ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင္႕ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ခံစားခ်က္ေတြဟာ တျခားေရာဂါတစ္ခုခုအသြင္ ျဖစ္လာတာကို စိတ္ႏွင့္ခႏၶာဆက္စပ္ေသာေရာဂါ (Psychosomatic Disorder)လို႔ေခၚဆိုပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း ခႏၶာကိုယ္ေ၀ဒနာခံစားမႈ လြန္ကဲတဲ့ေရာဂါ Somatic symptoeqqm disorder (SSD)လို႔လည္း ေခၚဆိုႏုိင္ပါတယ္။
(၁) ခႏၶာကိုယ္မွာ ေရာဂါတစ္ခုခု ခံစားရတဲ့အခါ စိတ္ဓာတ္က်တာ၊ စိုးရိမ္တာစတဲ့ တုန္႔ျပန္မႈ (Reaction) ေတြဟာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး မတူညီပါဘူး။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ရွိသင့္တာထက္ လြန္ကဲေနတာေတြေၾကာင့္ စိတ္က်ေရာဂါ (depression) ထပ္ၿပီး ၀င္လာတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါေၾကာင့္ စိတ္ေ၀ဒနာ ျဖစ္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။
(၂) တခ်ဳိ႕ကလည္း အလိုလို စိုးရိမ္စိတ္၊ ပူပင္စိတ္ေတြ လြန္ကဲလြန္းၿပီး ခႏၶာကိုယ္မွာ ေရာဂါဘာမွ ႀကီးႀကီးမားမား မရွိဘဲ ေ၀ဒနာေတြ ပိုျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ စိုးရိမ္စိတ္ေတြေၾကာင့္ ေရာဂါအသစ္ေတြ တစ္ကိုယ္လံုးမွာ ေပၚေပါက္လာသလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မိမိရဲ႕ ေန႔စဥ္ေနထိုင္မႈဘ၀ကိုေတာင္ ထိခိုက္လာၿပီး အလုပ္ပ်က္ အကိုင္ပ်က္ေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ စိတ္ေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုႏွစ္ဖက္အသြားအျပန္ရွိေပမယ့္ တကယ္တမ္းစိတ္နဲ႔ ခႏၶာဆက္စပ္တဲ့ ေရာဂါ (Psychosomatic Disorder)ဆိုတာ စိတ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ခံစားမႈ လြန္ကဲတဲ့ေရာဂါေတြကိုပဲ အဓိက ဆိုလိုၾကပါတယ္။
ဒီလိုေရာဂါေတြဟာ ခဏတာျဖစ္တဲ့ ေရာဂါမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ခံစားေနရတဲ့၊ အမည္သတ္မွတ္ရတာ ခက္ခဲတဲ့ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာက ဟန္ေဆာင္ေနတာေတာ့လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေ၀ဒနာက မေပ်ာက္ႏိုင္လို႔ စိုးရိမ္စိတ္ေတြ ပိုၿပီးျဖစ္လာတယ္၊ စိုးရိမ္စိတ္ေၾကာင့္ ေ၀ဒနာပိုႀကီးလာတယ္။ လူနာက ေရာဂါႀကီးတစ္ခုခုရွိမယ္ လို႔ထင္ၿပီး အထူးကုမ်ဳိးစံုနဲ႔ ေရာဂါေတြ လိုက္ရွာေဖြ ေနတတ္ၾကပါတယ္။ ေရာဂါရွာမေတြ႕ရင္ ေနာက္ဆရာ၀န္နဲ႔ေျပာင္းၿပီး လိုက္ျပမယ္၊ ဘာမွမျဖစ္ဘူး။ စစ္ ခ်က္ေတြ အားလံုးေကာင္းပါတယ္လို႔ ေျပာလိုက္႐ံုနဲ႔ မေျပလည္ႏိုင္ပါဘူး။ ကိုယ္ေတြ႕အရ ေျပာမယ္ဆိုရင္ လူနာေတြဟာ ဆရာ၀န္ျပထားတဲ့ မွတ္တမ္းစာအုပ္ ငါးအုပ္ထက္ ေက်ာ္ရင္ေတာ့ ဒီလိုေရာဂါေတြပဲ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။
