ေဒါက္တာေအးယုစိုး (ေသြးကင္ဆာေရာဂါရွင္မ်ား ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈအသင္း တာ၀န္ခံ)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး. ေသြးကင္ဆာေရာဂါရွင္မ်ား ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈ အသင္းကို ဘယ္အခ်ိန္က စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါသလဲ။
ေျဖ. ဒီ Leukaemia-Lymphoma Society (Myanmar)ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့တာ သံုးႏွစ္ေက်ာ္ရွိပါၿပီ။ ၂၀၁၃၊ ေမလက စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။
အစ္မတို႔အသင္းက ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းသြားတဲ့ လူနာေတြက ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ ခံစားခဲ့ရတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳေတြ၊ ေရာဂါျဖစ္လာတဲ့အခါ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ အခက္အခဲေတြကို သိနားလည္ၿပီး ကိုယ္ေတြ ျပန္ ေကာင္းလာတဲ့ တစ္ေန႔မွာ တျခားဘ၀တူ လူနာေတြကို ျပန္လည္ ကူညီႏိုင္ေအာင္ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းပါ။ ဒီအထဲမွာ ေသြးကင္ဆာ လူနာေတြလည္း ပါတယ္၊ ဒါေပမဲ့ လူနာေတြက တက္တက္ၾကြၾကြ မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္တာေၾကာင့္ က်န္းမာလာတဲ့ သူေတြက ဦးေဆာင္ၿပီး လုပ္ေဆာင္တာပါ။
အမွဴေဆာင္အဖြဲ႕၀င္ အမာခံကေတာ့ ၂၀ ဦး ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသင္းဆိုတာက အဲဒီလို ကန္႔သတ္ထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ႀကံဳရင္ႀကံဳသလို အားရင္အားသလို ပါ၀င္ကူညီေဆာင္ရြက္လို႔ရပါတယ္။ အသင္းသားေတြအျဖစ္ ပါ၀င္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ လူနာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လူနာရွင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ၀င္ခ်င္သေလာက္ ၀င္လို႔ရပါတယ္။
ေမး. အစ္မတို႔အသင္းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔လႈပ္ရွားမႈေတြကို သိပါရေစ။
ေျဖ. အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္က အစ္မတို႔က ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ လူနာျဖစ္ခဲ့ေတာ့ ဒီေရာဂါျဖစ္တဲ့အခါမွာ ျဖတ္သန္းရတဲ့ စိတ္ဓာတ္ခြန္အား၊ ေငြေရးေၾကးေရး ကုန္က်မႈ၊ မိသားစုရဲ႕ေစာင့္ေရွာက္အားေပးမႈ စတာေတြအမ်ားႀကီး လိုအပ္မွန္းသိခဲ့ရတယ္။ အဲဒီအတြက္ ကိုယ့္လိုဘ၀တူ လူနာေတြကို ဘယ္လိုကူညီႏိုင္မလဲ၊ ေငြအားျဖင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္ မကူညီႏိုင္ေသးဘူးပဲထားဦး၊ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားေပးႏိုင္တယ္။
