ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင္႕ အေထြေထြေရာဂါ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
-ယခင္တစ္ပတ္မွအဆက္
ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ပြားလာတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါမ်ဳိးစံုေၾကာင့္ ဗ်ာမ်ားေနၾကရတဲ့ ဦးျမင့္တို႔မိသားစုအေၾကာင္းေလးကို ေ၀မွ်လိုက္ပါတယ္။
ဦးျမင့္က အသက္ ၆၅ ႏွစ္ရွိၿပီး ဆီးခ်ဳိျဖစ္တာ ၁၀ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ မအူပင္မွာေနတဲ့ ကုန္သည္တစ္ဦးပါ။ ၀င္ေငြအသင့္အတင့္ရွိၿပီး အလယ္အလတ္ေနထိုင္ႏိုင္တဲ့ အဆင့္ရွိသူ တစ္ဦးပါ။ သားႀကီးက စီးပြားေရး ေကာင္းတဲ့ ေဆာက္လုပ္ေရး အင္ဂ်င္နီယာပါ။ က်န္တဲ့ သမီးသံုးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္က ေက်ာင္းဆရာမ၊ ႏွစ္ေယာက္က အလုပ္လက္မဲ့ အိမ္မွာမိဘနဲ႔အတူေနၾကတယ္။
ဦးျမင့္ကို ရန္ကုန္က ေဆး႐ံုတစ္႐ံုမွာ အေရးေပၚတင္လိုက္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ေျခ ေထာက္အနာရင္းၿပီး ေသြးဆိပ္ေတြတက္၊ ေသြးခ်ဳိ ေတြတက္ရာကေန သတိလစ္ ေမ့ေမ်ာသြားလို႔ပါပဲ။
အေရးေပၚ အသက္လုၿပီး ကုသရမယ့္ အေျခအေနျဖစ္လို႔ အထူးၾကပ္မတ္ခန္း( ICU )ထဲ ထည့္ၿပီး ေငြအင္အား၊ လူအင္အား၊ ဆရာ၀န္ ဆရာမ အင္အား အျပည့္အ၀ အားစိုက္ကုသလိုက္ေတာ့ ႏွစ္ရက္-သံုးရက္အတြင္း အေျခအေနျပန္ၿပီး တည္ၿငိမ္လာပါတယ္။ သတိရၿပီး အေမာနဲ႔ အဖ်ားေတြ သက္သာလာလို႔ သာမန္အခန္း ျပန္ပို႔ၿပီး ဆက္လက္ ကုသမႈ ခံယူေနရပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ေရွဆက္ၿပီး ကုရမယ့္ အပိုင္း ေတြကိုၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေျခေထာက္ပုပ္နာကို ခြဲစိတ္အထူးကု ဆရာ၀န္နဲ႔လႊဲအပ္ၿပီး ျပည္ပုပ္၊ အသားပုပ္ေတြရွင္းထုတ္ရပါဦးမယ္။ တစ္လံုးကို ႏွစ္ေသာင္းေလာက္တန္ဖိုးရွိၿပီး တစ္ရက္ကို သံုးလံုး ထိုးရမယ့္ အစြမ္းထက္တဲ့ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေနာက္ထပ္ ခုနစ္ရက္ေလာက္ ဆက္ထိုးရဦးမယ္၊ အေရးထဲ ဆီး ခ်ဳိေသြးခ်ဳိေကာင္းလာေပမယ့္ မူလက ယိုင္နဲ႔ေနတဲ့ ေက်ာက္ကပ္က ပိုးဆိပ္ျပန္႔ၿပီး ေသြးေပါင္က်လို႔ အ လုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဆီးေတြ ခ်ဳပ္သြားလို႔ ေက်ာက္ကပ္ေဆးရမယ့္ အေျခအေနေရာက္ေနပါတယ္။ ဒီသံုးရက္တည္းနဲ႔ ဦးျမင့္ရဲ႕ ေဆးကုသစရိတ္ က ၁၀ သိန္း-၁၅ သိန္းေလာက္ ကုန္သြားေလာက္ပါၿပီ။ ေရွ႕ဆက္ကုဖို႔ သားႀကီးကုိပဲ အားကိုးစရာ ရွိပါတယ္။ အနာကိုခြဲစိတ္ဆရာ၀န္က ခြဲစိတ္ၿပီး သန္႔ရွင္း ေပးလိုက္ေတာ့ အဖ်ားလည္းက်၊ အနာလည္း သိပ္မရင္းေတာ့ပါဘူး။
