၊ ဇြန္ခုိင္ဦး (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္) ၊
Google မွာ က်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေတြေမးခဲ့ၾကၿပီး အဲဒီေမးခြန္းေတြထဲက အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ေမးျမန္းမႈေတြထဲက အေမးမ်ားဆံုး က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေမးခြန္းေတြကို ေဆးပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္ ေတြနဲ႔အတူ ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
ေမးခြန္း (၁) ေလျပြန္ေရာင္တာက ကူးစက္ႏိုင္သလား
႐ုတ္တရက္ ေလျပြန္ေရာင္ရမ္းတဲ့ ေ၀ဒနာဟာ ရင္ဘတ္အေအးမိတဲ့ ေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေလျပြန္ေတြကေရာင္ရမ္းၿပီး ယားယံကာ ေခ်ာင္းဆိုး သလိပ္ထြက္တတ္ပါတယ္။ ဒါက တခ်ဳိ႕ေသာ အေျခ အေနေတြမွာ ဘက္တီးရီးယားပိုး၀င္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕အေျခအေနေတြမွာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။
“အမ်ားအားျဖင့္ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ေလျပြန္ေရာင္ရမ္းတာနဲ႔ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ေရာင္ရမ္းတာ ေတြက မကူးစက္တတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေလျပြန္ေရာင္တာက အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း အေပၚပိုင္း ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၀င္တာေၾကာင့္ဆိုရင္ အေအးမိေ၀ဒနာျဖစ္ၿပီး ကူးစက္တတ္ပါတယ္”လို႔ ေယးတကၠသိုလ္ဒါ႐ိုက္တာ ေဒးဗစ္က ဆိုပါတယ္။
႐ုတ္တရက္ျဖစ္တဲ့ ေလျပြန္ေရာင္တာက အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း အေပၚပိုင္း ကူးစက္ပိုး၀င္တာေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ဆိုရင္ ကူးစက္လြယ္ပါတယ္၊ အေမရိကန္လူမ်ဳိး ၁၂သန္းေက်ာ္ဟာ နာတာ ရွည္ေလျပြန္ေရာင္ရမ္းတဲ့ ေ၀ဒနာခံစားေနရၿပီး ဒါက နာတာရွည္ အဆုတ္ပြပန္းနာ (COPD)ရဲ႕ပံုစံတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနက အမ်ားအားျဖင့္ စီးကရက္ေသာက္ တာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ၿပီး မကူးစက္တတ္ပါဘူး။
ေမးခြန္း (၂) အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါက ကူးတတ္သလား
နမိုးနီးယား အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါက ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္သူ အမ်ားစုမွာ အဆုတ္ေလျပြန္အိတ္ထဲ ဘက္တီးရီးယားပိုး၀င္ရာက အရည္ေတြျပည့္ၿပီး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ နမိုးနီးယား အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါခံစားေနရသူနဲ႔ နီးနီးစပ္စပ္ေနရရင္ ဘက္တီးရီးယားပိုး ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ တီဘီပိုးေၾကာင့္ အဆုတ္ေရာင္ရင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ကို ကူးစက္ ႏိုင္ပါတယ္။
