ေဒါက္တာအုန္းေက်ာ္ (စိတ္က်န္းမာေရးဆရာ၀န္ႀကီး – အၿငိမ္းစား)
ဂနာမၿငိမ္တဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္အေၾကာင္း စဥ္းစားေတာ့ ပီတာ့ကို စာေရးသူ သတိရမိပါတယ္။ ပီတာက အသက္ ၇ ႏွစ္အရြယ္ တစ္တန္းေက်ာင္းသားပါ။ သူ႔မိခင္ေကသီက အတန္းပိုင္ဆရာမနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ေဆးစစ္ဖို႔ စာေရးသူရဲ႕ စိတ္က်န္းမာေရး ေဆးကုဌာနကို ေခၚေဆာင္လာတာပါ။ အတန္းပိုင္ဆရာမက လႊဲစာတစ္ေစာင္လည္း ေရးေပးလိုက္ပါတယ္။ ပီတာရဲ႕ စာသင္ခန္းအတြင္း အျပဳအမူတခ်ဳိ႕ကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ပီတာဟာစာသင္ခန္းထဲမွာ ဂနာမၿငိမ္သလို အိမ္မွာလည္း ဒီအတိုင္းပဲ ဆရာ . . မူႀကိဳေက်ာင္း သားအရြယ္ကစၿပီး ပီတာရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ထိန္းေက်ာင္းရခက္ေနတာပါ။ အျမင့္ကို တက္တယ္၊ စားပြဲေပၚတက္ၿပီး ခုန္ခ်တယ္၊ တစ္ေနရာထဲမွာထိုင္ၿပီး ကစားတာမ်ဳိးမရွိဘူး၊ ဟိုေရာက္လိုက္၊ ဒီေရာက္လိုက္နဲ႔။ တစ္ေန႔ကေတာ့ . . .
“ပီတာဟာ အတန္းထဲမွာ စာသင္ေနရင္ အာ႐ံုမစိုက္ဘူး၊ ဂနာမၿငိမ္ဘူး၊ သူ႔ထိုင္ခံုကေန ဟိုထသြားလိုက္၊ ဒီထသြားလိုက္ လုပ္တတ္တယ္။ တျခားေက်ာင္းသားေတြကို အေႏွာင့္အယွက္ေပးတယ္။ အိမ္စာေတြကို ၿပီးစီးေအာင္မလုပ္ဘူး။ စည္းကမ္းကို မလိုက္နာဘူး”
ပီတာရဲ႕အေမက ထပ္ဆင့္ေျပာပါတယ္။
“ပီတာဟာ စာသင္ခန္းထဲမွာ ဂနာမၿငိမ္သလို အိမ္မွာလည္း ဒီအတိုင္းပဲ ဆရာ . . မူႀကိဳေက်ာင္းသား အရြယ္ကစၿပီး ပီတာရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ထိန္းေက်ာင္းရခက္ေနတာပါ။ အျမင့္ကို တက္တယ္၊ စားပြဲေပၚတက္ၿပီး ခုန္ခ်တယ္၊ တစ္ေနရာထဲမွာထိုင္ၿပီး ကစားတာမ်ဳိးမရွိဘူး၊ ဟိုေရာက္လိုက္၊ ဒီေရာက္လိုက္နဲ႔။ တစ္ေန႔ကေတာ့ ေက်ာင္းထိုင္ခံုေပၚမွာ မတ္တတ္ရပ္ၿပီး ခုန္ဆြခုန္ဆြလုပ္တယ္တဲ့။ ေျခေခ်ာ္က်ၿပီး ေျခမ်က္စိ မ်က္သြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အတန္းပိုင္ဆရာမက ကြၽန္မနဲ႔ တိုင္ပင္တာပါ။ ကြၽန္မလည္း ဆရာတို႔နဲ႔ ျပသစစ္ေဆးဖို႔ သေဘာတူပါတယ္။ ပီတာရဲ႕ ေနာင္ေရးအတြက္ စိတ္ပူမိလို႔ပါ”
“အခုလို လာေရာက္ေဆြးေႏြးတာ ေကာင္းပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘက္က လိုအပ္သလို စမ္းသပ္ စစ္ေဆးေပးမွာပါ”
“ပီတာရဲ႕ အေျခအေနကို ဆရာ ဘယ္လို ထင္ျမင္ယူဆသလဲ”
“အတန္းထဲမွာ အၿငိမ္မေနတဲ့ေက်ာင္းသားေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ တခ်ဳိ႕က တစ္ခါတစ္ရံ ျပဳမူတတ္တာမ်ဳိးပါ။ အရြယ္နဲ႔လိုက္ၿပီး ကစားသန္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ တျခားသူေတြကို အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္လာေအာင္ အၿမဲလိုလို ဂနာမၿငိမ္တာမ်ဳိးဆိုရင္ ေ၀ဒနာတစ္ခုခုေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္”
