ပါေမာကၡဦးကိုကို
ဆီးခ်ဳိႏွင့္အေထြေထြေရာဂါအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး ေျပာၾကားသည္။
ေမး။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြမွာ ေသြးတိုးေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခ ဘယ္ေလာက္မ်ားပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရိွသူမွာ ေသြးတိုးေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခ ဘယ္ေလာက္မ်ားသလဲဆုိရင္ ၃၀ – ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိရွိပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါကုိ ေကာင္းေကာင္းထိန္းႏုိင္ရင္ ေသြးတိုးေရာဂါကာကြယ္ႏုိင္တယ္ဆိုတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆီးခ်ဳိကုိႏုိင္ေအာင္ မထိန္းရင္ေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မယ္။ ေက်ာက္ကပ္ထိရင္ေတာ့ ေသြးတိုးကျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိကုိ ထိန္းထားႏုိင္႐ံုနဲ႔ေတာ့ ေသြးတိုးကုိ ကာကြယ္ႏုိင္တာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ေသြးတိုးကလည္း မိဘမ်ဳိး႐ိုးေၾကာင့္ျဖစ္တတ္တဲ့ ေရာဂါပဲျဖစ္တဲ့အတြက္ သူ႔ဘာသာျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိကလည္း မိဘမ်ဳိး႐ိုးေၾကာင့္ေရာ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံ (Lifestyle) ေၾကာင့္ပါ ျဖစ္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိကုိ ထိန္းထားႏုိင္တဲ့အတြက္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေသြးတုိးေရာဂါကုိေတာ့ ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါသည္ ၁၀၀ မွာ ၅၉ ရာခိုင္ႏႈန္းက မ်ဳိး႐ိုးေၾကာင့္ျဖစ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ေတာ့ အဲဒီႏွစ္ခုကယွဥ္တြဲၿပီး ျဖစ္တတ္ေပမယ့္ ကာကြယ္လို႔ေတာ့ မရႏုိင္ပါဘူး။
ေမး။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါတြဲျဖစ္တာေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲဘယ္လို ေရာဂါေ၀ဒနာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါကုိယ္တုိင္က ေလျဖတ္ႏိုင္ေျခသိပ္မ်ားပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါကလည္း ေလျဖတ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိကလည္း ႏွလံုးကုိထိတယ္၊ ေသြးတိုးကလည္း ႏွလံုးကုိထိတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါႏွစ္ခုတြဲေနရင္ ေလျဖတ္ဖို႔လည္းအရမ္းလြယ္သလို၊ ႏွလံုးေရာဂါကုိလည္း ပုိၿပီးျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကုိလည္း ပုိၿပီးပ်က္စီးေစပါတယ္။ မ်က္လံုးကုိလည္း ထိပါတယ္။ ေရာဂါတစ္ခုခ်င္းကုိယ္တုိင္က အဲဒီအခ်က္ေလးခ်က္ကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့အတြက္ ေရာဂါႏွစ္ခုေပါင္းလိုက္ရင္ ပုိၿပီးေတာ့ျဖစ္ဖို႔လြယ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါႏွစ္ခုေၾကာင့္ ေလမျဖတ္ေအာင္၊ မ်က္စိမထိေအာင္၊ ႏွလံုးနဲ႔ေက်ာက္ကပ္မထိေအာင္ အထူးဂ႐ုျပဳ ကာကြယ္ထားဖုိ႔လိုပါတယ္။
