ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါ အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
ကင္ဆာဘက္က ရွာေဖြလို႔ရေသးတာကေတာ့ အဆုတ္ေလျပြန္ထဲ မွန္ေျပာင္းၾကည့္တာ (Bronchoscopy)ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ၾကည့္လိုက္ရင္ ကင္ဆာကို တန္းေတြ႕ရတာမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေလျပြန္ႀကီးေတြမွာမဟုတ္ဘဲ အဆုတ္ေလျပြန္ေသးေတြမွာ ျဖစ္ရင္ေတာ့ မွန္ေျပာင္းနဲ႔ မျမင္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ မွန္ေျပာင္းကတစ္ဆင့္ ေလျပြန္ထဲကအရည္ကို တိုက္႐ိုက္စုပ္ယူၿပီး ကင္ဆာဆဲလ္ရွာၾကည့္တာ (Cytology)နဲ႔ တီဘီပိုး ရွာၾကည့္တာ (Microscopy For AFB) ႏွစ္မ်ဳိးစလံုး လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ သလိပ္စစ္တာထက္ ပိုၿပီး ထိေရာက္ပါတယ္။
မွန္ေျပာင္းနဲ႔ မမီႏိုင္တဲ့ေနရာ (Peripheral Tumor)က အဆုတ္အနာကို ရင္ဘတ္အျပင္ဘက္ကေန တိုက္႐ိုက္အပ္နဲ႔ စုပ္ယူတဲ့အထိ အသားစယူတဲ့နည္း သံုးလို႔ရပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာစီတီဓာတ္မွန္ (CT guided biopsy)ရဲ႕ အကူနဲ႔ အပ္ကို အနာရွိရာသို႔ တိတိက်က် ၫႊန္ေပးတဲ့နည္းစနစ္ကိုသံုးရင္ ေဘးကင္းၿပီး တိက်မႈကိုရရွိႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ကင္ဆာထင္ၿပီး အပ္နဲ႔စုပ္ၾကည့္ေတာ့ တီဘီျဖစ္ေနတာလည္း ရွိပါတယ္။
ကင္ဆာအတြက္ သဲလြန္စတခ်ဳိ႕ကိုရွာခ်င္ရင္ ပိုလြယ္ကူတာက ေသြးထဲမွာ ကင္ဆာဓာတ္ရဲ႕ အမွတ္အသားေတြ (Cancer Markers) ရွာၾကည့္ရင္ အလြန္မ်ားေနတာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာစမ္းသပ္ၾကည့္လို႔ လည္ပင္းနဲ႔ ညႇပ္႐ိုးၾကားမွာ အက်ိတ္ေလးေတြ႕ခဲ့ရင္ ဒီအက်ိတ္ေလး (Scalene Node)ကို ထုတ္ၿပီး စမ္းၾကည့္ရင္ တိက်တဲ့အေျဖမွန္ ရႏိုင္ပါတယ္။
ကင္ဆာရဲ႕ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ အေထာက္အထားေတြကိုလည္း ရွာေဖြေတြ႕ရွိရင္ ကင္ဆာလို႔ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- ေက်ာ႐ိုးမွာ ျပန္႔ေနတာ၊ ၀မ္းတြင္း အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြမွာ ျပန္႔ေနတာေတြ႕ေနရင္ ကင္ဆာဆဲလ္ ရွာေဖြမေတြ႕ေပမယ့္ ကင္ဆာပဲလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေနာက္ထပ္ အေတြ႕အႀကံဳေလးတစ္ခုကို ေျပာျပပါမယ္။
ကြၽန္မတို႔တိုင္းျပည္မွာပဲ တီဘီနဲ႔ ကင္ဆာမွားၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေရာဂါေတြရဲ႕ Presentation လကၡဏာေတြက အလြန္ဆင္တူယိုးမွားျဖစ္ၾကလို႔ပါပဲ။ အရင္တစ္ႏွစ္ေလာက္က ႀကံဳခဲ့ရဖူးတဲ့ တျခားလူနာ တစ္ေယာက္ရဲ႕ အေၾကာင္းေလးကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
