ပါေမာကၡဦးကိုကို (ဆီးခ်ဳိႏွင့္အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ ဘယ္လိုေရာဂါေ၀ဒနာေတြ ျဖစ္တတ္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါက တုပ္ေကြးျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုအေနနဲ႔ ရင္က်ပ္ပန္းနာရွိရင္ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ ဖ်ားတာက ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သလို ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ဖ်ားတာဆိုရင္ နားလည္တတ္ကြၽမ္းတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသသင့္တယ္။ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆး ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ဖ်ားတာဆိုရင္ေတာ့ ေႏြးေႏြးေထြးေထြးေနတာ၊ ေရမ်ားမ်ားေသာက္တာ၊ အစာအာဟာရျပည့္၀ေအာင္စားတာ စတဲ့နည္းေတြနဲ႔ ဂ႐ုစိုက္လိုက္ရင္ အလိုလိုသက္သာသြားႏိုင္ပါတယ္။
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ ဖ်ားခဲ့ရင္ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ဖ်ားတာလား၊ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ဖ်ားတာလားဆိုတာကို လူနာက ဘယ္လိုခြဲျခားသိႏိုင္မလဲဆရာ။
ေျဖ. လူနာကေတာ့ သိဖို႔ခဲယဥ္းတယ္။ ဆရာတို႔ကေတာ့ စက္နဲ႕ေသြးေဖာက္ စစ္ေဆးေလ့ရွိပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥ (WBC)နဲ႔ ေသြးဥမႊား (Platelets)က နည္းလြန္းရင္ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ဖ်ားတာျဖစ္ပါတယ္။ တုပ္ေကြးမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ဖ်ားတာ (Virus Fever)ဆိုရင္ အဖ်ားက ငါးရက္ – ခုနစ္ရက္ေလာက္ၾကာမယ္။ အဖ်ားႀကီးမယ္။ ကုိယ္အပူခ်ိန္က ၁၀၄- ၁၀၅ေလာက္ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကိုယ္ေတြလက္ေတြ ကိုက္ခဲတတ္တယ္။
Influenza တုပ္ေကြးဆိုရင္ ႏွာေစးတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာတာေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။ ၀က္သက္ (Measles virus) ဆိုရင္ အဖ်ားက ၅-၇ေလာက္ ၾကာတတ္တယ္။ ငါးရက္ေလာက္ေနမွ အဖ်ားက်တတ္တယ္။ အနီစက္ေပၚတတ္တယ္။ အနီစက္ေပၚလာၿပီး ႏွစ္ရက္-သံုးရက္ေလာက္ၾကာရင္ ေပ်ာက္သြားတတ္တာေၾကာင့္ Recovery Rash လို႔ေခၚပါတယ္။
ဂ်ဳိက္သိုး (German Measles)ဆိုရင္ ခံစားရတဲ့လကၡဏာေတြက ၀က္သက္နဲ႔တူတယ္။ အေရျပားမွာထြက္တဲ့ အနီကြက္ေတြကႀကီးတယ္။ ျပန္ရည္က်ိတ္ေတြက ေရာင္ေနတတ္တယ္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဆိုရင္ ကေလးငယ္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ လူႀကီးမွာလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ ျခင္ကိုက္လို႔ ျဖစ္တယ္။ ထူးျခားခ်က္က Day 5 မွာ ဖ်ားလည္းဖ်ား၊ ေသြးေပါင္လည္းက်တတ္တယ္။ မွိန္းေနတတ္တယ္။ ေကာ္ဖီေရာင္ေတြ အန္တတ္တယ္။ ဒီလိုလကၡဏာေတြျပရင္ ေဆး႐ံုကို ခ်က္ခ်င္းသြားသင့္ပါတယ္။
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ ေရာဂါေ၀ဒနာေတြမရေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ ေရာဂါေ၀ဒနာေတြမရေအာင္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈလုပ္ေပးပါ။ ေရကိုမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ ေႏြးေႏြးေထြးေထြးေနရပါမယ္။ မိုးမိတဲ့အခါေတြမွာ အေအးမိမခံပါနဲ႔။ သစ္သီး၀လံေတြကို မ်ားမ်ားစားေပးပါ။ ဒီနည္းေတြက ခႏၶာကုိယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံစြမ္းအားစနစ္ကို ေကာင္းမြန္ေနေစပါတယ္။
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေ၀ဒနာေတြက စိုးရိမ္ရပါသလားဆရာ။