ဒီလိုေရာဂါေတြဟာ ခဏတာျဖစ္တဲ့ ေရာဂါမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ခံစားေနရတဲ့၊ အမည္ သတ္မွတ္ရတာ ခက္ခဲတဲ့ေရာဂါေတြျဖစ္ပါတယ္။ လူနာက ဟန္ေဆာင္ေနတာေတာ့လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေ၀ဒနာက မေပ်ာက္ႏိုင္လို႔ စိုးရိမ္စိတ္ေတြ ပိုၿပီးျဖစ္လာတယ္၊ စိုးရိမ္စိတ္ေၾကာင့္ ေ၀ဒနာပိုႀကီးလာတယ္။ လူနာက ေရာဂါႀကီး တစ္ခုခုရွိမယ္လို႔ထင္ၿပီး အထူးကုမ်ဳိးစံုနဲ႔ ေရာဂါေတြ လိုက္ရွာေဖြေနတတ္ၾကပါတယ္။ ေရာဂါရွာမေတြ႕ရင္ . . .
ဘယ္လိုလူေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္သလဲဆိုရင္ အသက္ ၃၀ ေအာက္၊ အမ်ဳိးသမီးေတြ၊ ဘ၀မွာ စိတ္ ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ကို ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္ခံရဖူးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ငယ္ရြယ္ႏုနယ္စဥ္ကာလက ဒီအျဖစ္ဆိုးေတြေတြ႕ႀကံဳခံစားခဲ့ရသူေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- မိခင္ႏွိပ္စက္တာ ခံစားခဲ့ရတဲ့ ဖခင္မရွိဘဲ ေမြးလာတဲ့ ကေလးငယ္ေတြ၊ အဓမၼလိင္ဆက္ဆံခံရဖူးသူေတြမွာ ဒီလိုေ၀ဒနာအျဖစ္မ်ားေၾကာင္း ဖတ္႐ႈေလ့လာရပါတယ္။ ခါးသီးတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳေတြေၾကာင့္အရာရာကို အဆိုးျမင္စိတ္ အၿမဲရွိသူေတြ၊ စိတ္ ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခံစားလြယ္တာ၊ မ်ဳိး႐ိုး ဒါမွမဟုတ္ ႀကီးျပင္းလာတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ဒီလိုအျဖစ္မ်ဳိးရွိသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ SSD ဆိုတဲ့စိတ္ေၾကာင့္ ခံစားမႈျပင္းထန္တဲ့ေရာဂါဟာ Anxiety disorder လို႔ေခၚတဲ့ စိုးရိမ္မႈ လြန္ကဲတဲ့ေရာဂါနဲ႔ဆင္ ေပမယ့္ စိုးရိမ္စိတ္လြန္ကဲ ေရာဂါေတြက မိမိမွာ ေရာဂါႀကီးတစ္ခုခုျဖစ္ေတာ့မယ္ ဒါမွမဟုတ္ ျဖစ္ေနၿပီလို႔ ယံုၾကည္ၿပီး စိုးရိမ္မႈေတြမ်ားတာေၾကာင့္ ေဆးခန္းမ်ားစြာ လွည့္ပတ္ျပသေနတာျဖစ္ၿပီး ေ၀ဒနာ ခံစားမႈ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ မရွိတတ္ပါဘူး။
SSD ေရာဂါေတြမွာ (၁)နာက်င္တာ၊ (၂) အားမရွိတာ၊ (၃) အသက္႐ွဴမ၀တာ၊ ေမာဟုိက္တာစတဲ့ ေ၀ဒနာေတြကို အမ်ားဆံုး ခံစားရတာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ေ၀ဒနာေတြက သာမန္ေလာက္ သိပ္မဆိုးတာ ရွိတတ္သလို တခ်ဳိ႕ေတြမွာ အလြန္႔အလြန္ ဆိုးတတ္ပါတယ္။ ညညမွာ အိပ္မေပ်ာ္ရေလာက္ေအာင္ ခံစားေနရတတ္ပါတယ္။ ေ၀ဒနာတစ္မ်ဳိးတည္း ခံစားရတတ္သလို ေ၀ဒနာအမ်ဳိးမ်ဳိး