ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
စာေရးသူရဲ႕ မိတ္ေဆြကိုတာရဲ႕ဇနီး ေဒၚမႈန္က လက္ဖက္သုပ္နဲ႔ ဆက္လက္ဧည့္ခံၿပီး စကားစပါတယ္။
“မေကာင္းဆိုးရြားပူးတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တဲ့ စိတ္ေရာဂါအေၾကာင္း ေျပာျပပါ”
စာေရးသူက လက္ဖက္သုပ္ခပ္ထားတဲ့ဇြန္းကို ေကာက္ကိုင္ရင္း ေမးခြန္းထုတ္တယ္။
“ဒီဇြန္းကိုင္ထားတဲ့လက္က ကြၽန္ေတာ့္လက္မဟုတ္ဘူးလို႔ေျပာရင္ ခင္ဗ်ားတို႔ဘယ္လိုယူဆမလဲ”
ကိုတာက ရယ္ေမာၿပီး အေျဖေပးတယ္။
“ခင္ဗ်ားလက္ကို သရဲစီးေနတယ္လို႔ ေျပာမွာေပါ့”
ေဒၚမႈန္က သူ႔ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႔အညီ မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
“ကိုကိုတာ ေျပာသလို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ နတ္၀င္သည္ေတြကို ၾကည့္ပါလား။ မႏွဲေလး၀င္လာရင္ ကေလးလို စကားေျပာတယ္။ ဦးရွင္ႀကီး၀င္လာရင္ အရက္ေသာက္ျပတယ္ မဟုတ္လား”
မူလေျပာျပခ်င္တဲ့ဘက္ကို စာေရးသူက စကားလမ္းေၾကာင္း ေျပာေပးတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာက ေရာဂါတစ္မ်ဳိးအေၾကာင္းပါ။ “ၿဂိဳလ္သားလက္ေရာဂါ” (Alien Hand Syndrome)လို႔ ေခၚတဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ အဲဒီေရာဂါမွာ လူနာက သူရဲ႕လက္က သူ႔လက္မဟုတ္ဘူး။ သီးျခားအသက္၀င္ေနတဲ့ တျခားသူတစ္ဦးရဲ႕လက္သာျဖစ္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ေနတယ္။ ေရာဂါရွိတဲ့ လက္ကို သူ႔စိတ္ဆႏၵအတိုင္းထိန္းခ်ဳပ္လို႔ မရဘူးလို႔ လူနာကေျပာတယ္။ အဲဒီလက္က တျခားသူရဲ႕ အလိုဆႏၵအတိုင္း သက္၀င္လႈပ္ရွားေနတာလို႔ လူနာက ယံုၾကည္ေနပါတယ္”
“အဲဒါ စိတ္ေရာဂါလား”
“စိတ္ေရာဂါအစစ္မဟုတ္ပါဘူး။ ဦးေႏွာက္ ေရာဂါတစ္မ်ဳိး ျဖစ္တယ္။ ဦးေႏွာက္ညာဘက္ျခမ္းနဲ႔ ဦးေႏွာက္ဘယ္ဘက္ျခမ္းကို ေပါင္းကူးတံတားလို ဆက္သြယ္ထားတဲ့ အာ႐ံုေၾကာမႀကီး (Corpus Callosum) ဒဏ္ရာရရွိရင္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဘယ္လက္ကလုပ္တာကို ညာလက္က မသိဘူးဆိုတဲ့ သေဘာပါ”
ေဒၚမႈန္က သူစိတ္၀င္စားတဲ့ဘက္ကို ျပန္ၿပီး ဦးတည္ေပးတယ္။
“အဲဒီလိုဆိုရင္ နတ္ပူးတာက ဦးေႏွာက္ေရာဂါလား”
“နတ္ပူးတယ္ဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္နားလည္သလို ရွင္းျပပါမယ္။ (၁) စီးပြားေရးအတြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္မယ္။ နတ္ပူးခ်င္ေယာင္ ေဆာင္တာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါမွမဟုတ္ (၂) နတ္၀င္သည္ကိုယ္တိုင္ နတ္ရွိတာကို ယံုၾကည္မယ္။ ေနာက္ၿပီး နတ္၀င္သည္က တိုက္တြန္းခံလြယ္စိတ္ရွိတဲ့ (Suggestible) သူျဖစ္ေနရင္ အမွန္တကယ္ နတ္ပူးသလို ေျပာဆိုျပဳမူတာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ အသိစိတ္နဲ႔ လိမ္ညာေနတာ မဟုတ္ဘူး။ မသိစိတ္က လႊမ္းမိုးေနရာယူၿပီး နတ္၀င္သည္အလိုဆႏၵအတိုင္း ျပဳမူေစတာလို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္”
ေဒၚမႈန္က လက္မခံခ်င္တဲ့ အမူအရာနဲ႔ ေျပာတယ္။
“နတ္ပူးတာကို စိတ္ေရာဂါလို႔ ေျပာခ်င္တာလား”
“နတ္ပူးတာကို စိတ္ေရာဂါလကၡဏာလို႔ မဆိုလိုပါဘူး။ နတ္ကိုယံုၾကည္တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈေၾကာင့္ ေခတၱခဏ “စိတ္တုန္႔ျပန္ ေျပာင္းလဲမႈအေျခအေန” (Dissociative State) လို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။ ႐ိုးရာဓေလ့ယံုၾကည္မႈကို အမွီျပဳၿပီး ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ စိတ္ေရာဂါတစ္မ်ဳိးေတာ့ ရွိပါတယ္။ မေကာင္းဆိုး၀ါး ၀င္ေရာက္ပူးကပ္ေနတယ္လုိ႔ ယူဆခံရတဲ့ ေရာဂါပါ”