“ပီတာက အၿမဲလိုလို ျဖစ္ေနတာ ဆရာ၊ ေနရာမေရြးဘူး”
“ေဆးပညာမွာ” အာ႐ံုစိုက္မႈခ်ဳိ႕တဲ့ၿပီး လႈပ္ရွားမႈလြန္ကဲေ၀ဒနာ “(Attention Deficiency Hyperactivity Disorder) ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ လြယ္လြယ္ေလးနဲ႔ အတိုေကာက္ “ေအဒီအိပ္ခ်္ဒီ” (ADHD) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ပီတာက စာသင္ခန္းထဲမွာ ဆရာေျပာတာကို အာ႐ံုမစုိက္ဘူး၊ ဂနာမၿငိမ္ဘူးဆိုေတာ့ ADHD ေ၀ဒနာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာ အတိအက် မေျပာႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဆက္လက္စစ္ေဆးဖို႔ လိုပါတယ္”
“အစကေတာ့ ပီတာဟာ ကေလးလို ဆိုးေနတာပဲလို႔ ကြၽန္မထင္ေနတာ . . ADHD အေၾကာင္း နည္းနည္း ေျပာျပပါ ဆရာ”
“ADHD ဆိုတာ မူလတန္းေက်ာင္းသားအရြယ္မွာ စတင္ေတြ႕ရွိရတဲ့ ဦးေႏွာက္နဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေ၀ဒနာတစ္ခု (Neuropsychological Disorder) ျဖစ္ပါတယ္။ မူလတန္းေက်ာင္းသားေတြထဲမွာ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ADHD ေ၀ဒနာရွိႏိုင္တယ္။ လူပ်ဳိေပါက္၊ အပ်ဳိေပါက္ အရြယ္ေတြထဲမွာ ၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ေတြ႕ရွိရတယ္။ အရြယ္ေရာက္သူေတြထဲမွာ ၂ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ ရွိႏိုင္ပါတယ္”
“ေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္ေနာ္၊ ADHD ေ၀ဒနာရဲ႕ လကၡဏာေတြကို သိခ်င္ပါတယ္။ ပီတာနဲ႔ တိုက္ၾကည့္ခ်င္လို႔ပါ ဆရာ”
ADHD ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
“ေျပာလို႔ရပါတယ္။ အာ႐ံုစိုက္ႏိုင္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းတဲ့ အပိုင္းရယ္၊ လႈပ္ရွားမႈလြန္ကဲတဲ့ အပိုင္းရယ္ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။
အာ႐ံုစိုက္မႈ ခ်ဳိ႕ယြင္းတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ တစ္စံုတစ္ခုကို ၾကာရွည္စြာအာ႐ံုမစိုက္ႏိုင္တာ၊ တစ္ခုခု လုပ္ကိုင္ေနတာ အဆံုးမသတ္ခင္ တျခားအလုပ္ကို အာ႐ံုေရာက္သြားတာ၊ အလြယ္တကူ စိတ္အာ႐ံု ေျပာင္းလဲတာ၊ တစ္ခုခုကို အေသးစိတ္ ေလ့လာႏိုင္မႈမရွိတာ၊ အမွားမွားအယြင္းယြင္း ျပဳလုပ္တတ္တာ၊ ေမ့ေပ်ာက္လြယ္တာ၊ အလုပ္တစ္ခုကို အစီအစဥ္တက် ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ မရွိတာတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
လႈပ္ရွားမႈ လြန္ကဲတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ကို တြန္႔လိမ္လႈပ္ရွားေနတတ္တာ၊ တစ္ေနရာထဲမွာ ၾကည္ရွည္ မေနႏိုင္တာ၊ ထိုင္ၿပီး ကစားရတဲ့ ကစားနည္းေတြမွာ ၿငိမ္ၿငိမ္သက္သက္ မကစားတတ္တာ၊ မေျပာသင့္တဲ့ ေနရာ၊ မေျပာသင့္တဲ့ အေျခအေနေတြမွာ အလြန္အမင္း စကားမ်ားတာ၊ ေမးခြန္းမဆံုးခင္ အေျဖကို အလ်င္စလို ေအာ္ဟစ္ေျဖၾကားတာ၊ မိမိအလွည့္ကို သည္းခံမေစာင့္ႏိုင္တာ၊ တျခားေက်ာင္းသားေတြကို ပစၥည္းတစ္ခုခုနဲ႔ ပစ္ေပါက္ကစားတတ္တာေတြပါပဲ”
