ပါေမာကၡဦးေအးမြန္ ( ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ပန္ကရိယေရာင္ရမ္းတဲ့အခါ အသိသာဆံုး ေရာဂါလကၡဏာကေတာ့ ႐ုတ္တရက္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဗိုက္ေအာင့္တာမ်ဳိးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ရင္ေခါင္းေအာင့္တတ္ပါတယ္။ ခ်က္ပတ္၀န္းက်င္လည္း ေအာင့္တတ္ ပါတယ္။ ပန္ကရိယေရာင္ရမ္းတာက အစာအိမ္ေပါက္တာနဲ႔ ဆင္တူပါတယ္ . . .
ေမး။ ။ အူတီဘီေရာဂါက ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းက ေလးမ်ဳိးရွိပါတယ္။
(၁) ခႏၶာကိုယ္မွာျဖစ္တဲ့ တီဘီပိုး (ဥပမာ- အဆုတ္တီဘီ)ကေန အူကိုျပန္႔ၿပီးျဖစ္တာ၊
(၂) သလိပ္မွာ တီဘီပိုးရွိရင္ အဲဒီပိုးပါတဲ့ သလိပ္ကို မ်ဳိခ်မိတဲ့အခါ အူကိုျပန္႔ၿပီးျဖစ္တာ၊
(၃) သားငံရည္အက်ိတ္(Lymphatic Node)မွာ တီဘီပိုးရွိရင္ အူကိုျပန္႔ၿပီးျဖစ္တာ၊
(၄) နီးစပ္ရာ ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ေတြမွာ တီဘီပိုးရွိရာက အူတီဘီျဖစ္တာဆိုၿပီး အဓိကေလးမ်ဳိးရွိပါတယ္။
အရင္တုန္းကေတာ့ တီဘီပိုးပါတဲ့ ႏြားႏို႔ကိုေသာက္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ႏြားႏို႔ကိုမက်ဳိမခ်က္ဘဲေသာက္ရင္ အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ နံပါတ္ (၁)နဲ႔ (၂)ေၾကာင့္ အူတီဘီအျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အူတီဘီက အျဖစ္မ်ားပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အဆုတ္တီဘီ၊ အ႐ိုးတီဘီ၊ ေက်ာက္ကပ္တီဘီ၊ အက်ိတ္တီဘီ၊ အူတီဘီစသျဖင့္ တီဘီအမ်ဳိးအစားေတြက အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒီအမ်ဳိးအစားေတြ အနက္ အူတီဘီက အဆုတ္တီဘီနဲ႔ အက်ိတ္တီဘီ ေတြလိုအျဖစ္မမ်ားပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ခံအားက်ရင္ေတာ့ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ HIVပိုးရွိတာ၊ အာဟာရ ခ်ဳိ႕တဲ့တာ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ စတဲ့ အေျခအေနေတြရွိရင္လည္း အူတီဘီျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အူတီဘီက အျဖစ္မ်ားတာမ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ေပမယ့္ ျဖစ္တာေတြကို လည္းေတြ႕ရပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီအမ်ဳိးအစားေတြကိုလည္း သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီအမ်ဳိးအစား အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိပါတယ္။ အူမွာ ျဖစ္တဲ့ တီဘီ၊ အူေဘးက အက်ိတ္မွာျဖစ္တဲ့ တီဘီ၊ ၀မ္းတြင္းအေျမႇးပါး (Peritonium)မွာျဖစ္တဲ့ တီဘီ၊ အူသိမ္အရင္းပိုင္း(Ileum)နဲ႔ အူမႀကီးအစ (Caceum) ဆံုတဲ့ေနရာ (အူအတက္ေရာင္တတ္တဲ့ေနရာ၀န္းက်င္)မွာ အူတီဘီအျဖစ္မ်ားပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီျဖစ္ရင္ ဘယ္လို လကၡဏာေတြေတြ႕ရတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာေတြက တိတိက်က် မရွိပါဘူး။ ဗိုက္မွာျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡဏာေတြအား လံုးက အူနဲ႔ပတ္သက္တာပဲေလ။ ဗိုက္နာတာ၊ ဗိုက္ေအာင့္တာစတဲ့ ေယဘုယ်ဆန္တဲ့ လကၡဏာေတြပဲ ျပတတ္ေတာ့ ေရာဂါကို ေစာေစာသိႏိုင္ဖို႔က မလြယ္ပါဘူး။ အူမွာ အနာျဖစ္ရင္ေတာ့ ဗိုက္က မၾကာမၾကာ ေအာင့္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ညာဘက္ခ်က္ ၀န္းက်င္ကေအာင့္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုဗိုက္ေအာင့္ရင္ သံသယရွိသင့္ပါတယ္။ အေျခအေနသိပ္ဆိုးရင္ အူအနာျဖစ္တဲ့အခါ ၀မ္းထဲေသြးပါတတ္တယ္။ ေသြးကလည္း နည္းနည္းပဲပါတာေၾကာင့္ သိပ္မသိသာျပန္ဘူး။ ေသြးက တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ပါတာမ်ားလာမွ ေသြးအားနည္းတာ ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔အတူပိန္တာ၊ ခံတြင္းပ်က္တာစတဲ့ လကၡဏာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
အနာမျဖစ္ဘဲ အူနံရံထူလာရင္ ၀မ္းခ်ဳပ္တတ္ပါတယ္။ အနာရွိရင္ ၀မ္းပ်က္တာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ ေရဖ်ဥ္းစြဲတာ (Acitis) ျဖစ္တတ္ေပမယ့္ ေသခ်ာစမ္းသပ္မွ ေတြ႕ရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ အဖ်ားနည္းနည္းရွိတတ္ေပမယ့္ သိပ္မသိသာပါဘူး။ အူတီဘီျဖစ္တယ္လို႔ သံသယရွိရင္၊ အားနည္းလာရင္၊ က်န္းမာေရး ထိခိုက္လာရင္ေတာ့ေရာဂါကို စစ္ေဆးၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီလို႔ သံသယရွိရင္ ေရာဂါကို ဘယ္လို စစ္ေဆးသိရွိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီရွိ၊ မရွိ ေသခ်ာေအာင္ အဆုတ္တီဘီမွာ လိုတီဘီပိုးစစ္တာ၊ ဓာတ္မွန္႐ိုက္တာေတြလုပ္လည္း မသိႏိုင္ပါဘူး။ ၀မ္းဗိုက္ကို လက္နဲ႔ စမ္းသပ္ၾကည့္ရင္လည္း အတိအက်မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ အာထရာ ေဆာင္းဓာတ္မွန္႐ိုက္လိုက္ရင္ အက်ိတ္ကႀကီးေနရင္ေတာ့ သိႏိုင္ပါတယ္။ ၀မ္းထဲေသြးပါရင္ ၀မ္းကို စစ္ၿပီးသိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတာင္ လူ ၁၀ ေယာက္မွာ ႏွစ္ေယာက္ပဲသိႏိုင္လို႔ ရွာရခက္ပါတယ္။
ဗိုက္ထဲက အက်ိတ္ကို မခြဲစိတ္ဘဲ အသားစယူ စစ္ေဆးမႈ (Biopsy)ယူဖို႔ကလည္း ခက္ပါတယ္။ ေရဖ်ဥ္းရွိရင္ ေရကိုစုပ္ၿပီး ပိုးရွိ၊ မရွိရွာရပါတယ္။ ဒါကလည္း အေျဖရဖို႔ တစ္လေလာက္ ၾကာတတ္ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ မွန္ေျပာင္း(Lapa-roscopy) ၾကည့္ၿပီး ေရာဂါရွာရပါတယ္။ အူတီဘီ ေရာဂါက ေရာဂါရွာရတာနည္းနည္းေတာ့ခက္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီရွိမွန္းမသိလို႔ ကုသမႈမခံယူျဖစ္ရင္ေနာက္ ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ဘာျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီရွိမွန္းမသိလို႔ ကုသမႈမခံယူျဖစ္ရင္ အူအနာေၾကာင့္ အာဟာရ ခ်ဳိ႕တဲ့လာပါလိမ့္မယ္။ ဒါ့အ ျပင္၀မ္းပ်က္တာ၊ ဗိုက္ေအာင့္တာ၊ အားနည္းတာစတဲ့ လကၡဏာေတြလည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ျဖစ္တတ္တာကေတာ့ ဗိုက္ေပါက္ထြက္သြားတာပါ။ ဒီအဆင့္မွေတြ႕တာမ်ားပါတယ္။ ဒီအဆင့္ေရာက္ရင္ အေရးေပၚလူနာအေနနဲ႔ ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုအူေပါက္သြားတဲ့အခါမွာေတာ့ အေရးေပၚခြဲ စိတ္ရပါတယ္။ မခြဲရင္အသက္အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။
တခ်ဳိ႕လူေတြမွာေတာ့ အူနံရံထူၿပီး အူပိတ္သြား တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာလည္း ခြဲစိတ္ကုသ ရတတ္ပါတယ္။