နမိုးနီးယားအဆုတ္ေရာင္ေရာဂါ မ်ဳိးစိတ္ေတြက ဘက္တီးရီးယားပိုးထက္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ရင္ ပိုၿပီးေတာ့ေတာင္ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ နမိုးနီးယားျဖစ္တဲ့အခါ သင့္ေတာ္တဲ့ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆး စတင္မွီ၀ဲၿပီး မၾကာခင္ေခ်ာင္းဆိုးတာ ရပ္သြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေရာဂါပိုးကူးစက္ႏိုင္ေျခလည္း ရပ္တန္႔သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေရဘယ္ေလာက္ ေသာက္သင့္သလဲဆိုတာအတြက္ အလြယ္ကူဆံုးနည္းဗ်ဴဟာက သင့္ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ထက္၀က္အတိုင္း ေန႔စဥ္ ေရ(ေအာင္စ) ေသာက္ရမွာပါ။ ဥပမာေျပာရရင္ သင့္ကိုယ္အေလးခ်ိန္က ၁၄၀ ေပါင္ဆိုရင္ သင္ကတစ္ေန႔မွာ ေရ ၇၀ေအာင္စ (ဒါမွမဟုတ္ ကိုးဖန္ခြက္) ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ေမးခြန္း (၃) ေရဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား ေသာက္သင့္သလဲ
အုန္းေရ၊ ရွားေစာင္းလက္ပပ္ေရ စသျဖင့္ ၂၀၁၅ မွာ ေရအမ်ဳိးအစား အမ်ဳိးမ်ဳိး ေခတ္စားခဲ့ပါတယ္။ က်န္းမာၿပီး ေရဓာတ္ျပည့္၀ေစဖို႔ ႐ိုး႐ိုးေရသန္႔ တစ္ဖန္ခြက္ထက္ပိုၿပီး ေကာင္းမြန္တဲ့ အရာမရွိပါဘူး။
“ေရဘယ္ေလာက္ ေသာက္သင့္သလဲဆိုတာအတြက္ အလြယ္ကူဆံုး နည္းဗ်ဴဟာက သင့္ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ထက္၀က္အတိုင္း ေန႔စဥ္ ေရ (ေအာင္စ) ေသာက္ရမွာပါ။ ဥပမာေျပာရရင္ သင့္ကိုယ္အေလးခ်ိန္က ၁၄၀ ေပါင္ဆိုရင္ သင္ကတစ္ေန႔မွာ ေရ ၇၀ ေအာင္စ(ဒါမွမဟုတ္ ကိုးဖန္ခြက္) ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ရာသီဥတုအေျခအေန၊ ျပဳလုပ္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္း၊ ကိုယ္၀န္ရွိသလား၊ မိခင္ႏို႔ခ်ဳိတိုက္ ေကြၽးေနသလား စတဲ့ အခ်က္ေတြေပၚမူတည္ၿပီး ေျပာင္းလဲမႈရွိႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ သတိရသင့္တဲ့ အခ်က္တစ္ခုက ေရတစ္ခုတည္းကသာ သင့္ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေရဓာတ္ေပးႏိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ သစ္သီး၀လံနဲ႔ မခ်ဳိတဲ့ေရေတြကလည္း ေရဓာတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္”လို႔ နယူးေယာ့ခ္အေျခစိုက္ အာဟာရပညာရွင္ ကယ္ရီဂန္းက ဆိုပါတယ္။
ေမးခြန္း (၄) တစ္ေန႔မွာ ကယ္လိုရီ ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား စားသင့္သလဲ
“ဒီေမးခြန္းအတြက္ တိက်တဲ့ အေျဖမရွိပါဘူး။ ကယ္လိုရီလိုအပ္ခ်က္ဟာ အသက္အရြယ္၊ အရပ္အျမင့္၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈအဆင့္၊ က်န္းမာေရး အေျခအေနနဲ႔ ကိုယ္၀န္ရွိသလား၊ မိခင္ႏို႔ခ်ဳိ တိုက္ေကြၽးေနသလား စတဲ့ အခ်က္ေတြေပၚမူတည္ၿပီး ေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ သင့္အတြက္ အတိက်ဆံုး ကယ္လိုရီလိုအပ္ခ်က္ ရရွိဖို႔အတြက္ ကြၽမ္းက်င္တဲ့ အာဟာရပညာရွင္ကို ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္”လို႔ အာဟာရပညာရွင္ မီဂန္ကဆိုပါတယ္။
“ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ ကြၽန္မလူနာေတြကို ကယ္လိုရီျဖတ္ေတာက္ဖို႔ ဘယ္ေတာ့မွမေျပာပါဘူး၊ လူနာေတြက အာဟာရဓာတ္ အျပည့္ပါတဲ့အစာနဲ႔ အစာပမာဏပါ၀င္တဲ့ မွ်တေကာင္းမြန္တဲ့ အစာစားသံုးတာကို ပိုလိုလားပါတယ္”လို႔ မီဂန္က ဆိုပါတယ္။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ အရပ္ ငါးေပ ေလးလက္မရွိတဲ့ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးဟာ အသင့္အတင့္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ရင္ တစ္ေန႔ ကယ္လိုရီ ၁၄၀၀ နဲ႔ ၁၆၀၀ ၾကား စားသံုးသင့္ၿပီး အျပင္းအထန္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရင္ တစ္ေန႔မွာကယ္လိုရီ ၁၉၀၀ အထိ တိုးျမႇင့္စားသံုးသင့္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အထိုင္မ်ားတဲ့သူ ဒါမွမဟုတ္ အားကစားသမားဆိုရင္ ကယ္လိုရီ လိုအပ္ခ်က္က ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။
ေမးခြန္း (၅) Lupus ဆိုတာ ဘယ္လိုေရာဂါလဲ
Lupus Erythematosus ဆိုတာ နာတာရွည္ ကိုယ္ခံအားလြန္ကဲတဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ဳိးျဖစ္ၿပီး အေမရိကန္လူမ်ဳိး ၁ ဒသမ ၅ သန္းေက်ာ္ ခံစားေနရပါတယ္။ ေရာဂါျပင္းထန္မႈေပၚ မူတည္ၿပီး အေရျပား၊ ေက်ာက္ကပ္၊ အဆစ္၊ ႏွလံုး၊ အာ႐ံုေၾကာစနစ္နဲ႔ ေသြးဆဲလ္ေတြ ထိခိုက္တတ္ပါတယ္။ ေရာဂါအမည္တပ္ဖို႔ ခက္ခဲၿပီး ႐ူမတြိဳက္အဆစ္ေရာင္နာနဲ႔ မွားတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာေတြက လူနာတစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦးေပၚမူတည္ၿပီး ကြဲျပားမႈရွိကာ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ႏံုးခ်ည့္ေညာင္းညာတာ၊ အဆစ္နာတာ၊ ဖ်ားတာနဲ႔ အေရျပားနီျမန္းတာတို႔ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမးခြန္း (၆) ကုိယ္၀န္ ဘယ္ႏွပတ္ရွိၿပီလဲ
ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ေသြးစစ္ေဆးမႈနဲ႔ အာထရာေဆာင္းစစ္ေဆးမႈေတြ မခံယူခင္ ကိုယ္၀န္က ဘယ္ႏွပတ္ ရွိၿပီလဲဆိုတာ သိေစဖို႔ အရင္ကတည္းက သံုးခဲ့တဲ့နည္းလမ္းကို သံုးေနတုန္းပါ။ အမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ၀မ္းဗိုက္က ဘယ္ေလာက္ႀကီးသလဲဆိုတာ တိက်တဲ့ တြက္ခ်က္မႈမဟုတ္ပါဘူး၊ ဘယ္တုန္းက ေနာက္ဆံုး ရာသီလာခဲ့သလဲဆိုတာက ကိုယ္၀န္သက္တမ္းကို ေဖာ္ျပႏိုင္တဲ့ အေကာင္းဆံုး ခန္႔မွန္းခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္က ပံုမွန္ရာသီလာသူဆိုရင္ သူေနာက္ဆံုးရာသီလာခဲ့တဲ့ေန႔က ကိုယ္၀န္သက္တမ္း တြက္ခ်က္ဖို႔ အေကာင္းဆံုး အေထာက္အထားပါ။ ဒါေပမဲ့ ရာသီပံုမွန္မလာရင္ တြက္ဖို႔မလြယ္ပါဘူး။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ ကိုယ္၀န္သက္တမ္းကိုသိဖို႔ သေႏၶသားဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကိုၾကည့္ႏိုင္တဲ့ အာထရာေဆာင္းစကင္ကို သံုးေလ့ရွိပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကာလ ပထမဆံုးေျခာက္ပတ္မွာ ေသြးထဲ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ေဟာ္မုန္းအဆင့္ ပမာဏကို တိုင္းတာတဲ့ HCG ကုိ စစ္ေဆးၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမးခြန္း (၇) ဘယ္အခ်ိန္ သားဥေၾကြမွာလဲ
