ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
တစ္ခါတံုးက သတင္းတခုကလည္း ေဖ့စ္ဘြတ္မွာ လူၾကည့္မ်ားတယ္။ ဓႏုျဖဴတြင္ လူဥ ဥသည္တဲ့။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး လူဥခဲြစိတ္ေမြးဖြား . . . ။ မနက္ဆယ္နာရီေလာက္၊ ဓႏုျဖဴ၊ ကြ်ဲလမ္းကုန္းရြာက . . . ။ အဲဒါမဟုတ္ေၾကာင္း ေရးလိုက္ပါေသးတယ္။ မ်ဳိးဥအိမ္အလံုးသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတစ္ခါ ၿမိတ္မွာတဲ့။ အပင္းလို႔ ထင္ပါသတဲ့။
အမ်ဳိးသမီးတိုင္းမွာ မ်ဳိးဥအိမ္တစ္စံုစီပါတယ္။ အဲဒါကေန အလံုး (အက်ိတ္) ျဖစ္တာကို Ovarian cysts လို႔ေခၚတယ္။ ေသးေသးေလးကေန ကိုယ္၀န္ေမြးကာနီးအရြယ္အထိ ႀကီးႏိုင္တယ္။ အရြယ္ေကာင္းေတြမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ ေသြးဆံုးၿပီးသူေတြ ၁၅ရာ ခုိင္ႏႈန္းသာျဖစ္ႏိုင္တယ္။
မ်ဳိးဥအိမ္အိတ္ေတြက အမ်ဳိးမ်ဳိးအစားစားရွိတယ္။ အိတ္ထဲမွာရွိေနတာက အမ်ဳိးမ်ဳိး။ အမ်ားအားျဖင့္ ခပ္၀ါ၀ါအရည္။ ေခြၽးထြက္အိတ္ထဲက အရည္မ်ဳိးပါရင္ ခပ္ျပစ္ျပစ္ျဖစ္မယ္။ အဆီေတြပါႏိုင္တယ္။ တခ်ဳိ႕ၾက ထူးဆန္းတာေတြပါေနတတ္တယ္။ ဆံပင္လို အေမႊး၊ အ႐ိုးလို၊ သြားလို၊ အ႐ိုးႏုလို စတာေတြပါေနမယ္ …
မ်ဳိးဥအိမ္အိတ္ေတြက အမ်ဳိးမ်ဳိးအစားစားရွိတယ္။ အိတ္ထဲမွာရွိေနတာက အမ်ဳိးမ်ဳိး။ အမ်ားအားျဖင့္ ခပ္၀ါ၀ါအရည္။ ေခြၽးထြက္အိတ္ထဲက အရည္မ်ဳိးပါရင္ ခပ္ျပစ္ျပစ္ျဖစ္မယ္။ အဆီေတြပါႏိုင္တယ္။ တခ်ဳိ႕ၾက ထူးဆန္းတာေတြ ပါေနတတ္တယ္။ ဆံပင္လို အေမႊး၊ အ႐ိုးလို၊ သြားလို၊ အ႐ိုးႏုလို စတာေတြပါေနမယ္။ Dermoid cyst ဒါးမြိဳက္-ဆစ္ ေခၚတယ္။ အမွန္က လူ႔ကုိယ္ခႏၶာမွာရွိေနတဲ့ (တစ္ရွဴး) အမ်ဳိးအားလံုးက ပါေနႏိုင္တယ္။ မ်ဳိးဥအိတ္သာမဟုတ္ပါ။ အေရျပားမွာလည္း ဒါမ်ိဳးျဖစ္တတ္တယ္။ မ်က္ႏွာ၊ လည္ပင္းနဲ႔ ေနာက္ေက်ာ။
မ်ဳိးဥအိမ္အရည္အိတ္အမ်ဳိးမ်ဳိး
– Graafian or follicular cysts အမ်ဳိးအစားက ေသးတယ္။ အလိုလိုေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ ဗိုက္စူးၿပီး နာတတ္တယ္။ ၂၅ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာျဖစ္တယ္။ တစ္ဖက္တည္းမွာျဖစ္တာမ်ားတယ္။
– Corpus LuteumCysts ဆိုတာ လစဥ္မ်ဳိးဥထြက္အၿပီးမွာျဖစ္တယ္။ LH ေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္။ အမွန္ကပံုမွန္ျဖစ္ရမယ့္ ေဖာ္လီကယ္ျဖစ္တာပါ။ ဒီဟာကေန ပ႐ိုဂ်က္စတီ႐ုန္းေဟာ္မုန္းထုတ္ေပးတယ္။ ကိုယ္၀န္ျဖစ္မလာရင္ ပ်က္စီးသြားမယ္။ အဲဒါမ်ဳိးျဖစ္မလာရင္ အလံုးလည္းမျဖစ္၊ ေဟာ္မုန္းလည္းမထုတ္ပါ။ ဆက္ႀကီးလာခဲ့ရင္ ဗိုက္နာမယ္။ ေပါက္ထြက္ရင္စူးရွၿပီးနာမယ္။ ဒီေဟာ္မုန္းက မ်ဳိးဥထြက္ဖို႔လုပ္ေပးတယ္။ (ေကာပတ္းစ္လူတီယမ္) ျဖစ္ဖို႔လုပ္ေပးတယ္။ အက်ိတ္ျဖစ္ရင္ေတာ့ ဆက္ႀကီးၿပီး အဲဒါမ်ဳိးမလုပ္ႏိုင္ပါ။
– Hemorrhagic cysts ေသြးျပည့္ေနတဲ့ မ်ဳိးဥအိမ္အက်ိတ္ေပါက္ထြက္ရင္ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းကနာမယ္။ အက်ိတ္ထဲမွာ ေသြးအရည္ေရာအခံပါရွိႏိုင္တယ္။
