ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
(၁၁) Intrauterine Contraceptive Device (IUCD or IUD) သားအိမ္ထဲထည့္ပစၥည္း
သားအိမ္ထဲမွာ Plastic (ပလပ္စတစ္) ဒါမွမဟုတ္ Copper (ေကာပါး)ေၾကးနီနဲ႔လုပ္ထားတဲ့ ပစၥည္းငယ္ေလးတခု ထည့္ထားေပးျခင္းျဖစ္တယ္။ က်ားသုက္ပိုးဟာ မ-မ်ဳိးဥနဲ႔ ထိေတြ႕မႈမျဖစ္ေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ထိေရာက္တယ္။ တာရွည္ (၃-၅-၁၀ ႏွစ္)ကာကြယ္နည္းလည္းျဖစ္တယ္။ ေၾကးနီဓါတ္ပါတဲ့ (IUD) အသစ္ေတြက ပိုၿပီးထိေရာက္တယ္။ တတ္ကြၽမ္းတဲ့ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမေတြက ထည့္ေပးရတယ္။
သားအိမ္ထဲကို ပစၥည္းထည့္လိုက္ၿပီး ေအာက္ေျခႀကိဳးစေလးႏွစ္ခုကို တိုေအာင္ျဖတ္ေပးမယ္။ IUD ရွိေနဆဲျဖစ္တာကို စစ္ေဆးၾကည့္ႏိုင္တယ္။ ထည့္ၿပီးတာနဲ႔ အက်ဳိးသက္ေရာက္တယ္။ ေဟာ္မုန္းမပါလို႔ ေဟာမုန္းေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးမရွိပါ။ ၃ ႏွစ္ခံ၊ ၅ ႏွစ္ခံ၊ ၁၀ ႏွစ္ခံရွိတယ္။ ParaGard (Copper T), Mirena (LNG-IUS), Multiload CU375 နာမည္အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ ရာသီမ်ားတတ္တယ္။ စစ္ေဆးေနသင့္တယ္။ ထြက္က်တာ၊ ေနရာေျပာင္းတာလည္း တခါတရံျဖစ္တတ္တယ္။
(၁၂) Spermicides သုက္ပိုးသတ္ေဆး
Nonoxynol-9 ပါတဲ့ေဆးျဖစ္တယ္။ Tablets, Jelly (Gel), Films, Foams အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ ၇၁-၈၂ရာခိုင္ႏႈန္း ထိေရာက္တယ္။ နာရီ၀က္ ႀကိဳတင္ထည့္ထားရမယ္။ ေပ်ာ္၀င္မသြားတဲ့ အမ်ဳိးအစားျဖစ္ရင္ ဆက္ဆံအၿပီး ၈ နာရီၾကာမွ ထုတ္ရမယ္။ Vaginal Contraceptive Film (VCF) က ၁၅ မိနစ္ဆိုရင္ရတယ္။
Suppositories ေတြက ၂၀ မိနစ္ေစာင့္ရမယ္။ Sponges ေတြက ၈၀-၉၁ ရာခိုင္ႏႈန္းထိေရာက္တယ္။ ၁၂ နာရီ ႀကိဳတင္ထည့္ထားႏိုင္ၿပီး ဆက္ဆံၿပီးေနာက္ ၆-၈ နာရီၾကာမွ ျဖဳတ္ရမယ္။ တမ်ဳိးတည္းသံုးတာထက္ သားအိမ္အ၀အဖံုးေတြ၊ သုက္ရည္ျပင္ပစြန္႔ထုတ္နည္းတို႔နဲ႔တြဲသံုးရင္ ပိုထိေရာက္တယ္။ အက္စစ္ဓာတ္ပါလို႔ ႏွစ္ေယာက္စလံုးပူစပ္မယ္။
(၁၃) Vaginal rings သေႏၶတား သားေရကြင္း
V-Rings လို႔လည္း အတုိေခၚတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေမြးလမ္းေၾကာင္း (ဗဂ်ိဳင္းနား)ထဲမွာ ထည့္ေပးထားရတယ္။ ေဆးပါေနတဲ့ Polymeric devices (ေပၚလီမက္ထရစ္) ပစၥည္းျဖစ္တယ္။ အခ်င္း ၂ လက္မရွိတယ္။
