ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
(၁) Combined Oral Contraceptive (COC) pill ေဆးႏွစ္မ်ဳိးတြဲ စားေဆးမ်ား
(၂) Progestogen-only pill (POP) ေဟာ္မုန္း တစ္မ်ဳိးတည္းပါတားေဆး
(၃) Depo-Provera (ဒီပို) ထိုးေဆး
(၄) Male condom က်ား(ကြန္ဒြမ္)မ်ား၊
(၅) Female condoms အမ်ဳိးသမီးသံုး(ကြန္ဒြမ္)
(၆) Emergency contraception အေရးေပၚ တားေဆး၊
(၇) Contraceptive patch အေရျပားကပ္ထားရ တဲ့ ေဆးကပ္ခြာ၊
(၈) Diaphragms and caps သားအိမ္အ၀အဖံုး မ်ား၊
(၉) Centchroman ေဟာ္မုန္းမပါတဲ့ စားေဆး၊
(၁၀) Contraceptive implant အေရျပားေအာက္ ထည့္ထားရတဲ့ေဆးေခ်ာင္း၊
(၁၁) Intrauterine Contraceptive Device (IUCD or IUD) သားအိမ္ထဲထည့္ပစၥည္း၊
(၁၂) Spermicides သုက္ပိုးသတ္ေဆး၊
(၁၃) Vaginal rings သေႏၶတား သားေရကြင္း၊
(၁၄) Male and female sterilization က်ား-မ သားေၾကာျဖတ္ျခင္း၊
(၁၅) Intrauterine system (IUS) သားအိမ္ထဲ ထည့္တာရွည္ခံေဆး၊
(၁၆) Natural family planning သဘာ၀နည္းမ်ား၊
Calendar method ျပကၡဒိန္နည္း၊
Withdrawal method ျပင္ပစြန္႔ထုတ္နည္း၊
Breastfeeding ကေလးႏို႔တိုက္ျခင္းနည္း၊
(၁၇) Contraceptives Analysis တားေဆး-တားနည္းမ်ား ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား
(၁) Combined Oral Contraceptive (COC) pill ေဆးႏွစ္မ်ိဳးတြဲ စားေဆးမ်ား
လူအမ်ားဆံုးသံုး၊ ၀ယ္လို႔လည္းလြယ္၊ ေစ်းလည္း မႀကီးဘူး။ နာမည္ေတြ မ်ားတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ျမားကတ္၊ လက္ညႇိဳးကတ္ဆိုၿပီး ေခၚၾကတယ္။ (အီစထိုဂ်င္)နဲ႔ (ပ႐ိုဂ်က္စတိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းႏွစ္မ်ဳိး ပူးတြဲပါတယ္။ မ-မ်ဳိးဥ အိမ္ကေန လတိုင္း ထြက္ရမယ့္ မ-မ်ဳိးဥထြက္မလာေအာင္ တားဆီးေပးတယ္။ သားအိမ္အ၀ရွိတဲ့ ခြၽဲရည္ ကိုထူျပစ္ေစတာမို႔ မ-မ်ဳိးဥ ထြက္ေစဦးေတာ့ က်ား-သုက္ပိုးနဲ႔ ေတြ႕ဖို႔ ခက္ခဲေစၿပီး သားအိမ္အတြင္း နံရံကို ပါးေစတာေၾကာင့္လည္း သေႏၶဟာ သားအိမ္မွာ လာမကပ္ႏိုင္ဘူး။
စနစ္တက်သံုးရင္ ၉၉ရာခိုင္ႏႈန္းစိတ္ခ်ရတယ္။ လစဥ္ရာသီ စတင္လာတဲ့ေန႔ကစ ေဆးသံုးရမယ္။ တကတ္မွာ ၂၈လံုးပါတယ္။ ၂၁လံုးက အေရာင္တမ်ဳိး၊ ၇ လံုးက အေရာင္တမ်ဳိး။ ၂၁ ရက္ၾကာ ေန႔တိုင္း ၁ ျပားေသာက္ပါ။ ေနာက္ဆံုး ေသာက္ရမယ့္ အေရာင္မတူတဲ့ ေဆးျပား ၇ ျပားဟာ အားေဆးသာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ ၇ ရက္အတြင္း ေသြးျပန္ဆင္းမယ္။ ေသြးဆင္းတာနည္းမယ္။ ရက္လည္းတိုမယ္။ ေသြးဆင္းရက္မွန္မယ္။
