ေဒါက္တာမုိးေအာင္ေက်ာ္ႏုိင္ (အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
(အတြင္းေရးမွဴး-ေရႊေရာင္ႏွင္းဆီကင္ဆာေဖာင္ေဒးရွင္း)ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး. ဆီးထဲမွာ ဘာေၾကာင့္ အသားဓာတ္ပါရတာလဲ ဆရာ။
ေျဖ. သာမန္လူတစ္ေယာက္ဟာ ေက်ာက္ကပ္ကေနတစ္ဆင့္ တစ္ေန႔မွာ ဆီးထဲ အသားဓာတ္ (Protein) ၂၀၀ မီလီဂရမ္ထက္ ေလ်ာ့နည္းၿပီး ပါ၀င္တတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ အသားဓာတ္ေတြမ်ားေနရင္ ဒါမွမဟုတ္ ေက်ာက္ကပ္အတြင္းက အရည္စစ္ထုတ္ေပးတဲ့ အေျမႇးပါးပ်က္စီးရင္ ဒါမွမဟုတ္ ဆီးထဲက ပ႐ိုတင္းေတြကုိ ျပန္လည္စုပ္ယူေပးတဲ့ ေက်ာက္ကပ္အတြင္းကျပြန္ငယ္ေတြ ထိခုိက္ပ်က္စီးရင္ ဆီးထဲမွာအသားဓာတ္ (Protein) ပမာဏက ပုံမွန္ထက္ပုိၿပီး ပါလာႏုိင္ပါတယ္။
ေမး. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတဲ့အခါမွာ လူနာအေနနဲ႔ ဘယ္လုိလကၡဏာေတြကုိ ခံစားရတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္အနည္းငယ္ပါေန႐ုံနဲ႔ ဘယ္လုိလကၡဏာမွ ခံစားရမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္သုံးဂရမ္ထက္ပုိၿပီး အခ်ိန္အေတာ္ၾကာပါ၀င္ေနခဲ့ရင္ေတာ့ ေသြးထဲကအသား ဓာတ္ေတြဟာေလ်ာ့နည္းလာၿပီး ေျခေထာက္ေဖာေရာင္တာ၊ မ်က္ႏွာအန္းတာ၊ ၀မ္းဗုိက္ေရာင္တာ စတဲ့ လကၡဏာေတြ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။
ေမး. ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါရင္ ဆီးအေရာင္က ဘယ္လုိေျပာင္းလဲမႈ ရွိတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါ၀င္ေနတဲ့အတြက္ ဆီးအေရာင္ေျပာင္းလဲမႈမရွိႏုိင္ပါဘူး။ ဆီးအေရာင္ရင့္တာ၊ ေဖ်ာ့တာစတာေတြကုိၾကည့္႐ုံနဲ႔ ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါ၀င္မႈ ရွိ၊ မရွိကုိ မသိႏုိင္ပါဘူး။
ေမး. ဆီးထဲ အသားဓာတ္ပါတာကုိ ဘယ္လုိစစ္ေဆးသိရွိႏုိင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါ၀င္တာကုိ Dipstick လို႔ေခၚတဲ့ ဆီးစစ္ေဆးတဲ့အိတ္ကေလးကုိ ဆီးထဲႏွစ္စစ္ေဆးတာနဲ႔ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာစစ္ေဆးတဲ့နည္း. . စတဲ့နည္းေတြနဲ႔ စစ္ေဆးႏုိင္ပါတယ္။ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာလည္း အပူေပးစစ္ေဆးတဲ့နည္းနဲ႔ ပမာဏတြက္ခ်က္စစ္ေဆးတဲ့နည္းေတြကုိ အသုံးျပဳစစ္ေဆးႏုိင္ပါတယ္။
ေမး. ဆီးထဲ အသားဓာတ္ပါတာက ေရာဂါတစ္ခုခုနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိေနပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါ၀င္တာက ေရာဂါေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ခႏၶာကုိယ္အတြင္း ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ အသားဓာတ္ထုတ္လုပ္မႈျဖစ္ေစတဲ့ Myeloma ေရာဂါ၊ ၾကြက္သားပ်က္စီးမႈေရာဂါ (Rhabdomyo-lysis)၊ ႐ုတ္တရက္ ႏွလုံးၾကြက္သားပုပ္ေရာဂါေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္အတြင္းမွာရွိတဲ့ အေျမႇးပါးေရာင္ၿပီး ပ်က္စီးေစႏုိင္တဲ့ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ေရာဂါ၊ SLE ေရာဂါေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္အတြင္းမွာရွိတဲ့ ျပြန္ငယ္ေတြေရာင္ရမ္းပ်က္စီးတဲ့ေရာဂါ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပုိး၀င္တာစတဲ့ ေရာဂါေတြျဖစ္ရင္ ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါ၀င္လာႏုိင္ပါတယ္။