ကိုယ္၀န္အတြက္ မဟုတ္တာေတြလည္း သံုးတာရွိေသးတယ္။ သားေရကြင္းလိုပစၥည္းကေရာ (ဗဂ်ိဳင္းနား)အတြင္း နံရံကပါ ဆန္႔ႏိုင္ႀကံဳ႕ႏိုင္စြမ္းရွိလို႔ ထြက္မက်ေစအာင္ ထိန္းထားႏိုင္တယ္။ ေရခ်ဳိးတာ၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာ ကိစၥမရွိပါ။ ရွိေနတာေသခ်ာခ်င္ရင္ လက္ကိုေဆးေၾကာၿပီး ကိုယ့္ဘာသာစမ္းၾကည့္ႏိုင္တယ္။
– NuvaRing ဆိုတာက Contraceptive vaginal ring ကိုယ္၀န္တားပစၥည္းျဖစ္တယ္။ Polyethylenecovinyl acetate နဲ႔လုပ္ထားၿပီး၊ Etonogestrel (Progesterone) နဲ႔ Ethinyl estradiol (Estrogen) ေဟာ္မုန္းေတြ ထုတ္ေပးေနတယ္။
– Femring ဆိုတာက ေသြးဆံုးခ်ိန္မွာ မ်က္ႏွာေတြနီျမန္းတာ၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္း ႀကံဳလွီတာေတြသက္သာဖို႔ Estradiol-acetate ေဟာ္မုန္းနည္းနည္းေလး ထုတ္ေပးေနမယ့္ Silicone elastomer ကေနလုပ္တာျဖစ္တယ္။ လင္မယားအတူမေနခင္ ခဏထုတ္ထားႏိုင္တယ္။
(၁၄) Intrauterine system (IUS) သားအိမ္ထဲထည့္ တာရွည္ခံေဆး
T ပံုရွိတဲ့ ပလပ္စတစ္နဲ႔လုပ္ထားတဲ့ Progestogen ေဟာ္မုန္းကို တေျဖးေျဖးထုတ္ေပးေနတဲ့ေဆးျဖစ္တယ္။ ၅ ႏွစ္ အထိခံတယ္။ Mirena လို႔ ေခၚတယ္။ ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္းထိေရာက္တယ္။ ရာသီစဆင္းတဲ့ေန႔က ေနာက္ ၅ ရက္အၾကာ ထည့္ရတယ္။ ေမြးလမ္းမွာ ကူးစက္ပိုးမရွိမွထည့္ရမယ္။ IUD ေတြလို ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲမွာ ႀကိဳးစေလးႏွစ္ခု ရွိေနမယ္။
ရာသီဆင္းရက္ ေျပာင္းသြားႏိုင္တယ္။ ၀က္ၿခံထြက္၊ ရင္သားနာတတ္တယ္။ ထြက္က်တာ၊ ေနရာေျပာင္းတာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကုိယ္၀န္ရွိေနရင္ မသံုးရ။ သားအိမ္၊ မ်ဳိးဥအိမ္ကင္ဆာရွိေနရင္၊ ရင္သားကင္ဆာရွိရင္၊ ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိရင္၊ မိုင္ဂရင္းေရာဂါရွိရင္ မသံုးသင့္။
(၁၅) Natural family planning သဘာ၀နည္းမ်ား
(က) Calendar method ျပကၡဒိန္နည္း၊ Standard Days method ရက္ေရွာင္နည္း
