ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
ေမး. ကြၽန္မ အသက္ ၃၇ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္တာက လင္ေယာက်္ားေပြ႐ႈပ္လို႔ပါလားရွင့္ သိပါရေစ။ ကြၽန္မဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ပါတယ္။ ဆီးထဲက ေသြးေတြလည္းသြားပါတယ္။ ေသြးဖတ္ေလးေတြလည္း ပါပါတယ္။ ေအာင့္လည္း ေအာင့္ပါတယ္။
ေျဖ. ဆီးလမ္းေၾကာင္းဆိုတဲ့ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးထြက္ျပြန္၊ ဆီးအိမ္နဲ႔ ဆီးသြားျပြန္ တစ္ေနရာရာမွာ ေရာဂါပိုး၀င္တာခံၾကရတယ္။ ဆီးအိမ္မွာျဖစ္တာက သိပ္မဆိုးပါ။ ခ်က္ခ်င္းကုရင္ ေကာင္းသြားမယ္။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ေက်ာက္ကပ္အထိ ပိုးေရာက္သြားႏိုင္တယ္။ ဒါဆိုရင္ ဆိုးတယ္။
ဆီးအိမ္ပိုး၀င္ျခင္းလကၡဏာမ်ား = ဆီးသြားတိုင္း ပူၿပီးနာမယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္စိတ္ျဖစ္ေနမယ္။ ဆီးစပ္၊ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းေနရာက နာမယ္။ ဆီးထဲ အနယ္ပါမယ္။ ဆီးနံ႔ဆိုးတယ္။ ဆီးထဲေသြးလည္း ပါတတ္တယ္။
ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ျခင္း လကၡဏာမ်ား = ေက်ာက္ကပ္တည္ရာ ေနာက္ေက်ာ ဘယ္-ညာ ျဖစ္တဲ့ဘက္မွာနာမယ္။ ကိုယ္ပူမယ္။ ခ်မ္းမယ္။ ပ်ဳိ႕ခ်င္-အန္ခ်င္မယ္။ ဆီးစစ္မွ ပိုး(ျပည္-ဆဲလ္)ေတြ႕ၿပီး ေရာဂါလကၡဏာေတြ မခံစားရတာလည္းရွိတယ္။ ကိုယ္၀န္ရွိေနရင္ေတာ့ ေဆးကုမွ ေကာင္းတယ္။ ကေလးေတြကိုလည္း ေဆးကုရမယ္။
တိတ္တိတ္ေလး ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြရွိတယ္။ ဆီးအိမ္ကေန ေက်ာက္ကပ္ဆီေရာက္ႏိုင္တယ္။ တစ္ဖက္တည္းျဖစ္ျဖစ္၊ ႏွစ္ဖက္လံုးျဖစ္ျဖစ္ ပိုး၀င္တာခံရမယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကို အလုပ္ဆက္မလုပ္ႏိုင္ေစတာအထိ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အစကတည္းက ေက်ာက္ကပ္သိပ္မေကာင္းသူဆိုရင္ ပိုဆိုးေစမယ္။ ရွားရွားပါးပါး ပိုးကေသြးထဲေရာက္ရင္ တျခားေနရာေတြအထိ ပိုးေရာက္ကုန္မယ္။
ဘယ္ကေနစသလဲ = အူေတြထဲမွာနဲ႔ မ်ဳိးပြားလမ္းေၾကာင္းထဲမွာ ဗက္တီးရီးယားေတြရွိေနၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆီးဆိုတာ မေကာင္းေပမယ့္ က်န္းမာေနရင္ ပိုးေတြရွိမေနပါ။ E. coli ပိုးကေန ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အမွတ္မထင္ေရာက္လာတယ္လို႔ ေျပာရမယ္။ ဆီးလမ္းအ၀ကေန အထက္တက္မယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြက ဆီးသြားလမ္းတိုၾကလို႔ ပိုအျဖစ္မ်ားၾကတယ္။
လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ = (ကလာမိုင္ဒီယား)၊ (ဂႏိုရီးယား)၊ (ထရြိဳင္ကိုမိုးနပ္စ္)၊
ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားသူေတြ = အမ်ဳိးသမီးေတြ၊ လိင္ဆက္ဆံမႈျဖစ္ေနသူအမ်ဳိးသမီးေတြ၊ ေရ-အရည္ ေသာက္နည္းသူေတြ၊ ေရစိမ္ၿပီး ခဏခဏခ်ိဳးသူမ်ား၊ ဆီးသြားခ်င္ေပမယ့္ မသြားေသးဘဲ ေအာင့္ထားသူမ်ား၊ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေက်ာက္ရွိေနသူမ်ား။
ဆရာ၀န္ျပဖို႔မလြဲမေသြလိုသူေတြ= ကိုယ္၀န္ေဆာင္၊ အသက္ႀကီးသူ၊ ဆီးခ်ိဳရွိသူ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွိထားသူ၊ ခုခံအားမေကာင္းသူ။
ေရာဂါေသခ်ာေအာင္လုပ္ျခင္း = ဆီးစစ္ျခင္း၊ (ဗက္တီးရီးယား)ေတြ ပါေန-မေန စစ္မယ္။ ဆီးထဲမွာ ေသြးျဖဴဥနဲ႔ ေသြးနီဥေတြကိုလည္း ေရတြက္မယ္။ (ဗက္တီးရီးယား) အမ်ဳိးအစားလည္း ခြဲဖို႔လိုရင္လုပ္တယ္။