ေမး. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတာဟာ ဘ၀ေနထုိင္စားေသာက္မႈပုံစံနဲ႔ေကာ ဆက္စပ္မႈရွိေနပါသလားဆရာ။ ေသာက္တဲ့ေဆး၀ါးေတြနဲ႔ေကာ ဆက္စပ္မႈရွိေနပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ ဆက္တုိက္ပါ၀င္ေနရင္ေတာ့ ေစာေစာကဆရာေျပာခဲ့တဲ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါတစ္ခုခုနဲ႔ ဆက္စပ္ေနႏုိင္ၿပီး အခ်ိန္၂၄ နာရီအတြင္းမွာ ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါ၀င္မႈကုိ ဆက္လက္စစ္ေဆးရပါမယ္။ ဒါ့အျပင္ ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါေစတဲ့ ေရာဂါေတြကုိ စစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ေပးရပါမယ္။
ဒါေပမဲ့ ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါ၀င္တာက ဆက္တုိက္မဟုတ္ဘဲ ရက္အနည္းငယ္အၾကာမွာ အသားဓာတ္မပါ၀င္ေတာ့တာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီလုိအေျခအေနမ်ဳိးကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ အမ်ားအားျဖင့္ ျပန္လည္ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ၿပီး ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားတာ အလြန္နည္းပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ေရာဂါမဟုတ္တဲ့ အေျခအေနတစ္ခုပါ၀င္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ရပ္ေန၊ ထုိင္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဆီးထဲမွာအသားဓာတ္ပါ၀င္လာၿပီး ပက္လက္လွဲေနခ်ိန္နဲ႔ အိပ္ေနခ်ိန္ေတြမွာ ဆီးထဲအသားဓာတ္မပါေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအေျခအေနဟာ ေရာဂါတစ္ရပ္မဟုတ္ဘဲ ဆီးထဲမွာ ယာယီအသားဓာတ္ပါ၀င္တာပဲျဖစ္ၿပီး ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါဆက္လက္ျဖစ္ပြားတာကုိ မေတြ႕ရပါဘူး။
တစ္ခါတစ္ရံ ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါတာက ခႏၶာကုိယ္အတြင္း ဘက္တီးရီးယားပုိး၀င္တာ၊ တက္တာ၊ ကုိယ္ပူႀကီးတာ၊ ႏွလုံးအားနည္းတာနဲ႔ ပန္ကရိယေရာင္ရမ္းတာ စတဲ့ ေရာဂါအေျခအေနေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီေရာဂါေတြေပ်ာက္ကင္းၿပီး တစ္ပတ္အၾကာမွာ ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါ၀င္တာလည္း ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္အတြင္းမွာရွိတဲ့ အေမြးနဲ႔ျပြန္ငယ္ေတြ ေရာင္ရမ္းေစႏုိင္တဲ့ ေဆး၀ါးတခ်ဳိ႕ေၾကာင့္လည္း ေက်ာက္ကပ္ထိခုိက္ၿပီး ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါ၀င္လာႏုိင္ပါတယ္။
ေမ. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတာက စုိးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ က်န္းမာေရးျပႆနာတစ္ရပ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတာဟာ ေရာဂါတစ္ခုမဟုတ္ဘဲ ေရာဂါလကၡဏာ အေျခအေနတစ္ရပ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးထဲမွာ ယာယီအသားဓာတ္ပါ၀င္တာနဲ႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပုိး၀င္တာကလြဲၿပီး က်န္တဲ့ ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါ၀င္တဲ့ အေျခအေနေတြဟာ ေရာဂါတစ္ခုခုနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတတ္တဲ့အတြက္ အေရးႀကီးပါတယ္။
