ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
– ယခင္တစ္ပတ္မွအဆက္
(၆) Emergency contraception အေရးေပၚ တားေဆး
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ Ecee-2 ဆိုၿပီး သံုးေနၾကတယ္။ အတူေနၿပီး ျမန္ျမန္သံုးေလ စိတ္ခ်ရေလျဖစ္တယ္။ ၂၄ နာရီအတြင္း ေသာက္ရင္ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ၂၄-၄၈ နာရီအတြင္းေသာက္ရင္ ၈၅ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ၄၈-၇၂ နာရီအတြင္းေသာက္ရင္ ၅၈ ရာခိုင္ႏႈန္း စိတ္ခ်ရတယ္။ ၅ ရက္ (၁၂၀ နာရီ) အထိ သံုးႏိုင္ေပမယ့္ စိတ္ခ်ရတဲ့ ရာႏႈန္း မသိရေသးဘူး။
Progestin (Levonorgestrel) 1.5 mg တလံုး တႀကိမ္တည္း၊ ဒါမွမဟုတ္ 750 µg ႏွစ္ခါခြဲ
ေသာက္ႏိုင္တယ္။ အေမရိကားမွာ Progestin-only pills (POPs), Plan B, Emergency contraception နာမည္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေခၚတယ္။ ျမန္ မာ၊ ဗီယက္နမ္နဲ႔အိႏၵိယမွာ ECee2 နာမည္နဲ႔ရတယ္။
ေဘးထြက္-ဆိုးက်ဳိးေတြ = ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေခါင္းကိုက္၊ မူးခ်င္သလိုျဖစ္၊ ၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနာ၊ ၁၂ ရာခုိင္ႏႈန္း ပ်ဳိ႕၊ ရင္သားတင္း၊ ရာသီဆင္းရက္ မမွန္တာေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။ ပ်ဳိ႕-အန္ခ်င္သူ ေတြက အအန္သက္သာေဆး Vitamin B6, Avo-min, Vomistop ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေခါင္းကိုက္ရင္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး Diclofenic, Ibuprofen တမ်ဳိးမ်ဳိးေသာက္ႏိုင္တယ္။ ဆက္ၿပီး ကာကြယ္လိုရင္ တျခားနည္းေတြကိုသံုးရမယ္။ RU486, Mifestone, Mifeprex ေတြလို သားပ်က္ေစတဲ့့ ေဆးမဟုတ္ဘဲ သေႏၶမတည္ေအာင္သာ လုပ္ေပးတာျဖစ္တယ္။
ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ဳိးတြဲ ေန႔စဥ္ေသာက္ရတဲ့ Mar-velon 28 (Desogestrel 0.15 mg and Ethinyl estradiol 0.03 mg) ကိုလည္း အေရးေပၚအေနနဲ႔ သံုးႏိုင္တယ္။ ဆက္ဆံၿပီးေနာက္ ၃-၅ ရက္အတြင္း၊ ၄ လံုး ခ်က္ခ်င္းေသာက္ပါ။ ၁၂ နာရီျခားၿပီး၊ ေနာက္ထပ္ ၄ လံုး ထပ္ေသာက္ပါ။ အေရးေပၚတားေဆးကို အေရးေပၚအတြက္သာ သံုးသင့္ပါတယ္။ ရာသီေျပာင္းသြားမယ္။ ေဟာ္မုန္းေျပာင္းလဲမယ္။ ဘာျဖစ္ႏိုင္သလဲ သုေတသန မျပည့္စံုပါ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္လိုႏိုင္ငံေတြမွာပဲ အဲလို ခဏခဏေသာက္တယ္။ သုေတသနလုပ္မရဘူး။ စာတပုဒ္သပ္သပ္ ေရးထားပါတယ္။
