ပါေမာကၡဦး၀င္းႏိုင္ (ပါေမာကၡ၊ ဌာနမွဴး) အဆုတ္ႏွင့္အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေဆးပညာဌာန၊ ေဆးတကၠသိုလ္ (၁)၊ ရန္ကုန္ ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းျခင္း
ေမး ။ အဆုတ္တီဘီအေၾကာင္း သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ ။ တီဘီက အမ်ဳိးအစား အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီက အျဖစ္အမ်ားဆံုးပါ။ အဆုတ္တီ ဘီျဖစ္ၿပီဆိုရင္ လူနာေတြက ေခ်ာင္းဆိုးပါတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ထြက္တဲ့ ေလထဲမွာတီဘီပိုးက ပါသြားပါတယ္။ အဲဒီေလကို အနီးအနားက လူက႐ွဴလိုက္ရင္ အဲဒီလူရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာထဲမွာ တီဘီပိုးက၀င္သြားပါတယ္။ ၀င္သြားၿပီးေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အေျခအေနကိုၾကည့္ပါတယ္။ တစ္ေနရာမွာ အျမစ္တြယ္ေနေပမယ့္ ေရာဂါျဖစ္တယ္လို႔ေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ အဲဒါကို ပိုး၀င္တဲ့အဆင့္လို႔ ေခၚပါတယ္။
အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ပိုး၀င္ခံရတဲ့ လူနာက ကိုယ္ခံအားက်သြားတယ္။ ဥပမာ အစား အေသာက္ေတြပ်က္တယ္၊ နာမက်န္းျဖစ္လိုက္တယ္၊ အိပ္ေရးေတြပ်က္တယ္ . . အဲဒီလို ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ထိခိုက္ေစတဲ့ အျပဳအမူေတြျဖစ္သြားတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ HIV လို ဆီးခ်ဳိေရာဂါလို ကင္ဆာလိုနာတာရွည္ေရာဂါေတြ ျဖစ္လာရင္လည္း ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားက က်သြားတဲ့အတြက္ ၀င္ထားၿပီးသားျဖစ္ေနတဲ့ တီဘီပိုးကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမရွိေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအခါ က်ရင္ တီဘီပိုးက ပြားလာၿပီး ေရာဂါျဖစ္တဲ့အဆင့္ကိုေရာက္သြားပါတယ္။ အဲဒါကို အဆုတ္တီဘီလို႔ ေခၚပါတယ္။
ေမး ။ အဆုတ္တီဘီျဖစ္ရင္ ဘယ္လို လကၡဏာေတြ ျပတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ အဆုတ္တီဘီျဖစ္ရင္ ဖ်ားမယ္၊ ဖ်ားခ်င္မွလည္း ဖ်ားမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ဖ်ားတတ္တယ္၊ အထူးသျဖင့္ ညေနပိုင္း ဖ်ားတတ္တယ္။ ေခါင္းေခြၽးေတြ ျပန္တတ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ေခ်ာင္းဆိုးတတ္တယ္။ မအီမသာျဖစ္တတ္တယ္။ ပိန္သြားတတ္တယ္။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့ လကၡဏာေတြ သိပ္မျပဘူး။ လကၡဏာတစ္ခုႏွစ္ခု ျပတာလည္း ရွိတတ္တယ္။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့ လံုး၀ ဘာလကၡဏာမွ မျပဘဲနဲ႔စစ္ၾကည့္လိုက္မွ တီဘီျဖစ္ေနမွန္း သိရတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ေမး ။ ဘယ္လိုေရာဂါအခံရွိတဲ့သူေတြက အဆုတ္တီဘီကို ပိုျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ တီဘီပိုးကေတာ့ လူတိုင္း၀င္ႏိုင္တယ္။ တီဘီရွိတဲ့ လူနာက ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့အခါ ႏွာေခါင္းစည္း၊ လက္ကိုင္ပ၀ါ စသျဖင့္ မကာထားဘဲ အလြတ္ဆိုးလိုက္ရင္ ေလထဲကို ေရာက္သြားမွာပဲ။ လူေတြက ေလေတြကို ႐ွဴေနရတာဆိုေတာ့ အနီးအနားက လူထဲ၀င္သြားမွာပဲေလ။ ၀င္ေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္က ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ျပန္တိုက္ထားေတာ့ ေရာဂါမျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခ်ိန္က်ရင္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ က်ေစတဲ့ ေရာဂါေတြျဖစ္တဲ့အခါ တီဘီေရာဂါ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ အဆုတ္တီဘီေရာဂါက ဘယ္အရြယ္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ကိုယ္ခံအားစနစ္ သိပ္မဖြံ႕ၿဖိဳးေသးတဲ့ ကေလးေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ခံအားစနစ္ တ ျဖည္းျဖည္းက်လာၿပီျဖစ္တဲ့ အသက္ႀကီးပိုင္းေတြ မွာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ တီဘီအျဖစ္မ်ားတဲ့ ဒီႏိုင္ငံမွာေတာ့ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္လည္း ေတြ႕ရတယ္။ လူလတ္ပိုင္းေတြလည္း ေတြ႕ရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေဆးလိပ္၊ အရက္ေသာက္တာ၊ အိပ္ခ်ိန္-စားခ်ိန္မမွန္တာ၊ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲမွာ ဖ်ားတာ၊ နာတာျဖစ္တာ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ကင္ဆာေရာဂါရွိတာ၊ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံအားကို ႏွိမ့္ခ်တဲ့ေဆးေတြေသာက္ရတာ . . ဒီလိုအေျခအေန ေတြမွာေတာ့ တီဘီေရာဂါျဖစ္ဖို႔မ်ားပါတယ္။
