ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
စိတ္က်န္းမာေရးအသင္း၀င္ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အပတ္စဥ္ ပညာေပးေဆြးေႏြးပြဲမွာ အေတြးမွားျခင္း အေၾကာင္းကို ဆက္လက္ေဆြးေႏြးေနၾကတာျဖစ္ပါ တယ္။
သူနာျပဳေမရီ- “ လူနာတစ္ေယာက္ရဲ႕ မွတ္ တမ္းကိုေရးဖို႔ ကြၽန္မ စဥ္းစားေနခ်ိန္မွာ ေဒါက္တာ တြမ္ စကားလာေျပာေတာ့ ကြၽန္မစဥ္းစားေနတာေတြ ေပ်ာက္သြားတယ္။ အဲဒါ “ အေတြးပိတ္ဆို႔သြားျခင္း” (Thought Block)လကၡဏာလား”
စာေရးသူ-“ ဒီလို မဟုတ္ပါဘူး။ ေဘးက အေႏွာင့္အယွက္တစ္ခုခုေၾကာင့္ စဥ္းစားလို႔ မရတာ။ အာ႐ံုပ်က္ျပားသြားတာက သဘာ၀က်ပါတယ္။ အေတြးပိတ္ဆို႔ျခင္းလကၡဏာမွာေတာ့ လူနာ တစ္ခုခု စဥ္းစားေနတုန္း အေတြးမွ်င္က အလိုအေလ်ာက္ ေပ်ာက္သြားၿပီး သူဘာကို စဥ္းစားေတြးေတာေန တယ္ဆိုတာကို မသိျဖစ္သြားတယ္။ စကားမဆံုးခင္ စကားေျပာ ျဗဳန္းကနဲ ရပ္သြားတယ္။ လူနာအမူအရာ ေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ ျဖစ္သြားတာကို ေတြ႕ရလိမ့္မယ္”
ေဒါက္တာတြမ္-“ အဲဒီလကၡဏာကိုစိတ္ကစဥ့္ကလ်ား စိတၱဇေရာဂါရွိသူေတြမွာ ေတြ႕ရတာမ်ားပါတယ္”
ေမရီ-“ အဲဒီလို ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရသလဲ”
တြမ္-“ အတိအက်ေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူး။ လူနာ ေရာဂါ သက္သာလာတဲ့အခါ ေမးျမန္းၾကည့္လို႔ သိရတာေတာ့ ရွိတယ္။ တစ္ခုခု စဥ္းစားေနခ်ိန္မွာ ကာယကံရွင္ရဲ႕ အေတြးမွ်င္ေတြကို တစ္စံုတစ္ေယာက္က ဆြဲႏႈတ္ယူသြားသလို ခံစားရတယ္တဲ့။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီတဒဂၤအခ်ိန္ေလးမွာ လူနာရဲ႕ဦးေခါင္းထဲမွာ အေတြး လံုး၀မရွိသလို ခံစားရတယ္”
ေမရီ-“ အေတြးေလဟာနယ္ျဖစ္သြားတာေပါ့”
စာေရးသူ-“ မွန္ပါတယ္။ တစ္စံုတစ္ေယာက္ ဒါမွမဟုတ္ စြမ္းအင္တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးက လူနာရဲ႕ စိတ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားသလို ခံစားရတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳျဖစ္တယ္။ ထူးျခားတဲ့ စိတ္ျဖစ္စဥ္လုိ႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ကိုယ့္အေတြးကို ကိုယ္မပုိင္သလို ခံစားရတဲ့ တျခားလကၡဏာေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ ဥပမာ- “ အေတြးထည့္သြင္းေပးခံရျခင္းလကၡဏာ (Thought Insertion) ျဖစ္ပါတယ္”
ေမရီ-“ သူမ်ားေတြးခိုင္းသလို ေတြးလိုက္ရတာက ဦးေႏွာက္ေဆးေၾကာေပးတာ (Thought Broadcasting) ခံရသလိုလား။ ဒီလိုဆိုရင္ အာဏာရွင္ေခတ္က ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳကို ဘယ္လိုေျပာမလဲ”
စာေရးသူ-“ ကြာျခားခ်က္ရွိပါတယ္။ စိတ္ေရာဂါခံစားရတာက သူ႔စိတ္ထဲမွာ သူ႔စိတ္နဲ႔သူ ျဖစ္ေနတာပါ။ အျပင္က ပေယာဂမပါပါဘူး။ စြမ္းအားတစ္ ခုက လႊမ္းမိုးသလို ခံစားရတာပါ”
တြမ္-“ ေမရီေျပာသလို ႏိုင္ငံေရးစကားနဲ႔ ေျပာရရင္ အေတြးကို ေထာက္လွမ္းေရး (စပိုင္)လုပ္ခံရတဲ့ လကၡဏာလည္းရွိေသးတယ္။ ေဆးပညာမွာ “ အေတြးအသံလႊင့္ျခင္း(Thought Broadcasting) လို႔ ေခၚပါတယ္။