ဦးၾကင္ရဲ႕ အသက္က ၇၀ ေက်ာ္ပါၿပီ။ ကြၽန္မဆီကိုသူ႔ညီျဖစ္တဲ့ ဦးထြန္းစံက ေခၚလာခဲ့တာပါ။ ဦးထြန္းစံက ကြၽန္မရဲ႕ လူနာေဟာင္းလည္းျဖစ္ေတာ့ ခင္မင္ရတဲ့ မိတ္ေဆြရင္းခ်ာလို ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဦးၾကင္က ပိန္သြားလို႔၊ အစားပ်က္လို႔ဆိုၿပီး ေခၚလာခဲ့တာပါ။ ေဆးလိပ္ကလည္း ေသာက္ပါတယ္။ ေဆးစစ္ခ်က္ထဲမွာထူးျခားတာက ရင္ဘတ္ဓာတ္မွန္ (CXR) မွာ ညာဘက္အဆုတ္ရဲ႕ ထိပ္ပိုင္း (Right Apex) မွာ အရိပ္တစ္ခုေတြ႕တာပဲျဖစ္ပါ တယ္။ တီဘီပိုးေတာ့ မေတြ႕ပါဘူး။
ကြန္ပ်ဴတာဓာတ္မွန္ (CT Scan) မွာလည္း အခဲသ႑ာန္ (Solid Mass) နဲ႔ အေခါင္း ေပါက္ေလး (Cavity) တြဲရွိေနပါတယ္။ ေသြးထဲမွာ ကင္ဆာအမွတ္အသားလည္း မ်ားေနလို႔ သူ႔ကို အဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္ေနၿပီလုိ႔ ဖြင့္ေျပာျပရင္း သက္ဆိုင္ရာ အထူးကုဆရာ၀န္ေတြဆီ လႊဲစာေရးေပးလိုက္ပါတယ္။ ေျခာက္လေလာက္ၾကာသြားၿပီးတဲ့ တစ္ေန႔မွာ ဦးၾကင္နဲ႔ ျပန္လည္ဆံုေတြ႕ရပါတယ္။ ဦးၾကင္အေျခအေနက သိပ္မေကာင္းပါဘူး။ “၀မ္းသြားၿပီး အားမရွိလို႔ အားေဆးသြင္းေပးဦး”ဆိုၿပီး ေဆး႐ံုတက္လာတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
“ဒါနဲ႔ ဦးၾကင္ရဲ႕ အဆုတ္ကင္ဆာေရာ သက္သာသြားၿပီလား၊ အခု၀မ္းေလွ်ာတာကေကာ ၾကာၿပီလား”လို႔ ဆရာမက ေမးလိုက္ေတာ့ ဦးၾကင္ရဲ႕ ညီျဖစ္သူ ဦးထြန္းစံက ေျဖပါတယ္။
“သူက ကင္ဆာမဟုတ္ဘူး ဆရာမ။ ထိုင္းမွာစစ္ေတာ့ တီဘီပိုးေတြ႕လို႔ တီဘီေဆးေပးတာ အခုေျခာက္လရွိသြားၿပီ။ အခုျဖစ္တာက သူပိုပိန္လာလို႔ တစ္ကိုယ္လံုး ျပန္စစ္ေဆး (Check-up) ၾကည့္လိုက္ေတာ့ အူမႀကီးကင္ဆာနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကင္ဆာအမွတ္ (CEA) တက္တာေတြ႕လို႔ အူမႀကီးမွန္ေျပာင္းၾကည့္ခဲ့ရတာ။ ျပႆနာက အဲဒီကစတာပဲ ဆရာမေရ၊ မွန္ေျပာင္းၾကည့္ဖို႔ ျပင္ဆင္ရင္း ၀မ္းႏႈတ္လိုက္လို႔ အားကုန္သြားတာပါပဲ . . အူမႀကီးကင္ဆာလည္း မေတြ႕ပါဘူး”
“ေအာ္ . . တီဘီျဖစ္တာပဲဆိုေတာ့ ေတာ္ေသးတာေပါ့။ ဒါဆိုရင္လည္း ေရဓာတ္ခမ္းေျခာက္ေနတဲ့အတြက္ ဓာတ္ဆားရည္နဲ႔ ဗီတာမင္အားေဆး သြင္းေပးပါမယ္”ဒီလိုနဲ႔ တီဘီေဆးကိုပဲ ဆက္ေသာက္ခိုင္းၿပီး သူ႔ကိုအေသးစိတ္ၾကည့္ဖို႔ မလိုေတာ့တဲ့အတြက္ ဓာတ္ဆားရည္ သြင္းလို႔ အားျပန္ရွိသြားရင္ ေဆး႐ံုက ဆင္းခြင့္ျပဳလိုက္မယ္ဆိုၿပီး စိတ္ေပါ့သြားပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ မွန္းထားသလိုမဟုတ္ဘဲ ေနာက္ေန႔မွာ ဦးၾကင္က သတိပိုေလ်ာ့လာတယ္၊ မလႈပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ပိုဆိုးလာ တဲ့ပံု ျဖစ္ေနလုိ႔ ဦးေခါင္းကို စီတီစကင္ ႐ိုက္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ တျခားတစ္ေနရာကေန ျပန္႔ႏွံ႔လာတဲ့ ကင္ဆာ (Secondary Metastasis)ေတြ ဦးေႏွာက္ထဲမွာျပည့္ႏွက္ေနတာ ေတြ႕ရပါေတာ့တယ္။ ဒါဟာ အဆုတ္ကင္ဆာ ကေန ဦးေႏွာက္ကို ျပန္႔ႏွံ႔သြားခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ဦးၾကင္ရဲ႕အျဖစ္က အဆုတ္တီဘီေရာ၊ ကင္ဆာပါ ႏွစ္မ်ဳိးစလံုး ထပ္တူျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကင္ဆာေရာဂါအတြက္ ကုသဖို႔ ေႏွာင့္ေႏွးသြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အသက္ႀကီးသူ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ မဖ်ားဘဲ ေခ်ာင္းအၾကာႀကီးဆိုးေနသူ၊ သလိပ္မွာ တီဘီပိုး မေတြ႕ဘဲ ဓာတ္မွန္အရိပ္ေၾကာင့္ တီဘီေဆးေသာက္ရသူ၊ တီဘီ ေဆးေသာက္ေပမယ့္ မသက္သာဘဲ ပိုဆိုးလာသူ၊ တီဘီ မဟုတ္ႏိုင္ဘူးလို႔ သံသယရွိသူေတြက ေစာဒကတက္လာရင္လည္း ဆရာ၀န္ေတြဘက္ကလက္ခံၿပီး ျပန္လည္ ဆန္းစစ္မႈေတြ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္ . . .
ေဆးေလာကမွာ အဆုတ္တီဘီလား၊ ကင္ဆာလားဆိုၿပီး ဒြိဟျဖစ္တာေတြ မၾကာခဏ ႀကံဳေနရဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါစ႐ိုက္မတူေပမယ့္ ပံုစံခ်င္းက အလြန္တူေနၾကတာမို႔ ေခတ္မီနည္းေတြသံုးတာေတာင္ ခြဲရခက္တာေတြ ရွိပါတယ္။ တီဘီေဆးကို မေသခ်ာဘဲ ေပးၾကည့္ရတဲ့ ကုထံုး (Therapeutic Trial) ေတြကို ေခတ္မီစနစ္ေတြသံုးတာေၾကာင့္ ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ပါတယ္။ အသက္ႀကီးသူ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ မဖ်ားဘဲ ေခ်ာင္းအၾကာႀကီးဆိုးေနသူ၊ သလိပ္မွာ တီဘီပိုးမေတြ႕ဘဲ ဓာတ္မွန္အရိပ္ေၾကာင့္ တီဘီေဆး ေသာက္ရသူ၊ တီဘီေဆးေသာက္ေပမယ့္ မသက္သာဘဲ ပိုဆိုးလာသူ၊ တီဘီမဟုတ္ႏိုင္ဘူးလို႔ သံသယရွိသူေတြက ေစာဒက တက္လာရင္လည္း ဆရာ၀န္ေတြဘက္ကလက္ခံၿပီး ျပန္လည္ဆန္းစစ္မႈေတြ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။
ပိုတိက်တဲ့ စစ္ေဆးခ်က္ေတြ ဥပမာ စီတီစကင္ (CT Scan) ႐ိုက္ၾကည့္တာကို လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ လူတိုင္းကို ေခတ္မီစနစ္သံုးၿပီး ရွာေဖြဖို႔မလိုပါဘူး။ ဒီလိုအတိက်ဆံုးျဖစ္ေအာင္ လူနာတိုင္းကို စီတီစကင္႐ိုက္ၿပီး ရွာေဖြေနရင္ ကုန္က်စရိတ္ေတြ အလြန္မ်ားျပားလာၿပီး အက်ဳိးေက်းဇူးအမ်ားႀကီး မရွိပါဘူး။ လူနာဘက္ကေရာ၊ ဆရာ၀န္ေတြဘက္ကပါ ဒီလိုသတိေလး ကိုယ္စီရွိၾကရင္ အေကာင္းဆံုးေသာ ရလဒ္ေတြ ရရွိလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တီဘီနဲ႔ ကင္ဆာပိုၿပီး ခြဲျခားသိျမင္ႏိုင္ၾကပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳအပ္ပါတယ္။
