ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင္႕အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
ေဆးပညာေတြ ေခတ္မီတိုးတက္လာတာနဲ႔အမွ်ေဆးကုသတဲ့ စနစ္ေတြ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာပါတယ္။ ေဆးကုသမႈအဆင့္ အတန္းျမင့္လာတာနဲ႔အမွ် ေဆးကုထံုးေတြကလည္း ပိုမို႐ႈပ္ေထြးလာပါတယ္။ အလြန္ခက္ခဲၿပီး အသက္လုရတဲ့ေရာဂါေတြ ဥပမာ ကိုယ္တြင္းအဂၤါအစိတ္ အပိုင္းအစားထိုးတာမ်ဳိး၊ ျပန္႔ႏွံ႔ေနတဲ့ကင္ဆာကို ခက္ခက္ခဲခဲကုရတဲ့အခါမ်ဳိး၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာခ်ဲ႕တာ၊ ႏွလံုးခြဲစိတ္ရတာေတြမွာ ေအာင္ႏိုင္ရင္အရမ္းကိုအက်ဳိးရွိၿပီး မေအာင္ျမင္ခဲ့ရင္လည္း အသက္ပါေပး လိုက္ရမယ့္စြန္႔စားမႈဆန္တဲ့ ကုထံုးေတြပိုၿပီးမ်ားလာပါတယ္။
ေရာဂါရွာမရတဲ့ ႐ႈပ္ေထြးေနတဲ့ေရာဂါေတြ၊ ေစ်းႀကီးတဲ့ကုထံုးေတြ၊ ခက္ခဲၿပီးေခတ္မီစစ္ေဆး နည္းစနစ္သံုးၿပီး ေရာဂါရွာရတာေတြ၊ ကိုယ္တြင္းထိုးေဖာက္ၿပီး အသားစယူၿပီး စစ္ေဆးရတဲ့ ေစ်းႀကီးတဲ့ ေရာဂါရွာေဖြနည္းေတြ သံုးရာမွာေငြကုန္ခံၿပီး အက်ဳိးရွိ၊ မရွိစသျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ရခက္ခဲတာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒီလိုကိစၥေတြမွာ ဆရာ၀န္တစ္ဦးတည္းရဲ႕ သေဘာနဲ႔ဒါစစ္မယ္၊ ဒီေဆးေသာက္၊ ဒီေဆးထိုး၊ ဒီလိုခြဲစိတ္ကုသမယ္စသျဖင့္ ဆရာ၀န္တစ္ဦးတည္းရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ အမိန္႔ေပးစနစ္မ်ဳိးနဲ႔ကုလို႔မရပါဘူး။
ဆရာ၀န္က…ဖခင္ႀကီးကသားသမီးေတြ ကိုစီမံခန္႔ခြဲေပးသလို…ဆံုးျဖတ္ေပးရသလို ကုေပးတဲ့စနစ္လို႔ေခၚပါတယ္။ (Paternalistic Approach)တစ္ဖက္မွာလည္း
လူနာနဲ႔လူနာရဲ႕မိသားစုေတြရဲ႕ ပညာအရည္အခ်င္း၊ ေဆးပညာဗဟုသုတေတြ ေခတ္မီတိုးတက္လာၾကတာနဲ႔အမွ် လူနာေတြက သူတို႔ကိုကုတဲ့ကုထံုးေတြ ေရြးခ်ယ္တတ္လာပါတယ္။ ကုထံုးရဲ႕ ေကာင္းက်ဳိးဆိုးက်ဳိးေတြကို ေဆြးေႏြးလိုသူေတြမ်ားလာပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ လုပ္သမွ်လက္ခံမယ့္သူေတြ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ေကာင္းသြားရင္ ျပႆနာမရွိေပမယ့္ လူနာမေကာင္းရင္ၿပႆနာရွိပါတယ္။
လူနာေတြအဖို႔ ဒီလိုအကုန္ခံသင့္၊ မသင့္၊ အေကာင္းဆံုး ကုသမႈရၿပီလား၊ ဒီ့ထက္ေကာင္းတဲ့ ကုထံုးေတြဘယ္မွာရမလဲ အားလံုးေမးခ်င္၊ သိခ်င္လာၾကပါတယ္။ ဒီလိုကုရင္ဘာေကာင္းက်ဳိး၊ ဘာဆိုးက်ဳိးေတြ ရရွိႏိုင္မလဲဆိုတာ ေဆြးေႏြးလိုလာၾကပါတယ္။ ဒီလိုလူနာနဲ႔လူနာရွင္ကို နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ရွင္းျပၿပီးမွ လူနာရွင္ေတြသေဘာတူ ေရြးခ်ယ္တဲ့ကုထံုး ဒါမွမဟုတ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ကုရပါမယ္။ ဒါကိုလူနာဗဟိုျပဳေဆးကုသပံုစံ ( Patients-centered model )လို႔ ေခၚပါတယ္။