အစ္မတို႔ကို အရွင္လတ္လတ္ႀကီး ျမင္လိုက္ရင္ကို လူနာေတြရဲ႕စိတ္ထဲမွာ အလိုလိုအားရွိတယ္၊ “ ငါတို႔လည္း တစ္ေန႔က်ရင္ ဒီလိုျပန္ေကာင္းမွာပဲ” ဆိုတဲ့ ခြန္အားျဖစ္တယ္၊ အစ္မတို႔အသင္းရဲ႕ အဓိကေပးခ်င္တဲ့ သတင္းစကားကအဲဒါပဲ။ “ စိတ္ဓာတ္မက်နဲ႔၊ ဆရာ၀န္ေျပာတဲ့အတိုင္း ကုသမႈကိုခံယူပါ၊ ဒါဆို တစ္ေန႔က်ရင္ ကြၽန္ေတာ္/ကြၽန္မတို႔လို ျပန္ေကာင္းလာမွာပါ” ဆိုတဲ့အသိကို ျဖစ္ေစတယ္။ ဒီေတာ့ လူနာေတြ အားရွိသြားၾကတယ္။
ဟိုးအရင္တုန္းကေတာ့ ေသြးကင္ဆာဆိုရင္ ေသမယ္လို႔ပဲ ေအာက္ေမ့ခဲ့ၾကတယ္၊ ေသလည္း ေသခဲ့ၾကတယ္ေလ၊ အခုေခတ္က်ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိလာၿပီ။ ေသြးကင္ဆာျဖစ္တိုင္း မေသပါဘူး၊ ဒီသတင္းစကားကို လူနာေတြ အားတက္လာေအာင္ ေပးခ်င္တာပါ။
ေမး. ေသြးကင္ဆာလူနာေတြကို အစ္မတို႔အသင္းအေနနဲ႔ ဘယ္လို ကူညီပံ့ပိုးမႈေတြ ျပဳလုပ္ေနပါသလဲ။
ေျဖ. အစ္မတို႔အသင္းက ေသြးလွဴရွင္အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားပါတယ္။ ေသြးလွဴရွင္အဖြဲ႕ဆိုတာ သူတို႔အခ်င္းခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးသား၊ ဒါေပမဲ့ အစ္မတို႔က ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့အတြက္ တကယ္လို႔ ေသြးကင္ဆာ လူနာတစ္ေယာက္က အေရးေပၚ ေသြးလိုခဲ့ရင္၊ ေသြးဘဏ္မွာလည္း ေသြးျပတ္ေနၿပီဆိုရင္ (ၿမိဳ႕ထဲက ေသြးဘဏ္မွာကေတာ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေသြးလံုလံုေလာက္ေလာက္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျမာက္ဥကၠလာေဆး႐ံုမွာ ေသြးျပတ္သြားလို႔ အေရးေပၚ ေသြးလိုခဲ့ၿပီဆိုရင္) အစ္မတို႔ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့အဖြဲ႕ကို ဆက္သြယ္လိုက္တဲ့အခါ သူတို႔ထဲက လွဴႏိုင္တဲ့သူ ေရာက္လာပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ လူနာေတြလည္း အဆင္ေျပသြားပါတယ္။ ဒီလို ကူညီတာမ်ဳိးပါ။
အစ္မတို႔အသင္းရဲ႕ စာေရး ညီမေလးကိုလည္း အၿမဲတမ္းခန္႔ထားၿပီး သူက ေျမာက္ဥကၠလာေဆး႐ံု မွာရွိတဲ့ ေသြးေရာဂါဌာနမွာ အၿမဲတမ္းရွိေနပါတယ္။ သူက ေသြးေရာဂါဌာနမွာ နိစၥဓူ၀ ကူညီၿပီးေတာ့ လူနာေတြဘက္က လိုအပ္ခ်က္ေတြကို လုပ္ေဆာင္ေပးတယ္။ ဥပမာ ေဆး၀ယ္လုိ႔ မရတာမ်ဳိးဆိုရင္ ဘယ္ဆိုင္မွာ ၀ယ္လုိ႔ရတယ္ဆုိတာမ်ဳိး ေျပာျပတယ္၊ တစ္ခါတေလ ရွာရခက္တဲ့ေဆးေတြကို သိုေလွာင္ထားၿပီး လူနာလိုအပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ တစ္ခါတည္း အျမတ္မယူဘဲ ေရာင္းေပးလိုက္တယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ လူနာေတြက ၿမိဳ႕ထဲအထိ လာ၀ယ္ရမယ့္ အခ်ိန္သက္သာသြားတယ္၊ လမ္းစရိတ္သက္သာတယ္၊ လူသက္သာသြားပါတယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိး အစ္မတို႔က ကိုယ့္အသင္းရန္ပံုေငြ မေတာင့္တင္းေပမယ့္လည္း လုပ္ႏိုင္တာေလးေတြကို လုပ္ေပးပါတယ္။