ရာသီမလာခင္ ျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡဏာေတြ နည္းတယ္။ ၀က္ၿခံ၊ အလံုး-အက်ိတ္၊ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခနည္းနိုင္တယ္။ ကိုယ္၀န္တားဖို႔ မဟုတ္တာအတြက္လည္း သံုးႏိုင္တယ္။
ေဘးထြက္-ဆိုးက်ဳိးေတြ = ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ဳိ႕-အန္၊ ၾကားရက္ေသြးဆင္း၊ ရင္သားတင္း၊ ရွားရွားပါးပါး ေသြးဖိအားတက္တာ၊ ေသြးခဲတာ၊ သားအိမ္အ၀-ကင္ဆာတို႔ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္၀န္ရွိေနရင္၊ အသက္ ၃၅ ေက်ာ္ရင္၊ အ၀လြန္ရင္၊ ေသြးခဲတတ္တဲ့ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ရင္သားကင္ဆာ၊ (မိုင္ဂရိန္း) ေရာဂါ၊ အသည္း-သည္းေျခေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိေနရင္ မသံုးသင့္ပါ။
(၂) Progestogen-only pill (POP) ေဟာ္မုန္း တမ်ဳိးထဲပါတားေဆး
Progestogen ေခၚ မ-ေဟာ္မုန္း တမ်ဳိးတည္း ပါတဲ့စားေဆးျဖစ္တယ္။ Minipill လို႔လည္း ေခၚတယ္။ အမ်ဳိးအစား အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ သားအိမ္အ၀ရွိ ခြၽဲက်ိတဲ့အရည္က ျပစ္ေစးလာလို႔ သုက္ပိုးကို သားအိမ္ထဲ မ၀င္ေစေအာင္ တားတယ္။ သားအိမ္အတြင္း သားနံရံကို ပါးလႊာေစလို႔ သေႏၶဥ တြယ္ကပ္တာကိုလည္း တားတယ္။ သတိထားသံုးရင္ ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ထိေရာက္တယ္။ ရာသီစဆင္းတဲ့ရက္ကစၿပီး တစ္ေန႔၁ျပား ေသာက္ပါ။ ေန႔တိုင္း ေသာက္ေနက်အခ်ိန္မွာအခ်ိန္တူေသာက္ပါ။ ေဆးကတ္တခုကုန္ရင္ ေနာက္ကတ္သစ္ တခု စေသာက္ပါ။ ရာသီက ၂ လမွ တခါသာ လာမယ္။ ကိုယ္၀န္ပ်က္-ဖ်က္သူေတြလည္း ေသြးဆင္းတဲ့ ပဌမရက္ေန႔မွာ ေဆးျပားစေသာက္ပါ။
ကေလးႏို႔တိုက္ေနခ်ိန္လည္း ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးျဖတ္တာနဲ႔ ကေလးျပန္ရဖို႔ လြယ္တယ္။
ရာသီနဲ႔ဆက္စပ္ေနမယ့္ Sickle cell disease ေရာဂါနဲ႔ Dermatitis ေရာဂါေတြကို ကုသရာမွာ သံုးႏိုင္တယ္။ ေသြးဆင္နည္းလို႔ ေသြးအားနည္းတာ သက္သာမယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ အသက္ ၃၅ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြလည္း ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ႏွလံုးေရာဂါရွိသူေတြအတြက္ စိတ္ခ်ႏိုင္တယ္။ ေသြးခဲတာ နည္းတယ္။ PID တင္ပါးဆံုတြင္း အဂၤါေတြေရာင္တဲ့ ေရာဂါကို အျဖစ္နည္းေစတာေတာ့ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ဳိးတြဲ တားေဆးနဲ႔ အတူတူပဲ။