ေနာက္သံုးရက္ေလာက္ထပ္ၾကာလာေတာ့ ဦးျမင့္အေျခအေနက သိသိသာသာဆက္ၿပီး မတိုး တက္လာေတာ့ဘဲ တျဖည္းျဖည္း ျပန္ဆိုးလာပါတယ္။ ဆီးဆိပ္ေတြ မ်ားေနလို႔ ေက်ာက္ကပ္ေဆးမွ ျပန္ ေကာင္းမွာျဖစ္ပါတယ္။ လူနာရဲ႕ အေျခအေနကို မိသားစုနဲ႔ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ရမွာျဖစ္လို႔ သားႀကီးနဲ႔ သ မီးသံုးေယာက္ကို အရင္ ေခၚယူလိုက္ပါတယ္။
“အေဖႀကီးဦးျမင့္ရဲ႕ အေျခအေနက ေရာက္ခါစနဲ႔ စာရင္ အေတာ္ေလး ေကာင္းလာပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ အနာက်က္ဖို႔ အနည္းဆံုး သံုးေလးလ ၾကာဦးမယ္၊ ပိုဆိုးတာက ေက်ာက္ကပ္ အားနည္းၿပီး အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့လို႔ ေက်ာက္ကပ္တုေသြးသန္႔စင္စက္နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေဆး ( Dialysis ) ဖို႔လိုေနတယ္။ ဒါကလည္း ယာယီျဖစ္ႏိုင္သလို ျပန္မေကာင္းရင္ အၿမဲျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို လုပ္ႏိုင္ရင္ အသက္ရွင္ဖို႔ ၈၀မွ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ေသခ်ာသြားပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ အေရးႀကီးဆံုးအခ်က္က ေငြကုန္ေၾကးက်ဒဏ္ကို ခံႏိုင္၊ မခံႏိုင္ ဆိုတဲ့ ျပႆနာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ သားတို႔၊ သမီးတို႔ကို အခုလိုေခၚၿပီး ရွင္းျပရတာပါ”လို႔ ဆရာမက ေျပာျပလိုက္ေတာ့ ဦးျမင့္ရဲ႕ သားႀကီးက ေျပာပါတယ္။
“ေဆး႐ံုတက္ခါစက အေဖႀကီးကို ရွိတဲ့ေငြ ေတြနဲ႔ ႏိုင္မယ္လို႔ ထင္ခဲ့တာ၊ ရွိတာေတြ သံုးၿပီး ရေအာင္ ကုမယ္ဆိုၿပီးလည္း အားခဲထားတာ၊ ဆရာမ တို႔ ကုေပးလို႔လည္း ဒီေန႔ အေဖႀကီးကို ေတြ႕ေနရေသးတာ။ အဲဒီအတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာမ . . အခု ေက်ာက္ကပ္ေဆးတာက ဘယ္ေလာက္ ထပ္ကုန္မွာလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာေအာင္ ေဆးေနရမွာလဲ၊ ဒီေန႔ ဘယ္ႏွရက္မွ မကုရေသးဘူး၊ သိန္း ၂၀ ကုန္ေနၿပီ။ ကြၽန္ေတာ္လည္း မိဘရဲ႕ ေက်းဇူး ဆပ္ခ်င္ပါတယ္ ဆရာမ”
“ေက်ာက္ကပ္ေဆးတာက အေတာ္ေလးေတာ့ ကုန္က်စရာရွိဦးမွာ၊ ဒီစရိတ္ေတြကို ေဆး႐ံု လူမႈဆက္ဆံေရးဌာနမွာ အေသးစိတ္စံုစမ္းႏိုင္ပါတယ္။ အနည္းဆံုး ေနာက္ထပ္ ၁၀ သိန္းနဲ႔ သိန္း ၂၀ ေလာက္ကုန္မယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရတယ္”လို႔ ဆရာမ က ေျပာလိုက္ေတာ့-
