၊ ဇြန္ခိုင္ဦး ၊ (ေဆး၀ါးတကၠသိုလ္)
သေဘၤာအရာရွိအျဖစ္ ႏွစ္မ်ားစြာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာ ဦးသိုက္ထြန္းသည္ ၂၀၁၄ခုနစ္တြင္ လည္ေခ်ာင္းနာ ေ၀ဒနာကို စတင္ခံစားခဲ့ရသည္။
“ေနပူထဲသြားရင္ အပူရွပ္သလိုမ်ဳိး လည္ေခ်ာင္းနာတယ္။ အျပင္သြားလို႔ နာတယ္ပဲ ထင္တာ။ လည္ ေခ်ာင္းနာတာ ၾကာလာတာနဲ႔ အန္တီက ေဆးခန္းသြားျပဖို႔တိုက္တြန္းတယ္။ သူက ေတာ္ေတာ္နဲ႔သြားမျပဘူး၊ ေနာက္ဆံုးျပေနက် ဆရာ၀န္နဲ႔ျပေတာ့ ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးေပးတယ္၊ မေပ်ာက္ဘူး . .”
ဦးသိုက္ထြန္း၏ လည္ေခ်ာင္းနာေ၀ဒနာတာရွည္လာသျဖင့္ ဇနီးျဖစ္သူ ယြန္းေကသီ ေဆာက္လုပ္ေရးပိုင္ရွင္ ေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြးက အလုပ္မ်ားပစ္ကာ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္းအထူးကုဆရာ၀န္ထံေခၚေဆာင္ခဲ့ေတာ့သည္။
“ဆရာ၀န္က အခုခ်က္ခ်င္း ဆရာပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ဦးဘုန္းျမင့္ထြန္းဆီ သြားပါဆိုၿပီး လႊတ္တယ္။ ဆရာ့ဆီေရာက္ေတာ့ ပါးစပ္ဟခိုင္းတာနဲ႔ လွ်ာေပၚမွာ အျဖဴေတြေတြ႕တယ္။ ခ်က္ခ်င္းအသား စယူစစ္ေဆးေပးတယ္”ဟု ေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြးက ေျပာျပခဲ့သည္။သံုးရက္အတြင္း ဓာတ္ခြဲခန္းအေျဖထြက္လာခဲ့ရာ လွ်ာကင္ဆာ အဆင့္ (၄)ျဖစ္ေနခဲ့သျဖင့္ ခြဲစိတ္ ရန္လိုအပ္ေၾကာင္း သိခဲ့သည္။
“၀ိတိုရိယမွာ ခြဲစိတ္ျဖစ္ခဲ့တယ္၊ ခြဲၿပီးေတာ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ေပးကုသဖို႔ရာ အဆင္မေျပတာနဲ႔ စင္ကာပူမွာ သြားကင္ရတယ္၊ သမီးက စင္ကာပူမွာ ေနေတာ့ အန္တီမလိုက္သြားဘဲ သမီးကပဲ ျပဳစုေပးခဲ့တယ္။ ၃၃ ႀကိမ္ ဓာတ္ကင္ၿပီး ဒီမွာကင္ဆာအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးနဲ႔ ျပတယ္၊ ကင္ဆာေဆးေျခာက္ႀကိမ္သြင္းတယ္”
သို႔ရာတြင္ သံုးလအၾကာ ၂၀၁၅တြင္ ဦးသိုက္ထြန္းသည္ ပါးစပ္နာေ၀ဒနာကို ျပန္လည္ခံစားခဲ့ရသည္။
“တကယ္ေတာ့ လွ်ာကင္ဆာျပန္ျဖစ္ေနခဲ့တာ။ ဒီက ဆရာေတြက လက္ေလွ်ာ့ၿပီး စင္ကာပူ ကိုျပန္သြားခိုင္းတယ္၊ စင္ကာပူမွာ ကုန္က်စရိတ္မ်ားတာနဲ႔ ဘန္ေကာက္ကို သြားခဲ့တယ္၊ ဘန္ေကာက္ ကလည္း ခြဲစိတ္ဖို႔ မလြယ္ဘူး၊ ကင္ဆာေဆးသြင္းတုန္းပဲ ေကာင္းမယ္လို႔ ေျပာတာနဲ႔ ဘန္ေကာက္မွာ ကင္ဆာေဆး ရွစ္ႀကိမ္သြင္းခဲ့တယ္။ လွ်ာကင္ဆာဆိုေတာ့ အဆုတ္မွာ ကူးစက္ပိုး၀င္ေနတာနဲ႔ ကိုးႀကိမ္ေျမာက္မွာ ေဆးသြင္းဖို႔အဆင္မေျပဘူး။ အဲဒါနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုျပန္လာၿပီး အစာအိမ္ပိုက္တပ္ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေလးႀကိမ္ကင္ဆာေဆးသြင္းရတယ္။
