ပါေမာကၡဦးေအးမြန္ (ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီး)ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း
ေမး. လူေတြမွာ ၀မ္းခ်ဳပ္တာက ပိုအျဖစ္မ်ားလာပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ဆရာ့အေတြ႕အႀကံဳအရ ေျပာရရင္ေတာ့ လူေတြက အရင္နဲ႔စာရင္ အလုပ္ေတြ ပို႐ႈပ္လာတယ္၊ ၀မ္းသြားဖို႔ အခ်ိန္မေပးႏိုင္ဘူး၊ အစားအေသာက္မွာလည္း အဆင္သင့္အစာေတြကို စားလာၾကတယ္၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ဖို႔လည္း အခ်ိန္မေပးႏိုင္ဘူး . . ဒီအခ်က္ေတြေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္တာက ပိုအျဖစ္မ်ားလာၾကပါတယ္။ လူ႔ဘ၀မွာ ေအးေအးေဆးေဆး မရွိေတာ့ဘဲ ေလာေလာ ေလာေလာနဲ႔ လုပ္ေနရတဲ့ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံ ေျပာင္းလဲလာတာေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္တာက ပိုအျဖစ္မ်ားလာပါတယ္။ အခုေခတ္မွာ လူအမ်ားစုက အိမ္သာကို ေအးေအးေဆးေဆးတက္ဖို႔ေတာင္ အခ်ိန္မရသလို ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။
ေမး. ၀မ္းခ်ဳပ္တာကို ခြဲစိတ္ကုသရတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးရွိပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ၀မ္းခ်ဳပ္တာက ေရာဂါလကၡဏာတစ္ခုပါ။ ဘာနဲ႔ အလားသ႑ာန္တူလဲဆိုေတာ့ ဖ်ားတာနဲ႔တူပါတယ္။ ဖ်ားတာကလည္း အူအတက္ေရာင္တာေၾကာင့္ ဖ်ားတာရွိသလို တျခားအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္လည္း ဖ်ားတတ္ပါတယ္။ ဖ်ားၿပီဆိုရင္ ဖ်ားေစတဲ့့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းကို ရွာၿပီး ကုသရပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ၀မ္းခ်ဳပ္ရင္လည္း ၀မ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းေတြကို ရွာၿပီး ကုသရပါတယ္။ ၀မ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းက အူကင္ဆာ၊ လိပ္ေခါင္း စတာေတြျဖစ္ေနရင္ ခြဲစိတ္ကုသဖို႔ လိုအပ္တဲ့အခါ ခြဲစိတ္ကုသမႈ ေပးရပါတယ္။
ေမး. ၀မ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့ ေရာဂါေတြက ဘယ္ႏွမ်ဳိးေလာက္ရွိပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ၀မ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့ ေရာဂါေတြက အမ်ားႀကီးပါပဲ။ အဓိက အျဖစ္မ်ားတာက ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္မွန္းမသိဘဲ အျဖစ္မ်ားတာပါ။ အဲဒါကို ေဆးပညာအရ Primary Constipation လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္ရတယ္ဆိုတာ အထင္ပဲရွိပါတယ္။ အတိအက်မသိပါဘူး။ ဥပမာ- ေရေသာက္နည္းလို႔၊ ေလ့က်င့္ခန္းမလုပ္လို႔၊ အထိုင္မ်ားလို႔၊ ၀မ္းသြားတာကို အခ်ိန္မွန္ မက်င့္လို႔၊ ၀မ္းသြားတာကို အာ႐ံုမစိုက္လို႔၊ မနက္မိုးလင္းရင္ အလုပ္သြားဖုိ႔ ေျပးလႊားလႈပ္ရွား ေနရတာနဲ႔ ၀မ္းသြားဖို႔ အခ်ိန္မရလို႔၊ ၀မ္းသြားခ်င္စိတ္ေပၚတဲ့အခါ အိမ္သာက အဆင္သင့္မရွိလို႔၊ အဆင္သင့္ရွိရင္လည္း ညစ္ပတ္တဲ့ အိမ္သာမွာ မသြားတတ္လို႔ စတဲ့အေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္တာမ်ဳိးပါ။ ဒါက မွန္းဆၿပီး ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. ၀မ္းခ်ဳပ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို သိတဲ့အေျခအေနေကာ ရွိပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ၀မ္းခ်ဳပ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို သိတာလည္း ရွိပါတယ္။ အဲဒါကို Secondary Constipation လို႔ေခၚပါတယ္။ ေရာဂါတစ္ခုခုေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္တာကိုဆိုလိုပါတယ္။ ဥပမာ- အူကင္ဆာ၊ လိပ္ေခါင္း၊ အူပိတ္တာ၊ စအိုက်ဥ္းတာ စတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ အမ်ားႀကီးေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အေၾကာင္းရင္းေတြကို ေသခ်ာသိရင္ ကုသမႈေပးလို႔ရပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိတာ၊ သံဓာတ္ပါတဲ့ ေဆးေသာက္ရတာ၊ တခ်ဳိ႕ေဆးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္တာ . .