“ဆရာ ေျပာျပမွ ပီတာရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို ျပန္ျမင္ေယာင္လာတယ္”
“ေနာက္ၿပီးေတာ့ ADHD ေ၀ဒနာရွင္ကေလး သူငယ္ေတြဟာ စိတ္လႈပ္ရွားလြယ္တယ္၊ တဇြတ္ထိုးလုပ္တတ္တယ္၊ အေရးအဖတ္ကို သင္ယူတတ္ေျမာက္ႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္လည္း ခ်ဳိ႕ယြင္းတတ္တယ္။ Specific Learning Disorder လို႔ ေခၚပါတယ္”
“ဥာဏ္ထိုင္းတာကို ေျပာတာလား ဆရာ”
“မဟုတ္ပါဘူး။ ADHD ေ၀ဒနာရွင္ ကေလးသူငယ္ေတြဟာ ဥာဏ္မထိုင္းဘူး၊ ဥာဏ္ရည္အဆင့္ သာမန္ ဒါမွမဟုတ္ သာမန္အထက္ ရွိပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ဥာဏ္ရည္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အသံုးမခ်ႏိုင္တာပါ။ ပီတာ သူ႔သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံတဲ့ ေနရာမွာ အခက္အခဲရွိသလား၊ ေကသီ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ”
“အခက္အခဲရွိတယ္ ဆရာ။ ပီတာက သူ႔အေပါင္းအသင္းေတြကို ခင္မင္တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စုေပါင္းကစားတဲ့အခါ ပီတာက စိတ္မရွည္ဘူး၊ အလွည့္မေစာင့္ခ်င္ဘူး၊ သူတိုရဲ႕ ကစားကြက္စည္းကမ္းကို မလိုက္နာခ်င္ဘူး။ ဒီေတာ့ သူငယ္ခ်င္းေတြက ပီတာကို အေဖာ္မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ေနာက္တစ္ခု ေတြ႕ရတာကေတာ့ ပီတာဟာ မၾကာခဏ အေၾကာင္းမဲ့ ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္တတ္တယ္ ဆရာ”
“အဲဒါလည္း ADHD ေ၀ဒနာရဲ႕ လကၡဏာတစ္ခုပဲ”
ADHD ေ၀ဒနာရွိ၊ မရွိ စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္း
“ဒီေတာ့ ပီတာဟာ ADHD ေ၀ဒနာ အမွန္တကယ္ ခံစားေနရတာ ဟုတ္၊ မဟုတ္ စစ္ေဆးရပါမယ္။ ပီတာရဲ႕ ေနာက္ေၾကာင္းရာဇ၀င္ကို အေသးစိတ္ သိခ်င္ပါတယ္။ ေက်ာင္းမွာ၊ အိမ္မွာ၊ ကစားကြင္းမွာ၊ ေစ်းတန္းထဲမွာ၊ တျခားသူ တစ္ဦးဦးအိမ္မွာ ပီတာ ျပဳမူေနထိုင္လုပ္ကိုင္တတ္တဲ့ အေလ့အထ၊ အက်င့္စ႐ိုက္ေတြကို စာရင္းျပဳစုေပးဖို႔ ေကသီ ကူညီႏိုင္မလား”
“ဟုတ္ကဲ့ . . ကြၽန္မ ကူညီႏိုင္ပါတယ္”
“ေကာင္းပါၿပီ။ ေနာက္တစ္ပတ္မွာ ပီတာရဲ႕ ဇာတ္လမ္းစံုကို စာရင္းျပဳစုၿပီးယူခဲ့ပါ။ တျခား ဆရာ၀န္ေတြရဲ႕ ေဆးမွတ္တမ္းေတြ ရွိရင္လည္း ယူခဲ့ပါ။ ေနာက္တစ္ပတ္မွာ ပီတာကို လူကိုယ္တုိင္ စစ္ေဆးမယ္၊ ေနာက္ၿပီး ျပဳလုပ္သင့္တဲ့ တျခားစစ္ေဆးမႈေတြနဲ႔ ADHD ေ၀ဒနာကို ဘယ္လို ကုသသင့္တယ္ဆိုတာ ရွင္းျပပါမယ္”
See More
ဂနာမၿငိမ္တဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ (၂)
ဂနာမၿငိမ္တဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ (၃)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