“ဆက္ေျပာဗ်ာ”
“၀င္ဒီဂိုဘီလူးစီးေရာဂါ” (Windigo Syndrome) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီေရာဂါကို ကေနဒါႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းေဒသမွာေနထိုင္တဲ့ Obijwa တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြမွာ ေတြ႕ရွိရတယ္။ ၀င္ဒီဂိုဘီလူး စီးေရာဂါက ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ဆက္ႏႊယ္ၿပီး ျဖစ္ပြားတဲ့ စိတ္ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ သစ္ေတာထဲမွာ ခက္ထန္ၾကမ္းတမ္း႐ုပ္မာတဲ့ လူသားစားဘီလူး “၀င္ဒီဂို”ရွိတယ္လို႔ အဲဒီတိုင္းရင္းသားေတြက ယံုၾကည္ၾက တယ္။ ၀င္ဒီဂိုဘီလူးက လူကို ပူးကပ္လာရင္ လူကေန ဘီလူးစိတ္ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆလည္း ရွိပါတယ္။
၀င္ဒီဂိုဘီလူးစီးေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာေတြကို ေျပာျပမယ္။ အေနအထိုင္က်ပ္တည္း အစားအေသာက္ရွားပါးတဲ့ ဖိစီးမႈဒဏ္ခံရရင္ စတင္ျဖစ္ပြားတယ္။ လူနာက အစားပ်က္ အအိပ္ပ်က္ ျဖစ္လာတယ္။ ပ်ဳိ႕အန္တယ္။ ၀မ္းပ်က္တယ္။ စိတ္ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္ေနမယ္။ ၀င္ဒီဂိုဘီလူးအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားမွာကို လူနာက အလြန္အမင္း စိုးရိမ္ေသာက ပြားေနတယ္။
ပိုၿပီး ေရာဂါဆိုးလာရင္ သူ႔ကိုယ္သူ “ငါက ၀င္ဒီဂိုဘီလူး ျဖစ္ေနၿပီ”လို႔ ယံုၾကည္လာတယ္။ အဲဒီလို ယံုမွားမႈလြန္ကဲစိတ္နဲ႔ အတူလူေတြကို သတ္ျဖတ္ခ်င္ စိတ္ေပါက္လာတယ္။ လူသားစားခ်င္စိတ္ ေပၚလာတယ္။ ၀င္ဒီဂိုဘီလူးစီးေရာဂါေၾကာင့္ မိသားစု၀င္ေတြကို ႐ိုက္ႏွက္သတ္ျဖတ္တဲ့ လူနာမွတ္တမ္းရွိဖူးပါတယ္”
“၀င္ဒီဂိုဘီလူးစီးေရာဂါက နာတာရွည္စိတ္ေရာဂါလား”
“မဟုတ္ပါဘူး။ စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ရရင္ ရက္အနည္းငယ္အတြင္းျဗဳန္းကနဲ ျဖစ္ပြားလာတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါသက္က မၾကာရွည္ပါဘူး။ ႐ိုးရာေဆးကုထံုးနဲ႔ ကုသေပးလို႔ မၾကာခင္ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းသြားသူရွိတယ္။ ဘီလူးလို႔ အထင္မွားၿပီး ႐ိုက္သတ္ခံရတဲ့ လူနာေတြလည္းရွိတယ္။ ရက္သတၱပတ္ အနည္းငယ္အတြင္း ေရာဂါအလိုအေလ်ာက္ေပ်ာက္ ကင္းသြားတတ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ ေရာဂါမေပ်ာက္ကင္းမီ လူနာက ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ၿပီး အခ်ိန္အၾကာႀကီး အိပ္ေပ်ာ္သြားတယ္။ အိပ္ရာက ႏိုးလာေတာ့ သူ႔အျဖစ္အပ်က္ကို မမွတ္မိဘူး”
စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္ေၾကာင့္ ျဗဳန္းကနဲ ‘စိတ္ထ’တတ္တဲ့ လူနာမ်ဳိးေတာ့ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈကိုမွီၿပီး ျဖစ္တတ္တဲ့ စိတ္ေရာဂါတစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ ‘ေအမုတ္ေရာဂါ’ (Amoke)လို႔ ေခၚတယ္။ လူမႈေရးအခက္ အခဲျပႆနာနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ရရင္ ရက္အနည္းငယ္အတြင္း စိတ္ေျပာင္းလဲ ခက္ထန္ၾကမ္းတမ္းလာတာျဖစ္တယ္ . . .
