ေဒါက္တာေက်ာ္စြာဦး (ေရာင္ျခည္သစ္ ကုသိုလ္ျဖစ္ေဆးခန္းတာ၀န္ခံ၊ အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေႏြရာသီႏွင့္ အေထြေထြက်န္းမာေရး
ေမး. ပူျပင္းတဲ့ေႏြရာသီမွာ က်န္းမာေအာင္ ဘယ္လိုေနထိုင္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. က်န္းမာေအာင္ေနထိုင္တဲ့ေနရာမွာ ေနပူထဲအလုပ္လုပ္ရတဲ့ ကာယအလုပ္သမားေတြရွိပါတယ္။ ေႏြရာသီမွာ ကာယအလုပ္သမားေတြအတြက္ က်န္းမာေရးက ပိုၿပီးထိခိုက္ႏုိင္ေျခရွိပါတယ္။ တျခားလူေတြကလည္း သူလုပ္ကိုင္တဲ့ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္ေပၚမူတည္ၿပီး ေႏြရာသီမွာ က်န္းမာေအာင္ ဂ႐ုစိုက္သင့္ပါတယ္။ ဥပမာ အရမ္းေခြၽးထြက္မ်ားတဲ့အလုပ္ေတြ၊ ပူျပင္းတဲ့ေနရာမွာ အလုပ္လုပ္ရတာေတြနဲ႔ အပူဒဏ္ခံရတဲ့ အလုပ္ေတြလုပ္ရရင္ အခုလို ပူျပင္းတဲ့ေႏြရာသီမွာ ကိုယ္လုပ္တဲ့ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး က်န္းမာေရးကို ဂ႐ုစိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။
ေမး. ေနအပူရွိန္ေၾကာင့္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြကို ေျပာျပေပးပါဆရာ။
ေျဖ. အပူေတြအရမ္းမ်ားလာရင္ ခႏၶာကိုယ္ကေန ပံုမွန္အပူခ်ိန္ထက္မ်ားလာၿပီး ေခြၽးေတြအရမ္းထြက္လာတယ္။ ဒါကို Heat Stress လို႔ေခၚပါတယ္။ ေနအရမ္းပူတဲ့အတြက္ ေခြၽးေတြအရမ္းထြက္ၿပီး ႏံုးသြားတဲ့အေျခအေန (Heat Exhaustion) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ပ်ဳိ႕ခ်င္အန္ခ်င္တယ္၊ ေျခလက္မအီမသာေတြ ျဖစ္လာတယ္ . .ဒါဆိုရင္ေတာ့ ေရေသာက္႐ံုနဲ႔မရပါဘူး။ ေခြၽးထြက္မ်ားရင္ေသာက္တဲ့ အားကစားသမားသံုး အခ်ဳိရည္ေတြ၊ ဓာတ္ဆားေတြ ေသာက္ရပါေတာ့မယ္။
ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ၾကြက္သားေတြနာလာၿပီး ၾကြက္တတ္သလို အေျခအေန (Heat Cramp) ရလာတတ္ပါတယ္။ ဒီကေန အရမ္းပူၿပီး ေခါင္းမူးလာတယ္၊ ခႏၶာကိုယ္ဟန္ခ်က္မညီေတာ့ဘဲ ယိမ္းယိုင္လာတယ္ . . လမ္းေလွ်ာက္ေနရင္း မိုက္ခနဲ ျဖစ္တဲ့အေျခအေန (Heat Syncope) ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ အပူခ်ိန္အရမ္းျပင္းတဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္မွာ အနီစက္လိုမ်ဳိးျဖစ္လာတဲ့ Heat Rash လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ အပူလွ်ပ္သြားတဲ့အဆင့္ (Heat Stroke) ရတတ္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနဆိုရင္ ေခြၽးအရမ္းထြက္ရာကေန ေခြၽးထြက္တာ လံုး၀ရပ္သြားပါတယ္။ ကိုယ္တြင္းအပူခ်ိန္တက္လာတယ္၊ ၿပီးရင္ သတိလစ္တာ၊ တက္တာတို႔ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ အသက္အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္ပါတယ္။
ေမး. ဒီလိုအေျခအေနျဖစ္လာရင္ သက္သာရာရေအာင္ ဘယ္လိုဂ႐ုစိုက္ေနထိုင္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. တကယ္လို႔ ကိုယ္ကရာသီဥတုပူျပင္းလာၿပီ၊ လုပ္ရတဲ့ အလုပ္ေတြကလည္း အလုပ္ၾကမ္းေတြ၊ အပူနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အလုပ္ေတြဆိုရင္ ပိုဂ႐ုစိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္လာတယ္၊ မူးခနဲ . . မိုက္ခနဲ ျဖစ္ခ်င္လာတယ္၊ အေရျပားမွာ အနီစက္ေတြထလာတယ္ . .ဒီလိုအေျခအေနဆိုရင္ သတိထားရပါမယ္။ အနားယူသင့္ရင္ ယူရပါမယ္။ မူးခနဲ၊ မိုက္ခနဲျဖစ္လာရင္ အရိပ္ရတဲ့ေနရာမွာ ခဏနားရပါမယ္။ ေရေသာက္ရမယ္၊ တတ္ႏိုင္ရင္ Juice၊ ဓာတ္ဆားရည္နဲ႔ အားျဖည့္အခ်ဳိရည္ ေသာက္ေပးရပါမယ္။ အပူလွ်ပ္ၿပီး သတိလစ္သြားတဲ့ အေျခအေနဆိုရင္ေတာ့ အျမန္ဆံုးေဆး႐ံုတင္ရပါမယ္။