မ်ဳိးဆက္ပြားႏိုင္တဲ့အရြယ္ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ သားဥအိမ္ကေန သားဥျပြန္ထဲကို သားဥတစ္လံုး ေၾကြေလ့ရွိပါတယ္။ ပံုမွန္ရာသီလာတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြအတြက္ ရာသီစက္၀န္းကိုၾကည့္ၿပီး သားဥေၾကြ၊ မေၾကြ ဆန္းစစ္သိရွိႏိုင္ပါတယ္။ တစ္လမွာတစ္ႀကိမ္ ရာသီလာရင္ တစ္လတစ္ခါ သားဥေၾကြပါတယ္။ သားဥေၾကြတဲ့အခ်ိန္ဟာ ခန္႔မွန္းေျခအားျဖင့္ ေနာက္ဆံုးရာသီလာတဲ့ ရက္ၿပီးတဲ့ ေနာက္ႏွစ္ပတ္အတြင္း ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။
ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ရာသီစက္၀န္းက ၂၅ ရက္နဲ႔ ၃၅ ရက္ၾကားျဖစ္ၿပီး ရာသီလာခ်ိန္ တစ္ခ်ိန္နဲ႔ တစ္ခ်ိန္ၾကား ၾကာရင္ ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္လတစ္ႀကိမ္ ရာသီလာရင္ ဒါကို ႏွစ္လတစ္ႀကိမ္ သားဥေၾကြတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ သားဥေၾကြတဲ့ရက္ကို အတိအက်သိႏိုင္ေအာင္ အိမ္မွာ သားဥေၾကြ၊ မေၾကြ စမ္းသပ္တဲ့ကိရိယာနဲ႔ စစ္ေဆးႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါက သားဥမေၾကြခင္ တစ္ရက္- ႏွစ္ရက္အလိုမွာ ဆီးထဲကေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲကို ဆန္းစစ္သိရွိႏိုင္ပါတယ္။
တခ်ဳိ႕အမ်ဳိးသမီးေတြက သူတို႔ခႏၶာကိုယ္အေျခအေနကို ေကာင္းေကာင္းသိၿပီး သားဥေၾကြခ်ိန္မွာ ဗိုက္ေအာင့္တာ၊ ဗိုက္နာတာနဲ႔ ရင္သားတင္းတာတို႔လို လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။
ေမးခြန္း (၈) ဂလူတင္ဆိုတာ ဘာလဲ
ဂလူတင္ဆိုတာ ဂ်ဳံ၊ ဘာလီေစ့ေတြမွာေတြ႕ရတဲ့ ပ႐ိုတင္းတစ္မ်ဳိးပါ။ ၂၀၁၅ မွာ ဂလူတင္မပါတဲ့အစာကို လူေတြ ပိုစိတ္၀င္စားလာပါတယ္။ သင့္မွာ ဂလူတင္နဲ႔မတည့္တဲ့ ေရာဂါရွိရင္ ဂလူတင္မပါတဲ့ အစာေတြကို စားဖို႔လိုပါတယ္။ ဂလူတင္ပါတဲ့ အစာစားမိရင္ အူလမ္းေၾကာင္းကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ၿပီး တျခားက်န္းမာေရး ေ၀ဒနာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဂလူတင္မပါတဲ့ အစာစားတာေၾကာင့္ အလြန္က်န္းမာပါတယ္။
အမွ်င္ဓာတ္မ်ားမ်ားပါတဲ့ ေကာက္ႏွံတစ္ခုလံုး အစာကို စားတာေၾကာင့္ အစာေၾကညက္ေစၿပီး ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ထိန္းႏိုင္သလို ေသြးတြင္း ကိုလက္စထေရာနဲ႔ ေသြးဖိအားကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။
ေမးခြန္း (၉) တုပ္ေကြးက ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာျဖစ္မွာလဲ
တုပ္ေကြးျဖစ္ရင္စဥ္းစားရမွာ တစ္ခုက ျမန္ျမန္ေနေကာင္းလာမယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ဒါဆိုရင္ အခုခံစားေနရတဲ့ ဖ်ားတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာတာနဲ႔ ႏံုးခ်ည့္ေညာင္းညာတာ စတဲ့ ေ၀ဒနာေတြကေန ဘယ္အခ်ိန္မွာ ျမန္ျမန္သက္သာလာမွာလဲ ဆိုတာက ဖ်ားေနတဲ့ ဘယ္သူမဆို သိခ်င္ၾကမွာပါ။ တုပ္ေကြးရဲ႕ ေယဘုယ် သက္တမ္းက ၇ ရက္ကေန ၁၀ ရက္အထိျဖစ္ပါတယ္။
တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ျမန္ျမန္ထြက္သြားေစခ်င္ရင္ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္တာ၊ လက္ကို မၾကာခဏ ေဆးေၾကာတာ၊ ဗီတာမင္ဒီ အားျဖည့္ထားတဲ့ ဒိန္ခ်ဥ္နဲ႔ လိေမၼာ္ရည္ ေသာက္တာတို႔ကို လုပ္ေဆာင္ရင္း တုပ္ေကြးေရာဂါ ပိုမဆိုးေအာင္ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။
(Ref;CNN)