လလယ္ရက္ဟာ မ-မ်ဳိးဥထြက္တဲ့ေန႔ျဖစ္တယ္။ မ-မ်ဳိးဥနဲ႔ က်ား-သုက္ပိုးေတြ႕မွသာ ကိုယ္၀န္ရႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ လလယ္ရက္မတိုင္ခင္ ၅ ရက္နဲ႔ ေနာက္ထပ္ ၅ ရက္မွာ အတူမေနသင့္ပါ။
(ခ) Withdrawal method (Pullout method) သုက္ရည္ျပင္ပစြန္႔ထုတ္နည္း
ေယာက္်ားက ဆႏၵျပည့္၀ခါနီးမွာ လိင္အဂၤါကို အမ်ဳိးသမီးရဲ႕ မိန္းမကိုယ္ကေနထုတ္ၿပီးမွ သုက္ရည္ကို ျပင္ပမွာထြက္ေအာင္ လုပ္ရတယ္။ စိတ္ကိုထိန္းထားတံုး သုက္ေကာင္ေတြ Sperm အနည္းငယ္ထြက္တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ တခ်ဳိ႕က ဆႏၵမျပည့္၀တာျဖစ္တတ္တယ္။ က်ားသုက္ပိုးသတ္ေဆး (Spermicide) နဲ႔ တြဲသံုးရင္ ပိုမိုထိေရာက္တယ္။
(ဂ) Breastfeeding ကေလးႏို႔တိုက္ျခင္းနည္း
ကေလးဖြားၿပီး ၆ ပတ္ေနရင္ ေနာက္ကိုယ္၀န္ ျပန္ရႏိုင္တယ္။ ကေလးႏုိ႔တိုက္ေနရင္ ၃ လကေန ၆ လအထိ သဘာ၀နည္းနဲ႔ သားဆက္ျခားႏိုင္တယ္။ ႏို႔တိုက္မိခင္ကိုလည္း ေဟာ္မုန္းလည္ပတ္မႈ မွန္ေစတယ္။ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္မွာကိုလည္း ကာကြယ္တယ္။ ကေလးကို ကိုယ့္ႏို႔တမ်ဳိးတည္းသာ တုိက္ရမယ္။ အလုပ္သြားခ်ိန္မွာ ႏို႔ဘူးနဲ႔ထားတာဆို စိတ္မခ်ရဘူး။ ၁-၂ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ကိုယ္၀န္ရေစတယ္။ ၃ လေနာက္ပိုင္း ကာကြယ္မႈေလ်ာ့လာတယ္။ တိတိက်က်ဆိုရင္ ၆ ပတ္အထိက ေသခ်ာတယ္။
(၁၆) Male and female sterilization က်ား-မ သားေၾကာျဖတ္ျခင္း
ရာသက္ပန္ ကေလးမႏိုင္ေတာ့တဲ့နည္းျဖစ္တယ္။ ေယာက္်ားေတြကို ထံုေဆးသံုးၿပီး က်ားသုက္ပိုးေတြ ထြက္လာတဲ့လမ္းေၾကာင္း တေနရာရာကို ျဖတ္ပစ္လိုက္တာျဖစ္တယ္။ ဘယ္နဲ႔ညာ ႏွစ္ဘက္လံုးကိုျဖတ္ရတယ္။ ဒါးရာတခ်က္ထဲနဲ႔လဲျဖစ္တယ္။ ၂၀၀ မွာ ၁ေယာက္မွာ မေအာင္မျမင္ျဖစ္တတ္တယ္။ ျဖတ္လိုက္တဲ့အေၾကာကို မွန္ဘီလူးနဲ႔ ဟုတ္-မဟုတ္ စစ္မွေသခ်ာတယ္။ လက္နဲ႔စမ္းရတာမွာ ေဘးက ေသြးေၾကာ၊ အဆီ၊ အာ႐ံုေၾကာေတြနဲ႔ ခြဲရမလြယ္ဘူး။ ထံုေဆးနဲ႔ဆို ပိုမွားႏိုင္တယ္။ အေတြ႕အႀကံဳရွိတဲ့ ဆရာ၀န္ကိုသာ အားကိုးသင့္တယ္။
အမ်ဳိးသမီးေတြကို သားေၾကာျဖတ္ရင္ ေမ့ေဆး၊ ခါးထံုေဆး တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးေပးၿပီး၊ သားအိမ္ရဲ႕ တဖက္တခ်က္ရွိတဲ့ သားအိမ္ျပြန္ႏွစ္ခုလံုးကို ျဖတ္ပစ္ရတယ္။ ၂၀၀ မွာ ၁ေယာက္ မေအာင္မျမင္ ျဖစ္တတ္တယ္။ ခြဲစိတ္ၿပီး ၁လအထိ တျခားတားနည္း တစ္ခုခုသံုးသင့္တယ္။ ေယာက္်ားကိုျဖတ္ရင္ သုက္ရည္ထဲမွာ သုက္ပိုး ပါ-မပါ စစ္ေဆးရမယ္။ သုေတသန စစ္တမ္းအရ အသက္ ၃၀ေအာက္ အမ်ဳိးသမီးေတြက ေယာက္်ားေတြထက္ ဒီနည္းသံုးၿပီးေနာက္ ေနာင္တရၾကတယ္။
