ပါေမာကၡေဒၚသန္းသန္းေအး (ဆီးခ်ဳိႏွင္႕ အေထြေထြေရာဂါအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီး)
မိုးမိရင္ တုပ္ေကြးျဖစ္မယ္။ မိုးမိရင္ နမိုးနီးယား ျဖစ္မယ္။ အဆုတ္ေရာင္မယ္။ ေနမေကာင္းရင္၊ ဖ်ားရင္ ေရမခ်ဳိးရဘူး။ ေစာင္ထူထူၿခံဳၿပီး အိပ္ေနရမယ္။ ေရခ်ဳိးမွားရင္ ေလျဖတ္တတ္တယ္။ေနမေကာင္းရင္ ေလေအးေပးစက္နဲ႔မတည့္ဘူး။ ပိတ္ထားရမယ္။
ဒီလို ‘အေအးမိရင္’ဆိုတဲ့အယူအဆက မွန္သလား၊ မွားသလား။ အေအးလြန္တာနဲ႔ ေရာဂါျဖစ္သြား တတ္သလား။ ပတ္၀န္းက်င္ အေအးဓာတ္မ်ားလြန္း ရင္ဘာေတြျဖစ္တတ္သလဲ။ ဒီအယူအဆေတြက ေရွး လူႀကီးေတြရဲ႕ အစြဲအလမ္းအယူအဆပဲလား၊ သိပၸံပညာနဲ႔ေရာ ရွင္းျပလို႔ရႏိုင္သလားဆိုတာ ေလ့လာမိသမွ်ကို ေဆးပညာအျမင္နဲ႔ သံုးသပ္ၾကည့္ၾကပါမယ္။အေအးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရာသီဥတု အေအးလြန္တာနဲ႔ က်န္းမာေရး၊ ေရခ်ဳိးတာနဲ႔ က်န္းမာေရး၊ အဲယားကြန္းနဲ႔က်န္းမာေရး ေကာင္းက်ဳိး၊ ဆိုးက်ဳိးေတြကို ေ၀ဖန္သြားပါမယ္။
အဲယားကြန္း (Air-condition)ႏွင့္ က်န္းမာေရး
လူနာ ေဒၚစုစုႏိုင္ရဲ႕ အခန္းထဲ၀င္လိုက္တာနဲ႔ မြန္းက်ပ္ေနသလိုခံစားရၿပီး ေဆးကုဖို႔ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးေပးတဲ့ ဆရာ၀န္အဖြဲ႕ေတြေတာင္ တာ႐ွည္မေနႏိုင္ဘဲ အခန္းအျပင္ဘက္ကို ျမန္ျမန္ ျပန္ထြက္လာရပါတယ္။ ပူအိုက္တဲ့ရာသီဥတုမွာ ျပတင္းေပါက္ေတြကလည္း အလံုပိတ္ထားတယ္။ ပူတဲ့အခန္းမွာ ဖ်ားေနတဲ့လူနာက ေစာင္ၿခံဳၿပီး ေခြၽးေအာင္းေနသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲယားကြန္းပ်က္ေနသလားဆိုေတာ့ လူနာအေအးပပ္မွာစိုးလို႔ အေအးေလွ်ာ့ထားတာလို႔ သိရပါတယ္။ အဖ်ားကလည္း ၁၀၂ ဒီဂရီ တက္ေနပါတယ္။
အေအးေၾကာက္ၾကတာထံုးစံလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဖ်ားေနတဲ့လူနာေတြအဖို႔ အဖ်ားတက္ခါစမွာ ခ်မ္းစိမ့္စိမ့္ ျဖစ္တာကို စတင္ခံစားရပါတယ္။သိပ္ဆိုး႐င္တစ္ကိုယ္လံုးတုန္တက္လာတတ္ပါတယ္။ (Chills and rigors) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဆီးပိုး၀င္ရင္ ခ်မ္းတုန္ၿပီးဖ်ားတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အၿမဲခ်မ္းမေနဘဲ အဖ်ားတက္ခါစ ခ်မ္းတဲ့ အဆင့္ကိုေက်ာ္လြန္သြားရင္ေတာ့ပူၿပီး အဖ်ားႀကီး လာတတ္ပါတယ္။ဒီအခ်ိန္မွာ အသားေတြ ပူလာျပီး ေခြၽးထြက္လာပါတယ္။ ဒီလိုလူနာေတြအတြက္ အဲယားကြန္းကိုပိတ္ထား၊ ေလွ်ာ့ထားရမလား၊ ပံုမွန္ဖြင့္ ထားသင့္သလားဆိုတာ ေဆြေႏြးၾကည့္ပါမယ္။
