႔ဆိုင္ေတာ့ စိတ္က်တာနဲ႔ လဲသြားမွာပဲေလ။
အန္တီက စိတ္ဓာတ္မက်ေအာင္ေနတယ္၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အၿမဲထားတယ္။ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးလည္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားသလို သားသမီးေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးလည္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားပါတယ္။ အန္တီဆိုရင္ ကင္ဆာစျဖစ္ကတည္းက သားသမီးေတြ အိမ္ေထာင္က်မွ ဒီဘ၀ကထြက္သြားသင့္တယ္။ အခုေတာ့ မလြတ္ေသးဘူးဆိုတဲ့စိတ္နဲ႔ အားတင္းထားတယ္။ တစ္ခါ သူတို႔ေတြ အိမ္ေထာင္ရက္သားက်သြားေတာ့လည္း ငါ့ေျမးေလးေတြမ်က္ႏွာ ျမင္ခ်င္လိုက္တာဆိုတဲ့စိတ္နဲ႔ အားတင္းထားတယ္။ ေျမးေလးေတြရေတာ့လည္း သူတို႔ေလးေတြ ေတာ္တာ၊ တတ္တာေတြ ျမင္ျပန္ေတာ့ သူတို႔ႀကီးလာရင္ ဘာျဖစ္မွာ၊ ညာျဖစ္မွာဆိုတာကို ျမင္ခ်င္လုိက္တာဆိုတဲ့စိတ္နဲ႔ အားတင္းထားတယ္။ အလုပ္လည္း အခုထက္ထိလုပ္ေနတုန္းပဲ။
အန္တီကေတာ့ အိမ္မွာေနလည္း ငုပ္တုတ္မေနဘူး။ ငါကေရာဂါသည္ဆိုတဲ့စိတ္နဲ႔ မႈိင္ေတြေငးငိုင္ၿပီးမေနဘူး။ ေတာင္ႀကီးမွာ ေဆးကုတုန္းက ေတြ႕တဲ့လူနာေတြကို အရမ္းသနားတယ္၊ ေရလည္းမခ်ဳိးၾကဘူး၊ ဘ၀ကိုျဖစ္သလိုေနတဲ့ပံုစံမ်ဳိး။ အန္တီကေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက ၀တ္စားျပင္ဆင္ ရယ္ေမာၿပီးေတာ့ကို သြားကုခဲ့တာ။ သမီးေတြနဲ႔ ရယ္စရာေျပာၿပီးေနေတာ့ သမီးႀကီးကေျပာတယ္။ “ခြဲခန္း၀င္မွာကလည္း ေပ်ာ္ပြဲစားထြက္မွာ က်ေနတာပဲ”လို႔။ အန္တီကေတာ့ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပဲေနတယ္။ ခြဲခန္းထဲ၀င္လို႔ ေသသြားလည္း ဘာမွမျဖစ္ဘူး၊ လူကေသရမွာပဲ။ ဘ၀မွာလည္း ေကာင္းတာေတြပဲလုပ္ခဲ့တယ္၊ ေပးမယ္၊ ေကြၽးမယ္၊ လွဴမယ္. . ဘယ္သူ႔အေပၚမွာမွ မေကာင္းတာမလုပ္ခဲ့ဘူး . . ဒီလုိပဲေနခဲ့တာဆိုေတာ့ ကိုယ့္အထုပ္ကိုယ္ သယ္ၿပီးၿပီလို႔ ထင္တယ္ေလ။ အန္တီက စိတ္ဓာတ္ခိုင္မာေတာ့ အန္တီ့မိသားစုကလည္း သိပ္ၿပီးမစိုးရိမ္ၾကဘူး”ဟု ေဒၚခင္မာမာက သူ႔အေတြ႕အႀကံဳကို ေျပာျပခဲ့ သည္။