(၇) Contraceptive patch အေရျပားကပ္ထား ရတဲ့ ေဆးကပ္ခြာ
ေသးငယ္ၿပီး အေရျပားမွာကပ္ရတဲ့ ခပ္ညိဳညိဳ ေဆးကပ္ခြာျဖစ္တယ္။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ဳိးပါ တားေဆး
စားေဆးေတြလို အတူတူပဲ။ ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ထိေရာက္တယ္။ ရာသီဆင္းၿပီးၿပီးခ်င္း ကပ္ပါ။ အမ်ားဆံုး ၅ ရက္ေနာက္က်ႏိုင္တယ္။ အနာမရွိ၊ အေမႊးမထူ၊ သန္႔ရွင္းတဲ့ (ရင္သားမွအပ) ဘယ္အေရျပားမွာမဆို ကပ္ထားပါ။ လတစ္လမွာ ပဌမ ၃ပတ္မွာကပ္ပါ၊ ေနာက္ဆံုး ၁ပတ္မွာ ကပ္စရာမလိုပါ။
တပတ္နားထားခ်ိန္မွာ ရာသီဆင္းမယ္။ ရာသီ အဆင္းနည္းမယ္။ ရက္လည္း တိုႏိုင္တယ္။ ပ်ဳိ႕-အန္ျခင္းမျဖစ္။ ကင္ဆာနဲ႔အလံုး-အက်ိတ္ျဖစ္မွာ နည္းတယ္။ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ရင္သားတင္းတာ၊ ၾကားရက္ ေသြးဆင္းတာျဖစ္တတ္တယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ခဲတဲ့ ေဘးထြက္ – ဆိုးက်ဳိးေတြ = ေသြးဖိအားတက္တာ၊ ေသြးခဲတာ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ၅ႏွစ္ထက္ ၾကာၾကာသံုးရင္ သားအိမ္အ၀-ကင္ဆာျဖစ္ေလမလား သံသယရွိ တယ္။
ကိုယ္၀န္ရွိေနၿပီဆိုရင္ မသံုးရ၊ အသက္ ၃၅ ေက်ာ္ရင္၊ အ၀လြန္ရင္၊ ေသြးခဲတတ္တဲ့ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ရင္သားကင္ဆာ၊ (မိုင္ဂရိန္း)ေရာဂါ၊ အသည္း-သည္းေျခေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါေတြရွိ ေနရင္မသံုးသင့္။ ေရခ်ဳိး-ေရကူးရင္လည္း ကြာမက် တတ္ဘူး။ မေတာ္တဆ ကြာက်လို႔ ၄၈ နာရီအတြင္း သိရင္ ျပန္ကပ္ႏိုင္တယ္။ ၄၈ နာရီ ေက်ာ္သြားရင္ အသစ္တခုျဖစ္ျဖစ္ တျခားနည္းျဖစ္ျဖစ္သံုးပါ။
(၈) Diaphragms and caps သားအိမ္အ၀အဖံုးမ်ား
က်ား-သုက္ပိုးေတြကို မ-မ်ဳိးဥနဲ႔ မေတြ႕ေအာင္ ၾကားခံေပးထားတဲ့ အဆီးအတားျဖစ္တယ္။ Latex (Rubber)or Polyurethane (plastic) တမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ လုပ္ထားတယ္။ အရြယ္အစား အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ Dia- phragms ဟာ ဆန္႔ႏိုင္-ႀကံဳ႕ႏိုင္တဲ့ အဖံုးလို ပံုပန္းရွိတယ္။ Capsက ပိုၿပီး အရြယ္ငယ္တယ္။
သုက္ပိုးသတ္ေဆး Spermicide နဲ႔ တြဲသံုးရင္ ပိုထိေရာက္တယ္။ ၉၂-၉၆ရာခိုင္ႏႈန္း စိတ္ခ်ရတယ္။