ေမး။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါတြဲျဖစ္ရင္ ဘယ္လို ကုသမႈခံယူရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါအတြက္ ဆီးခ်ဳိေဆးကုိ မွန္မွန္ေသာက္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါအတြက္လည္း ေသြးတိုးက်ေဆးကုိ မွန္မွန္ေသာက္ဖုိ႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကူးစက္ေရာဂါမဟုတ္တဲ့ အဲဒီေရာဂါႏွစ္ခုကုိ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီၫြတ္တဲ့ ေနထုိင္မႈပံုစံန႔ဲ ထိန္းလို႔ရပါတယ္။ အခ်ိဳမ်ားလြန္းတာ၊ အဆီအအိမ့္မ်ားလြန္းတာ၊ အငံမ်ားလြန္းတာေတြကုိ ေရွာင္ရပါမယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းပံုမွန္ လုပ္ဖို႔လည္းလိုအပ္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံ အေရးႀကီးဆံုးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ အသီးအရြက္မ်ားမ်ားစားပါ။ တက္ႀကြတဲ့ လူေနမႈပံုစံ ျဖစ္ေအာင္ေနပါ။ စိတ္ဖိစီးမႈက ေရာဂါႏွစ္ခုလံုးကုိ ပုိဆုိး၀ါးေစတဲ့အတြက္ စိတ္ဖိစီးမႈကုိ ေလွ်ာ့ခ်ေပးဖို႔ လုိပါတယ္။
ေမး။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါတြဲျဖစ္ေနရင္ ဘယ္လို အစားအေသာက္ေတြကို ေရွာင္ဖို႔လိုအပ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ အစားအေသာက္၊ အေနအထိုင္အတြက္ကေတာ့ ခ်ဳိလြန္း၊ ငံလြန္း၊ အဆီအအိမ့္မ်ားလြန္းတာေရွာင္ပါ။ အသီးအရြက္၊ ငါးအစရွိတာေတြ စားေပးပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ ေဆးက ေသာက္ရတာမ်ားပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားေသြးတုိးရင္ အနည္းဆံုး ေဆးႏွစ္မ်ဳိး-သံုးမ်ဳိးသံုးရပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမား ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ရင္ ေသြးေၾကာက တစ္ေနရာေလးပဲပိတ္တာ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ျပင္လုိက္ႀကီးက်ဥ္းလာၿပီး ပိတ္တတ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းလို႔ ွStentထည့္ရင္ ဆရာ၀န္ေတြက ဆီးခ်ဳိကုိႏိုင္ေအာင္ ထိန္းဖို႔ေျပာရပါတယ္။ အက္စပရင္ေဆးကုိ မွန္မွန္ေသာက္ဖို႔ေျပာရပါတယ္။ ခ်ဲ႕လိုက္တဲ့စတန္႔က ျပန္ပိတ္သြားႏုိင္လုိ႔ပါ။
ေမး။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူဟာ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါ ဘာလုပ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ အေပၚေသြးဖိအား ၉၀၊ ေအာက္ေသြးဖိအား ၆၀ ေအာက္ကို ေသြးေပါင္က်တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ ေသြးေပါင္က်သြားရင္ ေရွာ့ခ္ (Shock)ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေရွာ့ခ္ရတာက အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
(၁) ေသြးထဲမွာ Volumeနည္းသြားရင္ ေရွာ့ခ္ရတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိသမား ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျဖစ္ရင္ Volumeနည္းသြားတတ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားက အစာအိမ္ေသြးေၾကာေပါက္တယ္၊ ေသြးေတြ အန္တယ္ဆိုရင္လည္း ေသြးေပါင္က်သြားပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနဆိုရင္ Volumeျပန္ျဖည့္တဲ့အေနနဲ႔ ၀မ္းသြားရင္ ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္ေပးရပါတယ္။ Drip ျပန္ခ်ိတ္ေပးရတယ္။ ေသြးထြက္မ်ားရင္ ေသြးျပန္သြင္းေပးရတယ္။ အဲဒါကို Hypovolumic Shockလို႔ေခၚပါတယ္။