အတူတူကင္ဆာျဖစ္ခဲ့သူမ်ား ေဆးကုမွားသည့္အတြက္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေၾကာင္းကိုလည္း ယခုလိုမွ်ေ၀ခဲ့သည္။ “အန္တီ့သူငယ္ခ်င္းေတြ ေဆးၿမီးတိုေနာက္ေတြလုိက္တယ္၊ ေဆးမကုဘဲ ဘုရားကုပဲကုတယ္၊ ဒါေပမဲ့ မရဘူးေလ။ အဂၤလိပ္ေဆးလည္းကုၿပီး ဘုရားတရားလုပ္ရမွာပါ။ အစားအေသာက္ဆိုရင္လည္း အာဟာရက လိုအပ္ေနမွန္းသိေတာ့ အန္တီက အကုန္စားတယ္၊ ဟိုဟာေရွာင္၊ ဒီဟာေရွာင္လုပ္ေနရင္ ေဆးဒဏ္ခံႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးေလ။ အစားအေသာက္ေတြေရွာင္ၿပီး ေသသြားတာလည္း ျမင္ဖူးတယ္၊ ေဆးၿမီးတိုေတြလုပ္ၿပီး ေသသြားတာလည္း ျမင္ဖူးတယ္၊ ဒီလိုေတြလုပ္တာက အင္မတန္အႏၲရာယ္မ်ားပါတယ္” သားသမီးငါးေယာက္၊ ေျမးခုႏွစ္ေယာက္ရွိသည့္ အသက္ ၆၅ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚခင္မာမာအတြက္ ခင္ပြန္းသည္၏ ေဖးမေစာင့္ေရွာက္မႈျဖင့္ ကင္ဆာကုသမႈခရီးလမ္းကို ေအးေဆးစြာ ျဖတ္ေက်ာ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
“အန္တီက စိတ္ဓာတ္မက်ေအာင္ေနတယ္၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြအၿမဲထားတယ္။ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးလည္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားသလို သားသမီးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးလည္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားပါတယ္။ အန္တီဆိုရင္ ကင္ဆာစျဖစ္ကတည္းက သားသမီးေတြ အိမ္ေထာင္က်မွ ဒီဘ၀ကထြက္သြားသင့္တယ္။ အခုေတာ့ မလြတ္ေသးဘူးဆိုတဲ့စိတ္နဲ႔ အားတင္းထားတယ္။ တစ္ခါ သူတို႔ေတြ အိမ္ေထာင္ရက္သား က်သြားေတာ့လည္း” . . .
“အန္တီ့ဆီကိုလာလည္တဲ့ အသိတစ္ေယာက္ရွိတယ္။ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္က ေဆးကုၿပီး ဓာတ္ကင္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သူက “အန္တီဘာမွစိတ္မပူနဲ႔၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔အမ်ဳိးက ကင္ဆာမ်ဳိး၊ အခုထက္ထိ ၇၀-၈၀-၉၀ ေတြအမ်ားႀကီးပဲ”လို႔ အားေပးတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အန္တီက ေတာ္ေတာ္စိတ္ဓာတ္က်ခ်င္သလို ျဖစ္ေနၿပီ။ သူတို႔တေဆြမ်ဳိးလံုးေတာင္ ဒီအသက္အရြယ္အထိ က်န္းမာေနတာဆိုတဲ့စိတ္က ေတာ္ေတာ္အားရွိသြားေစတယ္။ ထမင္းမ၀င္တဲ့အခ်ိန္မွာ အိမ္ကအေဒၚႀကီးက စားခ်င္တာ တစ္ၿမိဳ႕လံုးပတ္၀ယ္ေကြၽးတယ္။ အဲဒီလိုစားရင္း ေဆးကုဒဏ္ခံႏိုင္သြားတယ္။ မစားႏိုင္ရင္ လႊတ္ထားလို႔ေတာ့ မရဘူးေလ။ ေဆးဒဏ္ကျပင္းေတာ့ စားခ်င္တဲ့ အစားအေသာက္ကို ၀င္ေအာင္စားရမွာပဲ။ တစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္ ၾကက္ျပဳတ္ရည္ေသာက္တယ္။ ၾကက္ျပဳတ္ရည္ျပဳတ္ၿပီး ေရခဲေသတၱာထဲထည့္၊ မနက္ဆိုရင္ အေပၚက အဆီခ်ပ္ေလးဖယ္၊ ေကာ္လာဂ်င္ထည့္ေသာက္တယ္။ ျမင္းခြာရြက္ေဖ်ာ္ရည္ ေန႔တိုင္းေသာက္တယ္” ကင္ဆာကုသမႈ ၁၉ ႏွစ္တာကာလအတြင္း မၾကာခဏ အေၾကာေဆးသြင္းရျခင္း၊ ေဆးကုသမႈ ခံယူရျခင္းတို႔၏ ေနာက္ဆက္တြဲျဖင့္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ျဖစ္လာခဲ့ေၾကာင္း ေဒၚခင္မာမာက ထင္ျမင္ထားသည္။
“အန္တီတို႔က ခဏခဏ အေၾကာေဆးကို မေရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ သြင္းရတယ္။ အန္တီက ငယ္ငယ္တုန္းက ေက်ာက္ကပ္လည္းပ်က္ဖူးတယ္၊ ႏွလံုးေရာဂါလည္းရွိတယ္။ ႏွလံုးေဆးကိုလည္း ေသာက္ေနရတယ္။ ေရာဂါမ်ဳိးစံု ဒဏ္ခံရေပမယ့္ စာအုပ္ေတြ၊ ပညာေပးစာေတြကို အၿမဲဖတ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒီဗဟုသုတ အသိဥာဏ္ေတြက ကိုယ့္ကိုေစာင့္ေရွာက္ေပးသလိုပါပဲ။ တျခားသူေတြကိုလည္း ကူညီေပးႏိုင္တယ္ေလ”
၁၉ ႏွစ္တာကာလအတြင္း ကင္ဆာကို သံုးႀကိမ္တိုင္တိုင္ ခံစားခဲ့ရၿပီး ေက်ာ္လႊားႏိုင္ခဲ့ေသာ အန္တီေဒၚခင္မာမာက အျခားကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္မ်ားကို ယခုလိုအားေပးစကားမ်ား မွ်ေ၀ေျပာၾကားလိုက္ပါသည္။ “ကင္ဆာျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ တတ္ကြၽမ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္ေျပာတဲ့အတိုင္း တေသြမတိမ္း ကုလိုက္ပါ၊ ကုၿပီးေတာ့မွ ေဆးၿမီးတိုေတြ လုပ္ခ်င္လုပ္ပါ။ မုန္လာဥနီ၊ သေဘၤာရြက္ စတာေတြ ေသာက္တာကိုလည္း အလြန္အကြၽံ မလုပ္ေစခ်င္ပါဘူး။ ေကာင္းမယ္ထင္တဲ့ ေဆးေတြကို ေသာက္တဲ့အခါ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးနဲ႔ တျခားေရာဂါေ၀ဒနာေတြ ၀င္မွာစိုးလို႔ သတိထားေစခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ကင္ဆာျဖစ္ၿပီ၊ ေသရေတာ့မွာဆိုတဲ့စိတ္နဲ႔ မသြားဘဲနဲ႔ ဘ၀မွာေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေလးေတြထားၿပီး အေကာင္းဆံုး ရွင္သန္ေနထိုင္သြားၾကပါလို႔ အသိနဲ႔သတိနဲ႔ယွဥ္ၿပီး ေနထိုင္သြားၾကဖို႔ အႀကံျပဳလိုပါတယ္”
(မွတ္ခ်က္။ ။ ဓာတ္ပံုမ်ားကို အန္တီေဒၚခင္မာမာ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။ အယ္ဒီတာ)
