ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
ေဆးခန္းအကူဆရာမတေယာက္ မေန႔က ေနမေကာင္းျဖစ္လာတယ္။ ႐ုတ္တရက္ဆိုပါေတာ့ မ်က္ႏွာေရာင္လာတယ္၊ ဗိုက္နာတယ္။ BP ေသြးဖိအားတိုင္းေတာ့ တက္ေနတာနဲ႔ ေရာဂါနာမည္တပ္တာ တ၀က္ေသခ်ာသြားၿပီ။ ဆီးစစ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ေနတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။
ေဆးစာနဲ႔ဆို နာမည္က ခပ္ရွည္ရွည္ Acute glomerulonephritis လို႔ ေခၚတယ္။ Immuno-logic mechanism (အင္ျမဴႏိုေလာဂ်စ္) ျဖစ္စဥ္ ေရာဂါၿပီးစနစ္ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ထဲက စစ္တဲ့စကာလို လုပ္ေပးတဲ့ Glomerular tissue (ဂလိုမာ႐ူးလာ-တစ္သွ်ဴး)ေတြဟာ ပြားမ်ားလာရာကေန ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါေဗဒဗဟုသုတေျပာရရင္ Basement membrane (ေဘ့စ္မင့္-မင္ဘရိန္း) အဖံုးလႊာေရာ Capillary endothelium ေသြးေၾကာမ်ဥ္းေတြပါ ပ်က္စီးသြားတယ္။
ဆီးကို မွန္ဘီလူးနဲ႔စစ္ရင္ Hematuria ေသြးပါေနတာ၊ Proteinuria (ပ႐ိုတင္း) ပါေနတာေတြ႕မယ္။ ဒီေတာ့ ေက်ာက္ကပ္က သူလုပ္ရမယ့္အလုပ္ေတြ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္လာရာကေန ကိုယ္ေရာင္တယ္။ မ်က္ႏွာေရာင္တာက အရင္သိသာတယ္။ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစတာက . . .
ဆီးကို မွန္ဘီလူးနဲ႔စစ္ရင္ Hematuria ေသြးပါေနတာ၊ Proteinuria (ပ႐ိုတင္း) ပါေနတာေတြ႕မယ္။ ဒီေတာ့ေက်ာက္ကပ္က သူလုပ္ရမယ့္အလုပ္ေတြ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္လာရာကေန ကိုယ္ေရာင္တယ္။ မ်က္ႏွာေရာင္တာက အရင္သိသာတယ္။ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတာက Streptococcus (စထြက္ပတိုေကာ့ကပ္စ္) ဗက္တီးရီးယားဟာ တျခားေနရာမွာ ၀င္ရာကေန ဆက္ျဖစ္လာတာပါ။ တျခားအေကာင္ေတြျဖစ္တဲ့ Viruses ဗိုင္းရပ္စ္၊ Fungus ဖန္းဂတ္စ္၊ Parasites (ပါရာဆိုက္) ဆိုတာေတြကေနလည္း ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။
တခ်ဳိ႕ကို အျပင္လူနာအျဖစ္ ကုေပးႏိုင္တယ္။ တခ်ဳိ႕မွာ အသက္ကိုပါစိုးရိမ္စရာအထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္အျပင္ အသက္႐ွဴလမ္းနဲ႔ အာ႐ံုေၾကာစနစ္အထိ သက္ေရာက္ႏိုင္လို႔ အေရးေပၚလူနာျဖစ္တယ္။ ေသြးစစ္ရမယ္။ Hypocalcemia (ကယ္လ္စီယမ္)နည္းၿပီး၊ Hyperkalemia (ပိုတက္ဆီယမ္) မ်ားေနမယ္။ Acidosis (အက္ဆီဒိုးဆစ္) လို႔ေခၚတယ္။ Sodium (ဆိုဒီယမ္)နဲ႔ မတည့္လို႔ ဆားေလွ်ာ့စားခိုင္းရတယ္။ ေရာင္တာမ်ားရင္ ေရေလွ်ာ့ေသာက္ခိုင္းတယ္။
အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ Poststreptococcal glomerulonephritis ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တာဆိုရင္ Antibiotic therapy ပဋိဇီ၀ေဆး ခ်က္ခ်င္းေပးပါ။ ေဆးမတည့္တာမရွိရင္ Penicillin (ပင္နယ္စလင္)က အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပိုး တေနရာရာမွာ ၀င္ေနတံုးက ဒီေဆးေပးခဲ့ရင္ အခုလုိေက်ာက္ကပ္ေရာင္တာမျဖစ္ပါ။ ဒီအခ်က္ကို တခ်ဳိ႕မဟုတ္ဘူးလို႔ ျငင္းတယ္။
ဒီေရာဂါနဲ႔ မတိမ္းမယိမ္းဆင္တူတဲ့ Nephrotic syndrome (နဖေရာတစ္-ဆင္ဒ႐ုမ္း) ဆိုတာ ၄%ေလာက္မွာျဖစ္တယ္။ သိပ္လိုအပ္ရင္ Renal biopsy ေက်ာက္ကပ္-အသားစ ထုတ္စစ္တာ လုပ္ရမယ္။ ဒီလိုလူနာကိုသာ Loop diuretics ဆီးေဆးဆိုတာ ေပးရတယ္။ ကိုယ္ေရာင္သူေတြကို ဆီးအတင္းသြားခိုင္းတဲ့ ေဆးမ်ဳိးေပးရင္ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို ကိုယ္ေရာင္တာက်သြားမယ္။ ဒါေပမဲ့ ရမ္းေပးတာအႏၲရာယ္ရွိတယ္။
(၁) ဆီးသြားတာ သိပ္နည္းလာရင္ (၂) ဆီးထဲမွာ (ပ႐ိုတင္း)ပါတာ မ်ားေနရင္ (၃) Nephrotic syndrome ျဖစ္ရင္ (၄) Hypertension ေသြးဖိအားသိပ္မ်ားေနရင္ (၅) Pulmonary symptoms အဆုတ္လကၡဏာေတြျဖစ္လာရင္ ေဆး႐ံုတင္ ကုသေပးဖို႔လိုမယ္။
Hypertension ေသြးတိုးေနတာအတြက္ Calcium channel blockers နဲ႔ Nitroprusside ေတြေပးႏိုင္တယ္။ Beta-blocking agents နဲ႔ ACE inhibitors ေဆးေတြကို Vasodilators နဲ႔ Diuretics ေတြနဲ႔ တြဲေပးတာမဟုတ္ရင္ မေပးသင့္ဘူး။ ေရာဂါဆိုးရင္ေတာ့ Furosemide ဆီးသြားေဆးေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့ Potassium-sparing diuretics အမ်ဳိးအစားကိုမေပးရပါ။ Hyperkalemia ေသြးထဲမွာ (ပိုတက္ဆီယမ္)ေတြ မ်ားမွာစိုးလို႔။
ေသြးဖိအား သိပ္မ်ားရာကေန Hypertensive encephalopathy ဦးေႏွာက္ကို ထိခိုက္လာႏိုင္တယ္။
– Headache ေခါင္းကိုက္မယ္၊
– Nausea/Vomiting ပ်ဳိ႕ခ်င္-အန္ခ်င္ ျဖစ္မယ္၊
– Blurry vision မ်က္စိၾကည့္ရတာ ေ၀၀ါးလာမယ္၊
– General aches and pains (joint pain, muscle aches) အဆစ္ေတြနာမယ္။
– General ill feeling (malaise) မအီမသာျဖစ္မယ္။
– Slow, sluggish, lethargic movement သြားလာလုပ္ကိုင္တာ ေႏွးေလးေနမယ္။
– Cough containing mucus or pink, frothy material ေခ်ာင္းဆိုးႏိုင္တယ္။ ေသြးပါႏိုင္တယ္။
– Decreased alertness, drowsiness, confusion လူက ထိုင္းမိႈင္းအိပ္ခ်င္ေနမယ္။
– Seizures တက္မယ္၊
– Coma သတိလစ္မယ္။