(၂) ဆီးခ်ဳိသမားေသြးေပါင္က်ရင္ ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းတဲ့အခ်က္က ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္တာပါ။ ႏွလံုးက ေကာင္းေကာင္း ညႇစ္ထုတ္ႏိုင္စြမ္းမရွိလို႔ ျဖစ္ရတာပါ။ ဒါကို Cardiogenic Shock လို႔ ေခၚပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆီးခ်ဳိသမားေတြက ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏွလံုးကထိတာမ်ားလို႔ ႏွလံုးရဲ႕ညႇစ္ထုတ္တဲ့ Pump Actionက မေကာင္းေတာ့ပါဘူး။ ဒီလိုလူမ်ဳိးေတြ ေသြးေပါင္က်ရင္ ခ်က္ခ်င္း ECG ႐ိုက္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ ႏွလံုးေၾကာင့္ ျဖစ္မွန္းေသခ်ာရင္ ေသြးေပါင္ျပန္တက္တဲ့ ေဆးေတြ (ဥပမာ-ဒိုပါမင္း)ကို ေပးရပါတယ္။ လကၡဏာအေနနဲ႔ လူနာက ရင္ဘတ္ေအာင့္တယ္၊ ေမာတယ္လို႔ေျပာၿပီး ေသြးေပါင္ထိုးက်သြားတတ္ပါတယ္။
(၃) ေနာက္တစ္မ်ဳိးက Septicaemic Shockလို႔ ေခၚပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိသမားတစ္ေယာက္ဖ်ားတယ္။ အဲဒီအဖ်ားကို ေသခ်ာမကုရင္ ေသြးအဆိပ္တက္တဲ့ ေရာဂါ (Septicaemia) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေရွာ့ခ္ရသြားတတ္ပါတယ္။ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆး ေပးရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ပိုး၀င္တဲ့ေနရာကို ဖယ္ထုတ္ရပါတယ္။ ေျခေထာက္မွာ အနာရွိရင္ အနာကိုခြဲထုတ္၊ ျပည္ေတြထုတ္. အဲဒီလို လုပ္ေပးရပါတယ္။
အထက္က အခ်က္ေတြက ဆီးခ်ဳိသမားေသြးေပါင္က်ရတဲ့အျပင္းစားအခ်က္ေတြပါ။ ဆီးခ်ဳိသမား ေသြးေပါင္က်တာခ်င္းတူေပမယ့္ ကုသပံုက မတူပါဘူး။ ဆီးခ်ဳိသမား ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါ ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေပၚမူတည္ၿပီး ကုသမႈေပးရပါတယ္။ ဒီလိုအခ်က္ေတြျဖစ္ရင္ ေဆး႐ံု/ေဆးခန္းကိုသြားၿပီး ကုသသင့္ပါတယ္။
တခ်ဳိ႕က်ေတာ့ အဲဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ အရင္ပံုမွန္ေသြးေပါင္က ၁၂၀/၈၀ ေလာက္ရွိခဲ့ေပမယ့္ အခု ၁၀၀/၆၀ေလာက္ရွိသြားပါတယ္။ ေနက အရမ္းပူလို႔ ေခြၽးအထြက္မ်ားတယ္၊ အဲဒီအခါ ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္လို႔ရပါတယ္။ ဓာတ္ဆားရည္ထဲမွာ ဂလူးကို႔စ္ပါေပမယ့္ ေလာေလာဆယ္မွာ ေရနဲ႔ဓာတ္ဆားဆံုး႐ႈံးမႈကို ျပန္ျဖည့္တင္းႏိုင္ဖို႔က ပိုအေရးႀကီးတာေၾကာင့္ ဓာတ္ဆားရည္ကို ေသာက္ေပးသင့္တာျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဆီးခ်ဳိထိန္းခ်ဳပ္မႈေကာင္းတဲ့သူေတြက ဓာတ္ဆားရည္ကိုေသာက္ေပးလို႔ရပါတယ္။
ေမး။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိတဲ့သူ ေသြးေပါင္က်ရင္ ဘယ္လို ေနထိုင္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ေသြးေပါင္က်ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ လႈပ္လႈပ္ရွားရွား မေနသင့္ပါဘူး။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ လဲွအိပ္ေနေပးသင့္ပါတယ္။ မတ္တပ္ထရင္ မုိက္ခနဲ လဲတတ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေသြးေပါင္က်ေနတဲ့အခ်ိန္ လႈပ္ရွားေနရင္ အဆင္မေျပပါဘူး။ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလးေနၿပီး လွဲအိပ္ေနသင့္ပါတယ္။
