ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
ေျဖ။ ။ ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေမးျမန္းထားတဲ့ ကိုေက်ာ္ႀကီးရဲ႕ ေမးခြန္းကို ဆက္လက္ေျဖၾကားပါမယ္။
(၁) ေယာက်္ားေတြရဲ႕ လိင္သဘာ၀တစ္ခုကေတာ့ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္မွာ အလိုအေလ်ာက္ လိင္တံတင္းမာ လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလကၡဏာရွိရင္ ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာဂါဟာ ခႏၶာကိုယ္ေရာဂါေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတာမဟုတ္ဘဲ စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတာလို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။ ေရွးဦးစြာ စားေသာက္ေနထိုင္မႈပံုစံကို ျပဳျပင္ၾကည့္ပါ။ သင့္ေတာ္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္း မွန္မွန္လုပ္ပါ။ ဗီတာမင္ဓာတ္၊ ခႏၶာကိုယ္မွာ လိုအပ္တဲ့ သတၱဳဓာတ္ျပည့္၀တဲ့ အစားအစာေတြကို ဂ႐ုျပဳၿပီး စားသံုးၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ အရက္၊ ေဆးလိပ္နဲ႔ မူးယစ္ေဆးေတြကို ေရွာင္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းပါတယ္။ အနားယူသင့္တဲ့အခ်ိန္မွာ အနားယူပါ။ ၀လြန္းရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်ေပးပါ။
(၂) ေအာင္ျမင္ဖို႔ စိတ္ေလာေနတာမ်ားလြန္းရင္၊ မေအာင္ျမင္မွာကို စိုးရိမ္စိတ္မ်ားေနရင္ အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ ကုသနည္းတစ္ခု ရွိပါတယ္။ ေဆးပညာမွာ “ ထိေတြ႕ခံစားမႈဗဟုိျပဳကုထံုး” ( Sensate Focus Therapy)လို႔ ေခၚပါတယ္။
ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာဂါရွိသူေတြ လိင္ဆက္ဆံခ်ိန္မွာျဖစ္ေပၚလာတတ္တဲ့ အေတြးစိတ္ေတြရွိပါတယ္။ ဥပမာ မေအာင္ျမင္မွာကို ႀကိဳတင္ပူပန္ေနတဲ့ စိတ္၊ လိင္ဖက္က ျငဴစူမွာကို စိုးရိမ္တဲ့ စိတ္၊ လိင္တံတင္းမာလာဖို႔ကိုသာ အာ႐ံုျပဳေနတဲ့ စိတ္၊ လိင္တံ တင္းမာလာျခင္း ရွိ၊ မရွိ ဆန္းစစ္ၾကည့္ေနတဲ့ စိတ္ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာင္ျမင္စြာ လိင္ဆက္ဆံဖို႔ “ တာ၀န္ရွိ” ေနသလိုခံစားေနရတတ္တယ္။ ထိေတြ႕ခံစားမႈဗဟိုျပဳကုထံုးမွာ အဲဒီလိုစိတ္ေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိပါတယ္။ ကုထံုးကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ရွင္းျပပါမယ္။
ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာဂါရွိသူေတြ လိင္ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ ျဖစ္ေပၚလာတတ္တဲ့ အေတြးစိတ္ေတြရွိပါတယ္။ ဥပမာ မေအာင္ျမင္မွာကို ႀကိဳတင္ပူပန္ေနတဲ့ စိတ္၊ လိင္ဖက္က ျငဴစူမွာကို စိုးရိမ္တဲ့ စိတ္၊ လိင္တံတင္းမာလာဖို႔ကိုသာ အာ႐ံုျပဳေနတဲ့စိတ္၊ လိင္တံတင္းမာလာျခင္း ရွိ၊ မရွိ ဆန္းစစ္ၾကည့္ေနတဲ့ စိတ္စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာင္ျမင္စြာ လိင္ဆက္ဆံဖို႔ ‘တာ၀န္ရွိ’ေနသလို ခံစားေနရတတ္တယ္။ ထိေတြ႕ ခံစားမႈဗဟိုျပဳကုထံုးမွာ အဲဒီလိုစိတ္ေတြကို …
ဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ဦးစလံုးကို ပညာေပးရတယ္။ အရင္အပတ္ (Healthy Life အတြဲ ၆၀) မွာ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ ပန္းေသပန္းညႇဳိးဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကို နားလည္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ကုထံုးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ေလ့က်င့္ခန္းေတြကို ဇနီးက သေဘာထားႀကီးႀကီးနဲ႔ ကူညီရလိမ့္မယ္။