“ျမန္မာျပည္မွာ အဲဒီလိုေရာဂါမ်ဳိးရွိလား”
“စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္ေၾကာင့္ ျဗဳန္းကနဲ “စိတ္ထ” တတ္တဲ့ လူနာမ်ဳိးေတာ့ ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈကိုမွီၿပီး ျဖစ္တတ္တဲ့ စိတ္ေရာဂါတစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ “ေအမုတ္ ေရာဂါ” (Amoke)လို႔ ေခၚတယ္။ လူမႈေရးအခက္ အခဲျပႆနာနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ရရင္ ရက္အနည္းငယ္အတြင္း စိတ္ေျပာင္းလဲ ခက္ထန္ၾကမ္းတမ္းလာတာျဖစ္တယ္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမွာ ေအမုတ္ေရာဂါက က်ားဆိုးရဲ႕ ၀ိဥာဥ္၀င္ပူးလို႔ ျဖစ္ပြားတာလို႔ အယူရွိပါတယ္” စာေရးသူက လက္ဖက္သုပ္ေနာက္တစ္ဇြန္း ၀ါးစားလိုက္ၿပီး စကားဆက္ပါတယ္။
“သူဟာ လူေသေကာင္ျဖစ္ေနၿပီ။ အသက္မရွိေတာ့ေပမယ့္ လႈပ္ရွားသြားလာေနတဲ့ အေလာင္းေကာင္လို႔ လူနာက ယံုမွားမႈ လြန္ကဲေနတဲ့ ေရာဂါတစ္ခုရွိတယ္။ “ကိုတတ္ေရာဂါ” (Cotard’s Syndrome) လို႔ ေခၚပါတယ္။ “လူေသေကာင္ လမ္းေလွ်ာက္ေရာဂါ” (Walking Corpse) လို႔လည္း ေရးသားၾကပါတယ္”
ေဒၚမႈန္က ကိုတာ့အနားကိုကပ္ထိုင္ၿပီး ေမးျမန္းပါတယ္။
“႐ုပ္ရွင္ေတြထဲမွာလို လက္ႏွစ္ဖက္ေရွ႕ထုတ္ၿပီး တစ္လွမ္းခ်င္း ရွပ္တိုက္လမ္းေလွ်ာက္တဲ့ လူေသအေလာင္းလို လူနာက ျပဳမူတာလား”
“လူနာက လူေသေယာင္ေဆာင္ၿပီး သြားလာလႈပ္ရွားေနတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သူ႔စိတ္ထဲမွာ သူကလူေသေကာင္ျဖစ္ေနၿပီလို႔ ယံုမွားမႈလြန္ကဲေနတာပါ။ မိမိရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြ မရွိေတာ့ဘူး။ အေသြးအသားေတြ မရွိေတာ့ဘူး။ အ႐ိုးနဲ႔အေရသာ က်န္ေတာ့တဲ့ လူေသေကာင္ျဖစ္ေနၿပီလို႔ ယံုၾကည္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထူးဆန္းတာတစ္ခုရွိတယ္။ လူေသေကာင္လမ္းေလွ်ာက္ေရာဂါ လူနာ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္မွာ “ငါက ထာ၀ရ အဓြန္႔ရွည္မယ့္သူ” ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ယံုမွားစိတ္ ရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူနာက သူ႔က်န္းမာေရးကို ဂ႐ုမစိုက္ေတာ့ဘူး။ အစာငတ္ခံေနတယ္”
ကိုတာက သူစဥ္းစားမိသလို မွတ္ခ်က္ခ်တယ္။ “ငါက ေသၿပီးေနၿပီပဲ၊ ႏွစ္ခါျပန္ေသလို႔ မရဘူး လို႔” ဆိုလိုတာလား”