ခါတိုင္းေဆးေသာက္ခ်ိန္ထက္ ၃ နာရီ ေနာက္က်သြားရင္ ၄၈ နာရီ အတြင္း အတူမေနပါနဲ႔။ ေနျဖစ္ရင္ အေရးေပၚတားေဆး ေသာက္ပါ။ တရက္ေနာက္က်သြားရင္ ေနာက္ရက္မွာ ေဆး ၂လံုး ေသာက္ပါ။ ၄၈ နာရီ အတူမေနပါနဲ႔။ ဒါမွမဟုတ္ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။ ေဆးတကတ္ ကုန္တာနဲ႔ ရာသီ လာလာ-မလာလာ၊ ေနာက္ေဆးတကတ္ ဆက္ေသာက္ပါ။ အတူမေနျဖစ္ေသးလည္း ဆက္ေသာက္ပါ။ ၁-၇ ရက္အထိ ေနာက္က်ရင္ ကြန္ဒြမ္သံုးပါ။ ေဆးေသာက္ၿပီး ၂ နာရီအတြင္း အန္ရင္ ေနာက္၁လံုးေသာက္ပါ။
ေဘးထြက္-ဆိုးက်ဳိးေတြ = ေဆးစေသာက္ကာစ အေစာပိုင္းလေတြမွာ ရာသီတခ်ဳိ႕နည္းမယ္၊ တခ်ဳိ႕ မ်ားတယ္။ ရာသီ မလာဘဲေနတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၀က္ၿခံထြက္မယ္၊ ပ်ဳိ႕ခ်င္မယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ ရင္သားတင္း-နာမယ္၊ လူက ၀လာႏိုင္တယ္။ ဆီးခ်ိဳရွိ ေနသူေတြ သတိထားေပးရမယ္။ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ အတက္ေရာဂါ၊ (မိုင္ဂရင္း)ေရာဂါ၊ ေသြးတိုး၊ ပန္းနာရွိသူေတြက သတိထားေသာက္ရမယ္။ လိင္စိတ္နည္း၊ စိတ္မူေျပာင္း၊ စိတ္ဓာတ္က်။
Norethindrone ပါတဲ့ေဆးေတြက Ortho Micronor, Errin, Aygestin, Nor-QD, Camila, Jolivette, Nora-BE ျဖစ္တယ္။ Norgestrel ပါတဲ့ ေဆးက Ovrette ျဖစ္တယ္။
(၃) Depo-Provera (ဒီပို) ထိုးေဆး
Progestogen ေဟာ္မုန္းတမ်ဳိးတည္းပါတဲ့ ထိုးေဆး ျဖစ္တယ္။ Depo-Provera 150mg ၃ လခံ၊ Noristerat ၂လခံ အမ်ဳိးအစားေတြရွိတယ္။ ၃ လခံ ကိုသာလူသံုးမ်ားတယ္။ ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ထိေရာက္တယ္။ ႏို႔ထြက္မနည္း ေစဘူး။ ရာသီမဆင္းခင္ ခံစားရတာေတြသက္သာတယ္။ ကိုယ္၀န္ရွိေနရင္၊ေဆးျဖတ္ၿပီးေနာက္ ၁ ႏွစ္အၾကာ ကေလးလိုခ်င္ရင္၊ ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရွိရင္၊ ယခု ဒါမွမဟုတ္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္က ရင္သား-ကင္ဆာရွိရင္၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိရင္၊ (မိုင္ဂရင္း) ေရာဂါရွိရင္ မသံုးသင့္ဘူး။ Depo-Provera ကို ၇ ႏွစ္ၾကာထိုးထားတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေပါင္း ၄၀၀၀ ေလာက္ကုိ စမ္းသပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ေက်ာ္ေက်ာ္မွာ ရာသီမမွန္ (နည္းသူ + မလာသူ)၊ ဗိုက္နာ၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေျပာင္းလဲ၊ ေခါင္းမူး၊ စိုးရိမ္၊ ၁ရာခုိင္ႏႈန္းကေန ၅ရာခုိင္ႏႈန္း ဆက္ဆံလိုစိတ္နည္း၊ ဆက္ဆံလိုစိတ္ပုိ၊ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနာ၊ ခါးနာ၊ ရင္သားနာ၊ ေျခေထာက္နာ၊ စိတ္က်၊ အနီျပင္ထြက္၊ ပ်ဳိ႕၊ အိပ္မေပ်ာ္၊ အျဖဴဆင္း၊ ေျခေထာက္ေရာင္၊ ၀က္ၿခံထြက္ ၊၁ရာခုိင္ႏႈန္းထက္နည္းသူေတြမွာ အသား၀ါ၊ ဆီးလမ္း-ေမြးလမ္းေရာင္၊ တက္၊ အစားပ်က္၊ ၀မ္းမမွန္၊ ၀မ္း ေသြးပါ၊ ဆက္ဆံခ်ိန္နာ၊ ရင္ပတ္နာ၊ အလာဂ်ီရ၊ အိပ္ခ်င္၊ ဖ်ား၊ ခ်မ္း၊ အသားအေရေျခာက္၊ ပန္းနာ၊ ရင္ခုန္ျမန္၊ ေခြၽးပိုထြက္၊ အာေခါင္ေျခာက္၊ ေလျဖတ္၊ ေရငတ္၊ အသက္႐ွဴမ၀၊ ရာသီလာစဥ္နာ၊ ကုိယ္၀န္ရွိသလို ခံစား၊ မထင္မွတ္ဘဲ ကိုယ္၀န္ေဆာင္၊ ကေလးျပန္မရ၊ ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္၊ ႏို႔ထြက္နည္း၊ ရင္သားအရြယ္ေျပာင္း၊ ရင္သားထိပ္က ေသြးထြက္၊ ရင္သားကင္ဆာ။
(၄)Male condom က်ား (ကြန္ဒြမ္)မ်ား
က်ား-သုက္ပိုးေတြကို မ-မ်ဳိးဥနဲ႔ မေတြ႕ေစေအာင္ ၾကားခံေပးထားတဲ့ အဆီးအတားမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ Latex (Rubber) or Polyurethane (Plastic) ပစၥည္းတမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ လုပ္ထားတယ္။ ၫႊန္ၾကားခ်က္ အတိုင္းသံုးတတ္ရင္ ၉၅-၉၈ ရာခုိင္ႏႈန္း စိတ္ခ်ရတယ္။ HIV-AIDS အပါအ၀င္ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြကိုပါ ကာကြယ္တယ္။
အဂၤါခ်င္းမထိစပ္မီ၊ မာတင္းလာတဲ့ က်ားရဲ႕ အဂၤါကို က်က်နန စြပ္ဖံုးထားၿပီး သံုးရမယ္။ အဆံုးသပ္ရင္ က်ားအဂၤါလံုး၀ နဂိုအေနအထားကို ျပန္မေရာက္ခင္ ခြၽတ္ယူရမယ္။ တခုဟာ တခါသံုးသာျဖစ္တယ္။
(၅) Female condoms အမ်ဳိးသမီးသံုး (ကြန္ဒြမ္)
အမ်ဳိးသမီးရဲ႕ ေမြးလမ္းေၾကာင္း (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲမွာ သက္ေသာင့္သက္သာ အ၀ကိုအျပင္၊ အပိတ္ကိုအတြင္းမွာ အေနအထားနဲ႔ ထည့္သြင္းရမယ္။ ဆက္ဆံမႈၿပီးဆံုးရင္ အျပင္အ၀ကို စုစည္းပိတ္ျပီး၊ အထဲရွိေနတဲ့ က်ားသုက္ေတြ ဖိတ္မက်ေအာင္ ျပန္ထုတ္ၿပီး စြန္႔ျပစ္ရမယ္။ သံုးေနတုန္းမွာ အသံထြက္လို႔ တခ်ဳိ႕က မႀကိဳက္ဘူး။ ေရာဂါ ေတြကာကြယ္ႏိုင္ၿပီး ေယာက်္ားက (ကြန္ဒြမ္)မသံုးတဲ့ အခါမ်ဳိးအတြက္ ေကာင္းတယ္။ ေစ်းခ်ဳိတဲ့ အမ်ဳိးသမီးသံုး (ကြန္ဒြမ္)ကိုလည္း FDA က အသိအမွတ္ျပဳလိုက္ၿပီ။
ေနာက္တစ္ပတ္ ဆက္လက္ဖတ္႐ႈပါရန္
See More
ပဋိသေႏၶတားနည္းမ်ား (၂) (Different Methods of Contraception)
ပဋိသေႏၶတားနည္းမ်ား (၃) (Different Methods of Contraception)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