တစ္လွည့္စီ ဒါမွမဟုတ္ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ တစ္ခုထက္မကလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ ေပ်ာက္လိုက္၊ ျပန္ေပၚလိုက္လည္း အၾကာႀကီး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ဒီလိုေရာဂါကို တျခားအမည္ေတြ မ်ဳိးစံုေပးထားတာရွိပါတယ္။ Somatization disorder, Somtiform disorder, Briquet syndrome, illness anxiety disorder စသျဖင့္ အေခၚအေ၀ၚကြဲ ျပားေပမယ့္ အေျခခံကေတာ့ ဆင္တူပါတယ္။
ဒီလိုေရာဂါမ်ဳိး ခံစားရသူေတြဟာ မကုသဘဲ ထားရင္ ေအာက္ပါ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဘ၀မွာလုပ္ေဆာင္မႈ ဟူသမွ် အဆင္မေျပတာေတြေတြ႕လာႏိုင္တယ္။ ၿပီးေတာ့ မိသားစု၀င္ေတြ၊ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြ၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္ ေတြနဲ႔ဆက္ဆံရာမွာ ျပႆနာေတြ ေပၚေပါက္တတ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးလည္း တကယ္ခ်ဳိ႕တဲ့လာႏုိင္တယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ေ၀ဒနာေတြ ေပၚေပါက္လာတတ္ၿပီး တခ်ဳိ႕မွာ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ေသေၾကာင္းႀကံစည္ဖို႔အလားအလာေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ၊ အထူးကုေတြလိုက္လံျပသရင္း ေရာဂါရွာေဖြရင္း ေငြကုန္ခမ္းမယ့္ ျပႆနာေတြရွိလာတတ္ပါတယ္။
ဒီလိုေရာဂါမ်ဳိးခံစားေနရသူေတြကိုဘယ္လိုကုရမလဲ…
ေရာဂါရဲ႕ ျဖစ္စဥ္ကို အခ်ိန္ေပးၿပီး အစအဆံုး နားေထာင္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ဘယ္ဆရာဆီမွာ ဘာေတြ စစ္ၾကည့္ၿပီးၿပီလဲ၊ ဘာေဆးေတြေသာက္ခဲ့ၿပီးၿပီလဲ၊ ဘယ္ေဆးေသာက္ရင္ ေ၀ဒနာေတြ ပိုသက္သာသလဲ၊ ဘာေတြေၾကာင့္ျပန္ျဖစ္တာလဲ . . စသျဖင့္ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ ေမးဖို႔လိုပါတယ္။ ေရာဂါရာဇ၀င္သိရတဲ့အျပင္ လူနာက မိမိရဲ႕ခံစားခ်က္ေတြကို ဆရာ၀န္ကနားလည္တယ္၊ မွ်ေ၀ခံစားေနတယ္လို႔ ခံယူၿပီး ေရာဂါတစ္စိတ္တစ္ေဒသ သက္သာရာရသြားေစပါတယ္။ အရင္ျပထားတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ ေဆးမွတ္ တမ္းေတြကိုၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ စစ္ေဆးၿပီးသား စစ္ခ်က္ေတြကို ျပန္လည္မစစ္ရလို႔ ကုန္က်စရိတ္ သက္သာေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူနာအေနနဲ႔ အရင္စစ္ခ်က္ အေပၚမွာ မွန္ကန္မႈရွိ၊ မရွိ သံသယ၀င္ေနရင္ေတာင္ အေရးႀကီးတာ နည္းနည္းေတာ့စစ္ေပးသင့္ပါတယ္။ စစ္ေဆးရာမွာ ဒီလို စိတ္ေမာ လူေမာေရာဂါေတြကို တျခားတကယ္ျဖစ္ခဲ့သည္ရွိေသာ္ အေရးႀကီးတဲ့ေရာဂါေတြ မဟုတ္ပါဘူးလို႔ ေသခ်ာေအာင္ စစ္ေဆးၿပီးမွ သတ္မွတ္သင့္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ တကယ္လည္း မွားတာႀကံဳဖူးပါတယ္။
