ပါေမာကၡဦးေအးမြန္ (ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး. သည္းေျခအိတ္အေၾကာင္းနဲ႔ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းအေၾကာင္း အနည္းငယ္သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. သည္းေျခအိတ္ဆိုတာ အသည္းရဲ႕ေအာက္ေျခမွာ တြယ္ကပ္ေနတဲ့ သည္းေျခ (Bile)ကို ပံုမွန္ထိန္းသိမ္းေပးရတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းပါ။ သူ႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာက အစာေခ်ဖို႔လိုအပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အူသိမ္ဦး (Duodenum)အတြင္း ညႇစ္ထုတ္ေပးရပါတယ္။ အဲဒီသည္းေျခအိတ္မွာ ေက်ာက္တည္တာကို သည္းေျခအိတ္ေက်ာက္တည္တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ သည္းေျခအိတ္အတြင္းမွာ ေက်ာက္အမႈန္အမႊားျဖစ္တာကေန ႀကီးမားတဲ့အရြယ္အစားအထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါကို သည္းေျခေက်ာက္တည္တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။
ေမး. သည္းေျခေက်ာက္တည္တာက အျဖစ္မ်ားပါသလားဆရာ။
ေျဖ. သည္းေျခေက်ာက္တည္တာက အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္အရြယ္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ လူ ၂၀၀မွာ တစ္ေယာက္ေလာက္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အၾကမ္းမ်ဥ္းအားျဖင့္ ရာခိုင္ႏႈန္းအေနနဲ႔ေျပာရရင္ ၀ ဒသမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမး. သည္းေျခေက်ာက္တည္တာက ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းေတြကေတာ့ မ်ားပါတယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ သံုးခ်က္ရွိပါတယ္။
(၁) သည္းေျခအရည္မွာပါတဲ့ ေပ်ာ္၀င္ေနတဲ့ပစၥည္း အမ်ဳိးအစားမ်ားလို႔အနည္ထိုင္တာ ဥပမာ- ကိုလက္စထေရာမ်ားရင္ ကိုလက္စထေရာေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္တည္တာ (Cholesterol Stone)ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၂) ေသြးနီဥေပါက္ကြဲမႈမ်ားတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ရင္လည္း သည္းေျခေက်ာက္တည္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- သာလာဆီးမီးယားေရာဂါ၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေတြျဖစ္ရင္ ေရာင္ျခယ္ေက်ာက္တည္တာ (Pigment Stone) ကိုျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ သည္းေျခအရည္စီးဆင္းေအာင္ သည္းေျခဆား (Bile Salt) က ထိန္းေပးပါတယ္။ သည္းေျခဆားနည္းရင္လည္း သည္းေျခအရည္စီးဆင္းမႈ မေကာင္းေတာ့တဲ့အတြက္ ေက်ာက္တည္တတ္ပါတယ္။ သည္းေျခဆားက ဘယ္အခါမွာ နည္းတတ္သလဲဆိုေတာ့ အူကိုျဖတ္ထုတ္ထားရင္လည္း နည္းတတ္ပါတယ္။ အူသိမ္ေအာက္ပိုင္း (Ileum)ကို အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖတ္ထားရရင္ ဒါမွမဟုတ္ Ileum က ေရာဂါျဖစ္ရင္ (ဥပမာ- Crohn ေရာဂါ) သည္းေျခဆားက နည္းတတ္ပါတယ္။ အသည္းမေကာင္းတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ရင္လည္း ေက်ာက္တည္တတ္ပါတယ္။
(၃) သည္းေျခအိတ္ရဲ႕ ညႇစ္အားက်သြားၿပီး သည္းေျခရည္စီးဆင္းမႈ (Flow)က ေႏွးသြားတဲ့အေျခအေနမွာလည္း ေက်ာက္တည္တတ္ပါတယ္။ သည္းေျခရည္စီးဆင္းမႈေႏွးေစႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။