စတဲ့ အေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္ရင္ ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းကို ကုသလိုက္႐ံုနဲ႔ သက္သာသြားတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတေလ ဟိုက္ပိုသိုင္း႐ြိဳက္ေရာဂါေၾကာင့္လည္း ၀မ္းခ်ဳပ္တတ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းမသိဘဲ ၀မ္းခ်ဳပ္တာ (Primary Constipation Or Functional Constipation)က ပိုမ်ားပါတယ္။
ေမး. Primary Constipation ကို ေနာက္ဆံုးေပၚ ေခတ္ေပၚနည္းေတြနဲ႔ ဘယ္လိုေရာဂါရွာလို႔ရပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ဆရာတို႔ႏိုင္ငံမွာေတာ့ လုပ္လို႔မရေသးေပမယ့္ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ Colonic Transit Study ဆိုတဲ့ နည္းကိုလုပ္လို႔ရေနပါၿပီ။ အဲဒါက အစာက အစာအိမ္ထဲမွာ ဘယ္ေလာက္ေနမယ္၊ အူမႀကီးမွာ ဘယ္ေလာက္ေနမယ္ စတာေတြကို တိုင္းတာတဲ့နည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ၀မ္းသြားေနတာကို ဓာတ္မွန္႐ိုက္တာ (Defecography)နဲ႔လည္း စစ္လို႔ရပါတယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ စမ္းၾကည့္ရင္ ၀မ္းသြားတဲ့ျဖစ္စဥ္ မွားေနသလားဆိုတာကို သိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္စမ္းသပ္တဲ့နည္းက ေအာက္ဆံုးပိုင္း စအိုအေပါက္၀တင္းလို႔လားဆိုတာ Anorectal Manoetry လို႔ ေခၚပါတယ္။ စအိုညႇစ္အားနဲ႔ Pressure တိုင္းတာပါ။ ၀မ္းညႇစ္ေနရင္ ဘယ္ေလာက္တင္းသလဲ၊ ၀မ္းသြားေနရင္ ဘယ္ေလာက္တင္းသလဲဆိုတာကို တိုင္းတာတာျဖစ္ပါတယ္။ အူေတြကလည္း ညႇစ္အားေကာင္းတယ္၊ လိပ္ေခါင္းလည္း မရွိဘူးဆိုရင္ စအိုသြားတဲ့ အာ႐ံုေၾကာ အားနည္းလားဆိုတာ စစ္ရပါတယ္။ အဲဒါကို S2 Stimulation လို႔ ေခၚၿပီး ဒါက ခါးအာ႐ံုေၾကာမကို ႏႈိးဆြတဲ့နည္းျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္ ေအာက္ပိုင္းေသတဲ့သူေတြ၊ အသက္သိပ္ႀကီးတဲ့သူေတြမွာ စစ္ရပါတယ္။
၀မ္းခ်ဳပ္တာၾကာၿပီး မစင္ေတြက ဗိုက္ထဲမွာ အၾကာႀကီးေနေနရင္ အူနဲ႔မစင္ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားမွာ အူကင္ဆာအျဖစ္မ်ားရတာက ၀မ္းခ်ဳပ္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ မၾကာခဏ ၀မ္းခ်ဳပ္တာက ႏွစ္ခ်ီၿပီးၾကာသြားရင္ အူကင္ဆာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက . . .
ေမး. ၀မ္းခ်ဳပ္တာၾကာရင္ေကာ ေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္ပါသလား ဆရာ။
ေျဖ. ၀မ္းခ်ဳပ္တာၾကာၿပီး မစင္ေတြက ဗိုက္ထဲမွာ အၾကာႀကီးေနေနရင္ အူနဲ႔ မစင္ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားမွာ အူကင္ဆာ အျဖစ္မ်ားရတာက ၀မ္းခ်ဳပ္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ မၾကာခဏ ၀မ္းခ်ဳပ္တာက ႏွစ္ခ်ီၿပီး ၾကာသြားရင္ အူကင္ဆာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ၀မ္းခ်ဳပ္ရင္ ညႇစ္ညႇစ္ၿပီး သြားရပါတယ္။ အဲဒီလို သြားရတာေၾကာင့္ လိပ္ေခါင္းျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ျဖစ္တတ္တာက စအိုကြဲတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ၀မ္းသြားရင္ နာလို႔ ၀မ္းမသြားဘဲေနေတာ့ ပိုၿပီး ၀မ္းခ်ဳပ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ပိုညႇစ္ၿပီး ၀မ္းသြားရတဲ့အခါ အနာေတြက ပိုဆိုးသြားျပန္ပါတယ္။