ကုထံုးကို စတင္ေလ့က်င့္စဥ္မွာ ဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ ဦးပူးပူးကပ္ကပ္ေနေပမယ့္ ‘ျဖစ္သြားတဲ့အထိ လိင္ဆက္ဆံဖို႔’ မရည္ရြယ္ရဘူး။ ‘တာ၀န္ရွိတယ္’လို႔ မယူဆရဘူး။ လိင္အဂၤါမဟုတ္တဲ့ အစိတ္အပိုင္း ေတြကိုထိေတြ႕မႈမွာသာ အာ႐ံုျပဳခံစားရမယ္။ အဲဒီလို စတင္ေလ့က်င့္ရင္ မေအာင္ျမင္မွာကို ေတြးၿပီး ပူပင္ေနတဲ့ စိုးရိမ္စိတ္ ေလ်ာ့နည္းသြားလိမ့္မယ္။ အဲဒီလို ႏွစ္ဦးသေဘာတူ အႀကိမ္ႀကိမ္ေလ့က်င့္ရင္ ေအာင္ျမင္ဖို႔မလိုေသးတဲ့အတြက္ “ မေအာင္ျမင္မွာကို ႀကိဳတင္စိုးရိမ္စိတ္” (Performance Anxiety) ေလ်ာ့နည္းလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိင္တံတင္းမာတာက အလိုအေလ်ာက္ ျဖစ္ပြားလာႏုိင္တယ္။
အဲဒီလို တိုးတက္မႈရွိလာရင္ ေနာက္တစ္ဆင့္ တက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာလည္း “ ျဖစ္သြားတဲ့ အထိ” လိင္ဆက္ဆံဖို႔မရည္ရြယ္ရဘူး။ “ တာ၀န္ရွိ” တယ္လို႔ မယူဆရဘူး။ ဒီအဆင့္မွာေတာ့ ဖိုမသဘာ ၀အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြကို ထိေတြ႕မႈမွာ အာ႐ံုျပဳခံ စားရမယ္။ “ ျဖစ္ဖို႔ တာ၀န္မရွိ” တဲ့အတြက္ သာယာမႈမွာသာ အာ႐ံုျပဳလာႏိုင္တယ္။ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔ ကိုယ္အဂၤါကို စစ္ေဆးတဲ့ စိတ္ ေပ်ာက္ကင္းလာလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိင္အားသန္မာလာႏိုင္ပါတယ္။
အဲဒီလို အႀကိမ္ႀကိမ္ သန္မာလာမွ ‘ျဖစ္သြား တဲ့အထိ’လိင္ဆက္ဆံၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ႀကိမ္ ေအာင္ျမင္မႈရွိရင္ ယံုၾကည္မႈ ပြားမ်ားလာပါတယ္။ မေအာင္ျမင္မွာကို စိုးရိမ္တဲ့စိတ္ ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္မွာ ပံုမွန္ျဖစ္ဖို႔ အလားအလာပိုမိုလာပါတယ္။ “ ထိေတြ႕ခံစားမႈ ဗဟိုျပဳကုထံုး” ရဲ႕ အႏွစ္ခ်ဳပ္ျဖစ္ပါတယ္။
_ _ _
(၃) “ ထိေတြ႕ခံစားမႈဗဟိုျပဳကုထံုး” ေလ့က်င့္ခန္းနဲ႔ ထိေရာက္မႈမရွိရင္၊ လိုသေလာက္ ခရီးမေရာက္ရင္ ေသာက္ေဆးကို အားကိုးႏိုင္ပါတယ္။ “ ပီဒီအီး-၅ ဆန္႔က်င္ေဆး” ( PDE-5 Inhibitor)အႏႊယ္၀င္ ေခတ္ေပၚေဆးေတြကို အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ပီဒီအီး-၅ ဆန္႔က်င္ေဆးရဲ႕ ေဆး၀ါးအာနိသင္ေၾကာင့္ လိင္လႈံ႔ေဆာ္မႈရွိလာတဲ့ ႏိုက္ထရစ္အက္ စစ္(NO)ဓာတ္ဟာ လိင္တံထဲမွာ အခ်ိန္ၾကာၾကာ စုေဆာင္းေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိင္တံထဲမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာမႊာစုကို ဆက္လက္က်ယ္ျပန္႔ေစတယ္။ လိင္တံဆက္လက္ေတာင့္တင္းေစပါတယ္။
အသံုးမ်ားတဲ့ ပီဒီအီး-၅ ဆန္႔က်င္ေဆးေတြကေတာ့ Sildenafil (ဥပမာ Viagra)၊ Tadalafil (ဥပမာ Cialis)၊ Vardanafil(ဥပမာ Livitra)၊ Avanafil (ဥပမာ Stendra)တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးေတြကို ဆရာ၀န္လက္မွတ္ပါမွ ၀ယ္ယူလို႔ရပါတယ္။
ပီဒီအီး-၅ ဆန္႔က်င္ေဆးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိထားသင့္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ရွိပါတယ္။
