ဇြန္ခိုင္ဦး (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
Local NGO အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုမွ CEO တစ္ဦးက လုပ္ငန္းခြင္မွ မိန္းကေလးမ်ားအေပၚ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာေႏွာင့္ယွက္ေစာ္ကားမႈမ်ား (Sexual harassment) ရွိခဲ့ေၾကာင္း လူမႈကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာတြင္ ျပန္႔ႏွံ႔လာခဲ့ရာ လူအမ်ား အံ့ၾသထိတ္လန္႔ခဲ့ ၾကသည္။ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ေစာ္ကားမႈ (Sexual Harassment)ဆိုသည္မွာ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ေစာ္ကားျခင္းသာမက စကားႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ အျပဳအမူႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးကို ထိပါးေျပာဆိုျခင္းျဖစ္ေစ အႀကံဳး၀င္သည္။ အထူးသျဖင့္ လမ္းသြားလာရင္း ပါးစပ္သရမ္းၿပီး မိန္းကေလးမ်ားကို ထိပါးေျပာဆိုျခင္း၊ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္တည္းကို ႏွမခ်င္း မစာမနာ ေျပာျခင္း၊ ဘတ္စ္ကားေပၚတြင္ အျပဳအမူႏွင့္ ထိပါးေႏွာင့္ယွက္ျခင္းတို႔ပါ၀င္ေနၿပီး ထိုအျပဳအမူမ်ားကို မူမမွန္မွန္းသိေသာ္လည္း ရွက္ရြံ႕စိတ္၊ ေၾကာက္စိတ္ျဖင့္ ၿငိမ္ခံေနရသည့္ မိန္းကေလးမ်ားစြာ ရွိေပလိမ့္မည္။
သို႔ျဖစ္ရာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာေႏွာင့္ယွက္ေစာ္ကားမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ တိတိက်က် သိနားလည္ေစရန္Strong Flowers Sexuality Education Sevice မွ ေဒါက္တာသက္စုေထြးကို ေမးျမန္းၾကည့္ရာ-“ ကိုယ္က အလိုမတူတာမ်ဳိး၊ ကိုယ္ကလည္း ဒါက မမွန္ဘူးဆိုတာ သိေနတယ္၊ ႐ိုးသားတဲ့ စိတ္နဲ႔ ေျပာေနတယ္ဆိုတာ မဟုတ္မွန္း သိေနတယ္။ ဒီလို ကိစၥမ်ဳိးဆိုရင္ ကိုယ့္ကို ထိပါးေႏွာင့္ယွက္တယ္ ဆိုတာကို အရင္ဆံုး သိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက လိင္အသားေပးစကားလံုးေတြ ေျပာလာတာမ်ဳိး၊ လိင္အသားေပးပံုေတြ ျပတာမ်ဳိး၊ စကားအေကာင္းေျပာေနရင္းနဲ႔ ညစ္ညမ္းတဲ့ စကားေတြ ေျပာလာတာမ်ဳိး၊ ကိုယ့္ကိုလွတယ္၊ ေခ်ာတယ္ဆိုတာထက္ပိုတဲ့စကားေတြ ေျပာတာမ်ဳိး . . ေနာက္ဆံုး လွတယ္၊ ေခ်ာတယ္ဆိုတာကလည္း ကိုယ္မႀကိဳက္ဘူး ဆိုရင္ ဒါက ထိပါးေႏွာင့္ယွက္တဲ့အဆင့္ ေျမာက္ပါတယ္။
ဘယ္လိုထိပါးေႏွာင့္ယွက္မႈမ်ဳိးကိုမဆို အဓိက ကေတာ့ ကိုယ္မႀကိဳက္ဘူးဆိုတာကို အရင္ဆံုး သိေအာင္ ေျပာျပလိုက္ရမွာေပါ့။ အဲဒီကေနၿပီးမွ ညစ္ညမ္းတဲ့စကားေျပာတဲ့ မီးခိုးေရာင္နယ္ပယ္ (Grey Area)ဆိုတဲ့ အဆင့္ကို တက္လာတယ္၊ အဲဒီကေန ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ေစာ္ကားတယ္၊ ကိုယ့္နာမည္ကိုယူၿပီးေတာ့ မီဒီယာေတြမွာအသံုးခ်တယ္၊ Cyber Bullying လုပ္တဲ့အထဲမွာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ေစာ္ကားတာမ်ဳိး . . ဒီလိုအဆင့္ေတြ ေရာက္လာၿပီဆိုရင္ Black Area လို႔ သတ္မွတ္လို႔ ရပါတယ္။ ဒါေတြကို ကြဲကြဲျပားျပားသိဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္” ဟု ေျပာျပခဲ့သည္။