ဆရာ၀န္နဲ႔ လူနာဆက္ဆံေရး (Doctor Patient relationship)ဟာ အခ်ိန္နဲ႔အမွ်ေျပာင္းလဲ ေနပါတယ္။ ေရွးယခင္ကတည္းက (ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုထက္ထိ) က်င့္သံုးေနတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ လူနာဆက္ဆံေရးကေတာ့ လူနာကေဆးကုသမႈခံယူဖို႔လာတယ္၊ ဆရာ၀န္က လူနာအတြက္အေကာင္းဆံုး စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ေပးမယ္၊ မိမိရဲ႕ကြၽမ္းက်င္မႈေတြကို အေကာင္းဆံုးအသံုးခ်ၿပီး ကုေပးမယ္၊ ဆရာ၀န္က ဘာေၾကာင့္ ဘယ္လို ဆံုးျဖတ္သလဲဆိုတာ ဆရာ၀န္ရဲ႕ စိတ္ထဲမွာပဲ တိတ္ဆတ္စြာတည္ရွိေနပါတယ္။
လူနာနဲ႔တိုင္ပင္တာ၊ အနည္းဆံုးမိမိဆံုးျဖတ္လိုက္တဲ့ ကုထံုးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘာမွေျပာျပေလ့မရွိဘဲ လုပ္ေဆာင္ၾကတယ္၊ ေျပာျပခဲ့ရင္လည္း ဆရာ၀န္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို မလြန္ဆန္ႏိုင္တဲ့ ဆက္ဆံေရးစနစ္ကို က်င့္သံုးေလ့ရွိပါတယ္။ လူနာက ဆရာ၀န္စိတ္ ကြက္မွာ စိုးရိမ္လို႔ဘာမွ ျပန္မေမးရဲတာမ်ားပါတယ္။ ဒါကို Paternalistic model ဖခင္က သားသမီးေတြအေပၚ ဆက္ဆံသလိုမ်ဳိး ဆက္ဆံၿပီးဆံုးျဖတ္တာ၊ ကုသေပးတာလို႔ ေခၚပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒီလုိဖခင္လိုဆက္ဆံတဲ့ ေဆးကုစနစ္ေတြအမ်ား ဆံုးေတြ႕ေနရဆဲပါ။
တျခားေခတ္နဲ႔ အညီေျပာင္းလဲလာတဲ့ ဆရာ၀န္-လူနာဆက္ဆံေရးကေတာ့ လူနာဗဟိုျပဳဆက္ဆံေရး Patient-centered models ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစနစ္ကေရာ အေကာင္းဆံုးစနစ္လား၊ ေနရာတကာမွာ ေခတ္မီကုသစနစ္ဆိုၿပီး သံုးရမွာလား၊ လူတိုင္းအတြက္၊ လူမ်ဳိးတိုင္းအတြက္၊ တိုင္းျပည္တိုင္းအတြက္ အဆင္ေျပဆံုး ကုသစနစ္လားဆိုတာ ျပန္လည္သံုး သပ္ၾကည့္ရပါမယ္။
ဒီလိုလူနာနဲ႔ ဆရာ၀န္ဆက္ဆံေရးေတြက ဘယ္စနစ္ကပိုေကာင္းသလဲ၊ ပိုအသံုးခ်လို႔ေကာင္း သလဲဆိုတာ ကြၽန္မရဲ႕ေန႔စဥ္ေတြ႕ေနရတဲ့ လူနာတခ်ဳိ႕အေၾကာင္းေလးေတြကို ျပန္လည္ေျပာျပရင္း သံုးသပ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
လူနာ (၁) သူ႔နာမည္က ေဒၚႏုျဖစ္ၿပီး လူနာဦးတင္ေမာင္ရဲ႕ဇနီးပါ။ ေဒၚႏုနဲ႔ဆံုေတြ႕တာက ေဆးခန္းကို ဆီးခ်ဳိေရာဂါ လာျပရင္းဆံုေတြ႕တာျဖစ္ပါ တယ္။ သူ႔အမ်ဳိးသား ဆံုးပါးသြားတာမၾကာေသးလို႔ အိပ္မေပ်ာ္တာလည္း ပါပါတယ္။ ေဆးခန္းမွာ သူအိပ္မေပ်ာ္ရတဲ့အေၾကာင္းကိုေမးျမန္းၿပီး ေဒၚႏုရဲ႕ ရင္ဖြင့္သံေလးကိုနားေထာင္ရင္း ကြၽန္မတို႔ေဆးကုသရာမွာ သံုးေနၾကတဲ့ဆရာ၀န္-လူနာ ဆက္ဆံေရး ပံုစံကိုသံုးသပ္မိပါတယ္။
