ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင့္ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
ေန႔စဥ္ ေဆး႐ံုမွာ လူနာေတြေသတာရွိပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ ဆရာ၀န္ျဖစ္ခါစ၊ အလုပ္သင္ ဆရာ၀န္ျဖစ္ခါစ ဆရာ၀န္ေတြဆိုရင္ လူနာေသတာေတြ႕တိုင္း စိတ္မထိန္းႏိုင္ဘဲ မိသားစုနဲ႔အတူ မ်က္ရည္က်မိတာေတြလည္း ရွိၾကပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမ အမ်ားစုကေတာ့ သံေယာဇဥ္ရွိတဲ့ လူနာတခ်ဳိ႕အတြက္ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိတတ္ၾကေပမယ့္ ခဏတာပါပဲ။ အခုေရာက္၊ အခုေသတဲ့ လူနာေတြအတြက္ေတာ့ ေမ့ေမ့ေပ်ာက္ေပ်ာက္ မွတ္ေတာင္မမွတ္မိႏိုင္ေတာ့ပါ။ ၾကာေတာ့လည္း ႐ိုးသြားၾကပါတယ္။
လူနာက သူ႔ဘာသာ ေသတာ၊ ဒီဘက္မွာေတာ့ ဘာမွ မခံစားရေတာ့ပါ။ ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္ေတြ အလုပ္႐ံုးခန္းမွာ စု႐ံုးေနၿပီး ရယ္စရာ ေျပာတဲ့သူရွိရင္ ရယ္ၾက၊ ေမာၾက၊ အရယ္မပ်က္၊ အၿပံဳးမပ်က္၊ တစ္ဖက္လူနာဘက္က ၾကည့္ရင္ ‘ဒီဆရာ၀န္ေတြ ႏွလံုးသားမွ ရွိၾကရဲ႕လား’ ထင္စရာပင္။ ‘ငါတို႔ ဒီမွာ လူေသတာ မ်က္ႏွာအမူအရာေတာင္ မပ်က္ၾကဘူး’လို႔ ထင္စရာပင္။
ဒါေၾကာင့္ ကြၽန္မတို႔ေတြရဲ႕ ဆရာ၀န္စိတ္ဓာတ္ဆိုတာ ေန႔စဥ္ အလုပ္လုပ္ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေနက်၊ ျဖစ္ေနက် သေဘာထားၾကရေပမယ့္လည္း တစ္ဖက္မွာ တတ္ႏိုင္သေလာက္ အၿမဲတေစ ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္ေလးကို ျပန္ျပန္ၿပီး ေမြးယူၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လူနာတိုင္းကို လူနာတစ္ဦးအေနနဲ႔ ဆက္ဆံရပါမယ္။ ခ်မ္းသာ၊ ဆင္းရဲ၊ ရာထူး၊ ဂုဏ္ရွိရွိ၊ မရွိရွိ လူနာကို လူနာတစ္ဦး . . မိမိကူညီကယ္တင္ရမယ့္ လူနာတစ္ဦးအေနနဲ႔ ထာ၀စဥ္ စဥ္းစားထားသင့္ပါတယ္။ လူနာေကာင္းဖုိ႔အတြက္ အဓိကဆိုၿပီး အၿမဲစဥ္းစားရပါမယ္။
တစ္ဖက္စြန္း မေရာက္ေစဖို႔ စိတ္ကို အၿမဲထိန္းေနသင့္ပါတယ္။ “ေစတနာ”တစ္ခုသာ ထားေပးလိုက္ရင္ ေနာက္က လိုက္လာမယ့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ အေကာင္းဆံုးေတြပဲ ျဖစ္လာမွာပါ။ “႐ိုးသားျခင္း”ကလည္း ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္ေတြမွာ ထားရွိရမယ့္ ဆရာ၀န္ စိတ္ဓာတ္တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- မိမိ မသိရင္ မသိ၊ မတတ္ရင္ မတတ္၊ လူနာေကာင္းမယ္ဆိုရင္ မိမိထက္သိတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳရွိတဲ့ သူထံ အပ္ႏွင္းဖို႔၊ လႊဲေျပာင္းေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