အမ်ဳိးသမီးေတြကို သားေၾကာျဖတ္ရင္ ေမ့ေဆး၊ ခါးထံုေဆး တမ်ဳိးမ်ဳိးေပးၿပီး၊ သားအိမ္ရဲ႕ တဖက္တခ်က္ရွိတဲ့ သားအိမ္ျပြန္ ႏွစ္ခုလံုးကို ျဖတ္ပစ္ရတယ္။ ၂၀၀ မွာ ၁ေယာက္ မေအာင္မျမင္ ျဖစ္တတ္တယ္။ ခြဲစိတ္ၿပီး ၁ လအထိ တျခားတားနည္း တစ္ခုခုသံုးသင့္တယ္။ ေယာက္်ားကိုျဖတ္ရင္ သုက္ရည္ထဲမွာ သုက္ပိုး ပါ-မပါ စစ္ေဆးရမယ္။ သုေတသန စစ္တမ္းအရ အသက္ ၃၀ ေအာက္ အမ်ဳိးသမီးေတြက ေယာက္်ားေတြထက္ ဒီနည္းသံုးၿပီးေနာက္ ေနာင္တရၾကတယ္။
(၁၇) တားေဆး-တားနည္းမ်ား ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား
ထိေရာက္မႈအမ်ားဆံုး တားေဆး-တားနည္းမ်ား
– Implant အေရျပားေအာက္ ေဆးေခ်ာင္း၊ IUD သားအိမ္ထဲထည့္ပစၥည္း၊ Vasectomy, Tubal methods သားေၾကာျဖတ္ျခင္းမ်ား = ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္း
– Birth Control shot ထိုးေဆး= ၉၇ ရာခိုင္ႏႈန္း
– Birth Comtrol Pill စားေဆး၊ Vaginal Ring (ဗဂ်ိဳင္းနား) ကြင္း = ၉၂-၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း
– Condom (ကြန္ဒြမ္)၊ Diaphragm, Cervical Cap သားအိမ္၀အဖံုး-အပိတ္၊ Sponge ေဆးျမႇဳပ္ = ၈၄-၈၉ ရာခိုင္ႏႈန္း
– Abstinence ေ၀ရာမဏိ = ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္း
ထိေရာက္မႈအနည္းဆံုး တားေဆး-တားနည္းမ်ား
– No Birth Control အကာအကြယ္ လံုး၀မသံုးျခင္း = ၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္း
– Spermicide only သုက္ပိုးသတ္ေဆး တမ်ဳိးတည္း = ၂၉ ရာခိုင္ႏႈန္း
– Fertility Awareness ေန႔ေကာင္းရက္သာေရြးနည္း = ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း
– Female Condom အမ်ဳိးသမီးသံုး (ကြန္ဒြမ္) = ၂၁ ရာခိုင္ႏႈန္း
– Withdrawal သုက္ရည္အျပင္စြန္႔ထုတ္နည္း = ၁၈ ရာခိုင္ႏႈန္း
WHO Family Planning Handbook for Providers, ၂၀၀၇ တားေဆး-တားနည္းမ်ားႏွင့္ ကိုယ္၀န္ရႏႈန္း တႏွစ္တာဆန္းစစ္ခ်က္
– အကာအကြယ္မသံုးသူ = ၈၅ရာခိုင္ႏႈန္း ကိုယ္၀န္ရမယ္။
