ပါေမာကၡဦးကိုကို ဆီးခ်ဳိႏွင့္အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ယခင္တစ္ပတ္မွအဆက္
ေမး. အင္ဆူလင္ကို ဘယ္အခ်ိန္ ထိုးရမလဲဆရာ။
ေျဖ. အမ်ဳိးအစား(၁) ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြက ေရာဂါ စျဖစ္တာနဲ႔ အင္ဆူလင္ေဆးထိုးရပါတယ္။
ေျဖ. အမ်ဳိးအစား(၂) ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြက ေဆးေသာက္ေပမယ့္ အင္ဆူလင္ ထုတ္ႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့ တဲ့ အေျခအေနေရာက္ရင္ အင္ဆူလင္ေဆးထိုးရပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနဆိုတာ ေဆးသံုးမ်ဳိး အျမင့္ဆံုးကို မွန္မွန္တိုက္တယ္၊ အစားအေသာက္နဲ႔လည္း ထိန္းတယ္.. ဒါကို သံုးလဆက္တိုက္ တိုက္တဲ့အခါ ထိန္းလို႔မရရင္ ß-cell မရွိေတာ့ဘူးလို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနဆိုရင္ အင္ဆူလင္ ထိုးရပါတယ္။
ေမး. အင္ဆူလင္ကို ဘယ္လိုအေျခအေနမွာ ခဏပဲ ထိုးႏွံရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အမ်ဳိးအစား(၂) ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ရွိသူေတြမွာ စိတ္ဖိစီးမႈ၀င္သြား ရင္ ဆီးခ်ဳိကို ထိန္းလို႔မရဘူး။ အဲဒီအခါ အင္ဆူလင္ကို ခဏထိုးရပါတယ္။ ဘယ္လိုစိတ္ဖိစီးမႈ ၀င္တဲ့ အေျခအေနလဲဆိုေတာ့-
1. -ေလျဖတ္သြားတဲ့အခါ၊
2. – ႏွလံုးေသြးေၾကာ ပိတ္သြားတဲ့အခါ၊
3. -ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေရာဂါပိုး၀င္တဲ့အခါ (Severe Infection) ၊
4. -ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကာလေတြမွာ ႐ုတ္တရက္ ဆီးခ်ဳိ ေထာင္တက္သြားရင္ အင္ဆူလင္ခဏ ထိုးရတယ္။
Emergency Diabetes Ketoacidosis နဲ႔ ခြဲစိတ္ကုသတဲ့အခါေတြမွာ အင္ဆူလင္ ခဏ ထိုးရတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကာလ ဆီးခ်ဳိတက္တာကလြဲလို႔ က်န္တဲ့အေျခအေနေတြမွာ ေနာက္ပိုင္းက်ရင္ ေသာက္ေဆးေျပာင္းေပးရတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္ ဆီးခ်ဳိတက္တာကေတာ့ အင္ဆူလင္ ထိုးေဆးကို ထိုးဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ အေမရဲ႕ ေသြးထဲမွာ ေသြးခ်ဳိ တက္ေနတာကို ခ်ႏိုင္ဖို႔ အေမကို ေဆးထိုးတာျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဆူလင္ ထိုးေဆးက အခ်င္းကို မျဖတ္တဲ့အတြက္ ကေလးမွာ သၾကားဓာတ္ျပဳတ္က်တာမ်ဳိး မျဖစ္ႏိုင္လို႔ အင္ဆူလင္ေဆးထိုးရတာျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. အင္ဆူလင္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လူေတြ ၾကားထဲက အယူအဆမွားေတြရွိရင္ အမွန္သိေအာင္ ေျပာေပးပါဦး ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြ အင္ဆူလင္ ထိုးရတဲ့အခါ ေရာဂါအဆင့္ျမင့္ေနၿပီလို႔ ထင္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါက မွားယြင္းတဲ့ အယူအဆပါ။ အင္ဆူလင္ထိုးေဆး ကို မေၾကာက္ပါနဲ႔။ အမ်ဳိးအစား(၂) ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္း