———၊ စူး (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္) ၊———
ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရ အေၾကာက္လြန္တဲ့စိတ္ ခံစားရတာက လူတစ္ေယာက္ကို အလြန္အမင္း ထိတ္လန္႔ေစပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္က ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရ အေၾကာက္လြန္တဲ့စိတ္ ခံစားရတဲ့အခါ သူတို႔ခင္ပြန္းေတြ၊ ဇနီးေတြ၊ မိဘေတြနဲ႔ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြအဖို႔ ဘယ္လိုႏွစ္သိမ့္ေပးရမယ္ဆိုတာ မသိၾကတာမ်ားပါတယ္။ အဲဒီအခါ အေၾကာက္လြန္စိတ္ ခံစားရသူအဖို႔ အစြမ္းအစမဲ့သလို ခံစားရၿပီး ဒီအေျခအေနထဲကေန ႐ုန္းထြက္ႏိုင္ဖို႔ မလြယ္တတ္ပါဘူး။ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြက ကိုယ္ခ်စ္တဲ့ တစ္စံုတစ္ေယာက္က ထိန္းမႏုိင္သိမ္းမရ အေၾကာက္လြန္စိတ္ခံစားရရင္ ဘယ္လိုႏွစ္သိမ့္ေပးသင့္တယ္ ဆိုတာကို မွ်ေ၀ေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
(၁) စိတ္တည္ၿငိမ္ေအာင္ ေပြ႔ဖက္ႏွစ္သိမ့္ပါ
လူတစ္ေယာက္က မီးေတာက္ေလာင္ေနခ်ိန္မွာ ေလာင္စာမေပးမိဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ေၾကာက္စိတ္လြန္ကဲေ၀ဒနာ ခံစားရခ်ိန္မွာ စိတ္ဖိစီးမႈေပးမိတာက အေၾကာက္လြန္စိတ္ ခံစားရတဲ့ၾကာခ်ိန္ကို ပိုၾကာေစတဲ့အျပင္ ေ၀ဒနာပိုဆိုးေစပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ စကားေျပာၿပီး ေပြ႕ဖက္ႏွစ္သိမ့္ေပးတာ အသင့္ေတာ္ဆံုးပါ။
(၂) သူတို႔ခံစားခ်က္ကို လ်စ္လ်ဴမ႐ႈပါနဲ႔
ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရ အေၾကာက္လြန္စိတ္ခံစား ရတာက အႏၲရာယ္မရွိရင္ေတာင္မွ နာက်င္ရတာက နာက်င္ရတာပါပဲ။ တခ်ဳိ ႔လူေတြဆိုရင္ ဗိုက္ေအာင့္တာ၊ မူးေ၀တာ၊ အသက္႐ွဴမ၀တာ၊ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းျမန္တာ စတဲ့ မသက္မသာ ေ၀ဒနာေတြကို ခံစားရေစႏုိင္ပါတယ္။ ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရ အေၾကာက္လြန္တဲ့ စိတ္ခံစားေနရသူကို “ဒါဟန္ေဆာင္ေနတာပါ”၊ “ဒါကိုစိတ္ထဲထားမေနပါနဲ႔” စသျဖင့္ မေျပာသင့္ပါဘူး။ “မင္းအရမ္းေၾကာက္ေနတယ္ဆိုတာ ကိုယ္သိပါတယ္၊ ဒါေပမဲ့ အခု မင္းနဲ႔အတူ ကိုယ္ရွိတယ္ေလ”ဆိုတာမ်ဳိး၊ “ဒီေၾကာက္ရြံ ႔မႈကို ကိုယ္တို႔အတူ ျဖတ္ေက်ာ္ၾကမယ္”ဆိုတာမ်ဳိး ေျပာသင့္ပါတယ္။
(၃) သူတို႔ဘာလိုအပ္သလဲဆိုတာ ေမးျမန္းပါ
သူတို႔ကို ေ၀ဖန္ျပစ္တင္တာ လံုး၀မလုပ္ဘဲ သူတို႔ဘာလိုအပ္သလဲ၊ ဘာပံ့ပိုးေပးဖို႔ လိုသလဲဆိုတာကို ၾကည့္ၿပီး ကူညီသင့္ပါတယ္။ သင့္အေနနဲ႔ ဘာလုပ္ေပးရင္ အကူအညီရမလဲဆိုတာကို ညင္ညင္သာသာ ေမးျမန္းပါ။ ဘာမွမလုပ္ေပးေစခ်င္ရင္ လက္ကိုဆုပ္ကိုင္ၿပီး ေဘးမွာ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလးေနေပးပါ။
(၄) ဒါက မၾကာခင္ ၿပီးသြားမွာပါဆိုတာ ထပ္ခါထပ္ခါေျပာေပးပါ
ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရ အေၾကာက္လြန္စိတ္က နာရီ၀က္ထက္ ပိုၾကာတယ္ဆိုတာ ရွားပါတယ္။ အမ်ားစုက ပထမဆံုး ၂-၁၀ မိနစ္အတြင္း အျမင့္ဆံုးအထြဋ္အထိပ္ကို ေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေၾကာက္လြန္စိတ္ ခံစားရသူေတြကို အခ်ိန္ခဏၾကာရင္ သက္သာသြားမွာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ႏွစ္သိမ့္ေပးရပါမယ္။
(၅) ဒါက အႏၲရာယ္မရွိေၾကာင္း သတိေပးပါ
ထိန္းမႏုိင္သိမ္းမရ အေၾကာက္လြန္စိတ္က ႏွလံုးေရာဂါ အေမာေဖာက္တာနဲ႔ တူတယ္လို႔ တခ်ဳိ ႔လူေတြက ဆိုပါတယ္။ တကယ္မွာေတာ့ အေၾကာက္လြန္စိတ္ျဖစ္တဲ့သူေတြက အသက္အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးေတာ့ မျဖစ္တတ္ပါဘူး။ ဆိုးဆိုးရြားရြားလည္း မျဖစ္တတ္ပါဘူး။ ဒါကို ကာယကံရွင္သိေအာင္ မၾကာခဏ ေျပာျပေပးရပါမယ္။
(၆) အတူတူ အသက္႐ွဴသြင္းတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ၾကည့္ပါ
အေၾကာက္လြန္စိတ္ကို ေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့နည္းတစ္ခုက ပံုမွန္အသက္႐ွဴသြင္းတဲ့ နည္းလမ္းကို လိုက္နာဖို႔ပါ။ အေၾကာက္လြန္စိတ္ ခံစားေနရခ်ိန္မွာ အသက္႐ွဴဖို႔ ေမ့ေလ်ာ့ေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူနဲ႔အတူ အသက္႐ွဴေလ့က်င့္ခန္းကို အတူတူလုပ္ေဆာင္ေပးပါ။ လုပ္ရမယ့္နည္းက အသက္႐ွဴသြင္းတာကို အာ႐ံုစိုက္ပါ။ မ်က္လံုးေတြကို မွိတ္ထားပါ။ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ႏွာေခါင္းကေန အသက္႐ွဴသြင္းၿပီး ၁ မွ ၅ အထိ ေရတြက္ပါ။ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ပါးစပ္ကေန ျပန္လည္အသက္႐ွဴထုတ္ကာ ၁ မွ ၅ အထိ ေရတြက္ပါ။ သူသက္သာလာတဲ့အထိ မိနစ္အေတာ္မ်ားမ်ား လုပ္ေဆာင္ေပးပါ။
(၇) ေၾကာက္စိတ္ကို မတြန္းလွန္ဘဲ အလိုလိုျဖတ္ေက်ာ္ႏိုင္ေအာင္ အႀကံေပးပါ
အေၾကာက္လြန္စိတ္ ခံစားရသူတစ္ဦးက လူထူထပ္တဲ့ေနရာေတြကို ေရွာင္ရွားရင္ အတင္းေခၚဖို႔ မႀကိဳးစားပါနဲ႔။ နည္းနည္းေလးမ်ားတဲ့ လူၾကားကို အရင္ေခၚသြားပါ။ ေၾကာက္စိတ္ကို အတင္းရင္ဆိုင္ခိုင္းတာထက္ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ရင္ဆိုင္ေက်ာ္လႊားႏိုင္ေအာင္ ကူညီသင့္ပါတယ္။
(၈) သူတို႔ကို အတင္းမရင္ဆိုင္ခိုင္းပါနဲ႔
လူတစ္ေယာက္က သူသိပ္ေၾကာက္တဲ့အရာကို ရင္ဆိုင္ဖို႔ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးရင္ ဒီနည္းလမ္းကို သံုးေပးပါ။ သူတို႔ျမင္ခ်င္တဲ့အရာ ၄ မ်ဳိး၊ သူတို႔ထိေတြ႔ဖို႔ သေဘာက်တဲ့ အရာ ၄ မ်ဳိး၊ သူတို႔ၾကားခ်င္တဲ့ အသံသံုးမ်ဳိး၊ သူတို႔အနံ႔ခံခ်င္တဲ့ အရာ ၂ မ်ဳိး၊ သူတို႔စားခ်င္တဲ့ အရသာတစ္မ်ဳိးကို ေမးပါ။ အဲဒီအရာေတြရွိေနတဲ့ ေနရာမ်ဳိးကို အရင္ဆံုးေခၚသြားၿပီးမွ ေၾကာက္စိတ္ျဖစ္ေစတဲ့ အရာနဲ႔ ထိေတြ ႔ရင္ဆိုင္ခိုင္းပါ။