Steroids (စတီးရြိဳက္) ေဆးနဲ႔ Cytotoxic agents (ဆိုက္တိုေတာက္ဆစ္) ေဆးေတြကို တခ်ဳိ႕ (ေက့စ္)ေတြမွာ ေပးရတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ Glo-merulonephritis secondary to hypersen-sitivity, Vasculitis, Cryoglobulinemia, Henoch-Schönlein purpura, Serum sickness, SLE, Wegener granulomatosis, Idiopathic rapidly progressive glomerul-onephritis နဲ႔ Goodpasture syndrome ေတြမွာ ေပးရတာျဖစ္တယ္။
Nephritic syndrome (နဖေရာတစ္-ဆင္ဒ႐ုမ္း)ဆိုတာကလည္း Glomerulonephritis ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕ ဒီေနရာမွာ ေရာင္တာပဲ။ ကေလးေတြနဲ႔ လူငယ္ေတြမွာ IgA nephropathy, Henoch-Schonlein purpura, Hemolytic uremic syndrome, Post-streptococcal glomeru-lonephritis ေတြကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။
လူႀကီးေတြဆိုရင္ Abscesses, Infective endocarditis, Klebsiella pneumonia, Goo-dpasture syndrome, Hepatitis, Membr-anoproliferative GN I, Membranoprolifera-tive GN II, Rapidly progressive (crescentic) glomerulonephritis, SLE, STDs, Typhoid, Vasculitis, Mononucleosis, Measles, Mumps ေတြကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။
ဓာတ္ခြဲခန္း စစ္ေဆးတာေတြလုပ္ရမယ္။ BUN, Creatinine, Creatinine clearance, Urinalysis, Urine appearance and color, Potassium test, Protein in the urinem kidney biopsy ေတြျဖစ္တယ္။ ဘာလို႔ျဖစ္ရသလဲသိခ်င္ရင္ ANA titer (lupus), ANCA (anti-neutrophil cytoplasmic antibody for vas-culitis), Anti-glomerular basement mem-brane antibody, Blood culture, Culture of the throat or skin, Serum complement (C3 and C4) လုပ္ရမယ္။
Complications ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္လာႏိုင္တာေတြကေတာ့ –
– Congestive heart failure ႏွလံုးေရာဂါ၊
– Pulmonary edema အဆုတ္ကိုယ္ေရာင္သလို ေရာင္တဲ့ေရာဂါ၊
– Chronic glomerulonephritis နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါနဲ႔
– Nephrotic syndrome (နဖေရာတစ္-ဆင္ဒ႐ုမ္း)ေရာဂါေတြ ျဖစ္တယ္။
– လူနာကို အနားခိုင္းတယ္။
– ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ေစရဘူး။
– Protein (ပ႐ိုတင္း)လည္း ေလွ်ာ့စားတာေကာင္းတယ္။
– High-potassium foods (ပိုတက္ဆီယမ္) မ်ားတဲ့အစာေတြ ေရွာင္ရမယ္။
– Bedrest အိပ္ရာထဲနားပါ။
– Salt, Fluids နဲ႔ Potassium ေလွ်ာ့စားပါ။
– တခ်ဳိ႕ကိုေသြးက်ေဆးနဲ႔ Corticosteroids (စတီးရြိဳက္)ေဆးေတြေပးမယ္။
– အမ်ားစုက ၁-၂ ပတ္နဲ႔ ေကာင္းသြားၾကတယ္။ ကေလးေတြမွာ ပိုျမန္ျမန္သက္သာတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