ဆရာမရယ္ . . ကြၽန္မက ေစ်းေရာင္းစားတဲ့ ေစ်းသည္တစ္ေယာက္ပါ။ ကြၽန္မအမ်ဳိးသားက ေဆးလိပ္အရမ္းေသာက္တတ္ေတာ့ အဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္သြားတယ္။ ကြၽန္မလည္းရွိစုမဲ့စု စုထားတာေလး ေတြနဲ႔ ကြၽန္မခ်စ္ရတဲ့ ေယာက်္ားအတြက္ ဘယ္ေလာက္ကုန္ကုန္ ေကာင္းရင္ၿပီးေရာ ကုမယ္လို႔ဆံုး ျဖတ္ထားၿပီး ဆရာ၀န္ေတြ၀ယ္ခိုင္းသမွ် ေဆးေတြ၀ယ္ၿပီး ကုေပးပါတယ္။ တစ္လခြဲ၊ႏွစ္လရွိေတာ့ အေၿခအေနက ေကာင္းလာတာလည္းမေတြ႕ဘူး၊ ကုေပးတဲ့ေဆးေတြကျပင္းေတာ့ အားကုန္လာတယ္။
ဒီေဆးဒဏ္ခဏခံၿပီး ေက်ာ္သြားရင္ေကာင္းၿပီပဲလို႔ ထင္ထားမိတာ။ ဆရာ၀န္ႀကီးကိုလည္းမေမးရဲလို႔ ေဘးကေန ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့တာ။ သူမဆံုးခင္တစ္ရက္အလိုမွာေတာ့ ကြၽန္မကို ဆရာ၀န္ႀကီးကေခၚေၿပာလိုက္ပါတယ္။ သူ႔ကိုေကြၽးခ်င္တာ ေကြၽးလိုက္ပါ။ သူ႔အတြက္ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္ နီးကပ္ေနၿပီဆိုတာ ရိပ္မိလိုက္ပါတယ္။ သူေနာက္ေန႔မွာပဲ ဆံုးပါးသြားခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္မမသိခဲ့တာက သူ႔ကိုစကုတုန္းကျပန္ေကာင္းႏိုင္၊ မေကာင္းႏိုင္ဆိုတာမသိခဲ့ဘူး။
ကြၽန္မစိတ္ထဲမွာေတာ့ ေဆးေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ေတြ႕ရင္ေတာ့ ျပန္ေကာင္းႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့တာ။ သူ႔ကိုကုလိုက္တာ ဆိုင္အရင္းလည္းျပဳတ္သြားၿပီေလ . . အခုေတာ့ ကြၽန္မသမီးေလးနဲ႔ ႏွစ္ေယာက္တည္း႐ုန္း ကန္ရဦးမယ္။ ဒီလိုအစကတည္းက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိရင္ ကင္ဆာေဆးေတြေစ်းႀကီးေပးၿပီး မသံုးပါဘူး။ ဒါေတြ ေတြးၿပီးအိပ္လိုမေပ်ာ္ဘူး…..
ဒီအျဖစ္အပ်က္ေလးကေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔လူနာ မိသားစုေတြတိုင္ပင္ေဆြးေႏြးတာ မရွိခဲ့ေပမယ့္လည္း ဆရာ၀န္က အေကာင္းဆံုးႀကိဳးစားၿပီး အေကာင္းဆံုးကုေပးခဲ့တာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ လူနာရွင္ကို အသိေပးေဆြး ေႏြးတာမရွိခဲ့လို႔ လူနာရွင္ရဲ႕သေဘာတူ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မပါခဲ့လို႔ၿဖစ္ရတာပါ။ ဒါကေတာ့ ဖခင္ပံုစံကုသတဲ့စနစ္(Paternalistic model)ရဲ႕ သာဓကတစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
See More
လူနာရွင္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ သို႔မဟုတ္ ဆရာ၀န္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္(၂)
လူနာရွင္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ သို႔မဟုတ္ ဆရာ၀န္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္(၃)
လူနာရွင္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ သို႔မဟုတ္ ဆရာ၀န္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္(၄)
Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။