မာန္မာနေတြထားၿပီး အမ်ားအထင္ႀကီးေအာင္ ဟန္ျပေနတာ၊ ငါမွတစ္ပါး တျခားသူမရွိလို႔ ယူဆၿပီး တင္းမာစြာ ဆက္ဆံေနတာက ဆရာ၀န္စိတ္ဓာတ္မဟုတ္ပါ။ အခက္အခဲေတြႀကံဳရတိုင္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မွန္ကန္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ မွန္ကန္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ အေတြ႕အႀကံဳနဲ႔ အသိပညာရွိျခင္းေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ လူနာေတြ အားကိုးရတဲ့ လူနာနဲ႔ မိသားစုကိုယ္စား ဆံုးျဖတ္ေပးရတဲ့သူေတြ ျဖစ္ရပါမယ္။ လူနာရဲ႕ေကာင္းက်ဳိးက မိမိမွန္ကန္စြာ ဆံုးျဖတ္ေပးႏိုင္မႈေပၚ မူတည္ေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
လူနာရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ အတြင္းေရးကိစၥေတြကို လွ်ဳိ႕၀ွက္သင့္တာေတြ လွ်ဳိ႕၀ွက္ထားရပါမယ္။ လူနာ နစ္နာေစမယ့္ အမႈကို မျပဳလုပ္ရပါ။ လူနာ အယံုၾကည္ပ်က္ေစမယ့္ အမႈကို မျပဳလုပ္ရပါ။ ဆရာ၀န္ စိတ္ဓာတ္ထဲမွာ မိမိရဲ႕ ကိုယ္က်ဳိးကို စြန္႔ရတာလည္း ပါပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြဟာ ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါေတြနဲ႔ ေန႔စဥ္ ႀကံဳေတြ႕ၾကရပါတယ္။ ရြံရွာလို႔၊ ကူးမွာေၾကာက္လို႔ မကိုင္ဘဲ၊ အနားမကပ္ဘဲ မရပါဘူး။ တခ်ဳိ႕အလုပ္သင္ဆရာ၀န္၊ ေဆးေက်ာင္းသားေတြဆိုရင္ အစပိုင္းမွာ ေရာဂါကူးမွာေၾကာက္လို႔ လူနာကို လက္ဖ်ားနဲ႔ေတာင္မတို႔ရဲၾကပါ။ ၀က္ျဖစ္ရင္ မစင္မေၾကာက္ရသလို ဆရာ၀န္ျဖစ္မွ “ေရာဂါကူးမွာ” ေၾကာက္ေနလို႔မျဖစ္ပါ။ သတိထားဖို႔ပဲ ရွိပါတယ္။ ကူးစက္မခံရေအာင္ နည္းမ်ဳိးစံုနဲ႔ ကာကြယ္ရပါမယ္။
သတိနဲ႔ လူနာကို ခ်ည္းကပ္ကိုင္တြယ္ရပါမယ္။ အကယ္၍ ကံဆိုးလို႔ ေရာဂါကူးခံလိုက္ရၿပီဆိုရင္ေကာ ဘာတတ္ႏိုင္မလဲ၊ ဘယ္သူ႔ကိုမွ အျပစ္တင္ေနလို႔ မရျပန္ပါဘူး။ ကုမရရင္ အေသခံခ်င္လည္း ခံၾကရပါမယ္။ ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္ေတြ အသည္းေရာင္ ဘီပိုး၊ စီပိုး၊ HIV ပိုးေတြ ကူးစက္ခံရၿပီး အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ကာ အသက္ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရတာေတြ ရွိသလို တီဘီကူးခံရတာလည္း မနည္းပါ။ တစ္ခါတစ္ရံ ေဆးမတိုးတဲ့တီဘီပိုး (MDRTB) မ်ဳိးနဲ႔ ႀကံဳမိပါက ကုသေအာင္ျမင္ဖို႔ခဲယဥ္းၿပီး အသက္ေပးၾကရတာလည္း ရွိပါတယ္။ ေနာက္လည္း ရွိေနဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေတြကို ျပည္သူလူထုတိုင္း မသိၾကပါ။ ေရာဂါသိပ္ႀကီးလို႔ ေၾကးႀကီးတဲ့ ကုသမႈခံယူမွ အသက္ရွင္ႏိုင္ေတာ့မယ့္ အေျခအေန၊ ဥပမာ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ၿပီဆုိရင္ မကုသႏိုင္ေတာ့ပါ။ ကုသႏိုင္ဖို႔လည္း အေတာ္စုေဆာင္းၿပီး ရွိရပါမယ္။ ဒီလိုကုသမႈကို ကုန္သည္၊ သူေဌးေတြအတြက္ ထမင္းစား၊ ေရေသာက္ ႏိုင္ငံျခားကို သြားေရာက္ကုသႏိုင္ေပမယ့္ ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္ေတြ လူတိုင္း ကုသႏိုင္ခဲပါတယ္။ ဒါေတြကို သိေပမယ့္လည္း ဆရာ၀န္ဘ၀မွာ မကုသ၊ မကိုင္တြယ္လို႔ မရပါဘူး။ သတိထားဖို႔ပဲ ရွိပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာမွာ ေဆးကုသရာ၌ လူနာကသာ အဓိကေနရာမွာ ဦးစားေပးၿပီး ကုသရတဲ့ ေခတ္ျဖစ္ေနပါၿပီ။ (patient-centered approach) ေဆးကုသမႈဟူသမွ် လူနာကိုသိရွိေအာင္ ရွင္းလင္းေျပာျပၿပီးမွ ကုထံုးကို ေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ေရာဂါေတြ (ဥပမာ- ကင္ဆာ)မွာ ေရာဂါကုထံုးကို ဆရာ၀န္က အရင္ရွင္းျပၿပီးရင္ လူနာကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။