“အေဖ့အတြက္ ေဆးကုစရိတ္ကို ကြၽန္ေတာ္ပဲ က်ခံခဲ့တာ အေတာ္ ကုန္ေနၿပီ။ ကြၽန္ေတာ့္မွာလည္း ကေလး သံုးေယာက္ ရွိေသးတယ္၊ မိသားစုအတြက္ လည္း ခ်န္ထားဖို႔လိုေတာ့ရွိတာ အားလံုးမ်ား ကုန္ သြားႏိုင္မလား”လို႔ ဦးျမင့္ရဲ႕ သားႀကီးက ဆိုပါတယ္။
“အစ္ကိုႀကီးတစ္ေယာက္ထဲ ကုန္တာ မဟုတ္ပါဘူး၊ ကြၽန္မတို႔ စုေဆာင္းထားတဲ့ လစာေရာ၊ အေဖ ႀကီးစုေဆာင္းထားတာေရာ သံုးလိုက္ရတာပါေနာ္၊ အစ္ကို႔မိန္းမ ႀကိဳးကိုင္ေနၿပီထင္တယ္၊ ဟို၀ယ္ထားတဲ့ ၿခံကို ေရာင္းလိုက္ပါလား၊ သမီးသာဆိုရင္ အေဖ့ အသက္ရွင္ဖို႔ အကုန္ထုတ္သံုးလိုက္မွာပဲ”လို႔ သမီးႀကီးက ၀င္ေျပာေတာ့-
“နင္တို႔ဆီက သံုးတဲ့ေငြက ဘာမွ မေျပာပ ေလာက္ပါဘူး။ ငါလည္း တတ္ႏိုင္သေလာက္ ထုတ္ေပးဦးမွာပါ၊ လုပ္စရာရွိတာေတာ့ ဆက္လုပ္မယ္ဗ်ာ၊ အေဖ အသက္ရွင္မယ္ဆိုရင္ လိုအပ္တာ ဆက္လုပ္ေပးပါ ဆရာမ . .” သားႀကီးက ညီမျဖစ္သူဘက္ လွည့္ေျပာရင္း ဆရာမကိုပါ တစ္ခါတည္း ေတာင္းဆိုပါေတာ့တယ္။
“အင္း . . ေကာင္းပါၿပီ၊ ဒါဆိုရင္ ေက်ာက္ကပ္ အထူးကုနဲ႔လည္း တိုင္ပင္ၿပီး ဆက္လုပ္တာေပါ့”
– – –
ေနာက္ေန႔မွာ လူနာကို လွည့္လည္ၾကည့္႐ႈစဥ္မွာ ဦးျမင့္ကိုယ္တိုင္ရဲ႕ ေတာင္းပန္စကားေလးကို ၾကားရေတာ့ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ့္အဆင့္က တကယ္ေတာ့ ဒီလို ေဆး႐ံုနဲ႔ မတန္ပါဘူး။ ဒီေလာက္ ကုန္က်စရာ ေငြေၾကးလည္း တကယ္ေတာ့ မရွိပါဘူး။ ဆရာမကို ေတာင္းပန္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ကို ျပည့္သူေဆး႐ံုႀကီး ကိုပဲ လႊဲအပ္ေပးပါေတာ့။ ဒါမွမဟုတ္ ကြၽန္ေတာ့္ကို အိမ္ျပန္ခြင့္ျပဳပါေတာ့။” ဦးျမင့္ရဲ႕ ဇနီးနဲ႔ သားသမီးေတြ က ခုတင္ေျခရင္းမွာ ေငးငိုင္ၿပီး စိတ္မေကာင္းစြာ ၾကည့္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
“ဟုတ္ပါၿပီ . . ဦးျမင့္ ေရွ႕ဆက္ကုဖို႔ အဆင္ ေျပဆံုးကေတာ့ ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီးပါပဲ”လို႔ ဆရာမ က ေျပာလိုက္ေတာ့-
“အေဖႀကီးေဆး႐ံု ေျပာင္းသြားရင္ ဆရာမနဲ႔ ဆက္မကုရေတာ့ရင္ ျဖစ္ပါ့မလား”လို႔ ဦးျမင့္ရဲ႕ သမီးငယ္က စိုးရိမ္တႀကီး ေမးပါတယ္။
“ေဆး႐ံုမွာလည္း ပစၥည္းစံုပါတယ္။ ေဆး၀ါး ေတြအတြက္လည္း ကုန္က်တာ သက္သာမယ္၊ ဆရာမတို႔လို သမားေတာ္ႀကီးေတြ ကိုယ္တိုင္ ၾကပ္မတ္ကုသေပးမွာပါပဲ၊ စိတ္မပူပါနဲ႔”
ဦးျမင့္တို႔ မိသားစု ေရွ႕ဆက္ၿပီး ဘယ္ေလာက္ စိတ္ဆင္းရဲစရာေတြ ႀကံဳၾကရဦးမလဲ၊ ဒါဟာ ေနာက္ ဆက္တြဲေရာဂါေတြထဲက တစ္ခု-ႏွစ္ခုပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ေရွ႕ဆင့္ ေနာက္ဆင့္ ေနာက္ထပ္ ၀င္ေရာက္ လာႏိုင္တာကေတာ့—
