ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
အေအးဓာတ္လြန္ကဲရင္ ကိုယ္ခံအား (immune system) အားနည္းသြားတတ္သလား
ေမာင္ျမေအာင္မေန႔က ထီးမပါဘဲ မိုးမိသြားလို႔ ဒီေန႔ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးျဖစ္ေနလို႔လာျပပါတယ္။ မိုးမိတာက တုတ္ေကြးျဖစ္ေစတတ္သလားလို႔ သူက သိခ်င္ေဇာနဲ႔ေမးလာပါတယ္။
ရာသီဥတုေအးရင္ အေအးမိတယ္။ Cold weather ေၾကာင့္ Common Cold ျဖစ္တယ္ဆိုတာ တခ်ဳိ႕က ေရွးအယူအဆ၊ အစြဲအလမ္းပဲလို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီေအးတာနဲ႔ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့တုပ္ေကြးနဲ႔ ဆက္စပ္မရလို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ မၾကာေသးခင္က အေမရိကန္ရွိေရးလ္တကၠသိုလ္မွာ တိရစာၦန္ေတြကို စမ္းသပ္ေတြ႕ရွိခ်က္တစ္ခုကေတာ့ ေအးလြန္းရင္ ႏွာေခါင္း၀နားက ေရာဂါပိုးမ၀င္ေအာင္တားဆီးတဲ့ ခုခံအားေတြ (Local Immune Response) အားေပ်ာ့သြားေစတယ္ဆိုတဲ့ ေတြ႕ရွိခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ေတြ႕ရွိခ်က္တစ္ခုကေတာ့ Rhino Virus အေအးမိတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြဟာ ပိုေအးတဲ့ပတ္၀န္းက်င္မွာ ပိုၿပီးအပြားျမန္တာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီအခ်က္ႏွစ္ခုေၾကာင့္ ေအးတဲ့ရာသီမွာ အေအးမိတတ္တယ္ဆိုတာျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း သိပၸံနည္းနဲ႔ေျဖ႐ွင္းထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ပိုၿပီးခိုင္မာတဲ့ စမ္းသတ္ခ်က္ရွိဖို႔လိုပါေသးတယ္။
ေအးရင္ infection ပိုး၀င္လြယ္တယ္ဆိုတဲ့ ေတြ႕ရွိခ်က္ဟာ တကယ္ေတာ့ အၿမဲမမွန္ျပန္ပါဘူး။ နည္းနည္းခ်မ္းေအးေစတဲ့ လႈံ႔ေဆာ္မႈ ဥပမာ- ေရေအးမွာ စိမ္ေပးတာ၊ ေရေအးခ်ဳိးတာဟာ တစ္ကိုယ္လံုးရဲ႕ခုခံအား (Systemic Immune Response)ကို ႏိႈးေဆာ္ေပးတယ္ဆိုတဲ့ ေတြ႕ရွိခ်က္လည္း ရွိျပန္ပါတယ္။
ေရခ်ဳိးျခင္းႏွင့္ နာတာရွည္ေရာဂါ
ေဒၚရင္ႏုက လူႀကီးေရာဂါ၊ သူငယ္ျပန္ၿပီး မွတ္ဥာဏ္ခ်ဳိ႕ယြင္းေနကာ အစာပိုက္နဲ႔အစာေကြၽးရတယ္။ ဆီးပိုး၀င္ရင္ တစ္ခါတစ္ခါ ဖ်ားတတ္ပါတယ္။ ေဆး႐ံုမွာ ၆ လၾကာေပမယ့္ ေရတစ္ခါမွမခ်ဳိးပါဘူး။ ေရပတ္ပဲသုတ္တာေတြ႕ရပါတယ္။ ေရမခ်ဳိးတာတစ္ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ သူတစ္ေယာက္တည္း ဒီလိုျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဆး႐ံုတက္တဲ့လူနာ၊ အိမ္မွာအိပ္ရာထဲလဲေနတဲ့ လူနာအမ်ားစုေတြလည္း ဒီလိုပဲ ေရမခ်ဳိးဘဲ ေရပတ္သုတ္ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