ေျဖ. ရာသီအကူးအေျပာင္းေတြမွာ တုပ္ေကြးက အျဖစ္မ်ားတယ္။ ကေလးေတြမွာျဖစ္တဲ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကိုေတာ့ ဂ႐ုစိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။ လူႀကီးေတြမွာလည္း ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ အေအးမိတာ၊ တုပ္ေကြးဖ်ားတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာေတြ ျဖစ္လြယ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲကာလေတြမွာ တုပ္ေကြးပိုးေတြက ပိုအေတြ႕မ်ားတာေၾကာင့္ပါ။ ၿပီးေတာ့ ရာသီဥတုက ပူရာကေန ေအးသြားတာ၊ ေအးရာကေန ပူသြားတာေတြ ျဖစ္တဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕အပူအေအးကို လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိႏိုင္စြမ္းက နည္းသြားတဲ့အတြက္ ရာသီအကူးအေျပာင္းမွာ ေ၀ဒနာေတြ ခံစားရတာပါ။
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ ေရာဂါေ၀ဒနာေတြမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးႏွံထားလို႔ ရပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. Influenza တုပ္ေကြးပိုးက မ်ဳိးကြဲေပါင္း အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ တစ္ႏွစ္နဲ႔တစ္ႏွစ္မွာေတြ႕ရတဲ့ တုပ္ေကြးပိုးအမ်ဳိးအစားကလည္း မတူပါဘူး။ အဲဒီလိုဆိုေတာ့ ဒီတစ္ႏွစ္မွာ ဘယ္လိုတုပ္ေကြးပိုးမ်ဳိးကြဲရွိသလဲဆိုတာကို အရင္ေလ့လာရပါတယ္။ မ်ဳိးကြဲနံပါတ္ကို သိရင္အဲဒီမ်ဳိးကြဲကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့ ကာကြယ္ေဆးကို ထိုးလို႔ရပါတယ္။ ဥပမာ ဒီႏွစ္မွာ တုပ္ေကြးက ပိုးအမ်ဳိးအစား Type A ေၾကာင့္ ျဖစ္တာဆိုရင္ Type A ကို ကာကြယ္ႏိုင္မယ့္ေဆးကို ထိုးလို႔ရပါတယ္။
ေမး. ဘယ္လိုလူေတြက ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ ေရာဂါေ၀ဒနာေတြ ပိုအျဖစ္မ်ားတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ခႏၶာကုိယ္ခုခံစြမ္းအားနည္းတဲ့သူ (ဥပမာ- အသက္အရြယ္ႀကီးသူေတြ)၊ ကေလးငယ္ေတြ၊ ခုခံအားက်ဆင္းတဲ့ ေရာဂါရွိသူ(ဥပမာ- HIV ရွိတဲ့သူ)၊ ကင္ဆာေရာဂါရွိသူ၊ Prednisolone လို႔ေခၚတဲ့ စတီး႐ြိဳက္ေဆးေတြကို အၾကာႀကီးေသာက္ေနရတဲ့သူ (ဥပမာ-ရင္က်ပ္ပန္းနာရွိသူ)၊ နာတာရွည္အဆုတ္ ပြေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ (COPD)၊ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြက ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ တုပ္ေကြးအျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုလူေတြက ကာကြယ္ေဆး ထိုးႏွံထားသင့္ပါတယ္။
ကာကြယ္ေဆးမွာ ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ Pneumococcal Vaccine နဲ႔ Influenza Vaccine ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ Pneumococcal Vaccine က ငါးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ပဲထိုးရၿပီး Influenza Vaccine က တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ထိုးရတယ္။ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါရွိတဲ့သူေတြဆိုရင္ Pneumococcal Vaccine ကိုထိုးဖို႔ ၫႊန္ၾကားေလ့ရွိတယ္။ နမိုးနီးယားအဆုတ္ေရာင္ရာဂါမရေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္လို႔ပါ။
ရာသီအကူးအေျပာင္းမွာ တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္ ဖ်ားပါတယ္။ အဖ်ားက်ေအာင္နဲ႔ အျမန္သက္သာေအာင္ ခုခံစြမ္းအားတက္ဖို႔ ႀကိဳးစားရမယ္။ ေရကိုမ်ားမ်ားေသာက္ရမယ္။ လူေတြကဖ်ားရင္ အစာကိုျဖတ္ပစ္တတ္တယ္။ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့ရင္ ျပန္ေကာင္းဖို႔မလြယ္ဘူး။ တကယ္က ကိုယ္ခံစြမ္းအားတက္လာေအာင္ အစာအာဟာရ ျပည့္ျပည့္၀၀ စားေပးရပါမယ္ . . .
