—–၊ ပါေမာကၡဦးေန၀င္း (အ႐ိုးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း ၊—–
Q. အားကစားလုပ္တဲ့အခါ ဘယ္လိုထိခိုက္ဒဏ္ရာေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
A. အားကစားလုပ္တဲ့အခါ အမ်ားအားျဖင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ ထိခိုက္ဒဏ္ရာေတြကေတာ့-
(၁) ဖိနပ္၊ အားကစားပစၥည္းေတြ ပြတ္တိုက္မိတာေၾကာင့္ အရည္ၾကည္ဖု(Blister)ေတြ ရတတ္ပါတယ္။
(၂) အရြတ္ေတြၿပဲသြားတယ္၊ ထိခိုက္သြားတယ္။ ဒါကို Strain,Sprain လို႔ ေခၚပါတယ္။
(၃) တစ္ခါတေလ သိပ္ဆိုးဆိုးရြားရြားထိခိုက္ရင္ အရြတ္ႀကီးျပတ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ (Ligament Rupture)
(၄) ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Bruise လို႔ေခၚတဲ့ အသားေၾကသြားတာ၊ အထဲမွာ ေသြးေၾကာေလးေတြ ေပါက္သြားၿပီး ေသြးေတြထြက္သြားတာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီအခါ အေရျပားကေရာင္သြားတယ္၊ နာလာတယ္၊ နီလာတယ္ အစရွိသျဖင့္ ခံစားရၿပီး အေရျပားကအျပာေရာင္၊ အညိဳေရာင္ေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
(၅) တစ္ခါတေလ အေရျပားက ပြန္းတာ၊ ပဲ့တာ (Abrasion) ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ အနာ(Wound) ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္က ဒီေလာက္ပဲ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။
(၆) တစ္ခါတေလ ဆိုးဆိုးရြားရြား ထိခိုက္မႈျဖစ္ရင္ အ႐ိုးေတြက်ဳိးႏိုင္ပါတယ္။ အဆစ္ေတြ ျပဳတ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒီထက္ဆိုးလာကာ ဦးေႏွာက္ဒဏ္ရာ (Head Injury) ရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဦးေႏွာက္ထိသြားတတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ အေမရိကန္ Football လို တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ေခါင္းခ်င္း၀င္ေဆာင့္တာတို႔၊ တအားတြန္းတိုက္တာတို႔လို တိုက္ခိုက္ၿပီး ကစားရတဲ့ အားကစားေတြလုပ္ရင္ ေခါင္းမၾကာခဏတိုက္ၿပီး ေခါင္းဒဏ္ရာေတြစုလာတယ္။ အဲဒီအခါ ဦးေႏွာက္မွာထိခိုက္မႈ (Encephalopathy)ျဖစ္လာၿပီး အဲဒီအားကစားသမားေတြက ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ထိခိုက္ေအာင္လုပ္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
“ အမ်ားအားျဖင့္ အေမရိကန္ Football လို တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ေခါင္းခ်င္း၀င္ေဆာင့္တာတို႔၊ တအားတြန္းတိုက္တာတို႔လို တိုက္ခိုက္ၿပီး ကစားရတဲ့ အားကစားေတြလုပ္ရင္ ေခါင္းမၾကာခဏတိုက္ၿပီး ေခါင္းဒဏ္ရာေတြ စုလာတယ္။ အဲဒီအခါ” . . .