အေအးဓာတ္ကိုေၾကာက္လို႔ ေရမခ်ဳိးဘဲ ေခြၽးေတြေၾကးေတြနဲ႔လံုးေနတတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေရပတ္ပဲသုတ္ၾကပါတယ္။ လႈပ္ႏိုင္၊ ထိုင္ႏိုင္ရင္လည္း ေရပတ္ဘဲသုတ္ေနၾကတာေတြ႕ရပါတယ္။ ေရပတ္သုတ္တာက စနစ္တက်ေခြၽးနံ႔စင္႐ံုသုတ္တာမဟုတ္ဘဲ ပိုးေတြပါသန္႔စင္ေအာင္သုတ္ရပါမယ္။ ဆပ္ျပာေကာင္းေကာင္းသံုးၿပီး၊ ဆပ္ျပာစင္ေအာင္ျပန္သုတ္တာ၊ ေဆးတာလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ သုတ္တဲ့ေနရာႏံ႔ွ၊ မႏံ႔ွ၊ အထူးသျဖင့္ ေခ်ာင္ေတြၾကားေတြမွာ ႏံ႔ွစပ္ေအာင္ သုတ္ႏိုင္၊ သန္႔ရွင္းႏိုင္ဖို႔လည္းလိုပါတယ္။ အိပ္ရာထဲမွာလဲေနတဲ့ လူနာ၀မ္းပ်က္ေနရင္ ပိုၿပီးဂ႐ုတစိုက္ သန္႔ေအာင္လုပ္ရပါမယ္။ ၀မ္းထဲက E.coli ဆိုတဲ့ ပိုးေတြဟာ ဆီးပိုး၀င္တာအမ်ားဆံုးျဖစ္ေစပါတယ္။ လူနာရဲ႕ကိုယ္က ပိုးပဲ လူနာဆီးထဲ၊ ေသြးထဲေရာက္သြားၿပီး ဖ်ားတတ္ပါတယ္။
သဘာ၀အေလ်ာက္ ဆီးေပါက္တဲ့ အဂၤါအ၀နဲ႔ ၀မ္းသြားတဲ့စအိုေပါက္အ၀က နီးစပ္ေနတာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ေရပတ္သုတ္႐ံုနဲ႔ ဘယ္လိုမွ ပိုးေတြသန္႔စင္ေအာင္၊ ကင္းစင္ေအာင္မျပဳလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ ေရပတ္သုတ္တဲ့စနစ္က်ဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ စအို၀နားကိုသုတ္ထားတဲ့ ေရပတ္နဲ႔မိန္မကိုယ္ဘက္ကို ဆက္သုတ္လိုက္ရင္ မစင္မွပိုးေတြ ဆီးလမ္းေၾကာင္းထဲကို သြင္းေပးလိုက္သလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေရခ်ဳိးမွ ဒီပိုးေတြစင္ေအာင္ ေဆးေၾကာပစ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ လူနာထႏိုင္၊ ထိုင္ႏိုင္ရင္ ေအးတဲ႔ရာသီမွာ ေရေႏြးနဲ႔ခ်ဳိးေပးသင့္ပါတယ္။ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ရင္ အထူးသျဖင့္ သိပ္၀လြန္းတဲ့လူနာေတြဆိုရင္ ေရခ်ဳိးခန္းရွိရာသို႔ သယ္ေဆာင္ရတဲ့ အခက္အခဲေတြေတာ့ရွိပါတယ္။ အမ်ားသံုးေရခ်ဳိးခန္းေတြပဲရွိတဲ့ ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုေတြမွာပိုၿပီးခက္ခဲပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေရပတ္သုတ္တာကိုပဲ လုပ္ၾကတာမ်ားပါတယ္။ ေရပတ္ကို ပိုးစင္ေအာင္အထိရည္ရြယ္ၿပီး စနစ္တက်သုတ္ေပးဖို႔လည္း အေရးႀကီးေၾကာင္း ထပ္ေလာင္းသတိေပးလိုပါတယ္။
ေဆး႐ံုမွာ တာ႐ွည္ေနရတဲ့လူနာရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာမွာေနေနတဲ့ေရာဂါပိုးေတြဟာ ပိုးသတ္ေဆးေပါင္းစံုနဲ႔ ထိေတြ႕ဖူးတဲ့ ပိုးေတြျဖစ္လို႔ ေဆးယဥ္ပါးတဲ့ပိုးအျပင္းစားေတြျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီပိုးေတြျပန္၀င္ရင္ အေျခအေန အဆိုးဆံုးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေရခ်ဳိးေပးျခင္းရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးေတြက ပိုမ်ားပါတယ္။ အေျခအေနေပးရင္လူနာကို ေရခ်ဳိးေပးဖို႔တိုက္တြန္းလိုပါတယ္ . . .