ေမး. ေႏြရာသီမွာ ကေလးငယ္နဲ႔ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြ က်န္းမာေနေအာင္ ဘယ္လိုဂ႐ုစိုက္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဘယ္သူမဆို ေနပူထဲသြားရင္ ဦးထုပ္ေဆာင္းဖို႔၊ ထီးေဆာင္းဖို႔လိုပါတယ္။ အရမ္းပူတဲ့ ေနရာေတြသြားရင္ အရိပ္ရတဲ့ေနရာမွာ နားနားေနေန ေနၿပီး သြားလာသင့္ပါတယ္။ ကေလးငယ္နဲ႔ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြက ပိုခံစားရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ပိုဂ႐ုစိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။ ေနပူထဲက ျပန္လာတာနဲ႔ ေရခ်ဳိးတာ၊ ေျခေထာက္ေရေဆးတာ၊ မ်က္ႏွာသစ္တာတို႔ကို ခ်က္ခ်င္းမလုပ္သင့္ပါဘူး။ နားၿပီးမွလုပ္သင့္ပါတယ္။
ေမး. အပူဒဏ္ေၾကာင့္ အေရျပားမွာ အနီစက္ေပၚတဲ့ Heat rash က မိတ္နဲ႔ ဘယ္လိုကြာျခားခ်က္ရွိပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. Heat Rash ဆိုတာ အေရျပားမွာ အင္ပ်ဥ္လိုအနီစက္ေတြ၊ အနီျပင္ေတြေပၚတာမ်ဳိးပါ။ ပိုၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ခံစားရပါတယ္။ ပူတဲ့ရာသီမွာ မိတ္လည္းေပါက္ၾကပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အေရျပားမွာ အနီျပင္၊ အနီစက္နဲ႔ မိတ္ဖုေတြေပါက္ရင္ ေရခဲဖတ္ကပ္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ အယားသက္သာေစတဲ့ လိုးရွင္း၊ ခရင္မ္ေတြ လိမ္းလို႔ရပါတယ္။ မသက္သာရင္ နီးစပ္ရာ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းေတြမွာ သြားျပဖို႔လိုပါတယ္။ ကုတ္ျခစ္မိရင္ ပိုး၀င္ၿပီး အနာေတြျဖစ္တတ္တာကို သတိထားေစခ်င္ပါတယ္။
ေမး. ေႏြရာသီမွာျဖစ္တတ္တဲ့ တျခားက်န္းမာေရး ျပႆနာေတြရွိရင္ ေျပာျပေပးပါဆရာ။
ေျဖ. ေႏြရာသီမွာ အပူနဲ႔ဆိုင္တဲ့ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြက အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါစတဲ့ ေရာဂါအခံရွိရင္ ပိုၿပီးထိခိုက္ခံစားရတာေၾကာင့္ ေနျပင္းခ်ိန္မွာ အထူးဂ႐ုစိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။ ပူျပင္းတဲ့ရာသီမွာ အရက္ေသာက္တာကို တတ္ႏိုင္သမွ်ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔လိုပါတယ္။ ေနျပင္းခ်ိန္မွာ ေသြးတိုးေရာဂါအခံရွိသူေတြ အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္တာေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ေပါက္တတ္ပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းျပင္းျပင္းထန္ထန္ လုပ္တတ္တဲ့သူေတြကလည္း ဒီလိုအေျခအေနမွာ သတိထားဖို႔လိုပါတယ္။ ကာယအလုပ္သမားေတြကလည္း ေခါင္းေဆာင္း ဒါမွမဟုတ္ ဦးထုပ္ေဆာင္းတာ၊ သနပ္ခါးလိမ္းတာ၊ ခ်ည္ထည္အက်ႌလက္ရွည္၀တ္တာတို႔ လိုက္နာဖို႔လိုပါတယ္။ ပင္ပန္းရင္ နာရီ၀က္တစ္ခါ အရိပ္ေအာက္မွာ နားေပးသင့္ပါတယ္။
ေမး. ေႏြရာသီက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တျခားျဖည့္စြက္ေျပာၾကားလိုတာရွိရင္ သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. မိဘျပည္သူေတြအေနနဲ႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ အားကစား၀န္ႀကီးဌာနကေန ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ က်န္းမာေရး အသိေပးေၾကညာခ်က္ေတြကိုဖတ္ပါ၊ သူမ်ားကိုျဖန္႔ေ၀ပါ။ ဒါမွသာ ေနပူရွိန္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးျပႆနာျဖစ္လာရင္ ဘယ္လိုေရွးဦးျပဳစုရမလဲဆိုတာ သိနားလည္မွာပါ။ တစ္ခုခုျဖစ္လာရင္ အိမ္မွာက်ိတ္ကုမေနဘဲ တတ္ကြၽမ္းနားလည္တဲ့ အထူးကုဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ျပသဖို႔ အႀကံျပဳခ်င္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