ေမး. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါေနတဲ့အခ်ိန္မွာ လူနာအေနနဲ႔ ဘယ္လုိအခ်က္ေတြကုိ ဂ႐ုစုိက္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲ အသားဓာတ္ပါေနတဲ့အခ်ိန္မွာ လူနာဟာ ဆရာ၀န္ၫႊန္ၾကားခ်က္အတုိင္း လုိက္နာစစ္ေဆးဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ ေရာဂါတစ္ခုခုနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ ရွိ၊ မရွိနဲ႔ ဆီးအတြင္း ယာယီအသားဓာတ္ပါတာကုိ ခြဲျခားစစ္ေဆးေပးရပါမယ္။ ေရာဂါတစ္ခုခုမေတြ႕ခဲ့ရင္လည္း ၫႊန္ၾကားခ်က္အတုိင္း ထပ္မံစစ္ေဆးေနဖုိ႔လည္း လုိအပ္ႏုိင္ပါတယ္။
ေမး. ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္မပါ၀င္ေအာင္ ဘယ္လုိကာကြယ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါ၀င္တာက ေရာဂါတစ္ခုမဟုတ္တဲ့အတြက္ ဒီအေျခအေနကုိျဖစ္ေစတဲ့ေရာဂါ ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးၿပီး ေရာဂါရွိေနရင္သာ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသေပးရပါမယ္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူေတြအတြက္ေတာ့ ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါလာရင္ ေက်ာက္ကပ္ထိခုိက္မႈရွိေနၿပီလုိ႔ ယူဆႏုိင္ပါတယ္။ ေသြးအတြင္း အခ်ဳိဓာတ္နဲ႔ ေသြးဖိအားတုိ႔ကုိ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပသၿပီး စနစ္တက်ထိန္းသိမ္းဖုိ႔ အေရးႀကီးလွပါတယ္။
ဆီးသြားတဲ့အခါ အျမႇဳပ္ထၿပီး အဲဒီအျမႇဳပ္ထတာက ေတာ္ေတာ္နဲ႔ေပ်ာက္မသြားဘဲ အၾကာႀကီးဆက္ရွိေနတယ္ဆုိရင္ ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါႏုိင္တယ္လုိ႔ သံသယရွိသင့္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ သံသယရွိရင္ေတာ့ ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါ၀င္မႈ ရွိ၊ မရွိ ဆက္လက္စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။
ေမး. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါေနသလားဆုိတာကုိ လူနာအေနနဲ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ သံသယရွိသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးသြားတဲ့အခါ အျမႇဳပ္ထၿပီး အဲဒီအျမႇဳပ္ထတာက ေတာ္ေတာ္နဲ႔ေပ်ာက္မသြားဘဲ အၾကာႀကီးဆက္ရွိေနတယ္ဆုိရင္ ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါႏုိင္တယ္လုိ႔ သံသယရွိသင့္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ သံသယရွိရင္ေတာ့ ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါ၀င္မႈ ရွိ၊ မရွိ ဆက္လက္စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။