ႏွလံုး၊ ေလငန္း စသျဖင့္ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီအနာက ေျခာက္လၾကာရင္လည္း ၾကာႏိုင္တယ္၊ ေက်ာက္ကပ္ေဆးတာကလည္း အၿမဲ ေဆးရမယ့္ အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္သြားခဲ့ရင္ေရာ သူတို႔ရဲ႕ ပိုက္ဆံေတြဘယ္ေလာက္ စုပ္ယူသြားဦးမလဲ၊ သူတို႔ကေရာ ဘယ္ေလာက္ၾကာေအာင္ ႀကံ့ႀကံ့ခံႏိုင္ၾက မလဲ၊ မိသားစုအတြင္း ပဋိပကၡေတြ ဘယ္ေလာက္ ေမႊလိုက္ဦးမလဲ၊ အသက္ကို ေငြနဲ႔ လဲယူလိုက္ရသလို ျဖစ္လာပါတယ္။ ဘယ္သူကေရာ ဒီစရိတ္ေတြ မေထာက္ႏိုင္ေတာ့လို႔ ေဆးကုတာ ရပ္ပစ္ရက္မလဲ၊ ဦးျမင့္တို႔ မိသားစုသာမက အစုိးရအေနနဲ႔လည္း ဦးျမင့္တို႔လို လူနာဘယ္ႏွေယာက္ကို ဘယ္ေလာက္အထိ ဘယ္ေလာက္ၾကာေအာင္ ကုေပးႏိုင္မလဲ။ သူေဌးသားတစ္ေယာက္ သံုးျဖဳန္းေနသလိုမ်ဳိး ေငြ ကုန္ေၾကးက်မ်ားလြန္းတဲ့ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါႀကီးပါလားလို႔ ခံယူမိပါေတာ့တယ္။
မွတ္ခ်က္
(၁) ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိတစ္သက္တာ ကုသစရိတ္ရဲ႕ အမ်ားစုဟာ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြကို ကုရတဲ့ စရိတ္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါမ၀င္ေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ အလြန္အေရးႀကီးပါ တယ္။
(၂) ဆီးခ်ဳိေရာဂါဟာ သူေဌးေတြပဲ ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး ျဖစ္ပါတယ္။ ဆင္းရဲတဲ့ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ ပိုၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။
(၃) ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ကုသစရိတ္ဟာ သူေဌးေတြ အဖို႔ မေျပာပေလာက္ေပမယ့္ သာမန္လူေတြအဖို႔ ၿပီး ျပည့္စံုေအာင္ မကုႏိုင္ပါဘူး။ စရိတ္မတတ္ႏိုင္လို႔ ကုသမႈ အဆင့္အတန္းေတြ ကြာဟမႈ ရွိေနတာေတြ ျမင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
(၄) ေစ်းအသက္သာဆံုးနဲ႔ ထိေရာက္မႈ အရွိ ဆံုး ( Cost-Benefit )ျဖစ္တဲ့နည္းလမ္းေတြကို ပိုၿပီး သံုးဖို႔ လိုအပ္လာပါတယ္။ ဒီကုထံုးေတြကေတာ့ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္တာ၊ ျဖစ္ေနတာကို ေစာေစာ သိေအာင္ ေဖာ္ထုတ္တာ၊ စသိတာနဲ႔ အၿမဲတမ္း ထိေရာက္ေအာင္ စနစ္တက် ကုသမႈခံယူတာ၊ ၿပီးျပည့္စံုတဲ့ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိ ထိန္းသိမ္းကုသမႈေပးတာ . . ဒါေတြအားလံုးဟာ ေစ်းႏႈန္းအသက္သာဆံုးနဲ႔ အက်ဳိးသက္သာမႈအရွိဆံုး ကုထံုးေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေနာင္မွာ မကုန္က်ရေလေအာင္ ဒီေန႔မွာ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ကုသပါ။