တစ္ေန႔မွာ အင္ဆူလင္လိုတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အင္ဆူလင္ေဆးကိုျပန္ထိုးရတာ သဘာ၀ အက်ဆံုးပါပဲ.. ဒါေၾကာင့္ အင္ဆူလင္ ထိုးရတာ ေၾကာက္စရာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆရာတို႔တစ္ေတြ အခု ေပးေနတဲ့ေဆးေတြက အင္ဆူလင္ကို ပိုထြက္ေအာင္ ဆဲလ္ထဲ၀င္ေအာင္ ေပးေနတဲ့ ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးအစား(၂) ဆီးခ်ဳိေရာဂါမွာ စားေဆးမတိုးတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ အမ်ဳိးအစား(၁) ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိရင္ အင္ဆူလင္ေဆးကို အၿမဲထိုးဖို႔ လိုပါတယ္။
အင္ဆူလင္ေဆးထိုးရင္ ပမာဏအတိုးအေလွ်ာ့ လုပ္ရပါတယ္။ လိုခ်င္တဲ့ ေသြးခ်ဳိပမာဏ (Target) ေရာက္ေအာင္ အင္ဆူလင္ပမာဏကို အတိုးအေလွ်ာ့ လုပ္ပါတယ္။ ဥပမာ-မစားမီဆိုရင္ ၁၅၀ ေလာက္မွာ လိုခ်င္တယ္ဆိုပါစို႔… အဲဒီေတာ့ ၁၅၀ မေရာက္မခ်င္း ေဆးအတိုးအေလွ်ာ့ လုပ္ေပးရပါတယ္။
ေမး. အင္ဆူလင္ကို တစ္သက္လံုးထိုးရမယ့္ လူနာ ေတြက ဘယ္လိုအခ်က္ေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. အင္ဆူလင္ တစ္သက္လံုးထိုးရမည့္ လူနာေတြ အတြက္ နံပါတ္တစ္က အင္ဆူလင္က ထိုးၿပီး နာရီ ၀က္အတြင္း အစာစားရပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေန႔တိုင္း နံနက္တစ္ခါ၊ ညတစ္ခါ ဆရာ၀န္ဆီသြားၿပီး ေဆး ထိုးရေတာ့မယ္။ ကိုယ္စားခ်င္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္ က မအားလို႔ ေဆးမထိုးရေသးဘူးဆိုရင္ အဆင္မေျပဘူး။ ဒါက တစ္သက္လံုး လုပ္ေနရမယ့္ အလုပ္ျဖစ္ တာေၾကာင့္ လူနာအဆင္ေျပေအာင္ လူနာေတြကို ေဆးထိုးနည္း သင္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာ ထိုးရမယ္၊ ဘယ္လိုထိုးရမယ္၊ ေဆးကိုဘယ္လို စုပ္ရမယ္၊ အဲဒီပမာဏထက္ ေက်ာ္သြားရင္ ေလွ်ာ့လိုက္ပါ၊ အဲဒီပမာဏေရာက္ေအာင္တိုးပါ. .စသျဖင့္ လူနာေတြကို အၾကာႀကီးသင္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အင္ဆူလင္ ထိုးေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လို ထိုးရမယ္ဆိုတာ လက္ေတြ႕သင္ျပတယ္..မတတ္ခင္စပ္ၾကားမွာ လူနာကို ဆရာ၀န္နဲ႔အတူတူ ေဆးထိုးက်င့္ခိုင္းတယ္.. တတ္ၿပီဆိုတာ ေသခ်ာမွ လႊတ္ေပးလိုက္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလူနာေတြက အင္ဆူလင္ကို ဘယ္လို ထိုးရမယ္.. ပမာဏ ဘယ္ေလာက္ထိုးရမယ္..အတိုး အေလွ်ာ့ ဘယ္လိုလုပ္ရမယ္စသျဖင့္ အားလံုးသင္ ေပးလိုက္ပါတယ္။
အင္ဆူလင္ အၾကည္ဆိုရင္ အေရးေပၚ အေျခအေနမွာ သံုးရတာ မ်ားတယ္.. ၆နာရီ ကေန ၈နာရီ အထိပဲခံၿပီး တစ္ေန႔ သံုးႀကိမ္ထိုးရပါတယ္။
အင္ဆူလင္အေနာက္က ညတစ္ႀကိမ္ပဲ ထိုး ရပါတယ္။
အင္ဆူလင္ အၾကည္အေနာက္အေရာဆိုရင္ တစ္ေန႔ ႏွစ္ႀကိမ္ထိုးရပါတယ္။
အေရးေပၚဆိုရင္ အၾကည္-အၾကည္-အၾကည္- အေနာက္ဆိုၿပီး ထိုးရပါတယ္။ ပံုမွန္အေျခ အေနမွာဆိုရင္ေတာ့ အၾကည္- အေနာက္အတြဲကို နံနက္ ညတစ္ႀကိမ္စီ ထိုးရပါတယ္။