– သည္းေျခအိတ္ေရာင္ရင္၊
– အစာအိမ္ကို ခြဲစိတ္ကုသမႈ ခံယူထားရင္၊
– ပဋိသေႏၶတားေဆး (Oral Contraceptive Pill) ေသာက္သံုးမႈမ်ားရင္၊
– မၾကာခဏ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ရရင္
ေမး. သည္းေျခေက်ာက္တည္တာက ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ အျဖစ္မ်ားတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. သည္းေျခေက်ာက္တည္တာက အသက္ ၄၀နဲ႔ ၆၀ၾကားအရြယ္မွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အသက္ႀကီးခ်ိန္မွာျဖစ္တတ္ၿပီး အမ်ဳိးသားေရာ အမ်ဳိးသမီးပါ ျဖစ္တတ္ေပမယ့္ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ပိုအျဖစ္မ်ားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ သည္းေျခေက်ာက္တည္တာက အသက္ ၂၀ေက်ာ္အရြယ္မွာ ျဖစ္တတ္ေပမယ့္ ရွားပါတယ္။ အသက္ ၃၀ ေက်ာ္ေလာက္မွာ စအျဖစ္မ်ားလာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
ေမး. သည္းေျခေက်ာက္တည္ခ်ိန္မွာ အေတြ႕ရမ်ားတဲ့ လကၡဏာေတြကို သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. ျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ အစာစားၿပီးတဲ့အခါ ၀မ္းဗိုက္အေပၚပိုင္း မအီမလည္ျဖစ္တာ၊ ရင္ေခါင္းမအီမလည္ျဖစ္တာ၊ ပန္ကရိယေနရာျဖစ္တဲ့ ၀မ္းဗိုက္ရဲ႕ ညာဘက္အေပၚပိုင္း ေအာင့္တာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဆီအအိမ့္စာေတြစားၿပီးရင္ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ နာရီ၀က္-တစ္နာရီေလာက္ေနရင္ ျပန္ေကာင္းသြားတတ္ပါတယ္။ ဒါက ေရာဂါရဲ႕ ပထမအဆင့္မွာေတြ႕ရတဲ့ လကၡဏာေတြပါ။
ေရာဂါဒုတိယအဆင့္ေရာက္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ သည္းေျခအိတ္ေရာင္လာတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ နာက်င္မႈေ၀ဒနာက ပိုဆိုးလာတတ္ၿပီး အသက္႐ွဴလိုက္တိုင္း ညာဘက္နံ႐ိုးေနရာက ေအာင့္တတ္ပါတယ္။ အဖ်ားလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။
ေရာဂါတတိယအဆင့္မွာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ သည္းေျခေက်ာက္က သည္းေျချပြန္ထဲ ၀င္သြားတတ္တာေၾကာင့္ အဖ်ားႀကီးေနတတ္ပါတယ္။ မ်က္လံုး၀ါတတ္သလို ေအာင့္လည္းေအာင့္တတ္ပါတယ္။ ပိုဆိုးလာတဲ့အဆင့္မွာ ဗိုက္အရမ္းတင္းေနတတ္ၿပီး Septicaemia လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးဆိပ္တက္တဲ့ အေျခအေနျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္သြားတဲ့ အဆင့္ေရာက္ရင္ ဆီးထြက္နည္းတာ၊ ဆီးမထြက္တာမ်ဳိးလည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္းမွာ အသည္းျပည္တည္နာ ျဖစ္လာတတ္သလို သည္းေျခအိတ္မွာ ျပည္ေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ပိုဆိုးလာရင္ သည္းေျခရည္ေပါက္ထြက္ၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕သူေတြမွာဆို ဘာလကၡဏာမွမျပဘဲ သည္းေျခေက်ာက္တည္ေနတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ေဆးစစ္ေဆးမႈခံယူရင္း ေတြ႕တာမ်ဳိးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါကို Silent Stone လို႔ေခၚပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