ဗိုက္ေအာင့္၊ ဗိုက္နာတာေတြက အစာအိမ္ေရာဂါနဲ႔ တျခားအူလမ္းေၾကာင္း ေရာဂါေတြေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ အူတီဘီျဖစ္တာကို သံသယရွိသင့္ပါတယ္။ CT Scan ႐ိုက္ရင္ ေရာဂါႏုစဥ္မွာ မသိႏိုင္ေပမယ့္ေရာဂါရင့္တဲ့အခါမွာ သိႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အဆုတ္တီဘီပိုးရွိသူေတြအေနနဲ႔ အူတီဘီျဖစ္ ႏိုင္ေျခရွိပါသလား ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီပိုးကိုေဆးေသာက္ၿပီး ေပ်ာက္ကင္းသြားသူေတြမွာလည္း အူမွာ ပိုးကပ္ ညိေနႏိုင္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ပိုးရွိသူေတြအေနနဲ႔သလိပ္ပါတဲ့ တံေတြးကို မမ်ဳိခ်မိေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ရပါမယ္။ တကယ္ေတာ့ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ တီဘီပိုးက ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ လူသံုးေယာက္အနက္ တစ္ေယာက္ေလာက္ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘာမွမျဖစ္ေပမယ့္ ကိုယ္ခံအားက်သြားတဲ့အခါ၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတဲ့အခါ၊ တျခားေရာဂါပိုးနဲ႔ေရာဂါေတြ ၀င္လာတဲ့အခါေတြမွာ တီဘီပိုးက ထၾကြလာႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီက ဘယ္အသက္အရြယ္ေတြမွာအျဖစ္ မ်ားပါသလဲဆရာ။
ေျဖ။ ။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ လူလတ္ပိုင္းနဲ႔ အသက္ႀကီးပိုင္းေတြမွာ အူတီဘီ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အသက္ ၂၅ႏွစ္နဲ႔ ၃၀ အရြယ္ေတြနဲ႔ အသက္ ၅၀-၆၀ အ ရြယ္လူႀကီးေတြမွာ အူတီဘီအျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။ HIV ပိုးေၾကာင့္ အူတီဘီျဖစ္တာပိုမ်ားတာက ကိုယ္ခံအားက်သြားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။
ေမး။ ။ အူတီဘီျဖစ္တဲ့အခါ ဘယ္လိုကုသမႈေပးပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အူတီဘီျဖစ္ၿပီး အူေပါက္သြားရင္၊ အူပိတ္သြား ရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသမႈခံယူရပါတယ္။ ခြဲစိတ္ၿပီးတဲ့ အခါမွာ တီဘီေဆးကို ေသာက္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ အေစာပိုင္းအဆင့္မွာေတြ႕ခဲ့ရင္ အူတီဘီ ပိုးကင္းေအာင္ တီဘီေဆးကို အနည္းဆံုး ၉လ-တစ္ႏွစ္ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္။ အဆုတ္တီဘီပိုးကိုေျခာက္ လပဲေသာက္ရေပမယ့္ အူတီဘီျဖစ္ရင္ ပိုၿပီးၾကာၾကာေသာက္ရပါတယ္။ ၾကားထဲမွာလည္း အၿမဲစစ္ေဆး ေနရပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ေပ်ာက္ႏိုင္ေျခမ်ားပါတယ္။
ေမး။ ။ အူတီဘီနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကိုထပ္မံ ပညာေပးလိုတာရွိရင္ ေျပာျပေပးပါဆရာ။
ေျဖ။ ။ ႏြားႏို႔ကိုက်ဳိခ်က္ၿပီး ေသာက္သင့္ပါတယ္။ မ်ဳိး႐ိုးထဲမွာ တီဘီပိုးရွိရင္လည္း ဂ႐ုစိုက္သင့္ပါတယ္။ ဗိုက္ေအာင့္တာ၊ ပိန္တာ၊ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့တာစတဲ့ လကၡဏာေတြျဖစ္ရင္လည္း ဂ႐ုစိုက္ၿပီး က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈကို ခံယူသင့္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