– Chocolate Cysts ေခ်ာကလက္ဆစ္စ္ဆိုတာကို Endometrial Cysts လို႔လည္းေခၚတယ္။ Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါရွိေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာျဖစ္တယ္။ သားအိမ္(တစ္႐ွဴး)ေတြက သားအိမ္မဟုတ္တဲ့ေနရာေတြမွာ ေရာက္ေနတဲ့ေရာဂါျဖစ္တယ္။ ရာသီျဖစ္စဥ္မွာ ပထမလ၀က္မွာ တက္လာတဲ့ အီစထိုဂ်င္ကေနသက္ေရာက္တယ္။ ေသြးေတြကၾကာေတာ့ အေရာင္ေျပာင္းရာကေန ေခ်ာကလက္ေရာင္ျဖစ္လာတယ္။ ဗီတာမင္ဒီနည္းသူေတြမွာျဖစ္တယ္။ ပ႐ိုဂ်က္စတီ႐ုန္း နည္းေနမယ္။
– Cystadenoma အက်ိတ္က တစ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္။ မ်ဳိးဥအိမ္အျပင္လႊာကေနျဖစ္တယ္။ ၃၀ စင္တီမီတာအထိ ႀကီးႏိုင္တယ္။
– Multiple cysts အက်ိတ္ေတြ အမ်ားႀကီးလည္း ရွိႏိုင္တယ္။ Polycystic ovaries လို႔ေခၚတယ္။ Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) ေရာဂါနဲ႔မတူပါ။
– Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) ဆိုတာ မ်ဳိးဥအိမ္မွာ အလံုးအက်ိတ္ေလးေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတာျဖစ္တယ္။ ရာသီမမွန္တာနဲ႔ က်ား-ေဟာ္မုန္းမ်ားေနတာ ၂ခုျဖစ္တယ္။ က်ား-ေဟာ္မုန္းမ်ားေနသူမွာ ၀က္ၿခံေပါက္မယ္၊ အေမႊးေပါက္မ်ားမယ္၊ လူ၀မယ္၊ အဆီျပန္မယ္၊ ကေလးမရျဖစ္မယ္။ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးေတြ အျဖစ္မနည္းပါ။ မၾကာမၾကာ ေမးၾကတယ္။
– Ovarian cancer မ်ဳိးဥအိမ္ကင္ဆာဆိုတာ အသက္ႀကီးမွသာျဖစ္တယ္။ ပ်မ္းမွ် ၆၃ ႏွစ္အရြယ္။ လူက၀ရင္ ပိုျဖစ္တယ္။ ကေလးမေမြးဖူးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။
– Dermoid cysts (ဒါးမြိဳက္ဆစ္စ္) ဆိုတာ ေမြးကတည္းက ပါလာတာျဖစ္တယ္။ သေႏၶသားျဖစ္စဥ္မွာ အေရျပားက တျခားေနရာထဲမွာ ပိတ္မိေနခဲ့လို႔ျဖစ္ရတယ္။ တေျဖးေျဖးႀကီးႀကီးလာတယ္။ ၁၅ စင္တီမီတာေလာက္အထိ ႀကီးႏိုင္တယ္။ ေရာင္ရင္ေတာ့ နာမယ္။ အထဲမွာ အေသအခ်ာစစ္ၾကည့္ရင္ ဆံပင္၊ အေမႊး၊ အရည္၊ သြား၊ အ႐ိုး၊ အေရျပား၊ အာ႐ံုေၾကာ၊ ေခြၽးထြက္အိတ္စတာေတြ ပါေနႏိုင္တယ္။ ေျဖးေျဖးခ်င္းႀကီးလာတယ္။ အပင္းလို႔ေခၚၾကတယ္။ ၄ေနရာမွာျဖစ္တယ္။
(က) Dermoid cysts in the brain ဦးေႏွာက္မွာျဖစ္တယ္။ အျဖစ္ေတာ့ မမ်ားပါ။
(ခ) Dermoid cysts in the nasal sinuses ႏွာေခါင္း-ဆိုင္းနပ္စ္မွာျဖစ္မယ္။ ခြဲထုတ္ရတာခက္တယ္။ ရွားတယ္။
(ဂ) Dermoid cysts of the spinal cord ခါး႐ိုးဆစ္ထဲက အာ႐ံုေၾကာမွာျဖစ္တာ။ ပိုး၀င္တတ္တယ္။
(ဃ) Ovarian dermoid cysts မ်ဳိးဥအိမ္မွာျဖစ္တယ္။ မ်ဳိးပြားႏိုင္တဲ့အရြယ္ေတြမွာျဖစ္တယ္။ အညႇာေနရာလိမ္လို႔ နာႏိုင္တယ္။ ပိုး၀င္လို႔ေရာင္ႏိုင္တယ္။ ေပါက္ထြက္ႏိုင္တယ္။ ခြဲထုတ္ရမယ္။ ခ်က္ခ်င္းခြဲရတတ္တယ္။ ဒီေရာဂါကို ခြဲထုတ္လို႔ အထဲကဟာေတြၾကည့္ၿပီး အပင္းလို႔ဗမာေတြကေျပာၾကတယ္။ ရွားရွားပါးပါးကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္တယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