ေမး. ၀မ္းမွန္မွန္သြားေအာင္ ျမန္မာေဆး၊ အဂၤလိပ္ေဆးေတြေသာက္တာ၊ ၀မ္းခ်ဴဘူး သံုးတာကေရာ ဘာျဖစ္တတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ျမန္မာေဆးေတြ၊ အဂၤလိပ္ေဆးေတြကို ႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး စားလာတဲ့အခါ အူေတြက သူ႔အလိုလို မညႇစ္ေတာ့ပါဘူး။ ၀မ္းသြားဖို႔ ေဆးကိုပဲ မွီခိုတဲ့ အေနအထား ျဖစ္သြားပါတယ္။ ၀မ္းခ်ဴတာကလည္း ဒီသေဘာပါပဲ။ အသက္ႀကီးသူေတြ ၀မ္းခ်ဴတာထက္ အသက္ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္အခ်ိန္မွာ ၀မ္းခ်ဴတဲ့အက်င့္ျဖစ္သြားရင္ ပံုမွန္အတိုင္း အူလႈပ္ရွားမႈ မရွိေတာ့ဘဲ ၀မ္းခ်ဴမွပဲ ၀မ္းသြားသလို ျဖစ္သြားပါတယ္။ သဘာ၀အတိုင္း ၀မ္းသြားတာကပဲ ေကာင္းပါတယ္။ ဒီလို အက်င့္ေတြရွိရင္ အူက အလိုလိုမညႇစ္ေတာ့တဲ့အတြက္ ဒါေတြကို တစ္သက္လံုး မွီခိုရသလို ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။
ေမး. ဆရာတို႔ခြဲစိတ္အထူးကု ဆရာ၀န္ေတြဆီကို ၀မ္းခ်ဳပ္တဲ့ လူနာေတြက ဘယ္လိုပံုစံေတြနဲ႔ ေရာက္လာတတ္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ၀မ္းခ်ဳပ္ၿပီး လာတဲ့လူနာေတြက ပံုစံမ်ဳိးစံုပါပဲ။ တခ်ဳိ႕ကလည္း အေရးေပၚအေျခအေနမ်ဳိးနဲ႔ ေရာက္လာတတ္ၿပီး တခ်ဳိ႕လူနာေတြက်ေတာ့ ၀မ္းသြားရင္ ေသြးပါလို႔ဆိုတဲ့ အေနအထားနဲ႔ ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ လိပ္ေခါင္းျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ေနာက္တစ္ခုက လူနာေတြက စအိုကြဲတာ (Anal Fissure) နဲ႔ လာျပတတ္ပါတယ္။ စအိုကြဲတယ္၊ နာတယ္၊ ၀မ္းသြားလို႔ အဆင္မေျပဘူး . . စတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ ေရာက္လာတတ္သလို တခ်ဳိ႕လူနာေတြက်ေတာ့လည္း ၀မ္းခ်ဳပ္တယ္ဆိုၿပီး ပံုမွန္ ေရာက္လာေပမယ့္ အေၾကာင္းရွာရင္း ရွာရင္း အူကင္ဆာျဖစ္ေနတာကို သြားေတြ႕ရပါတယ္။
ေမး. ၀မ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ ဘယ္လိုေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကို လိုက္နာသင့္ပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ၀မ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ လိုက္နာသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြကို အၾကမ္းဖ်င္းေျပာရရင္ေတာ့ ငယ္စဥ္ကတည္းက အခ်ိန္မွန္မွန္ ၀မ္းသြားေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ရမယ္၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ အသီးအႏွံ မ်ားမ်ားစားေပးရပါမယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရမယ္။ ၿပီးရင္ ၀မ္းသြားတာကို အာ႐ံုစိုက္ၿပီး ပံုမွန္သြားႏိုင္ေအာင္ က်င့္ေပးရပါမယ္။
ေမး. ၀မ္းခ်ဳပ္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ထပ္မံပညာေပးလိုတာရွိရင္ သိပါရေစ ဆရာ။
ေျဖ. ကေလး ဘ၀ကတည္းက ပံုမွန္ ၀မ္းသြားတတ္တဲ့အက်င့္ လုပ္ေပးရပါမယ္။ ၀မ္းသြားတဲ့အခါ ေတြးခ်င္တာေတြး၊ သတင္းစာေတြဖတ္ . . အဲဒီလိုေတြ မလုပ္ဘဲ ၀မ္းသြားတာကို ေသခ်ာအာ႐ံုစိုက္ၿပီး သြားေပးရပါမယ္။ ၀မ္းမသြားလို႔ ၀မ္းႏုတ္ေဆး တစ္လံုးစား၊ ႏွစ္လံုးစားနဲ႔ ေဆးေတြ တျဖည္းျဖည္းမ်ားလာတဲ့အခါ အူက အလိုလိုမညႇစ္ေတာ့ဘဲ ၀မ္းက ပိုခ်ဳပ္လာတတ္ပါတယ္။ ၀မ္းခ်ဳပ္တာၾကာလာရင္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ၊ စအိုကြဲတာ၊ အူကင္ဆာ စတာေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ၀မ္းခ်ဳပ္တာ တစ္ခါတေလဆိုရင္ ၀မ္းႏုတ္ေဆးေသာက္တာ ဘာမွမျဖစ္ေပမယ့္ ၾကာလာရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ သြားျပသင့္ပါတယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ သဘာ၀အတိုင္း ၀မ္းသြားေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