ေမး. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတဲ့အေျခအေနအတြက္ ဆရာ၀န္ရဲ႕ေဆးကုသမႈအပုိင္းကုိလည္း အၾကမ္းဖ်င္း သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါ၀င္လာၿပီဆုိရင္ ပမာဏ ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ားပါသလဲနဲ႔ ေနာက္ခံေရာဂါတစ္ခုခုနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ ရွိ၊ မရွိကုိ ရွာေဖြစစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ေပးရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ေရာဂါေတြကေတာ့ လြယ္လြယ္ကူကူစစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ၿပီး တခ်ဳိ႕မွာေတာ့ တျခားေရာဂါေတြနဲ႔ဆက္စပ္မႈကို ရွာမေတြ႕ဘဲ ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတာတစ္ခုပဲ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါရွာေဖြေတြ႕ရွိသူေတြကုိ ေရာဂါအလုိက္ ထိေရာက္တဲ့ကုသမႈေပးပါတယ္။ အဲဒီေရာဂါေပ်ာက္ကင္းရင္ ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါတာလည္း ေပ်ာက္သြားပါတယ္။ ေရာဂါရွာေဖြမေတြ႕ရွိသူေတြကုိေတာ့ ျပန္လည္စစ္ေဆးမႈေတြကို မွန္မွန္ျပဳလုပ္ေပးေနရပါတယ္။ အဲဒီစစ္ေဆးေနရင္းကေန ေရာဂါရွာေဖြေတြ႕ရွိလာခဲ့ရင္ ေတြ႕တဲ့ေရာဂါကုိ ဆက္လက္ကုသမႈေပးပါလိမ့္မယ္။
ေမး. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတာကုိ ကုသမႈမခံယူဘူးဆုိရင္ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ဘယ္လုိဆုိးက်ဳိးေတြကုိ ခံစားရတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါ၀င္ေနတာကုိ စစ္ေဆးကုသမႈမခံယူဘူးဆုိရင္၊ ၿပီးေတာ့ ေနာက္ခံေရာဂါ အေျခအေနတစ္ခုခုကုိ အရင္တုန္းကလည္း မသိခဲ့ဘူးဆိုရင္ ေရာဂါေတြ႕ရွိမႈေနာက္က်ၿပီး ေရာဂါအဆင့္ ပုိမုိဆုိးရြားသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါလုိ ေရာဂါသိရွိၿပီးသားအေျခအေနမွာ ဆီးအတြင္းအသားဓာတ္ပါေနတာကုိ မကုသဘူးဆုိရင္ တျဖည္းျဖည္း ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးသြားပါလိမ့္မယ္။
ေမး. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတာက ဆီးထဲေသြးပါတဲ့အေျခအေနနဲ႔ လြဲမွားမႈရွိႏုိင္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ဆီးအတြင္းေသြးပါရင္ ဆီးစစ္တဲ့အခါ ေသြးနီဥနဲ႔အတူ အသားဓာတ္ပါ၀င္တာကုိ ေတြ႕ရႏုိင္ပါတယ္။ ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါတဲ့အေျခအေနမွာေတာ့ ေသြးနီဥကိုမေတြ႕ရပါဘူး။ ဆီးအတြင္း ေသြးပါတဲ့အေျခအေနကုိ ကုသေပ်ာက္ကင္းၿပီး ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ ဆက္လက္ပါရွိေနမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ထပ္မံစစ္ေဆးကုသရပါမယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ သာမန္အားျဖင့္ ဆီးထဲေသြးပါတာနဲ႔ လြဲမွားမႈေတာ့ မရွိႏုိင္ပါဘူး။
ေမး. ဆီးထဲအသားဓာတ္ပါတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကုိ ဆရာပညာေပးလုိတာရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။
ေျဖ. အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ဆီးစစ္ေဆးရာမွာ ဆီးအတြင္း အသားဓာတ္ပါ၀င္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရခဲ့ရင္ေတာ့ အမႈမဲ့ အမွတ္မဲ့ မေနဘဲ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ထပ္မံစစ္ေဆးရပါမယ္။ ဆီးအတြင္းအသားဓာတ္ပါ၀င္တာကို ထပ္မံေတြ႕ရွိရရင္ေတာ့ ကြၽမ္းက်င္တဲ့ဆရာ၀န္နဲ႔ျပသၿပီး ဆက္လက္စစ္ေဆးမႈခံယူဖုိ႔ လုိအပ္ေၾကာင္း အသိေပးေျပာၾကားလုိပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