ေဆး႐ံုမွာ လူနာကိုေရခ်ဳိးေပးခ်င္ရင္ေတာင္ ဒီလိုေနမေကာင္းလို႔ အားမရွိလို႔လဲေနတဲ့လူနာ၊ မထႏိုင္တဲ့လူနာေတြကို ေရမခ်ဳိးေပးႏိုင္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံျခားေဆး႐ံုတစ္ခုမွာ အိပ္ယာမွာလဲေနလို႔ မထႏိုင္တဲ့ ေဒၚရင္ႏုလို နာတာ႐ွည္လူနာေတြကို ေရခ်ဳိးေပးႏိုင္တဲ့ facility ေရခ်ဳိးခန္းမ်ဳိးေတြ႕ဖူးတာေလးကို ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ ကုတင္ပါတပ္ဆင္ထားတဲ့ ေရခ်ဳိးကန္ေတြ႐ွိပါတယ္။ ေရခ်ဳိးကုတင္မွာ ေရပန္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ေထာင့္စံုမွာတပ္ထားတာဆိုေတာ့ လဲေလ်ာင္းလ်က္အေနအထားမွာ ေရခ်ိဳးေပးလို႔ရေတာ့ အရမ္းအဆင္ေျပပါတယ္။ လူနာရဲ႕ကိုယ္မွာ ကပ္ေနတဲ့ပိုးေတြ စင္သြားတဲ့အတြက္ ပိုး၀င္ႏႈန္း နည္းပါးသြားေစႏိုင္ပါတယ္။
ေဆး႐ံုမွာ တာ႐ွည္ေနရတဲ့လူနာရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာမွာေနေနတဲ့ေရာဂါပိုးေတြဟာ ပိုးသတ္ေဆးေပါင္းစံုနဲ႔ ထိေတြ႕ဖူးတဲ့ပိုးေတြျဖစ္လို႔ ေဆးယဥ္ပါးတဲ့ ပိုးအျပင္းစားေတြျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီပ္ိုးေတြျပန္၀င္ရင္ အေျခအေနအဆိုးဆံုးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေရခ်ဳိးေပးျခင္းရဲ႕ေကာင္းက်ိဳးေတြက ပိုမ်ားပါတယ္။ အေျခအေနေပးရင္ လူနာကိုေရခ်ိဳးေပးဖို႔ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။
နိဂံုးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ေျပာရရင္ အေအးမိတယ္ဆိုတာရွိပါတယ္။ ေအးလြန္းရင္ မလိုလားအပ္တဲ့ က်န္းမာေရးဆိုးက်ဳိးေတြရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတြကိုသတိထား ေရွာင္ရွားေနၾကတာ၊ အေအးေၾကာက္ၾကတာ မမွားပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေအးတာေၾကာက္လို႔ လူနာေတြအတြက္ လုပ္သင့္တာေတြ မလုပ္ေပးျဖစ္တဲ့အတြက္ တျခားဆိုးက်ဳိးေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အေအးလြန္ျခင္းရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးရွိႏိုင္ေပမယ့္ လူနာသက္ေသာင့္သက္သာျဖစ္တဲ့အပူခ်ိန္မွာထားေပးရင္ ဒီဆိုးက်ဳိးေတြ ေရွာင္ရွားလို႔ရပါတယ္။ ႐ုတ္တရက္ ပူလြန္း၊ ေအးလြန္းတာမရွိေစဖို႔ သတိျပဳရပါမယ္။
ဒီလို အေအးေၾကာက္လြန္းတာေၾကာင့္ လူနာျပဳစုရာမွာ မွားယြင္းတဲ့အယူအဆေတြကိုေရွာင္ၿပီး ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ပံုစံေတြကို ျပဳျပင္ႏိုင္ၾကပါေစေၾကာင္း ဆႏၵျပဳအပ္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