ကြၽန္ေတာ္ေတြ႕ဖူးတဲ့ လူနာလိုျဖစ္မယ္။ တျခားလူနာေတြနဲ႔ ထမင္းစားပြဲမွာ စားေသာက္ေနရင္း ဘာမေျပာ ညာမေျပာနဲ႔ စားပြဲခင္းကို ဆြဲလွန္ပစ္လိုက္တယ္။ ဘာျဖစ္တာလဲလို႔ ေမးၾကည့္ေတာ့ လူနာက ေျပာျပပါတယ္။ ‘ဓာတ္မွန္ခန္းထဲကေန ကြၽန္ေတာ့္ဦးေခါင္းထဲကို ၀င္လာတဲ့ ‘လုပ္ခ်င္စိတ္’ေၾကာင့္ ထိန္းမရျဖစ္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္လုပ္မိတာပါ’ …
စာေရးသူ-“ မွန္ပါတယ္။ အဲဒါလည္း ကိုယ့္အေတြးကို ကိုယ္မပိုင္တဲ့သေဘာပါပဲ။ ကာယကံရွင္ ေတြးေတာ စဥ္းစားေနတာကို ေဘးကလူေတြ အလိုလိုသိရွိေနၾကတယ္လို႔ ခံစားရတဲ့လကၡဏာပါ။ ကိုယ့္ အေတြးကို လွ်ဳိ႕၀ွက္ထားလို႔ မရ ျဖစ္ေနပါတယ္။ လူနာရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ လံုၿခံဳမႈမရွိေတာ့ဘူးေပါ့။ ခင္ဗ်ားတို႔ စဥ္းစားၾကည့္ပါလား . . ခင္ဗ်ားတို႔စိတ္ထဲမွာရွိတဲ့ လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ေတြကို ပတ္၀န္းက်င္က ဖမ္းယူနား ေထာင္ႏိုင္တယ္၊ အလိုလို သိရွိေနၾကတယ္လို႔ ခံစားေနရရင္ ဘယ္လိုေနမလဲ”
တြမ္-“ ဒဏ္ပိတာေပါ့ ဆရာ။ အဲဒီလို စိတ္ေ၀ဒနာအေတြ႕အႀကံဳမ်ဳိးကို သာမန္လူေတြအေနနဲ႔ စိတ္ကူးၾကည့္ဖို႔ ခက္ခဲမယ္ထင္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ အေတြးကို ကြၽန္ေတာ္ဖြင့္ဟမေျပာဘဲနဲ႔ ‘လူမသိေစခ်င္ဘူး’ဆရာ”
ေမရီ-“ ကြၽန္မတို႔ကလည္း မသိခ်င္ပါဘူး”
စာေရးသူ-“ ျပင္ပစြမ္းအင္တစ္ခုက လႊမ္းမိုး ေနတယ္လုိ႔ခံစားရတဲ့ ထူးျခားတဲ့ျဖစ္စဥ္ကို တျခားစိတ္အဂၤါပိုင္းေတြမွာလည္းေတြ႕ရွိႏိုင္တယ္။ ဥပမာ- စိတ္ခံစားမႈပိုင္းမွာဆိုပါေတာ့။ ျဗဳန္းကနဲ စိတ္ညစ္တဲ့ အမူအရာေပၚလာၿပီး ငိုခ်လိုက္တဲ့ လူနာတစ္ေယာက္ ကို ဆရာေတြ႕ဖူးတယ္။ စိတ္ညစ္လြန္းေနသလားလို႔ ေမးေတာ့ သူေျဖတာကို ေျပာျပမယ္။’မသိဘူး ေဒါက္တာ။ ဒီလိူေတြက “ စိတ္ညစ္တဲ့ စိတ္ကို ကြၽန္မဦးေႏွာက္ထဲ ထည့္ေပးေနၾကတာပါ” တဲ့။ အဲဒီလကၡဏာကို “ ဖန္တီးေပးတဲ့ စိတ္ခံစားမႈ” (Make Affect) လို႔ ေခၚတယ္။
ေမရီ-“ ကြၽန္မ ေျပာခဲ့တဲ့ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ား စိတၱဇေရာဂါရွင္လူနာက ေဆး႐ံုမေရာက္ခင္အိမ္မွာ ပစၥည္းေတြကို ေပါက္ခြဲပစ္ခဲ့တဲ့ ရာဇ၀င္ရွိတယ္။ ဘာ ေၾကာင့္ ဒီလိုလုပ္တာလဲလို႔ ေမးေတာ့- “ ကြၽန္ေတာ္ ဒီလိုလုပ္ေနခ်ိန္မွာ ကြၽန္ေတာ္က ကြၽန္ေတာ္လုပ္ေနတာကို ၾကည့္ေနရတဲ့လူ။ သူတို႔က လုပ္ေနၾကတာ” လို႔ေျဖတယ္ဆရာ။ အဲဒါ ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္မပိုင္တဲ့ သေဘာလကၡဏာလား”
စာေရးသူ-“ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ေဆးပညာမွာ “ ဖန္တီးေပးတဲ့အျပဳအမူ” (Made Acts) လို႔ ေခၚပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ သေဘာသဘာ၀ခ်င္း ဆင္တူတဲ့ လကၡဏာတစ္ခုကေတာ့ “ ဖန္တီးေပးတဲ့ ေစ့ေဆာ္မႈ” (Made Will) ျဖစ္တယ္။ လူနာရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ တစ္စံု တစ္ခုကို ျပဳလုပ္လိုတဲ့ ဆႏၵေဇာေစ့ေဆာ္မႈ ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ အဲဒီဆႏၵေဇာကို ကိုယ္ပိုင္တဲ့ စိတ္လို႔ မခံစားရဘူး။ လူစိမ္းတစ္ဦးတစ္ေယာက္ ဒါမွမဟုတ္ စြမ္းအင္တစ္မ်ဳိးက တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္ေပးသလို ခံစားရတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ လူနာဟာ အဲဒီလိုတိုက္ တြန္းႏႈိးေဆာ္မႈကို မတြန္းလွန္ႏိုင္ဘဲ အေၾကာင္းမဲ့ ထူးထူးဆန္းဆန္း အျပဳအမူတစ္ခုကို ျပဳလုပ္မိတယ္”