‘ငါ ဆရာ၀န္၊ ငါ ေကာင္းေအာင္ ကုေပးေနတာပဲ၊ ငါကုသေပးသလို ခံယူ၊ ဘာမွ ေစာဒကမတက္နဲ႔၊ ေကာင္းရင္ ၿပီးေရာ’ ဆိုၿပီး ခံယူရမယ့္ စိတ္ဓာတ္မ်ဳိး မရွိသင့္ေတာ့ပါ။ ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္ေတြဟာ ‘ဆရာ၀န္စိတ္ဓာတ္’ေလး အၿမဲကိန္း၀ပ္ၿပီး မိမိတို႔ရဲ႕ လူနာေတြေကာင္းဖို႔အတြက္ နံပါတ္တစ္ ဦးစားေပးထားမယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္အသိုင္းအ၀န္းရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာေတြ ပိုမိုတိုးတက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္ . . .
“ငါ ဆရာ၀န္၊ ငါ ေကာင္းေအာင္ ကုေပးေနတာပဲ၊ ငါကုသေပးသလို ခံယူ၊ ဘာမွ ေစာဒကမတက္နဲ ႔ ၊ ေကာင္းရင္ ၿပီးေရာ” ဆိုၿပီး ခံယူရမယ့္ စိတ္ဓာတ္မ်ဳိး မရွိသင့္ေတာ့ပါ။ ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္ေတြဟာ “ဆရာ၀န္စိတ္ဓာတ္”ေလး အၿမဲကိန္း၀ပ္ၿပီး မိမိတို႔ရဲ႕ လူနာေတြ ေကာင္းဖို႔အတြက္ နံပါတ္တစ္ ဦးစားေပးထားမယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္အသိုင္းအ၀န္းရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာေတြ ပိုမို တိုးတက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ အနစ္နာခံ၊ စြန္႔လႊတ္တတ္တဲ့ အမြန္ျမတ္ဆံုးစိတ္ဓာတ္ေတြနဲ႔ ကယ္တင္ရတဲ့အလုပ္၊ ေ၀ဒနာ သက္သာေအာင္ ကုသေပးရတဲ့အလုပ္၊ သာမန္လူေတြ မလုပ္ႏိုင္တဲ့၊ မလုပ္တတ္တဲ့ အလုပ္မ်ဳိးကို လုပ္ႏိုင္တဲ့ ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္အားလံုးရဲ႕ ဘ၀ေတြဟာ တကယ္ပဲ ဂုဏ္ယူစရာ ေကာင္းလွပါတယ္။
ဒီလို ဆရာ၀န္ေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရွိၾကပါတယ္။ ၁၀၀မွာ တစ္ေယာက္ ဆရာ၀န္ စိတ္ဓာတ္မရွိခဲ့လို႔ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဆရာ၀န္ဘက္က မမွားေပမယ့္ လူနာက ျဖစ္ပ်က္စဥ္ကို မရွင္းလင္းလို႔ အထင္အျမင္လြဲတဲ့ ကိစၥေတြကို ပံုႀကီးခ်ဲ႕ၿပီး မီဒီယာေတြက ေ၀ဖန္ေနတာကို ဖတ္မိတိုင္း ဆရာ၀န္အမ်ားအတြက္ ရင္နာမိပါတယ္၊ စိတ္မေကာင္း ျဖစ္မိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုဆရာ၀န္ေလာကကို အမည္းကြက္စြန္းေစတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ နည္းႏိုင္သမွ်နည္းေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ ကြၽန္မတို႔ ဆရာ၀န္အားလံုးရဲ႕တာ၀န္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အားလံုး ‘ဆရာ၀န္စိတ္ဓာတ္’ေကာင္းမ်ား ထားႏိုင္ၾကပါေစ။
See More
ဆရာ၀န္ဘ၀နဲ႔ ဆရာ၀န္စိတ္ဓာတ္ (၁)
ဆရာ၀န္ဘ၀နဲ႔ ဆရာ၀န္စိတ္ဓာတ္ (၂)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