ဟုတ္ၿပီ။ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ ေစာ္ကားမႈကို နားလည္သေဘာေပါက္ေသာ္လည္း ထိုအျဖစ္အပ်က္မ်ဳိး ကိုယ္တိုင္ႀကံဳေတြ႕လာရလွ်င္ မည္သို႔မည္ပံုတုန္႔ျပန္ရမည္ကိုမသိသည့္ အမ်ဳိးသမီးႀကီးငယ္မ်ားစြာရွိေနေပလိမ့္မည္။
“ မိန္းကေလးေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လိုတုန္႔ျပန္ႏိုင္မလဲဆိုရင္ ဒါကိုကုိယ္မႀကိဳက္ဘူးဆိုတာကို ကြၽန္မတို႔က အမူအရာနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္၊ မ်က္လံုးနဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္၊ အေနအထားက ဒါကို ငါလက္မခံဘူးဆိုတာ သိေအာင္ ျပပါ၊ ေနာက္တစ္ခ်က္ လိုအပ္တယ္ဆိုရင္ အသံထုတ္ပါ။ ကိုယ့္အနားကို အရမ္းလာကပ္တယ္ဆို ရင္ ဘာျဖစ္လို႔ကပ္ေလွ်ာက္ေနတာလဲဆိုတာမ်ဳိး ျဖစ္ျဖစ္ေျပာပါ။ ကိုယ္ကသိတယ္ေလ . . Good Touch လား၊ Bad Touch လား၊ Good Behaviour လား၊ Bad Behaviour လားဆိုတာ ခံရတဲ့ သူေတြက သိပါတယ္။ တစ္ခါတေလ ဟာသေတာ့ ျဖစ္ေနႏိုင္တာေပါ့။ “ လူတစ္ေယာက္က ခင္ဗ်ားကို ၾကည့္တဲ့ အၾကည့္က မေကာင္းတဲ့ အၾကည့္လို႔ ခင္ဗ်ားက ဘယ္လိုသိတာလဲ” လို႔ ဟာသအေနနဲ႔ေျပာခ်င္ ေျပာလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ခံရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြအေနနဲ႔ သိပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးလို႔ ေျပာေပမယ့္ အမ်ဳိးသားေတြလည္း ခံရတာေတြရွိပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာLGBT(လိင္တူခ်စ္သူ)ေတြလည္း ခံရတာရွိပါတယ္။ အဓိက အားႏြဲ႕တဲ့သူေတြကို အားေကာင္းတဲ့သူေတြက မိမိတို႔မွာရွိတဲ့ အင္အားကို အသံုးျပဳၿပီး ထိပါးေႏွာင့္ယွက္တယ္ဆိုတာ အႏိုင္က်င့္မႈတစ္ခုပဲလို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
မိန္းကေလးေတြအေနနဲ႔ အရင္ဆံုး ကိုယ့္အၾကည့္၊ အမူအရာနဲ႔ ျပန္တံု႔ျပန္လုိ႔ရပါတယ္။ ကိုယ့္အသံနဲ႔တုန္႔ျပန္လို႔ရပါတယ္။ တစ္ခုခုမဟုတ္ေတာ့ဘူး ဆိုရင္ မဟုတ္မဟတ္ေျပာေနတာပါ၊ မဟုတ္မဟတ္ လုပ္ေနတာပါဆိုၿပီး ေဘးပတ္၀န္းက်င္ကို အကူအညီေတာင္းလို႔ရပါတယ္။ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ ေစာ္ကားမႈေတြကို ႏႈတ္ဆိတ္ေနဖို႔ မလိုပါဘူး”
ဟု Strong Flowers Sexuality Education Sevice မွေဒါက္တာသက္စုေထြးက အႀကံျပဳထားသည္။