တြမ္ -“ ကြၽန္ေတာ္ ေတြ႕ဖူးတဲ့ လူနာလို ျဖစ္မယ္။ တျခားလူနာေတြနဲ႔ ထမင္းစားပြဲမွာ စားေသာက္ေနရင္း ဘာမေျပာ ညာမေျပာနဲ႔ စားပြဲခင္းကို ဆြဲလွန္ပစ္လိုက္တယ္။ ဘာျဖစ္တာလဲလို႔ ေမးၾကည့္ေတာ့ လူနာက ေျပာျပပါတယ္။ “ ဓာတ္မွန္ခန္းထဲကေန ကြၽန္ေတာ့္ဦးေခါင္းထဲကို ၀င္လာတဲ့ ‘လုပ္ခ်င္စိတ္’ေၾကာင့္ ထိန္းမရျဖစ္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္ လုပ္မိတာပါ” လို႔။
စာေရးသူ-“ အခု ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္မပိုင္တဲ့ လကၡဏာေတြကို ဘယ္ စိတ္ေရာဂါမ်ဳိးမွာ ေတြ႕ရွိရသလဲ”
ေမရီ-“ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါမွာပါ ဆရာ။ အဲဒီေ၀ဒနာရဲ႕ အေျခခံေရာဂါလကၡဏာေတြလို႔ ကြၽန္မဖတ္ရပါတယ္”
စာေရးသူ-“ ေမရီ ေျပာတာ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တျခားစိတ္ေရာဂါနဲ႔ ဦးေႏွာက္ေရာဂါေတြမွာလည္း ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္ၾကြစိတ္က်ေရာဂါရွင္ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔မွာ ကိုယ့္အေတြးကို ကိုယ္မပိုင္တဲ့ လကၡဏာေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ စိတၱဇမူးယစ္ေဆး သံုးစြဲရင္လည္း ေဆးမူးခ်ိန္မွာ အဲဒီလကၡဏာေတြ ျဖစ္ပြား ႏိုင္တယ္။ နားထင္ေအာက္ ဦးေႏွာက္ပိုင္း ဒဏ္ထိလို႔ ျဖစ္ပြားတဲ့ အတက္ေရာဂါ (Temporal Lobe Epilepsy) မွာလည္း ေတြ႕ရွိရမယ္”
တြမ္-“ ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္မပိုင္တဲ့ လကၡဏာေတြကို စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားစိတၱဇေရာဂါ ျဖစ္စအခ်ိန္နဲ႔ ေရာဂါႏုစအခ်ိန္မွာ ပိုမိုေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူနာဟာ ေဆးကုသမႈမရရွိခင္ မထင္မွတ္ဘဲ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္တာမ်ဳိးကို ျပဳမူမိတတ္ပါတယ္”
စာေရးသူ-“ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ပါ တြမ္။ မိသားစုထဲက တစ္ဦးဦးစိတ္ေျပာင္းလဲလာသလို ေတြ႕ရရင္ ဒီလိုလကၡဏာေတြ ရွိ၊ မရွိ အိမ္သားအခ်င္းခ်င္း စစ္ေဆးၾကည့္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းတာေပါ့။ မျဖစ္သင့္တာကို ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ႏိုင္တာေပါ့။ေရာဂါရင့္လာရင္ေတာ့ အဲဒီလို အေတြ႕အႀကံဳ ေတြကေနၿပီး” ထပ္ဆင့္အေတြးမွားျခင္း” လကၡဏာ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္”
ေမရီ-“ ယံုၾကည္ခ်က္ လြဲေခ်ာ္တာ၊ ယံုၾကည္ မႈမွားယြင္းတာမ်ဳိးလား ဆရာ”
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
