———၊ ဇြန္ခိုင္ဦး (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္) ၊———
ကြၽန္မတို႔ရဲ ႔ ကိုယ္တြင္းအဂၤါအစိတ္အပိုင္း တစ္ခုျဖစ္တဲ့ အသည္းဟာ ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ေသြးေတြ သန္႔စင္ေနဖို႔ရာအတြက္ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း အံ့ၾသစရာေကာင္းတဲ့ လုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြကို လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ အသည္းရဲ ႔လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြထဲမွာ အဓိကအားျဖင့္-
တစ္ေန႔တာစားေသာက္သမွ် အစားအေသာက္ထဲက အဆီေတြကို ေခ်ဖ်က္ေပးပါတယ္၊
ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ စြမ္းအားကို သိုေလွာင္ထားပါတယ္၊
အဆိပ္အေတာက္ကို ဖယ္ရွားေပးပါတယ္၊
သည္းေျခရည္(Bile)ကို ထုတ္ေပးပါတယ္၊
ကိုလက္စထေရာ၊ ေသြးခဲေစတဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ ပ႐ိုတင္းေတြ ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္။
အင္ဇိုင္းေတြကို အားေကာင္းေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္။
အသည္းဟာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာအမ်ားစုကို လုပ္ေဆာင္ေပးေနတဲ့ အံ့အားသင့္ဖြယ္ရာ အဂၤါျဖစ္ေပမယ့္ မႏိုင္၀န္မ်ားလာတဲ့အခါ အသည္းထိခိုက္တဲ့ လကၡဏာေတြ ျပသလာတတ္ပါတယ္။ အသည္းထိခိုက္တဲ့ လကၡဏာေတြအေနနဲ႔ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ဆီးအေရာင္ရင့္ျခင္း၊ အစာစားခ်င္စိတ္မရွိျခင္း၊ နာတာရွည္၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ၀မ္းေလွ်ာျခင္း၊ ၀မ္းျဖဴျဖဴသြားျခင္း၊ အေရျပားေပါက္ၿပဲလြယ္ျခင္း၊ ပူပင္ေသာကမ်ားျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း၊ စိတ္ကသိကေအာင့္ျဖစ္ျခင္း၊ ေဟာ္မုန္းဟန္ခ်က္မညီျခင္း၊ ေမာပမ္းႏံုးခ်ည့္ျခင္း၊ အသား၀ါျခင္း၊ လိင္စိတ္ေလ်ာ့နည္းျခင္း၊ အစာဓာတ္မတည့္မႈ ျဖစ္လြယ္ျခင္း စတာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
အသည္းထိခိုက္တဲ့ လကၡဏာေတြ ေပၚတဲ့အခါ
အသည္းရဲ ႔လုပ္ငန္းေဆာင္တာက ပံုမွန္အတိုင္း မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ထိခိုက္တဲ့လကၡဏာေတြ ျပၿပီဆိုရင္ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ရပါတယ္။ အဲဒီအခါ-
(၁) အေရျပား (မ်က္လံုး၊ လက္သည္း၊ အေရျပား၊ ဆီး) ၀ါေနတယ္ဆိုရင္
(၂) အသည္းႀကီးေနတယ္ဆိုရင္
(၃) အသည္းေနရာက နာေနတယ္ဆိုရင္
(၄) အသည္းလုပ္ငန္းေတြကို စစ္လိုက္လို႔ ဘီလီ႐ူဗင္ဓာတ္က မ်ားေနတယ္ဆိုရင္ အသည္းထိခိုက္ေနပါၿပီ။
ဘယ္လိုအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ အသည္းထိခိုက္တတ္သလဲ
အသည္းေရာင္အသား၀ါ ေအပိုး၊ ဘီပိုး၊ စီပိုး၊ ဒီပိုး နဲ႔ အီးပိုးေတြေၾကာင့္ အသည္းထိခိုက္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ဘီပိုးနဲ႔ စီပိုးကို လူေတြက အထူးေၾကာက္ၾကပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ တျခားဗိုင္းရပ္စ္ပိုးနဲ႔ မတူဘဲ ဘီပိုး၊ စီပိုးက အသည္းေရာင္ၿပီးရင္ မကုဘဲထားပါက နာတာရွည္ ဆက္ျဖစ္တတ္လို႔ပါ။ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ အသည္းေျခာက္သြားတယ္၊ အသည္းကင္ဆာအျဖစ္ ေျပာင္းသြားတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေၾကာက္ၾကတာပါ။ အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္တာ၊ မႈိတက္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြ စားေသာက္မိတာ၊ အဆီအအိမ့္စာေတြ အလြန္အမင္း စားမိတာေတြေၾကာင့္ အသည္းထိခိုက္တတ္ပါတယ္။
အသည္းထိခိုက္တဲ့အခါ မလုပ္သင့္တဲ့ အမွားေတြ
တခ်ဳိ ႔လူေတြက အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီပိုးရွိေနတယ္၊ စီပိုးရွိေနတယ္လုိ႔ သိလိုက္ရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔မျပဘဲ မွားယြင္းလုပ္မိတတ္တဲ့ အခ်က္ေတြရွိေနပါတယ္။