ဆီးလမ္းပိုး၀င္ျခင္းႏွင္႔ ဆီးခ်ဳိ = ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ခုခံအားလည္း နည္းေနတာရယ္၊ သၾကားဓာတ္ေၾကာင့္ ပိုးေတြ ပိုၿပီးပြားလြယ္တာရယ္ေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးအိမ္သြားအာ႐ံုေၾကာလည္း သိပ္မေကာင္းေနတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ေယာက်္ားေတြ ဆီးေအာင့္ျခင္း အျဖစ္နည္းတယ္။ ျဖစ္ရင္ က်န္းမာေရးအေျခအေနတစ္ခုခုရွိေနႏိုင္တယ္။ ဥပမာ-ေက်ာက္ကပ္ေက်ာက္၊ ဆီးအက်ိတ္ႀကီးေနျခင္း၊ လိင္ကတစ္ဆင့္ကူးစက္ေရာဂါ။ မဂၤလာဦးဆီးေအာင့္ျခင္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ဗက္တီးရီးယားေတြကို ေနရာေျပာင္းပို႔ေပးသလို ျဖစ္ေစတယ္။ တကယ္ေတာ့ မဂၤလာဦးမွာသာျဖစ္တာမဟုတ္ပါ။
ေယာက်္ားေတြ ဆီးေအာင့္ျခင္း အျဖစ္နည္းတယ္။ ျဖစ္ရင္ က်န္းမာေရးအေျခအေနတစ္ခုခု ရွိေနႏိုင္တယ္။ ဥပမာ-ေက်ာက္ကပ္ေက်ာက္၊ ဆီးအက်ိတ္ႀကီးေနျခင္း၊ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ။ မဂၤလာဦးဆီးေအာင့္ျခင္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ဗက္တီးရီးယားေတြကို ေနရာေျပာင္းပို႔ေပးသလို ျဖစ္ေစတယ္။ တကယ္ေတာ့ မဂၤလာဦးမွာသာျဖစ္တာမဟုတ္ပါ။ အိမ္ေထာင္မျပဳေသးဘဲ ဆက္ဆံမႈစျပဳသူေတြလည္း ျဖစ္သလို ကေလးအေမျဖစ္ၿပီးမွလည္းျဖစ္တယ္။ ကိုယ္၀န္တားဖို႔သံုးရတဲ့ သားအိမ္၀အဖံုး သံုးသူေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ဆီးလမ္းပိုး၀င္ျခင္းႏွင့္ကိုယ္၀န္ = ေက်ာက္ကပ္အထိ ပိုး၀င္တာျဖစ္လြယ္တယ္။ ေဟာ္မုန္းေတြေၾကာင့္ လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ႀကီးလာတဲ့သားအိမ္က ဆီးလမ္းကိုဖိေနလို႔ ဆီးကိုေအာင့္ထား၊ ေအာင္းထားသလို ျဖစ္ေနေစတယ္။
ဆီးလမ္းပိုး၀င္ျခင္းႏွင့္ ေသြးဆံုးျခင္း = ေသြးဆံုးခ်ိန္မွာ အီစထိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းနည္းလာတယ္။ ဆီးအိမ္နဲ႔ ဗဂ်ိဳင္းနားကို ပိုး၀င္လြယ္ေစမယ္။ အသက္ႀကီးသူေတြ ပိုျဖစ္ၾကတယ္။ ခံစားရတာ ျဖစ္ေနၾကနဲ႔ မတူတတ္ဘူး။ ကေယာင္ေျခာက္ျခားျဖစ္တာ၊ စိတ္ကေယာက္ကယက္ ျဖစ္တာဆိုရင္ ဆီးကိုစစ္ဖို႔မေမ့ရပါ။
ေဆး႐ံုလူနာ = ေရာဂါတစ္ခုခုနဲ႔ ေဆး႐ံုတက္ေနရရင္ ဆီးလမ္းပိုး၀င္တာ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးပိုက္တပ္ထားရရင္ ေသခ်ာေပါက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ကေလးငယ္ေလးေတြ = မေျပာတတ္လို႔ ဒါေတြျဖစ္ေနရင္သတိျပဳပါ။ ဘာလို႔မွန္းမသိဘဲ ကိုယ္ပူမယ္၊ ဆီးအနံ႔မေကာင္းျဖစ္မယ္၊ အစားပ်က္မယ္၊ အန္မယ္၊ အမူအယာတစ္မ်ဳိးျဖစ္မယ္။ အသက္ ၁၁ ႏွစ္သမီးေတြ ၃% ၁၁ ႏွစ္သားေတြ ၁% မွာ ဆီးလမ္းပိုး၀င္တယ္။ အိမ္သာထဲမွာ ၾကာေနရင္ သတိထားၾကည့္ပါ။ တခ်ဳိ႕ကေလးေတြမ်ာ ေမြးရာပါ ဆီးလမ္းအားနည္းခ်က္ရွိေနႏိုင္တယ္။ ေရအိမ္သြားနည္းသင္ထားေပးပါ။
ဘယ္လိုကုမလဲ = ပဋိဇီ၀ေဆးနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္။ ေရ-အရည္မ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ ဆီးသြားခ်င္ရင္ ေအာင့္မထားပါနဲ႔။ ေက်ာက္ကပ္ပိုး၀င္တာကို ဆိုးမွသာ ပဋိဇီ၀ထိုးေဆးလိုမယ္။ ျပန္ျပန္ျဖစ္ေနရင္ ပဋိဇီ၀ေဆးနည္းနည္းကို ၾကာရွည္ေသာက္ပါ။ လိင္ဆက္ဆံၿပီးတိုင္း ပဋိဇီ၀ေဆးတစ္ႀကိမ္ေသာက္ပါ။ ဆီးေအာင့္တယ္ထင္တာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းပဋိဇီ၀ေဆး ေသာက္လိုက္ပါ။
ဆီးလမ္းေၾကာင္းေရာဂါေဆးမ်ား
– Urethritis and Cervicitis caused by Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီယား) ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ သားအိမ္အ၀-ဆီးျပြန္အ၀ေရာင္ျခင္း = Erythromycin 250-500 mg QID, Doxycycline 100 mg BD or Azithromycin 500 mg OD
