ေဒါက္တာသီရိ (MBBS,MPH,DCH)
ေသြးလန္႔တာမျဖစ္ခင္ အဖ်ားက်သြားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ေနေကာင္းသြားၿပီထင္ၿပီး အႏၲရာယ္လကၡဏာေတြကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈမိတတ္ပါတယ္။ အႏၲရာယ္လကၡဏာ ေတြေပၚလာၿပီးေနာက္ ၂၄-၄၈နာရီက အင္မတန္အေရးႀကီးပါတယ္။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါဆိုတာ ေသြးလြန္ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ကို သယ္ေဆာင္ထားတဲ့ Aedes ေအးဒီးစ္လို႔ေခၚတဲ့ ျခင္ကိုက္လို႔ ျဖစ္တာပါ။
– ဘယ္သူေတြမွာျဖစ္ေလ့ရွိလဲ
အသက္သံုးႏွစ္ကေန ၁၅ ႏွစ္အတြင္း ကေလးေတြမွာအျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသက္အရြယ္မေရြးျဖစ္ႏိုင္ၿပီး ေရာဂါလကၡဏာေတြကလည္း အသက္အရြယ္ေပၚမူတည္ၿပီး နည္းနည္း ကြာပါတယ္။
– ေရာဂါလကၡဏာက ဘာေတြလဲ
အမ်ားအားျဖင့္ ျပင္းထန္တဲ့ တုပ္ေကြးရဲ႕ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အ႐ိုးကြဲအဖ်ား လို႔ေတာင္ေခၚရေလာက္ေအာင္ တစ္ခါတစ္ရံ အ႐ိုးအဆစ္ေတြ ကိုက္ခဲနာက်င္တတ္ပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ ျခင္ကိုက္ခံရၿပီး သံုးရက္ကေန ၁၄ ရက္ေလာက္ အတြင္းမွာ ခ်မ္းတုန္ၿပီး အဖ်ားႀကီးျခင္း၊ မ်က္လံုးေအာင့္ၿပီး ေခါင္းအရမ္းကိုက္ျခင္း၊ အက်ိတ္ေတြ ေရာင္လာျခင္း၊ အ႐ိုးအဆစ္ႂကြက္သားေတြနာျခင္း၊ အလြန္အမင္းပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ၿပီး ႏုန္းျခင္းတို႔ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဗိုက္နာျခင္း၊ မအီမသာျဖစ္ျခင္း၊ ပ်ဳိ႕အန္ျခင္းေတြလည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေရျပားေပၚ သံုးရက္ေျမာက္ေန႔မွာ အနီစက္ေတြလည္း ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ အဖ်ားကေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ တစ္ပတ္ေလာက္ၾကာတတ္ပါတယ္။
– အထူးသတိထားရန္
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္တဲ့ ကေလးေတြရဲ႕ငါးရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္မွာ ဆိုးရြားျပင္းထန္ေသြးလြန္တုပ္ေကြးအဆင့္ကို ေရာက္သြားတတ္ၿပီးေတာ့ ေသြးယိုတာ၊ ေသြးလန္႔တာေတြျဖစ္ၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ပါ ရွိႏိုင္ပါတယ္။
– အႏၲရာယ္လကၡဏာမ်ား
ဗိုက္အရမ္းနာျခင္း၊
အသက္႐ွဴျမန္ျခင္း၊
ေကာ္ဖီေရာင္ အန္ျခင္း၊
အဆက္မျပတ္ အန္ျခင္း၊
သြားဖံုးေသြးယိုျခင္း၊
ကေလးအရမ္းေပ်ာ့ေခြေနျခင္း၊ ဂဏာမၿငိမ္ျဖစ္ျခင္း။ ေသြးလန္႔တာက အမ်ားအားျဖင့္ ဖ်ားၿပီး သံုးရက္ကေန တစ္ပတ္အတြင္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။
– အထူးသတိျပဳရန္
ေသြးလန္႔တာမျဖစ္ခင္ အဖ်ားက်သြားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေနေကာင္းသြားၿပီထင္ၿပီး အႏၲရာယ္ လကၡဏာေတြကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈမိတတ္ပါတယ္။
အႏၲရာယ္လကၡဏာေတြေပၚလာၿပီးေနာက္ ၂၄-၄၈နာရီက အင္မတန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ေဆး႐ံုမွာ ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ကုမွ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ဳိးေတြ၊ အသက္အႏၲရာယ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္မွာပါ။
– ဘယ္လိုကူးတာလဲ
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ရွိေနတဲ့ လူကို ေန႔ဘက္မွာကိုက္တဲ့ ေရၾကည္ေရသန္႔မွာ ေပါက္တဲ့ Aedes လို႔ေခၚတဲ့ ျခင္ကိုက္လိုက္ေတာ့ ျခင္ရဲ႕ကိုယ္ ထဲမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြက ပြားေနပါတယ္။ အဲဒီျခင္က ျပန္ကိုက္တဲ့ လူမွာေရာဂါျဖစ္ေစတာပါ။
– ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
ျခင္ကိုက္မခံရေအာင္-
အက်ႌလက္ရွည္၊ ေဘာင္းဘီရွည္၀တ္ေပးပါ။
ကေလးအိပ္ရင္ ျခင္ေထာင္ေထာင္ပါ။
ေဆးစိမ္ျခင္ေထာင္သံုးပါ။
ျခင္မကိုက္ေအာင္လိမ္းတဲ့ ေဆး (mosquito repellent) လိမ္းေပးပါ။
ကေလးကို အလင္းေရာင္ရတဲ့ေနရာမွာ ကစားခိုင္းပါ။
– ျခင္မရွိေအာင္ ဖံုးသြန္လဲစစ္လုပ္ပါ။
ေရစည္၊ ေရအိုး၊ ေရေလွာင္ကန္တြကို ဖံုးအုပ္ ထားပါ။
ပိုးေလာက္လန္းေပါက္ဖြားႏိုင္တဲ့ ေရ၀ပ္ႏိုင္တဲ့ ခ်ဳိင့္ခြက္ေတြကို ေျမဖို႔ပါ။
ပန္းအိုးေရအိုးေတြကို ေန႔စဥ္တိုက္ခြၽတ္ၿပီး ေရ လဲလွယ္ပါ။ မိုးေရတင္ႏိုင္တဲ့ အိုးေဟာင္း၊ တာယာ ေဟာင္းေတြကို စြန္႔ပစ္ပါ။
– ကုသနည္း
ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါမို႔လို႔ ပိုးသတ္ေဆးမလိုပါဘူး။ နာက်င္ကိုက္ခဲတာေတြ ဖ်ားနာတာေတြအတြက္ ပါရာစီတေမာတိုက္ပါ။ အရည္မ်ားမ်ား တိုက္ပါ။
အႏၲရာယ္လကၡဏာေတြကို အထူးသတိထား ေစာင့္ၾကည့္ပါ။ အကယ္၍ ေပၚေပါက္လာပါက၊ မေသခ်ာရင္ေဆး႐ံုခ်က္ခ်င္းသြားၿပီး စစ္ေဆးကုသမႈခံ ယူပါ။
-(Reference: Dengue, communicable diseases fact sheet. New South Wales Government Health. Australia. DHF fact sheet. MOH. Myanmar.)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
