ပါေမာကၡဦးကိုကို(ဆီးခ်ဳိႏွင့္အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး ။ လူတစ္ေယာက္က အ၀လြန္ေနၿပီ ဆိုတာကို သူ႔ကိုယ္သူ ဘယ္လိုသိႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ BMI အတိုင္းအတာကိုသိေအာင္ အရပ္ကိုတိုင္းရမယ္၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို တိုင္းရမယ္။ ၿပီးရင္ BMI တြက္နည္းအတိုင္း တြက္ခ်က္ၾကည့္ရမယ္။
ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ အဆိုအရ BMI က ၁၈ ဒသမ၅ ေအာက္ဆိုရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္နည္းတယ္၊ ၁၈ ဒသမ ၅ နဲ႔ ၂၄ ဒသမ ၉ ၾကားဆိုရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က ပံုမွန္ပဲ။ ၂၅နဲ႔ ၂၉ ဒသမ ၉ ၾကားဆိုရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားေနၿပီ၊ ၃၀နဲ႔ ၃၄ ဒသမ ၉ ၾကားဆိုရင္ အ၀လြန္ေနၿပီ၊ ၃၅နဲ႔ ၃၉ ဒသမ ၉ ၾကားဆိုရင္ အလြန္ အ၀လြန္ေနၿပီ၊ ၄၀ အထက္ဆိုရင္ အလြန္႔အလြန္၀ေနၿပီလို႔ ဆိုထားပါတယ္။
အာရွမွာေတာ့ ၁၈ဒသမ၅ နဲ႔ ၂၃ ၾကားဆိုရင္ ပံုမွန္ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။ ၂၃ နဲ႔ ၂၉ ဒသမ၉ ၾကားဆိုရင္ ပံုမွန္ထက္မ်ားေနၿပီလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ရလဒ္ေတြကေတာ့ WHO မွာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဒီBMI ရလဒ္အတိုင္း ဆံုးျဖတ္တာက ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္း မမွန္ပါဘူး။
လူေတြမွာ၀ပံု၀နည္းက အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိေတာ့ ဘယ္လို၀သလဲဆိုတဲ့အခ်က္ကို ထည့္ၿပီးစဥ္းစားရတယ္။ ၀တာကတစ္ကိုယ္လံုး၀တာလား၊ Central Obesity လို႔ ေခၚတဲ့ ခႏၶာကိုယ္အလယ္ပိုင္းက ဗိုက္နဲ႔ ခါးေတြ မွာ၀ေနတာလား၊ Peripheral လို႔ေခၚတဲ့ ေဘးဘက္ေတြမွာ ၀ေနတာလားဆိုတဲ့ ခႏၶာကိုယ္မွာ အဆီေတြက ဘယ္ေနရာမွာ စုေနတာလဲကို ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။
အဆီေတြက အလယ္မွာစုၿပီး ဗိုက္ပူခါးတုတ္ေနတယ္ဆိုရင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ေလျဖတ္တာ၊ အဆီမ်ားတာနဲ႔ကင္ဆာေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႔မ်ား အဆီေတြက ေဘးဘက္မွာ စုေနတယ္၊ (ဥပမာ- အမ်ဳိးသမီးဆိုရင္ ရင္ဘတ္၊ တင္ပါးေတြမွာ အဆီေတြက စုေနတယ္) ခါးေတာ့ မတုတ္ဘူး။ ခါးက သိမ္ေနတယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ ၀ေတာ့၀ေပမယ့္ က်န္းမာေရးေတာ့ မထိခိုက္ေစဘူး။
ဥပမာေျပာရရင္ ဆလီနာ၀ီလ်ံရဲ႕BMI ကိုၾကည့္ပါ။ သူရဲ႕ BMI က ၃၀ေက်ာ္ေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၀ တယ္လို႔ ေျပာလို႔မရဘူး။ အရပ္လည္း ျမင့္တယ္။ ခႏၶာကုိယ္ကလည္း အခ်ဳိးအစားက်တယ္။ ဒါေၾကာင့္ BMI တစ္ခုတည္းကို ၾကည့္လို႔မရဘူး။ ခါးကိုပါ တိုင္းၾကည့္ဖို႔လိုတယ္။ ခါးအတိုင္းအတာက အာရွ လူမ်ဳိးေတြမွာ အမ်ဳိးသားဆိုရင္ ၃၆လက္မထက္ မေက်ာ္ရဘူး။ အမ်ဳိးသမီးဆိုရင္ ၃၁ လက္မထက္ မေက်ာ္ရဘူး။ လူတစ္ေယာက္က ၀သလား၊ မ၀ဘူးလား တိုင္းတာတဲ့အခါ တခ်ဳိ႕လူေတြမွာ ၀ေတာ့၀တယ္၊ က်န္းမာတယ္။ ဒါကို Metabolically Obese and healthy လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ၀ေပမယ့္ က်န္းမာေရးေလ့က်င့္ခန္းေတြ ပံုမွန္လုပ္ေနတာေၾကာင့္ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးၾကည့္လိုက္ရင္ အဆီလည္း မတက္ဘူး၊ ေသြးတိုးလည္း မရွိဘူး၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါလည္း မရွိဘူး။ ဒါဆိုရင္ Metabolically Healthy ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္က ပိန္ေပမယ့္ သူ႔ကို စစ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေသြးတိုးလည္း ရွိတယ္၊ ဆီးခ်ဳိလည္း ရွိတယ္၊ ေသြးတြင္းအဆီေတြလည္း မ်ားေနတယ္၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါေတြလည္း ျဖစ္ေနတယ္၊ ဒါဆိုရင္ ပိန္ေပမယ့္ Metabolically Unhealthy လို႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၀တိုင္းလည္း ေရာဂါထူတယ္လို႔ မထင္ပါနဲ႔။ ၀ေပမယ့္ က်န္းမာေရး ေလ့က်င့္ခန္းေတြ ကို မွန္မွန္လုပ္ေနရင္ Fit ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ က်န္းမာေရးေကာင္းေနပါလိမ့္မယ္။ ၀တိုင္းလည္း စိတ္ဓာတ္မက်ပါနဲ႔၊ ေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္၊ အစားအေသာက္ေတြ ေရွာင္သင့္တာေရွာင္မယ္ဆိုရင္ က်န္းမာေနပါလိမ့္မယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္ အ၀လြန္၊ မလြန္ဆိုတာ သိႏိုင္ဖို႔ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ နံပါတ္တစ္ကBMIနဲ႔ သိႏိုင္တယ္။ နံပါတ္ႏွစ္က ခါးတိုင္းၿပီး သိႏိုင္ပါတယ္။ ခါးတိုင္းနည္းက ေအာက္ဆံုးနံ႐ိုးထိပ္နဲ႔ ခါး႐ိုးၾကားမ်ဥ္းတားၿပီး အလယ္ကိုယူပါတယ္။ အဲဒီအလယ္ကေန ေပႀကိဳးနဲ႔ တိုင္းပါတယ္။ အ၀လြန္၊ မလြန္ကို BMI နဲ႔ အၾကမ္းဖ်ဥ္းသိႏိုင္တယ္။ က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈရွိ၊ မရွိကို ခါးအတိုင္းအတာနဲ႔ သိႏိုင္ပါတယ္။
ခါးတုတ္ဗိုက္ပူေနရင္ေတာ့ က်န္းမာေရးအတြက္ အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။
ေမး ။ အ၀လြန္တာေၾကာင့္ ဘယ္လိုေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ဳိးေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ အ၀လြန္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးေတြကေတာ့-
(၁) Metabolic Syndrome လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ၊ ေသြးတြင္းအဆီမ်ားတာ၊ ေကာင္းတဲ့အဆီ (HDL)ေလ်ာ့နည္းတာ၊ မေကာင္းတဲ့ အဆီထ႐ိုင္ဂလစ္စ႐ိုက္တက္တာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၂) ကင္ဆာ၊ အထူးသျဖင့္ အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္တာ မ်ားတယ္။
(၃) ညဘက္ ညဘက္ ေဟာက္ၿပီး အသက္႐ွဴရပ္သြားလိုက္၊ ျပန္ေဟာက္လိုက္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါ (Obstructive Sleep Apnea) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီလို ျဖစ္တဲ့သူေတြက ေနာက္တစ္ေန႔က်ရင္ အိပ္ငိုက္ၿပီး ေခါင္းမၾကည္တာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
(၄) ဒူးနာ (Osteoarthritis) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
(၅) အမ်ဳိးသမီးေတြမွာဆိုရင္ PCOS လို႔ ေခၚတဲ့ သားဥအိမ္အရည္ၾကည္အိတ္ေပၚတဲ့ ေရာဂါစု ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေမး ။ အ၀လြန္ေနၿပီဆိုရင္ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ဳိးေတြမရွိေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္သင့္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ ။ ပထမဆံုးအဆင့္က ကိုယ့္မွာ အဆီမ်ားတာ၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ႏွလံုး၊ ေသြးတိုးစတဲ့ ေရာဂါေတြ ရွိလား စစ္ေဆးရပါမယ္။ ရွိရင္ လိုအပ္သလို ကုသမႈ ခံယူရပါမယ္။