ေမး. ေသြးကင္ဆာလူနာတခ်ဳိ႕ စရိတ္မတတ္ႏိုင္လို႔ ေဆးမကုႏိုင္ရင္ေတာ့ အစ္မတို႔ ေထာက္ပံ့ေပးတာမ်ဳိးရွိပါသလား။
ေျဖ. အစ္မတို႔အသင္းကိုယ္တိုင္က ရန္ပံုေငြေတာင့္ေတာင့္တင္းတင္း မရွိတဲ့အတြက္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းကို ကူညီႏိုင္တာေတာ့ အင္မတန္နည္းပါတယ္။ အင္မတန္ အခက္အခဲရွိေနတဲ့ လူနာေတြကိုေတာ့ ေငြငါးေသာင္းေလာက္ လွဴေပးတာမ်ဳိး ရွိပါတယ္။ အရမ္းကို အခက္အခဲရွိတဲ့ ကေလးလူနာေတြလည္း ႀကံဳဖူးတယ္။ သူ႔အေဖက ဆိုက္ကားနင္းတာ၊ ဒီေဆးေလးရမွ ဒီကေလးက ျပန္ေကာင္းသြားမွာ . . အဲဒီလို အေျခအေနဆိုရင္ အသင္းမွာ အားလံုးတိုင္ပင္ၿပီး ဦးစားေပး ေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေသြးေရာဂါကုဌာန ငါးခုရွိၿပီး ရန္ကုန္ေဆး႐ံုႀကီး၊ ရန္ကုန္ကေလးေဆး႐ံုႀကီး၊ ေျမာက္ဥကၠလာေဆး႐ံုႀကီး၊ မႏၲေလးေဆး႐ံုႀကီး၊ မႏၲ ေလးကေလးေဆး႐ံုႀကီးေတြမွာ ရွိပါတယ္။ ဒီေနရာ ေတြကို ေသြးေရာဂါ ျဖစ္သူေတြ လာကုၾကတဲ့အ တြက္ အဲဒီဌာနငါးခုကို လစဥ္ ပိုက္ဆံ တစ္သိန္းစီ လွဴခဲ့ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အသင္းရန္ ပံုေငြ အားနည္းေနတဲ့အတြက္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့တဲ့ အစီအစဥ္ကို မလုပ္ႏိုင္ေသးပါဘူး။
အစ္မတို႔အသင္းက မလွဴႏိုင္ေပမယ့္ တျခား လွဴခ်င္တဲ့ ေဖာင္ေဒးရွင္းေတြ၊ ပုဂၢလိကအလွဴရွင္ ေတြ ရွိရင္လည္း အစ္မတို႔က ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး လွဴဒါန္း ေပးပါတယ္။
ေမး။ ။ ရန္ကုန္ကေလးေဆး႐ံုႀကီးက ေသြးကင္ဆာလူနာ ကေလးေတြကိုေကာ အစ္မတို႔ ဘယ္လို ကူညီပံ့ပိုး ေလ့ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ရန္ကုန္ကေလးေဆး႐ံုႀကီးကိုလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့လက တစ္ခါသြားတယ္။ အဓိကကေတာ့ အာဟာရ ေထာက္ပံ့မႈအေနနဲ႔ စားစရာေလးေတြေပးမယ္၊ ၿပီး ေတာ့ ကေလးေတြအတြက္ ပုဂၢလိကအလွဴရွင္ေတြ ရွိတာေၾကာင့္ ေရာင္စံုခဲတံ၊ စာအုပ္ေလးေတြေပးၿပီး အတူတူ အေရာင္ျခယ္ၾကမယ္၊ အဲဒီအခါ ဆရာ၀န္ ေလးေတြ၊ လူငယ္ေလးေတြ ပါ၀င္ၿပီး ပံုျပင္ေျပာတာ၊ ပံုဆြဲတာေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ကေလးေတြဟာ လူႀကီးထက္ပိုဆိုးတာက သူတို႔ခံစား ေနရတာေတြကို မေျပာျပတတ္ဘူး။ ဒီလိုလာလုပ္ေပး တဲ့အတြက္ သူတို႔စိတ္ထဲမွာ ေပ်ာ္ရႊင္သြားတဲ့ ခံစားမႈရ ေအာင္လုပ္ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ေသြးကင္ဆာျဖစ္ၿပီး ကုသမႈခံယူေပ်ာက္ကင္းထား တဲ့ အစ္မအေနနဲ႔ တျခားေသြးကင္ဆာလူနာေတြနဲ႔ ဆံုတဲ့အခါ ဘယ္လိုအားေပးစကား ေျပာျဖစ္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ အားေပးတာကေတာ့ အမ်ားႀကီးပဲ။ အစ္မ တစ္ ေယာက္တည္းမွမဟုတ္ဘူး၊ ဒီအသင္းထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ သူအကုန္လံုးက အားေပးၾကတယ္။ “ ကဲ . . ေသြးကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္တယ္ဆိုတာသိလား” လို႔ အရင္ဆံုး ေျပာလိုက္တယ္။ လူနာက “ သိတယ္” ဆိုရင္ “ ဒီေရာဂါကို ေပ်ာက္မယ္လို႔ ထင္လား” လို႔ ေမးလိုက္တယ္။ သူတို႔ မေျဖႏိုင္ၾကဘူး။ ေပ်ာက္မယ္ လိုလို၊ မေပ်ာက္ဘူးလိုလိုနဲ႔ ဇေ၀ဇ၀ါ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ အဲဒါနဲ႔ “ ကြၽန္မကို ၾကည့္ပါ၊ ေကာင္းတယ္လို႔ ထင္ လား၊ မေကာင္းဘူးလို႔ ထင္လား” လို႔ ေမးလိုက္ေတာ့ သူတို႔က လူေကာင္းလို႔ပဲ ထင္ၾကတယ္။ အစ္မနဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခ်ိန္မွာ သူတို႔က အစ္မကို လူနာမွန္း ဘယ္ သိမလဲ။ အဲဒါနဲ႔ ‘ကြၽန္မကလည္း ၂၀၁၂ ကတည္း ကစၿပီး ေသြးကင္ဆာျဖစ္ထားလို႔ ေဆးကုသၿပီး အခု ခ်ိန္မွာ ေကာင္းေနတဲ့ လူနာပါ၊ ဒါေၾကာင့္ ေသြးကင္ ဆာေရာဂါဆိုတာ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ ေရာဂါ ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ဆရာ၀န္ေတြ ၫႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္း စနစ္တက် ေဆးကုသမႈ ခံယူတယ္ဆိုရင္၊ ေဆးေတြ ကို အခ်ိန္ျပည့္မီေအာင္ေသာက္ၿပီး ေဆးကုသမႈခံယူ တယ္ဆိုရင္ ေပ်ာက္ပါတယ္’လို႔ အားေပးစကား ေျပာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း ေဆးကု သမႈကို ၿပီးဆံုးေအာင္ မခံယူဘဲ ေဆး႐ံုကို ျပန္မလာ ေတာ့တာေတြရွိတယ္ေလ။ အဲဒါမ်ဳိးမျဖစ္ေအာင္ စနစ္တက် ေဆးကုသမႈ ခံယူဖို႔ ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာပါတယ္။
လူနာရွင္ကိုေတာ့ ‘လူနာဟာ ေဆးကုသမႈ ခံ ယူေနစဥ္မွာ ကိုယ္ခံအားနည္းတယ္၊ ကိုယ္ခံအားနည္း တဲ့ လူနာေတြကို ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ဆိုရင္ သန္႔ရွင္း မႈက အေရးႀကီးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သန္႔ရွင္းမႈအတြက္ ဘာေတြ ဘယ္လို ပံ့ပိုးေပးရမယ္’ဆိုတာကို ဦးစားေပး ၿပီး ေျပာျပပါတယ္။ ဘာေတြ ဘယ္လို လိုက္နာရ မယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြပါ၀င္တဲ့ လက္ကမ္းစာ ေစာင္ေတြကိုလည္း ေ၀ငွေပးပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