လုပ္ငန္းခြင္တြင္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ေစာ္ကားမႈႀကံဳလာလွ်င္ ႏႈတ္ဆိတ္မေနဘဲ ကိုယ္ႏွင့္ ရင္းႏွီးသည့္ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း၊ မိသားစု၀င္တို႔ကို ဖြင့္ေျပာျပသင့္သည္။ ထို႔ျပင္ ႐ုတ္တရက္ ေျဖရွင္းရမည့္ ကိစၥမ်ားလည္းရွိေသးသည္။ ထိုအေျခအေနတို႔ ႀကံဳႀကိဳက္လာလွ်င္ ေျဖရွင္းႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းကို Myanmar Women Self Defence Center သင္တန္းနည္းျပမစုေမက ယခုလို ေျပာျပထားသည္။
“ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ႀကံဳလာၿပီဆုိရင္ ကြၽန္မတို႔အမ်ဳိးသမီးေတြက ဒီကိစၥကို တုန္႔ျပန္ဖုိ႔၊ ေျပာထြက္ဖို႔အတြက္ ရွက္ၾကတယ္၊ အဓိကအားျဖင့္ ကားေပၚမွာ ဒီကိစၥကို အက်ယ္ႀကီးေအာ္လိုက္ရင္ ငါ့ကို လူေတြမ်ား ၀ိုင္းၾကည့္ၿပီး တစ္ခုခုေျပာမလားဆိုၿပီး ရွက္ၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္တမ္းမွာ တကယ္အၾကမ္းဖက္သူက ရွက္ရမွာပါ။ ခံရတဲ့သူ အျပစ္မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္တမ္း ေျပာထြက္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးထုအားလံုး နည္းနည္းေလး သတၱိရွိေပးပါ၊ ကြၽန္မတို႔ ဒီလို ေျပာမထြက္ဘူးဆိုရင္ ကြၽန္မတို႔အႏိုင္က်င့္ခံေနရတာေတြ၊ အၾကမ္းဖက္ခံေနရတာေတြကို ဘယ္သူမွ သိမွာ မဟုတ္ဘူး။ ဘယ္သူမွ မသိရင္ ဘယ္သူမွလည္း အကူအညီေပးလို႔ မရပါဘူး။ ဒီေတာ့ ကုိယ့္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ေျပာရဲပါေစ၊ ေျပာရဲတဲ့ သတၱိရွိပါေစ၊ ၿပီးေတာ့ လိမၼာပါးနပ္စြာနဲ႔ တုန္႔ျပန္တတ္ပါေစ”
လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ေစာ္ကားမႈခံရသူမ်ားတြင္ မိန္းကေလးမ်ားသာမက ေယာက်္ားေလး၊ လိင္တူခ်စ္သူစသူတို႔လည္းပါ၀င္ေနေပရာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ေစာ္ကားမႈ ပေပ်ာက္ေရးအတြက္ အမ်ဳိးသားထုတစ္ရပ္လံုး၏ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကလည္း လြန္စြာ အေရးပါလ်က္ရွိပါသည္။
“ အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈက အေရးႀကီးတယ္၊ လိုလည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ဘယ္လို ေဆာင္ရြက္လို႔ ရမလဲဆိုေတာ့ အဓိက သူမ်ားေတြကို သြားစတယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္မွာလည္းညီမေလး ရွိတယ္၊ ကိုယ္သြားစတဲ့ တစ္ေယာက္က သူမ်ားရဲ႕ ညီမေလး အစ္မ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒီေတာ့ ကုိယ္ခ်င္းစာၾကည့္ပါလို႔ ေျပာခ်င္တယ္။ ကိုယ့္ညီမေလးကို သူမ်ားကလာၿပီး လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိပါးေႏွာင့္ယွက္တာမ်ဳိး လုပ္ရင္ ႀကိဳက္သလား၊ ကိုယ့္အစ္မဆိုရင္ေကာ ႀကိဳက္သလား . . ဒါကိုပဲ ျပန္ေတြးၿပီး သူမ်ားကို မလုပ္ဖို႔လိုတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အမ်ဳိးသားအခ်င္းခ်င္း စည္း႐ံုးဖို႔ လိုတယ္။ ဒါက မွားတယ္ဆိုတာ ေျပာဖို႔ လိုတယ္။ “ မင္း လုပ္ေနတာ မွားေနတယ္” ဆိုတာကို