“ျပင္သစ္လူမ်ဳိး ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာအထူးကုဆရာ၀န္ Julie Cotard က ၁၈၈၀ ခုႏွစ္မွာ ဒီေရာဂါကို ပထမဆံုး ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ သူ႔လူနာက အသက္ ၄၀ ၀န္းက်င္ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္တယ္။ “ငါ့မွာ ဦးေႏွာက္၊ အသည္းႏွလံုး၊ အစာအိမ္၊ အူသိမ္အူမေတြ မရွိေတာ့ဘူး”လို႔ လူနာက ယံုၾကည္ေနတယ္။ ေနာက္ၿပီး “ငါက ထာ၀ရအသက္ရွည္ေနမယ့္လူျဖစ္တယ္”လို႔လည္း ေျပာေနတယ္။ လူနာက အစာစားဖို႔ျငင္းဆန္ေနတယ္။ “ငါ့မွာ အစာစားဖို႔ အစာအိမ္မွမရွိဘဲ”လို႔ လူနာက ေခ်ပေျပာဆိုတယ္တဲ့။ အဲဒီလူနာက အစာငတ္မြတ္တဲ့ ေ၀ဒနာနဲ႔ ေသဆံုးသြားတယ္လို႔ ေဒါက္တာ Cotard ရဲ႕ စာတမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္”
“လူနာကို ေဆးမကုဘူးလား”
“ေဒါက္တာ Cotard တို႔ ေခတ္တုန္းက ထိေရာက္တဲ့ စိတ္ေရာဂါကုထံုးေတြ မရွိေသးဘူး။ အခုေခတ္မွာဆိုရင္ အဲဒီလိုအေျခအေနအထိေရာက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး”
“ရွင္းျပပါ”
“လူေသေကာင္ လမ္းေလွ်ာက္ေရာဂါက သီးျခားေရာဂါတစ္ခု မဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိန္မီေဆးကုသမႈမခံရလို႔ ဆိုးရြားျပင္းထန္လာတဲ့ “စိတၱဇစိတ္က်ေရာဂါ” (Psychotic Depression)နဲ႔ စိတ္ႏွစ္ခြေရာဂါ (Schizophrenia)ေတြမွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္က်ေရာဂါနဲ႔ စိတ္ႏွစ္ခြေရာဂါကုိ ေရာဂါႏုစအခ်ိန္မွာ ကုသႏိုင္ရင္ လူေသလမ္းေလွ်ာက္ လကၡဏာေပၚေပါက္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး”
“ဒီလိုဆိုရင္ ဒီေရာဂါမ်ဳိးကို အခုေခတ္မွာ မေတြ႕ရွိႏိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့”
“ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ ဦးေႏွာက္ေရာဂါရရွိရင္ လူေသေကာင္လမ္းေလွ်ာက္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ေျပာဖူးတဲ့ “မ်က္ႏွာကန္းေရာဂါ”ဆိုတာကို မွတ္မိလား။ (Healthy Life ဂ်ာနယ္ အမွတ္ ၁၄၅)။ မ်က္ႏွာကန္းေရာဂါက ဦးေႏွာက္ပိုင္း ဒဏ္ရာရရွိရင္ ျဖစ္ပြားပါတယ္။ မ်က္ႏွာကိုစိတ္ခံစားမႈနဲ႔ သိျမင္တဲ့ ဦးေႏွာက္ပိုင္းက Amydalae ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Gyrus နဲ႔ Amydalae ဦးေႏွာက္ပိုင္းေတြ ပ်က္စီးရင္ လူေသေကာင္လမ္းေလွ်ာက္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ၾကည့္မွန္ထဲမွာ ျမင္ရတဲ့ ႐ုပ္ပံုက “ငါမဟုတ္ဘူး”။ ဒါေၾကာင့္ “ငါဆိုတာ မရွိဘူး”၊ “ငါေသၿပီးၿပီ”လို႔ လူနာက ယံုၾကည္လာတာပါ။ ကဲညဥ့္နက္လာၿပီ။ ကြၽန္ေတာ္ အိမ္ျပန္ေတာ့မယ္”
ေဒၚမႈန္က သတိေပးပါတယ္။
“ကားေမာင္းရင္ ဂ႐ုစိုက္ေမာင္းေနာ္”
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