ဒုတိယအဆင့္က က်န္းမာေရးနဲ႔ညီၫြတ္ေအာင္ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို လိုက္နာရပါမယ္။ အသီးမ်ားမ်ားစားရပါမယ္၊ အရြက္မ်ားမ်ားစားရပါမယ္၊ အဆီေတြကို ေလွ်ာ့စားရပါမယ္။ အထူးသျဖင့္ ျပည့္၀ဆီေတြျဖစ္တဲ့ ၀က္ဆီ၊ အမဲဆီ၊ စားအံုးဆီေတြကို ေလွ်ာ့စားရပါမယ္။ အသားပံုမွန္ စားေပးရပါမယ္။ ခ်ဳိလြန္း၊ ငန္လြန္း၊ ဆိမ့္လြန္းတဲ့ အစာေတြကို ေရွာင္ရပါမယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေပးရမယ္။ အလြယ္ဆံုးနည္းက လမ္းေလွ်ာက္ေပးတာာပါ။ တစ္ေန႔ မိနစ္ ၃၀ ေလာက္ ခပ္သြက္သြက္ေလွ်ာက္ေပးရပါမယ္။ တစ္ၿပိဳင္တည္း မလုပ္ႏိုင္ရင္ေတာင္ တစ္ခ်ိန္မွာ ၁၀ မိနစ္ နဲ႔ သံုးႀကိမ္လမ္းေလွ်ာက္ေပးရပါမယ္။ ဒီလိုနည္းေတြကို လိုက္နာမယ္ဆိုရင္ အ၀မလြန္ေအာင္ ထိန္းထားႏိုင္ပါတယ္။
ေမး ။ အ၀လြန္ေနမွန္းသိေပမယ့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို က်ေအာင္ မေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္သူေတြဆိုရင္ ဘယ္လိုအ ခ်က္ေတြကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ ။ ၀ေတာ့၀ေပမယ့္ Metabolically Healthy ျဖစ္ဖို႔လိုတယ္။ ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီၫြတ္ေအာင္ ေနထိုင္စားေသာက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ေသြးတိုးမျဖစ္ေအာင္ အငန္ေလွ်ာ့စားဖို႔ လိုတယ္။ ကိုယ့္မွာ ေရာဂါေတြ ရွိေနသလားဆိုတာကို ပံုမွန္စစ္ေဆးၿပီး ေတြ႕ရင္ ကုသဖို႔ လိုတယ္။ လက္ရွိ ၀တာထက္ ပိုမ၀ေအာင္ ထိန္းထားဖို႔လိုပါတယ္။
ေမး ။ အ၀လြန္တာက မ်ဳိး႐ိုးလိုက္တတ္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ ။ အ၀လြန္တာက မ်ဳိး႐ိုးလိုက္တတ္ပါတယ္။မ်ဳိး႐ိုးဗီဇမရွိဘဲ အ၀လြန္တာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ေရာဂါေတြက မ်ဳိးဗီဇမရွိဘဲ ၀ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- Cushion Syndrome လို႔ေခၚတဲ့ အဒရီနယ္ဂလင္းက ေဟာ္မုန္းေတြမ်ားေနတဲ့ ေရာဂါစုေၾကာင့္ ၀ႏိုင္တယ္။ တခ်ဳိ႕မ်ဳိး႐ိုးဗီဇဆိုင္ရာေရာဂါ ေတြ ဥပမာ-ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ Prader Wille Syndrome ေၾကာင့္လည္း ၀တတ္တယ္။ ဟိုက္ပိုသိုင္းရြိဳက္လို႔ေခၚတဲ့ လည္ပင္းႀကီးေဟာ္မုန္းေတြနည္းတာေၾကာင့္ ၀တတ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခုက စပ္ေဆးေတြ ေသာက္တာေၾကာင့္ ၀တတ္တယ္။ စပ္ေဆးေတြထဲမွာ Dexamethasone လို႔ေခၚတဲ့ စတီး႐ြိဳက္ေဆးေတြ ပါ၀င္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီ စပ္ေဆးေတြကို ဒူးနာသက္သာခ်င္လို႔ဆိုၿပီး သြား၀ယ္ေသာက္ရင္း ၀လာတာပါ။ တခ်ဳိ႕ မိန္းကေလးေတြက ၀ေဆး ဆိုၿပီး၀ယ္ရင္ ေဆးဆိုင္ေတြက ဒီစတီးရြိဳက္ပါတဲ့ စပ္ေဆးေတြကို ေပးတတ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီမိန္းကေလးက ပါးေလးေခ်ာင္က်ေနရာကေန တျဖည္းျဖည္း ပါးေလးေဖာင္းလာတယ္။ သူ႔စိတ္ထဲမွာ ၀လာတယ္ထင္တာ၊ တကယ္ေတာ့ ေဖာလာတာပါ။ ဒီလို ျဖစ္ရင္းျဖစ္ရင္း စတီးရြိဳက္ေတြလြန္လာၿပီး Cushion Syndrome ျဖစ္လာပါတယ္။
ေမး ။ အ၀လြန္တာက စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈေတြကိုေကာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလားဆရာ။
ေျဖ ။ ၀တဲ့သူေတြက စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္တတ္ပါတယ္။ အဓိက ျဖစ္တာက စိတ္ဓာတ္က်တယ္။ အမ်ားစုက ၀ေတာ့ မလွလို႔ ဆိုၿပီး စိတ္ဓာတ္က်တယ္။ ဒါ့အျပင္ ၀တဲ့သူေတြက က်န္းမာေရးမေကာင္းတာေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္က်ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူထဲသူထဲ သြားရမွာကို စိုးရိမ္တတ္ၾကပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