ေနာက္တစ္ခုက Spinal Injury ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါက လည္ပင္း၊ ခါးက်ဳိးတာမ်ဳိးပါ။ အျမင့္ကေန ခုန္ခ်တာတို႔၊ ကြၽမ္းဘားကစားရင္း ျပဳတ္က်တာတို႔၊ ဂ်ဴဒို၊ ကရာေတး စတာေတြ ကစားတာတို႔ေၾကာင့္ လည္ပင္း၊ ခါးေတြ က်ဳိးတတ္ပါတယ္။ လည္ပင္းနဲ႔ ခါးက်ဳိးရင္ စိုးရိမ္ရပါတယ္။ အႀကီးအက်ယ္ျဖစ္ရင္ ေအာက္ပိုင္းေသသြားႏိုင္လို႔ပါ။ ဒါေတြက အျဖစ္နည္းေပမယ့္ ဆိုးရြားတဲ့ အႏၲရာယ္ထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။
Q. အားကစားလုပ္ရင္းျဖစ္တဲ့ ထိခိုက္ဒဏ္ရာေတြကို အိမ္မွာ ဘယ္လိုကုသလို႔ရပါသလဲ ဆရာ။
A. အားကစားေၾကာင့္ အမ်ားအားျဖင့္ျဖစ္တဲ့ အရြတ္နည္းနည္းၿပဲတာ(Sprain)၊ ျပတ္တာ၊ အသားေၾကတာ (Contusion) စတာေတြက သိပ္မဆိုးလွဘူးဆိုရင္ အိမ္မွာပဲ ကုသလို႔ရပါတယ္။ အဲဒါကို RICE ကုသမႈလို႔ ေခၚပါတယ္။
R- Rest
အနားယူပါ။ ေျခေထာက္ထိခုိက္ရင္ လမ္းသိပ္မေလွ်ာက္ဖို႔၊ လိုအပ္ရင္ တုတ္၊ ခ်ဳိင္းေထာက္နဲ႔ေလွ်ာက္ၿပီး အနားယူပါ။ လက္ထိခိုက္ရင္ လက္သိုင္းႀကိဳး စည္းထားေပးရပါမယ္။
I- Ice
ေရခဲအုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ေရခဲအိတ္ေလးေတြ ရွိတယ္။ ဆရာတို႔ဆီမွာ မရွိရင္ ေရခဲတံုးေသးေလးကို ပလတ္စတစ္အိတ္ထဲထည့္ၿပီး ပိတ္စပါးပါးေလးနဲ႔ထုပ္ၿပီး ကပ္ေပးရမယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ၁၅ မိနစ္ေလာက္ ကပ္ေပးပါ၊ မိနစ္ ၂၀ ထက္ေက်ာ္လို႔ မေကာင္းပါဘူး။ တစ္ေန႔ကို ၅-၆ ခါေလာက္ ကပ္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရခဲကပ္တာကို ထိခိုက္ဒဏ္ရာရၿပီး ၂၄ – ၄၈ နာရီအတြင္းမွာပဲ လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။
တခ်ဳိ႕လူနာေတြက ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတာက ၅-၆ ရက္ေက်ာ္ေနၿပီ။ ေရခဲကပ္ေနတုန္းပဲ ရွိေသးတယ္။ ဒီအခ်ိန္က ေရခဲကပ္ရမယ့္ အခ်ိန္မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။
C – Compression
ထိခိုက္မိလို႔ နာသြားတဲ့၊ ေရာင္သြားတဲ့ ေနရာေတြကို Elastic Bandage ပတ္တီးေလး စည္းေပးထားရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပတ္တီးကို က်ပ္က်ပ္မစည္းရပါဘူး။ ပတ္တီးကို တင္းတင္းေလး စည္းထားေပးတဲ့အတြက္ ေရာင္ရမ္းမႈသက္သာေစပါတယ္။ က်ပ္လြန္းရင္ ေသြးလွည့္ပတ္မႈကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
E – Elevation
ျမႇင့္ထားပါ။ ဆိုလိုတာက ေျခေထာက္ထိခိုက္မိတယ္ဆိုရင္ ေျခေထာက္ကိုေျမႇာက္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။ လက္ဆိုရင္လည္း သိုင္းႀကိဳးစည္းၿပီး ေျမႇာက္ထားေပးရပါမယ္။ ဒီလို လုပ္ေပးတာေၾကာင့္ ေတာ္႐ံုတန္႐ံု ထိခိုက္မႈေတြ သက္သာသြားပါလိမ့္မယ္။
