ပါေမာကၡေဒၚခင္လွလွ(နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္း၊ ဦးေခါင္းႏွင့္ လည္ပင္းေရာဂါ ပညာဌာန၊ ေဆးတကၠသိုလ္(၁)၊ ရန္ကုန္)
ဒီေန႔ ေသာၾကာေန႔ဆိုေတာ့ ျပင္ပလူနာကုဌာန (OPD)မွာ လူနာေတြ ၾကည့္ရတယ္။ လူနာေတြက မ်ားသလား မေမးနဲ႔။ တစ္ေန႔ကို သံုးရာေက်ာ္တယ္။ ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုကို အားကိုးေတာ့ ေကာင္းတာေပါ့ေနာ္။ လူနာအမ်ဳိးမ်ဳိး လာျပတဲ့အထဲမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ လည္ပင္းႀကီးလူနာေတြေပါ့။ အခုေခတ္မွာ လည္ပင္းသိပ္မႀကီးခင္ လာျပၾကေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ေၾကာက္လို႔ရယ္၊ ပိုက္ဆံကုန္မွာစိုးလို႔ရယ္၊ ေနာက္ၿပီး အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀-၂၅ၾကာမွ ျပၾကတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ပရိသတ္အေတာ္မ်ားမ်ားက သိခ်င္လို႔ ေမးေနၾကတဲ့ လည္ပင္းႀကီးေရာဂါအေၾကာင္း ေရးေပးပါရေစ။
လည္ပင္းႀကီးေရာဂါဟာသိုင္း႐ြိဳက္ဆိုတဲ့ ေဟာ္မုန္းထုတ္တဲ့ ဂလင္းႀကီးလာလို႔ လည္ပင္းႀကီးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုး႐ိုးလည္းျဖစ္ႏိုင္သလို ကင္ဆာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ႐ိုး႐ိုးျဖစ္တာ ပိုမ်ားေပမယ့္ ကင္ဆာဟုတ္၊ မဟုတ္ တိတိက်က်ေျပာဖို႔ အသားစအေျဖလိုပါတယ္။
အဆိပ္တက္ၿပီး လည္ပင္းႀကီးတာလား၊ ႐ိုး႐ိုးႀကီးတာလား
ေနာက္တစ္ခါ ရပ္ကြက္ထဲမွာ ေျပာေနၾကတဲ့ အဆိပ္တက္ၿပီး လည္ပင္းႀကီးတာလား၊ ႐ိုး႐ိုးႀကီးတာလား ဆိုတာကိုလည္း ေျပာျပခ်င္ပါေသးတယ္။ အဆိပ္ဆိုတာ အလြယ္ေျပာလိုက္ၾကတာပါ။ ေဟာ္မုန္းအ ထြက္မ်ားတာကို အဆိပ္ထြက္တယ္၊ အဆိပ္တက္တယ္ရယ္လို႔ ေျပာလိုက္ၾကတာပါ။ ေဟာ္မုန္း ပံုမွန္ ထြက္တာကိုေတာ့ အဆိပ္မထြက္ဘူးေပါ့။
ေဟာ္မုန္းဆိုရာမွာလည္း T3 နဲ႕ T4 ဆိုၿပီး ရွိပါတယ္။ သူတို႔ထြက္ေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ေပးတဲ့ ေဟာ္မုန္း ရွိေသးတယ္။ လႈံ႔ေဆာ္တာကို Stimulate လို႔ဆိုတာမို႔ သူ႔ကို Thyroid Stimulating Hormone (TSH) လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒါေတြေရးျပေနရတာက လည္ပင္းႀကီးတဲ့ လူနာလာရင္ အဲဒီေဟာ္မုန္းေတြ စစ္တာမို႔ ဗဟုသုတရေအာင္ေရးေပးတာပါ။ ေဟာ္မုန္းထြက္တာကို အဆင့္ဆင့္ကြပ္ကဲတာမုိ႔ TSH ကို ကြပ္ကဲတဲ့ ေဟာ္မုန္းက ရွိေသးတယ္။ အဲဒါကိုေတာ့ သိပ္မစစ္ၾကပါဘူး။
လြယ္ေအာင္ေျပာရရင္ T3 နဲ႔ T4 မ်ားေနၿပီး TSH နည္းေနတဲ့သူေတြကို အဆိပ္တက္လည္ပင္းႀကီး (Hyperthyroidism)လို႔ ေခၚပါတယ္။
T3 နဲ႔ T4 နည္းၿပီး TSH မ်ားေနရင္ Hypothyroidism လို႔ ေခၚပါတယ္။ တျခားအေျခအေနေတြရွိ ႏိုင္ေသးေပမယ့္ ႐ႈပ္မွာစိုးလို႔ ရွင္းရွင္းပဲ ေရးပါမယ္။
သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းမ်ားျခင္း၏ လကၡဏာမ်ား
ျပန္ေကာက္ရရင္ ေဟာ္မုန္းမ်ားတဲ့ Hyperthyroidism သမားေတြက အပူဒဏ္ မခံႏိုင္ဘူး၊ ရင္တုန္တယ္၊ လက္ကို ကိုင္ၾကည့္ရင္ ပူေႏြးေနၿပီး ေခြၽးထြက္ေနတတ္တယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြထဲ မွာ Graves ေရာဂါဆိုတာ ပါတယ္။ လည္ပင္းႀကီးၿပီး မ်က္လံုးလည္း ျပဴးတဲ့လူနာေတြေပါ့။ လည္ပင္းႏွစ္ဖက္ႀကီးတဲ့ Multimodular Goiter ျဖစ္တာၾကာတဲ့ လူနာေတြမွာလည္း တစ္ခါတေလ ေဟာ္မုန္းအထြက္ မ်ားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို လူနာမ်ဳိးက်ေတာ့ ႏွလံုးကို ထိခိုက္တတ္တယ္။
သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းအထြက္နည္းသူမ်ား
ေဟာ္မုန္းအထြက္နည္းတဲ့ လူနာေတြကေတာ့ သိုင္း႐ြိဳက္ဂလင္း ခြဲစိတ္ထားတဲ့ လူနာ (အထူးသျဖင့္ ဂလင္းအားလံုးထုတ္တဲ့ လူနာ)ေတြမွာ ေတြ႕ရႏိုင္တယ္။ အိုင္အိုဒင္းနည္းတဲ့သူေတြမွာလည္း ေတြ႕ရတယ္။ သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္း ထုတ္လုပ္ဖို႔ အိုင္အိုဒင္းက ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းျဖစ္တာမို႔ ကုန္ၾကမ္းမရွိရင္ ကုန္ေခ်ာမထြက္ဘဲ သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းေတြ နည္းကုန္တာေပါ့။
ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ ဟာရွီမိုတိုေရာဂါ (Hashimoto Disease) ျဖစ္တယ္။ သူ႔မွာလည္း ေဟာ္မုန္းထုတ္တာနည္းတယ္။ Graves ေရာဂါအတြက္ ေရဒီယို ဓာတ္ၾကြအိုင္အိုဒင္း (Radioactive Iodine) နဲ႔ ကုသထားတဲ့ သူေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ လင္ဖိုးမားေရာဂါနဲ႔ ဦးေခါင္းနဲ႔ လည္ပင္းကင္ဆာေတြအတြက္ လည္ပင္းကို ဓာတ္ကင္ထားတဲ့သူေတြမွာလည္း ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ေဆး၀ါးေတြကလည္း ေဟာ္မုန္းနည္းေစပါတယ္။ ဥပမာသိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းနည္းေစတဲ့ ေဆးေတြ၊ Amiodarone စတဲ့ ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းနည္းျခင္း၏ လကၡဏာမ်ား
သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းနည္းတဲ့သူေတြ ခံစားရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ေဟာ္မုန္းမ်ားတဲ့သူေတြနဲ႔ ေျပာင္းျပန္ေပါ့။ ေမာပန္းလြယ္တယ္၊ မလႈပ္ခ်င္မရွားခ်င္ျဖစ္တယ္၊ အေအးကို မခံႏုိင္ဘူး၊ အေရျပား ေျခာက္ကပ္ၾကမ္းတမ္းတယ္၊ ဆံပင္ပါးတယ္၊ အသံေျပာင္းတယ္၊ အာ႐ံုမစူးစိုက္ႏိုင္ဘူး၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တက္တယ္၊ ရာသီတအားလာၿပီး နည္းသြားတတ္တယ္၊ တစ္ခါတေလ ရာသီပန္း လံုး၀မပြင့္ေတာ့ဘူး၊ ၀မ္းခ်ဳပ္တာအျပင္ အၾကားအာ႐ံုလည္း ေလ်ာ့နည္းလာတတ္တယ္တဲ့။
စမ္းသပ္ၾကည့္တဲ့အခါ အသားအေရၾကမ္းတမ္းေျခာက္ေသြ႕တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ မ်က္ႏွာကလည္း အန္းတမ္းတမ္းျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဆံပင္ပါးမယ္၊ ႏွလံုးခုန္ေႏွးေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
ကုသမႈ
ကုသတာကေတာ့ သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းနည္း ေနတာကို အျပင္က ျဖည့္စားေပးတာပါပဲ။ ေအာ္ . . ကေလးေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္ေနာ္။ ေဟာ္မုန္းနည္းတဲ့ မိခင္ေတြက ေမြးတဲ့ ကေလးေတြမွာ ေဟာ္မုန္းနည္းတဲ့ လကၡဏာေတြကို လသားအရြယ္မွာ ေတြ႕ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ရြယ္တူကေလးေတြလို မႀကီးထြားဘဲ ဥာဏ္ရည္မမီတာ တို႔၊ အၾကားအာ႐ံုေလ်ာ့နည္းတာတို႔ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ေတြမွာ ေဟာ္မုန္းနည္းမေနေအာင္ ဂ႐ုစိုက္သင့္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
