ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
ဆရာရွင့္ ေဆးျပင္းေတြေသာက္ရင္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးတတ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ကိုယ္၀န္တားေဆးေတြကေရာ ေက်ာက္ကပ္ကို ပ်က္စီးေစပါသလား။ ၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုအေၾကာင္းေတြက ေက်ာက္ကပ္ကို ပ်က္စီးေစပါသလဲရွင့္။
ေဆးမွန္သမွ် ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ သက္ေရာက္မႈ၊ ထိခိုက္မႈေနရာေတြ မတူၾကဘူး။ ေက်ာက္ကပ္တခုထဲ ကြက္ၿပီး ေရးပါမယ္။ ႏွလံုး၊ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းေတာ့တာကို ေဆးစာလို Failure က်႐ံႈးသြားတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ဘာလို႔ က်႐ံႈးသလဲ။
၁။ Nephrons ေခၚတဲ့ စစ္ထုတ္တာလုပ္ေပးတဲ့ ေနရာကို သြားထိခိုက္လို႔ ျဖစ္ရတယ္။ အျမန္အဆန္ျဖစ္တာက ထိခိုက္လို႔၊ အဆိပ္သင့္လို႔ ျဖစ္တယ္။ ေျဖးေျဖးျဖစ္တာက ဆီးခ်ဳိနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါေတြ ျဖစ္တယ္။ ေသြးတိုးက်ေဆးေတြထဲက ACE inhibitors and ARBs ေဆးအုပ္စုေတြက ေက်ာက္ကပ္ကို တျခားေဆးေတြထက္ အကာအကြယ္ေပးႏိုင္တယ္။ မ်ဳိး႐ိုးလိုက္တတ္တာလဲ မွတ္သားမိတယ္။
၂။ Glomerular Diseases ေခၚတဲ့ ေရာဂါေတြေၾကာင့္လဲ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးေစႏိုင္တယ္။ Autoimmune diseases ရယ္Infection-related diseases နဲ႔ Sclerotic diseases ေတြပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ထဲက ေသြးေၾကာေသးေသးေလးေတြ စုေ၀းေနတဲ့ေနရာကို ထိတာပါ။ ဆီးစစ္ရင္ ဆီးထဲမွာ Proteinuria အနယ္ပါေနမယ္။ Hematuria ေသြးပါေနမယ္။ ဒီေရာဂါကို ကုတဲ့အခါ Immunosuppressive drugs or Steroids ေတြေပးရျပန္တယ္။
“ေက်ာက္ကပ္ေကာင္းေကာင္း ဖြံ႕ထြားမႈမရွိေသးတဲ့ ကေလးငယ္ေတြမွာ Vasoactive or Diuretic drugs (Furosemide) ဆိုတဲ့ ဆီးသြားေစမဲ့ေဆးေတြ ကေလးေပးရင္ျဖစ္ျဖစ္ မေအကေနတဆင့္ ရတာျဖစ္ျဖစ္၊ Postnatal anuria ဆိုတဲ့ ဆီးမသြားေရာဂါအထိ ရေစႏိုင္တယ္။”
၃။ Inherited and Congenital Kidney Diseases ေမြးရာပါ၊ မ်ဳိးဗီဇေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြလဲ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးေစတဲ့ ေရာဂါေတြထဲမွာပါတယ္။ ဥပမာ Polycystic kidney disease (PKD) ေရာဂါ။