ဆရာ၀န္နဲဲ႔မျပဘဲ လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားတာပါ။ ဒါက လံုး၀မလုပ္သင့္တဲ့အရာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဆးၿမီးတိုေတြနဲ႔ကုတာပါ။ တခ်ဳိ႕ေဆးၿမီးတိုေတြက အသည္းကို အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစတဲ့အတြက္ ဆင္ျခင္သင့္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဘီပိုး၊ စီပိုးရွိတဲ့သူေတြက သုေတသန အခိုင္အမာမရွိတဲ့ ေဆးၿမီးတိုေတြကို လံုး၀မသံုးသင့္ပါဘူး။
အသည္းအားရွိေအာင္ စားေသာက္ေနထိုင္မႈ မလုပ္တာပါ။ ေတြ ႔ကရာအစားအေသာက္ေတြကို စားေသာက္တာမ်ဳိး (ဥပမာ အရက္ေသာက္ခ်င္ရင္ အလြန္အမင္းေသာက္ပစ္တာမ်ဳိး၊ အသားငါး ပင္လယ္စာေတြကို အစိမ္းစားတာမ်ဳိး)
ဆီေၾကာ္စာေတြ၊ ဟင္းအဆီအႏွစ္ေတြ မပါရင္ ထမင္းမစားတာပါ။ ဒါကလည္း အသည္းထိခိုက္ေနသူေတြ ဆင္ျခင္ရမယ့္ အခ်က္ပါပဲ။
ဘီပိုး၊ စီပိုးရွိသူေတြအေနနဲ႔ အကာအကြယ္မပါဘဲ လိင္ဆက္ဆံတာ။ ဒါကိုလည္း ဆင္ျခင္ရပါမယ္။
ဘီပိုး၊ စီပိုးရွိသူက တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးသံုးပစၥည္းေတြ (ဥပမာ-လက္သည္းညႇပ္၊ သြားတိုက္တံ၊ အေမႊးရိတ္သင္တုန္းဓား)ကို တျခား မိသားစု၀င္ေတြနဲ႔ ေရာသံုးတာပါ။
အသည္းအားေဆးမေသာက္တာ။
ဒီအခ်က္ေတြကို ဆင္ျခင္ၿပီး တတ္ကြၽမ္းနားလည္တဲ့ သမားေတာ္နဲ႔ ျပသသင့္ပါတယ္။
အသည္းက်န္းမာဖို႔ ဘာေတြလုပ္ေပးႏိုင္သလဲ
အသည္းက်န္းမာလိုသူေတြေရာ၊ အသည္းထိခိုက္ေနလို႔ ေဆးကုသမႈခံယူေနသူေတြေရာ အသည္းက်န္းမာဖို႔အတြက္ လိုက္နာသင့္တာေတြကေတာ့-
(၁) ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း(ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးက ေဆးသံုးလံုးထိုးလိုက္တာနဲ႔ ၉၅-၉၈ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ကာကြယ္မႈေပးပါတယ္။ ဘီပိုးရွိေနသူဆိုရင္ေတာ့ ေဆးကုရပါမယ္။)
(၂) အရက္ကိုမေသာက္ဘဲေနျခင္း၊ တကယ္လို႔ မေသာက္ရမေနႏိုင္ရင္ အသင့္အတင့္ပဲ ေသာက္ျခင္း၊
(၃) မူးယစ္ေဆး၊ ေဆးလိပ္၊ ျပင္းတဲ့ ေဆး၀ါးေတြကို ေရွာင္ရွားျခင္း၊
(၄) ေရ၊ အရည္မ်ားမ်ားေသာက္ျခင္း၊
(၅) က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ အာဟာရေတြကို မွီ၀ဲျခင္း၊ အထူးသျဖင့္ ၾသဂဲနစ္အစားအစာကို စားသံုးျခင္း၊
(၆) ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း၊
(၇) အေရာင္ဆိုးထားတဲ့၊ ဆိုးေဆးပါတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၈) တခ်ဳိ ႔အသားေတြကို အစိမ္းစားတာ၊ ေသခ်ာမက်က္ဘဲ စားတာတို႔ကိုဆင္ျခင္ျခင္း၊ အကင္စာေတြကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေလွ်ာ့စားျခင္း၊
(၉) ဆားအလြန္အမင္းပါတဲ့ တာရွည္ခံျပဳျပင္ထားတဲ့ အစားအေသာက္ (ငါးေျခာက္၊ ငါးဆားနယ္၊ ၀က္အူေခ်ာင္း စတာေတြ)ကို ဆင္ျခင္ျခင္း၊ အနီေရာင္အသားေတြကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေလွ်ာ့စားျခင္း၊
(၁၀) အိပ္ေရး၀၀အိပ္စက္နားယူျခင္း စတာေတြကို လိုက္နာေပးသင့္ပါတယ္။ ဘီပိုး၊ စီပိုးရွိသူေတြက အိပ္ေရး၀၀အိပ္ေပ်ာ္ရင္ က်န္းမာေရးပိုေကာင္းေစပါတယ္။
ႏွစ္စဥ္ ဇူလိုင္လ ၂၈ ရက္ေန႔မွာ က်ေရာက္တဲ့ ကမၻာ့အသည္းေရာင္ေရာဂါေန႔ရဲ ႔ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္အတြက္ ေဆာင္ပုဒ္က “အသည္းေရာင္ေရာဂါကင္းေ၀းဖို႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံေဆာင္ရြက္စို႔” (Invest in Eliminating Hepatitis) ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း အသည္းေရာင္ေရာဂါ ကင္းေ၀းေရးဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားမႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသလို ျမန္မာျပည္သူ/ ျပည္သားတစ္ဦးခ်င္းစီ တစ္ေယာက္ခ်င္းစီကလည္း ကိုယ့္အသည္းက်န္းမာေရးကို အေလးထားဂ႐ုျပဳေနသြားၾကဖို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ရပါတယ္။
‘အသည္းေရာဂါအႏၲရာယ္ ကင္းေ၀းၾကပါေစ’