ေျပာသင့္တယ္။ အမ်ဳိးသားအခ်င္းခ်င္း ဒါက ငါတို႔ လုပ္ေနၾကပါကြာ” ဆိုရင္ေတာ့ ဒီလို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ထိပါးမႈအဆင့္က တက္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အရင္ထက္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီကိစၥမွာ အ မ်ဳိးသားေတြက အရင္ထက္ပိုၿပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္လာၾကတာကို ေတြ႕ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီ့ထက္ပို ၿပီး ပူးေပါင္းလာရင္ ပိုေကာင္းမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္” ဟု Internews မွ Senior Media Trainer မတင္ဇာေအာင္က ဆိုသည္။
ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ ေစာ္ကားမႈမ်ား ပေပ်ာက္ေစရန္ ထိေရာက္သည့္ ဥပေဒမ်ားကို တိက်စြာ ခ်မွတ္ထားသင့္ေၾကာင္း မတင္ဇာေအာင္က ယခုလို ေျပာျပထားသည္။
“ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာင့္ယွက္ေစာ္ကားမႈေတြအတြက္ ထိေရာက္တဲ့ ဥပေဒအကာအကြယ္ေတြလည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ဥပေဒကေတာ့ နည္းနည္းကြဲလိမ့္မယ္။ ကြၽန္မတို႔ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈအရ ႐ႊတ္ရႊတ္လို႔ ေခၚတာ ဘာျဖစ္လဲ၊ လာတိုင္ရင္ အလုပ္ေတာင္ ႐ႈပ္ေသးတယ္လို႔ ေျပာလႊတ္မယ္။ အမွန္တကယ္က ရႊတ္ရႊတ္ဆိုၿပီး ေနာက္ေျပာင္တာကို တစ္ခုခုနဲ႔ အေထာက္အထားယူလိုက္တယ္၊ ဒါကို အေရးယူတယ္ဆိုရင္ မခက္ပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခုက သက္ေသေပါ့။ အဓမၼျပဳက်င့္မႈမွာ သက္ေသဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ဆက္လက္စစ္ေဆးမႈအဆင့္ဆင့္ လုပ္ရတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ျမန္မာႏိုင္ငံက ရဲေတြကိုလည္း Awareness လုပ္ရမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ မိန္းမက လာတိုင္တဲ့အခါ “ တိုင္မေနပါနဲ႔၊ နင့္ေယာက်္ားက လုပ္တာပဲ” ဆိုတာမ်ဳိး . “ ၿပီးရင္ နင္တို႔နင္လင္မယားက ျပန္တည့္သြားမွာပဲ” ဆိုတာမ်ဳိး . .ဒါမဟုတ္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိနားလည္မႈမရွိတဲ့ အမ်ဳိးသားတစ္ေယာက္က အမ်ဳိးသမီးကို စစ္ေဆးေမးျမန္းတဲ့အခါ အမ်ဳိးသမီးကိုစိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေတြအတြက္ ရဲေတြကို ေသခ်ာေလ့က်င့္ေပးထားေစခ်င္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးရဲေမျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၿပီးေတာ့ Sexual Harrashment ဘာပါဆိုတာကို အတိအက်ျပဌာန္းထားတဲ့ ဥပေဒလိုအပ္ပါတယ္။ အခုအထိ ဥပေဒက တိတိက်က် မထြက္လာေသးတဲ့အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္”
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