Immunosuppressive drugs ဆိုတဲ့ ေရာဂါၿပီးစနစ္ကို သက္ေရာက္ေစတဲ့ ေဆးအမ်ဳိးအစားကလဲ ေက်ာက္ကပ္ကို ထိတယ္။ Glucocorticoids, Cytostatics, Antibodies, Drugs acting on immunophilins ေတြနဲ႔ တျခားေဆးေတြျဖစ္တယ္။ ဒီေဆးမ်ဳိးေတြက ေက်ာက္ကပ္၊ ႏွလံုး၊ အသဲ၊ ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီလဲရသူေတြကို ေပးတာပါ။ ေနာက္ၿပီး Rheumatoid arthritis, Multiple sclerosis, Myasthenia gravis, Systemic Lupus Erythematosus, Crohn’s disease, Pemphigus, Ulcerative colitis ဆိုတဲ့ ေရာဂါေတြအတြက္ ေပးတယ္။ နာတာရွည္ အလာဂ်ီနဲ႔ ဆက္ေနတဲ့ ပန္းနာေရာဂါမွာလဲ သံုးတတ္တယ္။ မူးယစ္ေဆးေတြျဖစ္တဲ့ Heroin, Inhalants, MDMA, PCP ေတြသံုးရင္ေတာ့ သိသာတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေကာင္းေကာင္း ဖြံ႕ထြားမႈမရွိေသးတဲ့ ကေလးငယ္ေတြမွာ Vasoactive or Diuretic drugs (Furosemide) ဆိုတဲ့ ဆီးသြားေစမဲ့ေဆးေတြ ကေလးေပးရင္ျဖစ္ျဖစ္ မေအကေနတဆင့္ ရတာျဖစ္ျဖစ္၊ Postnatal anuria ဆိုတဲ့ ဆီးမသြားေရာဂါအထိ ရေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္၀န္တားေဆးေတြက ေက်ာက္ကပ္ကို ထိခိုက္ေစတယ္လို႔ မွတ္မွတ္သားသား မရွိပါ။
ေဆးဆိုင္ေတြမွာ အလြယ္၀ယ္လို႔ရတဲ့ ေဆးေတြထဲမွာ ေက်ာက္ကပ္ကို ထိခိုက္တာေတြ ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ကေန ၫႊန္းမွ ၀ယ္ရတာေတြထဲမွာလဲ ပါတယ္။
• Diclofenac အနာ-အကိုက္ေပ်ာက္ေဆး၊
• Furosemide or Frusemide (Lasix) ဆီးအတင္းသြားေစတဲ့ေဆး၊
• Amicip, Amikacin sulphate, Amikacin, Amoxicillin, Ampicillin, Carbenicillin, Cloxacillin, Colistin, Dicloxacillin, Gentamicin, Gentamicin, Kanamycin, Nafcillin, Neomycin, Neomycin, Netilmicin, Oxacillin, Penicillin G, Penicillin V, Piperacillin, Polymyxin B, Streptomycin, Streptomycin, Ticarcillin, Tobramycin ပဋိဇီ၀ေဆးေတြ
• Cox Kit တီဘီေဆး၊
အမ်ားသိ၊ အၿမဲေသာက္ ေဆးေတြထဲက အနာ-အကိုက္-အဖ်ားသက္သာေဆး Pain killers ေတြကို သတိထားေစခ်င္တယ္။ Non-Steroidal Antiinflammatory Drugs (NSAID) လို႔ ေခၚတယ္။
၁။ ေက်ာက္ကပ္ထဲ၀င္တဲ့ ေသြးစီးဆင္းမႈ၊
၂။ စစ္ယူေပးႏႈန္း၊
၃။ (ဆိုဒီယမ္)နဲ႔ (ပိုတက္စီယမ္)ေတြ စြန္႔ထုတ္ေပးမႈ၊ ဆိုတာေတြအေပၚ သက္ေရာက္ေစတယ္။
သက္ႀကီးလူနာ ၇၅ ေယာက္ကို Paracetamol 1000 mg IV ထိုးၿပီး စမ္းသပ္လို႔ ေျပာႏိုင္တာပါ။ အဆိုးႀကီးေတာ့မဟုတ္ပါ။ နဂိုအခံကိုက ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းသူေတြမွာသာ ပိုသိသာတယ္။ ကိုယ္ေရာင္တာ၊ အရည္ေတြေအာင္းေနတာ ျဖစ္လာတယ္။ မသိသာလွပါဘူး။ ၅% ေလာက္သာ မ်က္စိနဲ႔ ျမင္ရတယ္။ ေဆးျဖတ္လိုက္ရင္ ျပန္ေကာင္းပါတယ္။ လိုေတာ့လဲ ေဆးခါးႀကီးေသာက္ၾကရတာပဲ မဟုတ္ပါလား။