လူနာ ေဒၚစုစုႏိုင္ရဲ႕ အခန္းထဲ၀င္လိုက္တာနဲ႔ မြန္းက်ပ္ေနသလိုခံစားရၿပီး ေဆးကုဖို႔ စမ္းသပ္စစ္ေဆးေပးတဲ့ ဆရာ၀န္အဖြဲ႕ေတြေတာင္ တာ႐ွည္မေနႏိုင္ဘဲ အခန္းအျပင္ဘက္ကို ျမန္ျမန္ ျပန္ထြက္လာရပါတယ္။ ပူအိုက္တဲ့ရာသီဥတုမွာ ျပတင္းေပါက္ေတြကလည္း အလံုပိတ္ထားတယ္။ ပူတဲ့အခန္းမွာ ဖ်ားေနတဲ့လူနာက ေစာင္ၿခံဳၿပီး ေခြၽးေအာင္းေနသလိုျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲယား ကြန္းပ်က္ေနသလားဆိုေတာ့ လူနာအေအးပပ္ မွာစိုးလို႔ အေအးေလွ်ာ့ထားတာလို႔ သိရပါတယ္…
တကယ္ေတာ့ အဲယားကြန္းက ပူအိုက္စြတ္စိုတဲ့ ရာသီဥတုမွာ လူေတြကိုေနရတာ သက္ေတာင့္ သက္သာရွိေစၿပီး၊ ေလေအးေလသန္႔ရရွိေစလို႔ အေမာေျပေစပါတယ္။ အဖ်ားႀကီးၿပီးအပူ႐ွပ္၊ ဂေယာင္ေျခာက္ျခား၊ သတိလစ္ခ်င္တဲ့သူေတြမွာ အပူဓာတ္ထိန္းညႇိေပးလို႔ Hyperpyrexia အပူ႐ွိန္ မ်ားလြန္းၿပီး ဦးေနာက္ထိခိုက္တဲ့အေျခအေနမျဖစ္ေအာင္တားႏိုင္လို႔ အက်ိဳးရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲယားကြန္းက လူနာအတြက္ အဖ်ားတက္ခါစခ်မ္းေနရင္ ပိုေနရခက္ေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဖ်ားတက္လာလို႔ အဖ်ားႀကီးလာရင္ေတာ့ အဲယားကြန္းရွိတာက ေနသာၿပီး အဖ်ားက်ေစပါတယ္။ အဲယားကြန္းပိတ္ၿပီး အပူလံုေနရင္ အဖ်ားပိုႀကီးတတ္ပါတယ္။
ခ်မ္းတာ၊ ပူအိုက္တာကို လူ႔ခႏၶာကိုယ္ကျပန္ၿပီး ျပဳျပင္ ထိန္းညႇိေနရတဲ့အတြက္ Energy ခြန္အားေတြ ျဖဳန္းလုိက္ရသလိုျဖစ္သြားပါတယ္။ ဖ်ားေနခ်ိန္မွာ ပိုလိုအပ္တဲ့ေရာဂါပိုး ေလွ်ာ့သြားေစတဲ့အတြက္ေရာဂါပိုးကို ႏွိမ္ႏွင္းတာ ေႏွာင့္ေႏွးမယ္၊ ေရာဂါေပ်ာက္တာ ေႏွးႏိုင္မယ္လို႔လည္း ယူဆတာေတြ႕ ရပါတယ္။ ခ်မ္းတဲ့ခံစားခ်က္ေတြရွိေနရင္ အဲယားကြန္းကို အနည္းဆံုးေလ၀င္တာ ရွိေအာင္ ေလွ်ာ့ႏိုင္ပါတယ္။ ေဆာင္ထူထူၿခံဳထားေပးပါ။ ပူတဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္သြားရင္ေတာ့ အေအးဓာတ္ အေနေတာ္ေပးထားတာ ပိုေကာင္းပါတယ္။ ေဆာင္သိပ္မထူတာ ၿခံဳထားရပါမယ္။ အေအးလြန္တာနဲ႔ အပူလြန္ကဲတာ ႏွစ္ခုစလံုးေရွာင္ရပါမယ္။
ေအးတာနဲ႔ ေလျဖတ္တာ ဆက္စပ္မႈ႐ွိသလား
