ပါေမာကၡဦးကိုကို (ဆီးခ်ဳိႏွင့္အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး။ ။ ၀မ္းကိုက္တဲ့အခါ ဘယ္လိုလကၡဏာျပတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ၀မ္းကိုက္တယ္ဆိုတာ အူေရာင္ရမ္းတဲ့ အေျခအေနပဲျဖစ္ပါတယ္။ ၀မ္းကိုက္တဲ့အခါ သြားတဲ့ ၀မ္း ထဲခြၽဲနဲ႔ ေသြးေတြပါတတ္ပါတယ္။ လိပ္ေခါင္းနဲ႔ မတူတာက လိပ္ေခါင္းျဖစ္ရင္ ေသြးေတြက်တာပါ။ ၀မ္း ကိုက္လို႔သြားတဲ့ ၀မ္းက ေသြးနဲ႔ခြၽဲပါ တြဲပါတတ္ပါတယ္။ ၀မ္းေလွ်ာတာနဲ႔မတူတဲ့အခ်က္က ၀မ္းကိုက္လို႔သြားတဲ့ ၀မ္းက နည္းနည္းပဲပါပါတယ္။ ၀မ္းကိုက္လို႔ ၀မ္းသြားခ်င္ရင္ ဗိုက္ရစ္နာတတ္ပါတယ္။ သိပ္ဆိုးလာရင္ ဖ်ားတတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ဘာေၾကာင့္ ၀မ္းကိုက္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အဓိကကေတာ့ မသန္႔ရွင္းတဲ့ အစားအေသာက္ ေတြစားေသာက္မိတာေၾကာင့္ ၀မ္းကုိက္တတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ၀မ္းကိုက္တဲ့ အမ်ဳိးအစားေတြကို သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ။ ။ ၀မ္းကိုက္တာက အမ်ဳိးအစားႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။
(၁) ရွီဂဲလားဆိုတဲ့ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ၀မ္းကိုက္တာ (Bacillary Dysentry) နဲ႔
(၂) အမီးဗားပိုး(Entamoeba histolytica)ေၾကာင့္ ၀မ္းကိုက္တာ (Amoebic Dysentry) ဆိုၿပီးႏွစ္မ်ဳိး ရွိပါတယ္။
အစားအေသာက္ေရာင္းတဲ့သူေတြမွာ ၀မ္းကိုက္ ေရာဂါရွိေနရင္ သူတို႔ျပင္ဆင္တဲ့ အစားအေသာက္ ေတြမွာပါတတ္ပါတယ္။ လက္မသန္႔တာေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္တတ္လို႔ လက္အိတ္၀တ္ၿပီး အစား အေသာက္ေတြကို ျပင္ဆင္ေရာင္းခ်သင့္ပါတယ္။ ၀မ္းကိုက္ပိုးဟာ အစားအေသာက္ မသန္႔ရွင္းတာေၾကာင့္ အဓိက ရရွိတတ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ဒီအမ်ဳိးအစား ႏွစ္မ်ဳိးက ဘာကြာျခားမႈရွိပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ၀မ္းကိုက္ရင္ ပိုျပင္းထန္ပါတယ္။ ၀မ္းသြားတဲ့ အႀကိမ္ေရက မ်ားတတ္ ပါတယ္။ အၾကမ္းအားျဖင့္ ၀မ္းသြားတဲ့ အႀကိမ္ေရက ၁၀ ခါ-၁၂ခါေလာက္ျဖစ္တတ္ၿပီး တစ္ႀကိမ္သြားရင္ ၀မ္းကနည္းပါတယ္။ ဖ်ားလည္း ဖ်ားတတ္ပါတယ္။ လူကို ၾကည့္လိုက္ရင္ ေဖ်ာ့ေတာ့ေနတတ္ပါတယ္။
ေသြးျဖဴဥကို ေဖာက္စစ္လိုက္လို႔ ေသြးျဖဴဥက မ်ားေနရင္ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ၀မ္းကိုက္တာျဖစ္ဖို႔ မ်ားပါတယ္။ ၀မ္းစစ္ၾကည့္လိုက္လို႔ ပ႐ိုတိုဇြကို မေတြ႕ရဘဲ Pus Cell နဲ႔ Mucus ကိုပဲ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေပးရပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ Drip ခ်ိတ္ေပးရပါတယ္။
ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ၀မ္းကိုက္တာက ျပင္းထန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပုိးသတ္ေဆးေကာင္း ေကာင္းေပးလိုက္ရင္ ျပန္ေကာင္းသြားပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ဳိးက သိပ္မရွိပါဘူး။ ဘက္တီးရီးယား ေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ ပိုးကူးစက္ခံရၿပီး တစ္ရက္ကေန သံုးရက္အတြင္းမွာ လကၡဏာျပတတ္ပါတယ္။
အမီးဗားပိုးေၾကာင့္ ၀မ္းကိုက္ရင္ေတာ့လာရင္ ၀မ္းထဲ ေသြးနဲ႔ အခြၽဲေတြပါတတ္ပါတယ္။ ၀မ္းသြားတဲ့ အႀကိမ္က သိပ္မမ်ားဘူး၊ ဖ်ားလည္း သိပ္မဖ်ားတတ္ပါဘူး။ ေသြးျဖဴဥကိုေဖာက္စစ္လိုက္ရင္ပံုမွန္ပဲ ရွိေနတတ္ၿပီး ၀မ္းစစ္လိုက္ရင္ အမီးဗားပိုးေတြကို ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။
အဓိကကေတာ့ Metronidazole နဲ႔ Doxycycline ေပးရပါတယ္။ အဲဒီေဆးေတြကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ ကာလအထိ ျပည့္ေအာင္ ေပးရပါတယ္။ ဒါကို မကုရင္ အသည္းမွာ ျပည္တည္တာ (Amoebic Liver Abscess) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မကုဘဲထားရင္ တစ္ကိုယ္လံုးကို ပိုးပ်ံ႕ႏွံ႔သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မျဖစ္မေနကုဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
တစ္ခါတေလ အမီးဗားပိုးက Cyst အေနနဲ႔ ရွိတတ္ၿပီး လူ႔မစင္ထဲမွာပါၿပီး ခႏၶာကိုယ္အျပင္ကို ထြက္သြားပါတယ္။ ဒါကို ေသေအာင္ သတ္ရပါတယ္။ မသတ္ရင္ ျပန္ျပန္ျဖစ္တတ္လို႔ပါ။ အျပင္ထြက္သြားတဲ့အခါ အိမ္သာတက္ၿပီး လက္ကိုေသခ်ာေဆးေၾကာမႈ မရွိဘဲ အစားအေသာက္ေတြ ျပင္ဆင္ရင္ အဲဒီအစာကို စားမိတဲ့သူထံ ကူးစက္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးေကာင္းမွသာ ၀မ္းကိုက္ပိုးကူးစက္ခံရႏိုင္ေျခ ေလ်ာ့က်သြားမွာပါ။
ေမး။ ။ ၀မ္းကိုက္ေနတဲ့ လူနာေတြအေနနဲ႔စစခ်င္း ကိုယ့္ဘာသာ ဘယ္လိုေစာင့္ေရွာက္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အဓိကကေတာ့ ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္ေပးဖို႔နဲ႔ အရည္မ်ားမ်ားေသာက္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ၀မ္းကိုက္ ေနခ်ိန္မွာ အန္တာနဲ႔ ၀မ္းေလွ်ာတာတို႔ေၾကာင့္ ေရဓာတ္ခမ္းေျခာက္မႈ အျဖစ္မ်ားလို႔ပါ။
ေမး။ ။ ၀မ္းကိုက္ျခင္း မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ။ ။ အစားအေသာက္ ေရာင္းတဲ့ သူေတြမွာ ၀မ္းကိုက္ေရာဂါရွိေနရင္ သူတို႔ျပင္ဆင္တဲ့ အစားအေသာက္ ေတြမွာပါတတ္ပါတယ္။ လက္မသန္႔တာေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္တတ္လို႔ လက္အိတ္၀တ္ၿပီး အစားအေသာက္ ေတြကို ျပင္ဆင္ေရာင္းခ်သင့္ပါတယ္။ ၀မ္းကိုက္ပိုးဟာအစားအေသာက္ မသန္႔ရွင္းတာေၾကာင့္ အဓိက ရရွိတတ္ပါတယ္။ အိမ္မွာ အစားအေသာက္ျပင္ဆင္မယ္ဆိုရင္လည္း လက္ကိုအရင္ဆံုး သန္႔စင္ေအာင္ ေဆးေၾကာဖို႔လိုပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