Silicone cap – Femcap က ပိုၿပီးထိေရာက္တယ္။ မဆက္ဆံမီ သုက္ပိုးသတ္ေဆးကို သားအိမ္၀အဖံုး Diaphragmေပၚသုတ္လိမ္းၿပီး၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္း ဗဂ်ိဳင္းနားထဲ ထည့္သြင္းပါ။ သားအိမ္၀ Cervix ကို ဖံုးပိတ္ေစရမယ္။ ၆ နာရီ ၾကာအထိ ျပန္မထုတ္ရပါ။ ၾကာၾကာထားလည္းရတယ္။
(၉) Centchroman ေဟာ္မုန္းမပါတဲ့ စားေဆး
Saheli Tablets နာမည္နဲ႔ အိႏၵိယမွာ ေရာင္းတယ္။ ေဟာ္မုန္း မပါဘူး။ မ-မ်ဳိးဥကိုလည္း အလ်င္အျမန္ ရင့္ေစတယ္။ Fertilized ovum မ်ဳိးစပ္ထား တဲ့ မ-မ်ဳိးဥကို သားအိမ္ထဲကို အလ်င္အျမန္သြား ေစလို႔ သားအိမ္အတြင္းနံရံက အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးဘူး။ သားအိမ္အတြင္းနံရံကိုလည္း အလုပ္ေႏွးေစတယ္။ ေဆးတျပားမွာ 30 mg ပါတယ္။ တကတ္မွာ ၈ ျပားပါတယ္။ ပဌမ ၃ လအတြက္ တပတ္မွာ ၂ ျပား၊ ေနာက္လေတြမွာ ၁ပတ္ ၁ ျပား ေသာက္ရတယ္။ဥမာနOrmeloxifene ေဆးကို Dysfunctional uterine bleeding ရာသီဆင္းမမွန္တာ၊ မ်ားတာနဲ႔ Advanced breast cancer ေနာက္က်ေနတဲ့ ရင္သားကင္ဆာ အတြက္လည္းသံုးတယ္။ Mastalgia ရင္သားနာတာနဲ႔ Fibroadenoma ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ ရင္သားအက်ိတ္အတြက္လည္း သံုးတတ္တယ္။
(၁၀) Contraceptive implant အေရျပားေအာက္ ထည့္ထားရတဲ့ ေဆးေခ်ာင္း
ဆံညႇပ္အရြယ္၊ ေကြးႏိုင္ ဆန္႔ႏိုင္တဲ့ ျပြန္ေခ်ာင္း ကေလးတခုျဖစ္တယ္။ လက္ေမာင္းအတြင္းဖက္ အေရျပားေအာက္မွာ ထံုေဆး-ပိုးသန္႔ေဆးသံုးၿပီး ထည့္ရတယ္။ Progestogen ေဟာ္မုန္းကို ၃ ႏွစ္ၾကာ ထုတ္ေပးေနမယ္။ Implanon လို႔လည္း ေခၚတယ္။ ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္းမက ထိေရာက္တယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားေတြသူေတြလည္း သံုးႏိုင္တယ္။ ရာသီလာ အၿပီး ၅ရက္ေျမာက္ေန႔က စထည့္ထားရင္ ခ်က္ခ်င္း ထိေရာက္တယ္။ ႏို႔ထြက္မနည္းေစဘူး။ ရာသီမလာမီ လကၡဏာေတြကို သက္သာေစတယ္။ ရာသီ မမွန္ျဖစ္ တတ္တယ္။ ၀က္ၿခံထြက္၊ ရင္သားတင္းတတ္တယ္။ ကိုယ္၀န္ ရွိေနရင္၊ အသည္းေရာဂါ ရွိေနရင္၊ အခု ဒါမွမဟုတ္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္က ရင္သားကင္ဆာရွိရင္၊ ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရွိရင္၊(မိုင္ဂရင္း) အမူးေရာဂါ ရွိရင္ မသံုးသင့္။
– ေနာက္တစ္ပတ္ ဆက္လက္ဖတ္႐ႈပါရန္
See More
ပဋိသေႏၶတားနည္းမ်ား (၁)(Different Methods of Contraception)
ပဋိသေႏၶတားနည္းမ်ား (၃) (Different Methods of Contraception)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