ေဒၚတင္တင္ကေတာ့ ေလျဖတ္လို႔ေဆး႐ံုတက္ လာတာပါ။ ညႀကီးမိုးခ်ဳပ္ ေရခ်ဳိးမွားၿပီး ေလျဖတ္သြားတာလို႔ သမီးျဖစ္သူက ေျပာပါတယ္။အခု ပုဂၢလိက ေဆး႐ံုတစ္ခုမွာ တက္ေနတာ။ ေဆြမ်ဳိးေတြ၊ မိတ္ေဆြေတြက လာသတင္းေမးၾကတာ အခန္းျပည့္ပါပဲ။ အဲယားကြန္း ေလေအးေပးစက္ကိုလည္း ပိတ္ထားေတာ့ အသက္႐ွဴရခက္ေလာက္ေအာင္ မြန္းေနပါတယ္။ အဲယားကြန္းကိုဖြင့္လို႔ရေၾကာင္း၊အပူခ်ိန္ကိုအေနေတာ္ျဖစ္ေအာင္ ခ်ိန္ထားရင္အဆင္ေျပေၾကာင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ ျပတင္းေပါက္ေတြ ဖြင့္ထားဖို႔ ေျပာေပမယ့္ ဒီအတိုင္းဘဲ ေနၾကတာေတြ႕ရပါတယ္။ ေအးရင္ ေလျဖတ္တတ္သလား။ ေလျဖတ္တာ ပိုဆိုးသလား။
ဒါက အေမးမ်ားတဲ့ေမးခြန္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
ေအးတဲ့ရာသီေရာက္ၿပီဆိုရင္ ေဆး႐ံုေတြမွာ ေလျဖတ္ တဲ့လူနာ (Stroke) ေတြ ပိုမ်ားလာတဲ့ သာဓကေတြ႐ွိ ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အသက္ႀကီးတဲ့ လူႀကီးပိုင္းေတြမွာ ပိုသိသာပါတယ္။ ေဆးသိပၸံအရ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အေအးလြန္ရင္၊ အထူးသျဖင့္ အေအးဓာတ္ကို ထိေတြ႕ေနက်မရွိရင္ ခႏၶာကိုယ္ကတုန္႔ျပန္မႈေတြ ပိုျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။ ႐ုတ္တရက္ ေအးလာတာ ဟာ Stress တစ္ခု ျဖစ္ေစပါတယ္။ အပူဓာတ္ေတြ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာပိုၿပီးသိမ္းဆည္းထားႏိုင္ေစဖို႔ အေရျပားရွိ ေသြးေၾကာေတြ ႀကံဳ႕တာ (vasoconstriction) ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါမွေသြးရဲ႕ အပူဓာတ္ေတြ ျပင္ပသို႔ ပ်ံ႕လြင့္သြားတာကိုတားဆီးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေသြးေၾကာေတြႀကံဳ႕တာရဲ႕ဆိုးက်ဳိးက ေသြးတိုးျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ အေပၚေသြး အဓိကတိုးတတ္ပါတယ္။ အပူအေအး ႐ုတ္တရက္ေျပာင္းလဲတာကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ ေလျဖတ္တာအျပင္ ႏွလံုးေသြး ေၾကာက်ဥ္းရွိသူေတြမွာ ႏွလံုးေသြးေၾကာ႐ုတ္တ ရက္ပိတ္တာ (Acute coronary syndrome) ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ အေအးလြန္တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ျပင္းထန္စြာ လႈပ္႐ွားတာ၊ ႏွင္းေတာထဲမွာ ႏွင္းခဲေတြ ေကာ္ထုတ္တာလုပ္ရင္ျဖစ္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးကို ဆိုလိုပါတယ္။ နည္းနည္းေအး႐ံုနဲ႔ ဒီလိုမျဖစ္တတ္ပါဘူး။
– ေနာက္တစ္ပတ္ဆက္လက္ဖတ္႐ႈပါရန္
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