ေမး ။ အဆုတ္တီဘီေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲဘာျဖစ္ ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ တီဘီျဖစ္ၿပီး ကုသလိုက္ရင္ေတာ့ အမ်ားစုက ေပ်ာက္သြားပါတယ္။ မေပ်ာက္ဘူးဆိုရင္ ေဆးယဥ္တဲ့ တီဘီျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီ ျဖစ္ၿပီး အနာက်က္သြားရင္ အမာရြတ္က်န္တတ္တယ္။ အဲဒီအခါ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ ေသြးပါတာျဖစ္တတ္တယ္။ အဲဒီအမာရြတ္မွာ တျခားပိုးေတြ၀င္ၿပီး ခိုေအာင္းဖို႔ေနရာေပးထားသလိုျဖစ္တတ္တယ္။ အဆုတ္ျပည္တည္နာျဖစ္ တတ္တယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းေတြ႕ရွိခ်က္အရ အဆုတ္အမာရြတ္ကေန ေနာက္ပိုင္းမွာ COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) အဆုတ္ပြပန္းနာေရာဂါနဲ႔ ဆက္စပ္မႈေတြ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီ ျဖစ္သူ ၁၀၀ေလာက္မွာ ေလး-ငါးဦးေလာက္က ေဆးယဥ္တတ္ပါတယ္။ ေသခ်ာဖိဖိစီးစီးကုလိုက္ရင္ေတာ့ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီျဖစ္သူက နည္းေပမယ့္ ေသခ်ာမကုရင္ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီျဖစ္ႏိုင္ေျခက အရမ္းမ်ားသြားပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိရွိသူ တီဘီျဖစ္ရင္ ဆီးခ်ဳိကို ေသခ်ာမထိန္းတဲ့အခါ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားပါတယ္။
ေမး ။ အဆုတ္တီဘီနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ေျပာလိုတာရွိရင္ သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ ။ အဆုတ္တီဘီက ေရာဂါရွာေဖြမႈ အပိုင္းမွာ ေသခ်ာရွာဖို႔လိုပါတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ တီဘီမ်ား ျဖစ္မလားဆိုတဲ့ သံသယကို အရင္ထားရပါမယ္။ ၿပီးရင္ စစ္ေဆးမႈကိုမေႏွာင့္ေႏွးေစခ်င္ပါဘူး။ သလိပ္စစ္တာ၊ ဓာတ္မွန္႐ိုက္တာ စတဲ့ စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္တဲ့အခါ အစိုးရက်န္းမာေရးဌာနေတြကို သြားဖို႔ ၀န္မေလးေစခ်င္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အဲဒါေတြကို အခမဲ့စစ္ေဆးေပးေနပါၿပီ။ လြယ္လြယ္ကူကူလည္း စစ္ေဆးလို႔ရေနပါၿပီ။
ေနာက္တစ္ခုက
ေဆးကုလိုက္ရင္ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တဲ့ ေဆးတိုးတဲ့တီဘီကို ေျခာက္လကုရမွာ မေၾကာက္ပါနဲ႔။ ေၾကာက္ေနရင္ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီဆိုရင္ ေဆးေတြက ပိုျပင္းတယ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ကုရပါတယ္၊ ကုန္က်စရိတ္မ်ားတယ္၊ လူလည္းပင္ပန္းတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အဲဒီလိုအျဖစ္ကို မေရာက္ဖို႔အတြက္ ေျခာက္လကုတဲ့အခါ ေသခ်ာကုပါ။
အေရးႀကီးဆံုးအခ်က္က တီဘီဟာ လူတစ္ ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ကူးပါတယ္။ ကိုယ့္မွာ တီဘီျဖစ္ေနတာကို မကုဘူးဆိုရင္ ကိုယ္တစ္ေယာက္ တည္းျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး၊ ကိုယ့္ပတ္၀န္း က်င္ကိုပါဒုကၡေပးေနတာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ေျပာရရင္ ကိုယ့္မိသားစုမွာ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနရင္ ေဘးက မိသားစု၀င္ေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့အတြက္ ေဘးကမိသားစု၀င္ေတြကလည္း အဲဒီလူကိုေဖးကူၿပီး ကုသမႈကိုျပည့္စံုေအာင္၊ ၿပီးေျမာက္ေအာင္ ပံ့ပိုးေပးၾကပါလို႔ ေျပာၾကားလိုပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