– ဒီေဆးေတြဟာ လိင္စိတ္ဆႏၵကိုျပင္းျပေစတဲ့ ေဆးမဟုတ္ပါဘူး။ လိင္လႈံ႔ေဆာ္မႈရရွိတဲ့ အေျခအေန ပတ္၀န္းက်င္မွာ လိုအပ္သလို သန္မာလာဖို႔ အေထာက္အကူျပဳတဲ့ ေဆးသာျဖစ္ပါတယ္။
– ေဆးမစားခင္ ခႏၶာကိုယ္က်န္းမာေရးစစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေအာက္ပါေရာဂါ ေ၀ဒနာေတြ ရွိ၊ မရွိ သတိျပဳရမယ္။ အဲဒီေရာဂါေတြကေတာ့ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ၊ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္း မမွန္တဲ့ ေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ေသြးက်ေရာဂါ၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၆ လအတြင္းက ႏွလံုးေလျဖတ္ဖူးျခင္း၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၆ လအတြင္းက ဦးေႏွာက္ေလျဖတ္ဖူးျခင္း၊ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ နာတာရွည္အသည္း ေရာဂါ၊ ေသြးယိုလြယ္ ေသြးမတိတ္လြယ္ေရာဂါ၊ ေသြးအားနည္းေရာဂါတစ္မ်ဳိး (Sickle Cell Anaemai)၊ အစာအိမ္အနာေရာဂါ၊ မ်က္စိအာ႐ံု ေၾကာေရာင္ေရာဂါတစ္မ်ဳိး (Ritinitis Pigmentosa)၊ လိင္တံအမာရြတ္ေကြးေကာက္ေရာဂါ (Peyronie’s Disease) စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေရာဂါေတြရွိရင္ သက္ဆိုင္ရာ အထူးကုဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ေဆးသံုးသင့္၊ မသံုးသင့္ကို ခ်င့္ခ်ိန္ရပါတယ္။
– ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေ၀ဒနာေၾကာင့္ ရင္ဘတ္နာတာကို သက္သာေစတဲ့ေဆး(ဥပမာ Nitroglycerin နဲ႕ Nitrate ဓာတ္ပါ၀င္တဲ့ေဆး)ကို ေသာက္သံုးေနရရင္ ပီဒီအီး-၅ ဆန္႔က်င္ေဆးကို မသံုးစြဲသင့္ဘူး။ မထင္မွတ္ဘဲ အလြန္အမင္း ေသြးတိုးက်ဆင္းေစပါတယ္။ အသက္အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္ပါတယ္။
– ေဆးလိပ္စြဲသူ၊ ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူ၊ ဆီးခ်ဳိ ေရာဂါရွိသူ၊ ကိုလက္စထေရာအဆီတက္ေ၀ဒနာရွိသူနဲ႔ မ်က္စိေရာဂါရွိသူေတြသတိထားရမယ့္ အခ်က္တစ္ခုရွိေသးတယ္။ အဲဒီလို ေရာဂါရွိသူေတြ ပီဒီအီး -၅ ဆန္႔က်င္ေဆးေသာက္သံုးရင္ ျဗဳန္းကနဲ အျမင္ကန္းသြားတတ္ပါတယ္။ မ်က္စိအာ႐ံုေၾကာမႀကီး (Optic Nerve)ကို သြားတဲ့ ေသြးေၾကာပိတ္သြားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
ပီဒီအီး-၅ ဆန္႔က်င္ေဆးကို အိပ္ခန္းမ၀င္ခင္ နာရီ၀က္-တစ္နာရီအလိုမွာ ႀကိဳတင္ေသာက္သံုးရတယ္။ ေဆးအာနိသင္ စတင္အစြမ္းျပဖို႔ အနည္းဆံုး နာရီ၀က္ေလာက္ ၾကာတယ္။ ေဆးေသာက္ၿပီးေပမယ့္ လိင္လႈံ႔ေဆာ္မႈမရရွိတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနမွာ ေရာက္ရွိေနရင္ ေဆးအစြမ္းျပမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ “ ထိေတြ႕ခံစားမႈဗဟိုျပဳကုထံုး” ေလ့က်င့္ခန္းနဲ႔ ပူးတြဲကုသရင္ ပိုမို ထိေရာက္ပါတယ္။ ေဆးတစ္မ်ဳိးနဲ႔ တစ္မ်ဳိး ေဆးအာနိသင္ၾကာရွည္တဲ့ ဂုဏ္သတၱိခ်င္းကြာျခားပါတယ္။ Sidenafil ေဆးေသာက္ၿပီး ေလးနာရီအထိ အာနိသင္ရွိတယ္။ danafil ရွစ္နာရီနဲ႔ Tadalafil ၁၅ နာရီအထိ ေဆးအာနိသင္ရွိပါတယ္။
ပီဒီအီး၅ဆန္႔က်င္ေဆးနဲ႔ ထိေတြ႕ခံစားမႈဗဟိုျပဳ ကုထံုးကို ပူးတြဲအသံုးျပဳရင္ ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာဂါ သက္သာေပ်ာက္ကင္းႏႈန္းက ၆၀ မွ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိရွိပါတယ္။
ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြ ရွိပါတယ္။ ေဆးသံုးစြဲ သူ ၂၄ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၃၅ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိးတစ္ခုခု ဒါမွမဟုတ္ တစ္ခုထက္ ပိုၿပီး ခံစားၾကရတယ္။ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြကေတာ့ မ်က္ႏွာပူေလာင္နီရဲလာတာ၊ ေျခလက္ထံုက်ဥ္တာ၊ ပစၥည္းေတြ အေရာင္ေျပာင္းေနသလို ျမင္ရတာ၊ ေခတၱအျမင္၀ါတာ၊ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ကိုယ္လက္ ကိုက္ခဲတာ၊ ဗိုက္နာတာ၊ မူးေ၀တာနဲ႔ ႏွာရည္ယိုတာတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းနည္းေပမယ့္ အေရးႀကီးတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ နားအူတာ၊ နားေလးလာတာ၊ မ်က္စိမႈန္တာ၊ ႏွလံုးခုန္ မမွန္တာ၊ အသက္႐ွဴက်ပ္တာ၊ ေျခလက္ေရာင္ရမ္းတာ၊ မူးေ၀လဲက်တာ၊ တက္သလိုျဖစ္တာတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုလကၡဏာေတြ ခံစားရရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ ၾကည့္ဖို႔ လိုပါတယ္။
(၄) အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ေသာက္ေဆးကို အသံုးမျပဳႏိုင္ရင္ လိမ္းေဆးနဲ႔ စမ္းၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ Alprostadil ေဆးကို လိမ္းေဆးဆီအျဖစ္ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ပါတယ္။ Vitaro လို႔ ေခၚပါတယ္။ Alprostadil ရဲ႕ အာနိသင္က ေသြးေၾကာကို က်ယ္ျပန္႔ေစပါတယ္။ ေသြးေၾကာေဖာင္းပြေစပါတယ္။ လိင္တံအတြင္းမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာမႊာကို ေဖာင္းပြေစတဲ့ အတြက္ လိင္တံတင္းမာေစပါတယ္။ အဲဒီေဆးကို အေရျပားနဲ႔ အသားႏုမွ တိုက္႐ိုက္စုပ္ယူႏိုင္ေအာင္ ေဆးတစ္မ်ဳိးနဲ႔ ပူးတြဲၿပီး ေဖာ္စပ္ထားတဲ့အတြက္ လိမ္းေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ လိင္ မဆက္ဆံခင္ ဖိုတန္ဆာထိပ္နဲ႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္း အ၀မွာ လိမ္းေဆးဆီကို သုတ္လိမ္းေပးရပါတယ္။ ေဆးသုတ္လိမ္းၿပီး ၅ မိနစ္မွ နာရီ၀က္အတြင္း ေဆးအာနိသင္ျပပါတယ္။ တစ္နာရီမွ ႏွစ္နာရီအထိ ၾကာရွည္ႏိုင္တယ္။
Alprostadil (Vitaros) လိမ္းေဆးကို အသံုး ျပဳရင္ ၄၇ မွ ၅၂ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာ ဂါသက္သာေပ်ာက္ကင္းတာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။
လိမ္းေဆးေၾကာင့္ လိင္တံပူေလာင္နီရဲက်ိန္းစပ္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ လိမ္းေဆးသံုးၿပီး လိင္ဆက္ဆံရင္ဇနီးရဲ႕ သားဖြားလမ္းေၾကာင္းမွာ ပူေလာင္တာ ခံစားရမယ္။ သားဖြားလမ္းေၾကာင္းမွတစ္ဆင့္ ေသြးထဲကို Alprostadil ေဆးစုပ္ယူေရာက္ရွိသြားႏိုင္တယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ဳိးသမီး ဒါမွမဟုတ္ ႏို႔တိုက္မိခင္ နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံရင္ ရာဘာအစြပ္(Condom)ကို အ သံုးျပဳသင့္ပါတယ္။
အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ကုထံုးေတြနဲ႔ ပန္းေသပန္းညႇဳိးေရာဂါ မသက္သာရင္ အားငယ္စရာ မရွိပါဘူး။ တျခားကုသနည္းေတြလည္း ရွိေသးတယ္။
See More
ပန္းေသပန္းညႇဳိးေ၀ဒနာရွိရင္ . . . (၁)
ပန္းေသပန္းညႇဳိးေ၀ဒနာရွိရင္ . . . (၃)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