ဆရာ၀န္ႀကီးတစ္ဦးက သူရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳတစ္ခုကို မွ်ေ၀သင္ၾကားခဲ့ဖူးတာေလးကေတာ့ ဆရာ၀န္ေတြဟာ “ ေရာဂါအေျဖမေပၚေသးခင္ ကာလမွာ လူနာတစ္ေယာက္ကိုစိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါအမည္တပ္ေပးလိုက္တာကို ဘယ္ေသာအခါမွ မလုပ္သင့္ဘူး” ဆိုတာေလးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ေရာဂါက စိတ္ေၾကာင့္လို႔ ထင္မိရင္ တကယ္ျဖစ္ေန တဲ့၊ ရွာလို႔ခက္တဲ့ ေရာဂါအေျဖကိုဆက္မရွာမိဘဲ ေပါ့ေနမိတတ္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီဆရာ၀န္ႀကီးရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳကေတာ့ သူကုခဲ့ရဖူးတဲ့ အမ်ဳိးသမီးလူနာတစ္ဦးဟာ ေက်ာထဲက ေအာင့္ေအာင့္ေနၿပီး မေပ်ာက္ႏိုင္တာ ငါးလရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ ေျပာင္းျပေနရင္း ဘာမွ ရွာမေတြ႕တဲ့အတြက္ စိုးရိမ္စိတ္ေၾကာင့္၊ စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ သာမန္ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲေ၀ဒနာနည္းနည္း ကိုအမ်ားႀကီး ခံစားေနတာျဖစ္မွာပဲလို႔ ယူဆကာ စိတ္ၿငိမ္ေဆးေပးၿပီး ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့ပါတယ္။ လူနာကလည္း မသက္သာႏိုင္လို႔ ေျပာင္းျပရင္း အခု ဆရာ၀န္ႀကီးထံ ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ လူနာက နာလို႔အိပ္မေပ်ာ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာေအာင့္တာက မုန္႔ခ်ဳိအိတ္မွာ တစ္ခုခုျဖစ္တာရွိႏိုင္လို႔ ကြန္ပ်ဴတာဓာတ္မွန္႐ိုက္ၾကည့္တဲ့အခါ တကယ္ပဲ မုန္႔ခ်ဳိအိတ္ကင္ဆာ ရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ အေျဖမွန္ကို ေတြ႕ရွိရပါေတာ့တယ္။
ေစာေစာက မရွာမိလို႔ မေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ အေရးႀကီးေရာဂါကို လြတ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ စိုးရိမ္စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါမဟုတ္ဘဲ မေတြ႕ရေသးတဲ့ တကယ့္ေရာဂါေၾကာင့္ စိုးရိမ္စိတ္ေတြ ပိုမ်ားလာတာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါမရွိမွန္း ေသခ်ာေအာင္ စစ္ေဆးၿပီးမွသာ စိတ္ေၾကာင့္ ေ၀ဒနာေတြ ခံစားရတဲ့ ေရာဂါ (Psychosomatic disease) အ မည္ကိုသတ္မွတ္ရပါမယ္။ ေသခ်ာၿပီးၿပီဆိုရင္ ဘယ္လိုကုသရမလဲဆိုတာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္။
See More
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