– သုက္ပိုးေသေဆးနည္းသံုးသူ = ၁၈-၂၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ကိုယ္၀န္ရမယ္။
– သုက္ရည္ျပင္ပစြန္႔ထုတ္နည္းသံုးသူ = ၁၅-၂၈ ရာခိုင္ႏႈန္း ကိုယ္၀န္ရမယ္။
– ရက္ေရွာင္နည္းသံုးသူ = ၅-၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ကိုယ္၀န္ရမယ္။
– ကြန္ဒြမ္နည္းသံုးသူ =၂-၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ကိုယ္၀န္ရမယ္။
– ေန႔စဥ္ေသာက္ရတဲ့ေဆးေသာက္သူ = ၀.၃-၈ ရာခိုင္ႏႈန္း ကိုယ္၀န္ရမယ္။
– ထိုးေဆးထိုးသူ = ၀.၀၅-၃ ရာခိုင္ႏႈန္း ကိုယ္၀န္ရမယ္။
– တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ရႏိုင္တဲ့အေရးေပၚတားေဆးေတြ = Ai Wu You, An Ting 0.75, An Ting 1.5, Bao Shi Ting (Postinor-2, 0.75 mg), Bao Shi Ting 1.5, Dan Mei (0.75 mg), Dan Mei (1.5 mg), Hui Ting 0.75 mg Hui Ting 1.5 mg, Jin Xiao (0.75 mg), Jin Xiao (1.5 mg), Jin Yu Ting, Ka Rui Ding, Le Ting, Nuo Shuang, Xian Ju, Yi Ting, Yu Ping, Yu Ting,
– တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာရႏိုင္တဲ့ Mifepristone ကိုယ္၀န္ဖ်က္ေဆးေတြ = Bi Yun (10 mg), Bi Yun (12.5 mg), Fu Nai Er (10 mg), Fu Nai Er (25 mg), Hou Ding Nuo (10 mg), Hou Ding Nuo (25 mg), Hua Dian (10 mg), Hua Dian (25 mg), Si Mi An (10 mg), Si Mi An (25 mg)
– အိႏၵိယမွာရႏိုင္တဲ့ အေရးေပၚတားေဆးေတြ = E Pills, i-pill, Preventol, ECee2, Pill 72
– ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရႏိုင္တဲ့ အေရးေပၚတားေဆးေတြ = ECee2, Pill 72
– ထိုင္းႏိုင္ငံမွာရႏိုင္တဲ့ အေရးေပၚတားေဆးေတြ = Madonna
– စကၤာပူမွာရႏိုင္တဲ့ အေရးေပၚတားေဆးေတြ = Postinor-2®, Estinor®, Norlevo®
– စကၤာပူမွာရႏိုင္တဲ့ ကိုယ္၀န္တားကပ္ခြာေဆး = Ortho Evra® (6 mg Norelgestromin and 600 micrograms Ethinyl estradiol transdermal patch)
See More
ပဋိသေႏၶတားနည္းမ်ား (၁)(Different Methods of Contraception)
ပဋိသေႏၶတားနည္းမ်ား (၂) (Different Methods of Contraception)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