– ေက်ာက္ကပ္ျပြန္ရက္တိုေရာင္ျခင္း = Ciprofloxacin 400 mg IVBD or 750 mg BD Orally or Levofloxacin 500 mg IV OD or Ampicillin 1 Gm QID and Gentamycin 1 mg/kg TDS IV x 21 days ထိုးေဆး။
Ciprofloxacin 500-750 mg တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၂၁ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 200-300-400 mg တစ္ေန႔ ၂ႀကိမ္၊ ၂၁ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္ Trimethoprim-Sulpfamethoxazole 160/800 mg တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၂၁ ရက္။
– ရက္တို ဆီးလမ္း၊ ဆီးအိမ္ေရာင္ျခင္း၊ က်ား-ဆီးက်ိတ္ေရာင္ျခင္း၊ Cephalexin 250-500 mg QID Orally x 1-3 days တစ္ေန႔ ၄ ႀကိမ္၊ ၁-၃ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္ Ciprofloxacin 250-500 mg BD x 1-3 days တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၁-၃ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္ Nitrofurantoin 100 mg BD-QID PC x 7 days တစ္ေန႔ ၂-၄ ႀကိမ္ (အစာနဲ႔)၊ ၇ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 200 mg BD x 1-3 days တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၁-၃ ရက္၊ တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၁-၃ လ၊ Trimethoprim-Sulfamethoxazole 160/800 mg stat ၁ ႀကိမ္ထဲ။
– နာတာရွည္ ဆီးလမ္း၊ က်ား-ဆီးက်ိတ္ေရာင္ျခင္း၊ = Ciprofloxacin 250-500 mg တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၁-၃ လ၊ ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 200-400 mg တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၁-၃ လ၊ တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၁-၃ လ၊ Trimethoprim-Sulfamethoxazole 160/800 mg တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္၊ ၁-၃ လ၊
– ဆီးလမ္းျပြန္အ၀ေရာင္ျခင္း = Cefixime 400 mg တစ္ႀကိမ္တည္း။ Ciprofloxacin 500 mg တစ္ႀကိမ္တည္း။ Ceftriaxone 250 mg IM တစ္ႀကိမ္တည္း။
– Acute Interstitial Nephritis (Penicillins, Cephalosproins, Sulfonamides, NSAIDs, Rifampin, Phenytoin, Allopurinol and Infections) ေဆးမ်ားေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ျခင္းမ်ား = Methylprednisolone 0.5-1 Gm/ day x 1-4 days or Prednisolone 60 mg/day ၁-၂ ပတ္ေပးပါ။
– Acute Glomerulonephritis = စတီးရြိဳက္ ေဆးအဆမ်ားမ်ားေပးပါ။
ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ= ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ၊ လိင္ကိစၥမတိုင္ခင္နဲ႔ ၿပီးတိုင္းမွာ ဆီးသြားပါ၊ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ရာမွာ လက္ကိုေရွ႕ကေန ေနာက္ဘက္ဆီသာ တစ္လမ္းသြားလုပ္ပါ၊ မိန္းမကိုယ္သန္႔ရွင္းေရး ေဆးရည္ေတြ မသံုးပါနဲ႔။ ေရခ်ဳိးရင္ ေၾကြကန္ထဲစိမ္မခ်ဳိးဘဲ အထက္ကေန မိုးရြာသလိုက်ေနတဲ့ ေရခ်ဳိးနည္းလုပ္ပါ။ ခရင္ဘယ္ရီသီးေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ကာကြယ္ရာမွာသာေကာင္းတယ္၊ ျဖစ္ေနတာကိုေတာ့ ေပ်ာက္ေအာင္မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ပါ။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