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလေတြမွာ ေရာဂါေ၀ဒနာေတြ၀င္ရင္ အျမန္သက္သာေအာင္ ဘယ္လိုနည္းလမ္းေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ရာသီအကူးအေျပာင္းမွာ တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္ ဖ်ားပါတယ္။ အဖ်ားက်ေအာင္နဲ႔ အျမန္သက္သာေအာင္ ခုခံစြမ္းအားတက္ဖို႔ ႀကိဳးစားရမယ္။ ေရကို မ်ားမ်ားေသာက္ရမယ္။ လူေတြကဖ်ားရင္ အစာကို ျဖတ္ပစ္တတ္တယ္။ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့ရင္ ျပန္ေကာင္းဖို႔မလြယ္ဘူး။ တကယ္က ကိုယ္ခံစြမ္းအားတက္လာေအာင္ အစာအာဟာရျပည့္ျပည့္၀၀ စားေပးရပါမယ္။ အဖ်ားက်ေအာင္ ေရပတ္တိုက္ေပးၿပီး ပါရာစီတေမာကို တစ္ေန႔သံုးႀကိမ္ခန္႔ ေသာက္ေပးလို႔ရပါတယ္။
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလမွာ အိမ္သားတစ္ဦး မက်န္းမာျဖစ္ခဲ့ရင္ က်န္အိမ္သူအိမ္သားေတြမွာ မကူးစက္ေအာင္ ဘယ္လိုနည္းလမ္းေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. တုပ္ေကြးပိုးက ေလထဲမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ရင္ကူးစက္တတ္တာေၾကာင့္ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်တဲ့အခါမွာ ပါးစပ္ကို လက္ကိုင္ပ၀ါနဲ႔ အုပ္ထားသင့္တယ္။ လက္ကိုင္ပ၀ါ အလြယ္တကူမရွိရင္ လက္တံေတာင္နဲ႔ အုပ္သင့္ပါတယ္။ ဒါကို Cough Etiquette လို႔ ေခၚပါတယ္။ အဖ်ားျမန္ျမန္ေပ်ာက္ေအာင္ ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းတဲ့ေနရာမွာ ေနရပါမယ္။ အခန္းတံခါးပိတ္၊ ေစာင္ၿခံဳၿပီးေနရင္ ပိုဆိုးႏိုင္ပါတယ္။ ထူထဲတဲ့ အ၀တ္အစားေတြ မ၀တ္သင့္ပါဘူး။ ေခ်ာင္ခ်ိတဲ့ အ၀တ္အစားကိုပဲ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး၀တ္သင့္တယ္။ ကုိက္ခဲေနရင္ ပါရာစီတေမာေသာက္လို႔ရတယ္။ ေရပတ္တိုက္လို႔ရတယ္။ ဓာတ္ဆားရည္ ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ေမး. အခုလိုအခ်ိန္မွာ ဖ်ားနာသူေတြမ်ားေနပါတယ္။ သူတို႔အေနနဲ႔ ေက်ာင္း/အလုပ္ကုိ သြားသင့္ပါသလား၊ အိမ္မွာပဲ အနားယူသင့္ပါသလားဆရာ။
ေျဖ. တုပ္ေကြးဖ်ားတဲ့သူက လူထူထပ္တဲ့ေနရာကိုသြားရင္ သူတစ္ပါးကို ကူးစက္ႏိုင္တာေၾကာင့္ မကူးစက္ေအာင္ အိမ္မွာပဲ နားေနသင့္ပါတယ္။
ေမး. ရာသီအကူးအေျပာင္းကာလ က်န္းမာေရးေကာင္းဖို႔အတြက္ အမ်ားျပည္သူကို ပညာေပးလိုတဲ့ အေၾကာင္းေတြရွိရင္ ေျပာျပေပးပါဆရာ။
ေျဖ. ကိုယ္ခံစြမ္းအားက ျမင့္တက္ေနရင္ ဖ်ားႏိုင္ေျခနည္းပါတယ္။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို လိုက္နာသင့္ပါတယ္။ ေရကိုမ်ားမ်ားေသာက္ပါ၊ သစ္သီး၀လံေတြ မ်ားမ်ားစားပါ။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈကို လုပ္ေဆာင္ေပးပါ။ ေႏြးေႏြးေထြးေထြးေနပါ။ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်တဲ့သူနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ၿပီး မေနပါနဲ႔။ ေရာဂါျဖစ္လာရင္ ေဆးၿမီးတိုေတြ မေသာက္ပါနဲ႔။ ဖ်ားတာက သံုးရက္ေလာက္ၾကာလို႔မွမေပ်ာက္ရင္ တတ္သိနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသင့္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ဖ်ားတယ္ဆိုရင္ ခုနစ္ရက္ထက္ မေက်ာ္တတ္ပါဘူး။ ခုနစ္ရက္ထက္ေက်ာ္တယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပသင့္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