ေမး. ဆီးခ်ဳိေရာဂါနဲ႔ အင္ဆူလင္အေၾကာင္း သိထားသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြရွိရင္ မွ်ေ၀ေပးပါဦး ဆရာ။
ေျဖ. အဓိက မွတ္သားရမယ့္ အခ်က္ေတြကေတာ့-
(၁) ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါဆိုတာ အင္ဆူလင္ မရွိလို႔ ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဆူလင္ မရွိတဲ့သူေတြကို အင္ဆူလင္ျပန္ေပးတာက သဘာ၀က်တဲ့နည္း ျဖစ္တာေၾကာင့္ အင္ဆူလင္ေဆးထိုးရတာကို မေၾကာက္ပါနဲ႔။
(၂) ျပည္သူလူထုက အင္ဆူလင္ ထိုးရမွာကို ဘာေၾကာင့္ ေၾကာက္ၾကတာလဲဆိုေတာ့ ေရာဂါအဆင့္ အျမင့္ဆံုးလို႔ ထင္ၾကတယ္။ ဒါက အယူအဆ အမွားပါ။ အင္ဆူလင္ေဆးထိုးရင္ သတိလစ္မယ္ ထင္ၾကတယ္။ ဒါကလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္အတိုင္းအဆ ကို ၾကည့္ၿပီး အင္ဆူလင္ေဆးကို ပမာဏ အတိုးအေလွ်ာ့လုပ္၊ ခ်ိန္ဆထိုးရတာေၾကာင့္ ဒါက ေၾကာက္စရာ မဟုတ္ပါဘူး။
(၃) အင္ဆူလင္ ထိုးခါနီးမွာ ေသြးေဖာက္ရတယ္။ ေဖာက္ၿပီးရတဲ့ဂဏန္းကို ၾကည့္ၿပီးမွ ေဆးထိုးရတယ္။ ဒီေတာ့အသားနာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူနာေတြက အင္ဆူလင္ကိုမထိုးခ်င္ၾကပါဘူး။ အင္ဆူလင္ထိုးရတာက အပ္နဲ႔ဆိုင္တာေၾကာင့္မွားၿပီး ထိုးမိရင္ေသမွာ စိုးရိမ္ၾကတယ္။ ဒါေတြက မဟုတ္ပါဘူး။ တတ္ကြၽမ္း နားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ေဆးထိုးရင္ ဘာမွ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။
အင္ဆူလင္က ေရခဲေသတၱာတို႔၊ ေရခဲပံုးတို႔ထဲ ထားရပါတယ္။ မီးပ်က္ရင္၊ ေရခဲေသတၱာမရွိရင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲလို႔ လူေတြစိုးရိမ္ၾကပါတယ္။ အင္ဆူလင္ေဆးက ေကာင္းတယ္ဆိုရင္ ေနေရာင္ တိုက္ ႐ိုက္မထိတဲ့ေနရာမွာ အဖံုးပိတ္ၿပီး တစ္လတိတိ ထား လို႔ရပါတယ္။
အင္ဆူလင္ထိုးတဲ့ အပ္ကလည္း အႏၲရာယ္ မရွိပါဘူး။ အသားထဲ၀င္၀င္၊ ေသြးေၾကာထဲ၀င္၀င္ အႏၲရာယ္မေပးႏိုင္ပါဘူး။
တခ်ဳိ႕ဆရာ၀န္ေတြက အင္ဆူလင္ ေဆးထိုးရ မွာကို စိုးရိမ္ၿပီး အထူးကုဆရာ၀န္ေတြဆီ လႊတ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ ဗဟုသုတနည္းတဲ့ လူနာေတြကလည္း စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။ အခု အင္ဆူလင္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်န္းမာေရး ေဟာေျပာပြဲေတြ လိုက္ေျပာေနပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ ကုိယ္တုိင္ကလည္း အင္ဆူလင္ေဆး ထိုးရမွာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ]အင္ဆူလင္ ေဆးထိုးရေတာ့ မယ္ေနာ္.. ထိုးရေတာ့မယ္ေနာ္}ဆိုၿပီး လူနာေတြကို မေျခာက္ပါနဲ႔၊ ဆရာ၀န္ေတြကိုယ္တိုင္လည္း မေၾကာက္ၾကပါနဲ႔။ အင္ဆူလင္ကို လိုအပ္ရင္ထိုးပါ။ အင္ဆူလင္ကို လက္ေမာင္းအျပင္ဘက္၊ ေပါင္အျပင္ဘက္၊ ခ်က္ ပတ္ပတ္လည္ သံုးေနရာမွာ ထိုးရပါတယ္။ လွည့္ထိုး ရပါတယ္။ လွည့္ထိုးရင္ အႏၲရာယ္ကို ေရွာင္လို႔ရပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ထိုးပါလို႔ အႀကံျပဳလိုပါတယ္။
See More
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