သူ႔ကိုျပဳစုရင္း အန္တီက အင္တာနက္ေတြထဲ ၀င္ဖတ္ၿပီး အင္တီေအာက္ဆီးဒင့္နဲ႔ ကင္ဆာတား အာဟာရေတြကို ေလ့လာၾကည့္လိုက္တယ္။ ကိုယ္ခံအားတက္မယ့္ ကုထံုး(Immunotherapy)က ကင္ ဆာကုသရာမွာ ထိေရာက္မွန္း အန္တီသိတာနဲ႔ ကင္ဆာလူနာဟာ ကိုယ္ခံအားမက်သေရြ႕ ကင္ဆာကို တိုက္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ သေဘာေပါက္သြားတယ္။ အဲဒါနဲ႔ အစာအိမ္ပိုက္ထဲကို တစ္ေန႔ကို Ensure ၄ႀကိမ္ တစ္ခါတိုက္ရင္ ၈ ဇြန္းခြဲထည့္တယ္၊ ၿပီးေတာ့ ဆန္လံုးညိဳကိုျပဳတ္၊ ငါးကိုျပဳတ္၊ ပဲပိစပ္ကို ညဘက္စိမ္ၿပီး မနက္မွာ ေမႊစက္နဲ႔ႀကိတ္၊ မနက္က်ရင္ ႀကိဳထားတယ္။ ၿပီးရင္ ဆန္လံုးညိဳ၊ ငါး၊ ပဲႏို႔ကိုေရာၿပီး ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ခ်င္း(ဂ်င္း)၊ နႏြင္း၊ ေလးညႇင္းပြင့္ အကုန္ထည့္တယ္။ ေဆးထိုးျပြန္ (syringe)နဲ႔ အစာအိမ္ ပိုက္ထဲထည့္ေပးတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ခရမ္းခ်ဥ္သီး ေကာင္းတယ္ဆိုတာနဲ႔ ခရမ္းခ်ဥ္သီးတစ္လံုးထည့္ လိုက္ေသးတယ္။ ေနခင္းက်ရင္ အသီးႀကိတ္ရည္ တိုက္တယ္၊ ဒူးရင္းၾသဇာ႐ြက္ျပဳတ္ရည္ တစ္ေန႔ ၃ ႀကိမ္ တိုက္တယ္။ သူ႔လည္ပင္းမွာ အက်ိတ္ေတြထြက္ၿပီး အနာႏွစ္ႀကိမ္ ေပါက္ထြက္ခဲ့ေသးတယ္။ တစ္ခုကေတာ့ နည္းနည္းေသးတယ္။ တစ္ခုက အနာ၀ပိတ္ဖို႔ ႏွစ္လေက်ာ္ေလာက္ၾကာခဲ့တယ္၊၊ ေန႔တိုင္း အနာကိုေရာ အစာအိမ္ပိုက္တပ္ထားတဲ့အတြက္ ဗိုက္ကိုပါ Dressing လုပ္ေပးတယ္”။
စပ်စ္သီး၊ ေထာပတ္သီး၊ စေတာ္ဘယ္ရီသီး စသည့္ ရသမွ် သစ္သီးမ်ား၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ခ်င္း(ဂ်င္း)၊ နႏြင္းမႈန္႔၊ ေလးညႇင္း၊ သစ္ႀကံပိုးေခါက္၊ နာနတ္ပြင့္ စသည့္ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္မ်ားကို အဆင္ေျပသလို ေကြၽးေလ့ရွိေၾကာင္း၊ ဇနီးျဖစ္သူ ေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြးက ေန႔စဥ္ စိတ္ရွည္လက္ရွည္ အာဟာရျပည့္၀ေစရန္ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေပးခဲ့ရာ ဦးသိုက္ထြန္း၏ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မွာ သိသိသာသာ မတက္လာေသာ္လည္း ကိုယ္ခံအားေကာင္းမြန္လာသျဖင့္ က်န္းမာလာရာ ဆရာ၀န္မ်ားကပင္ အံ့အားသင့္ခဲ့ရသည္။
“အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ပါးစပ္နာတာ သက္သာၿပီး လည္ပင္းေရာင္တာ က်သြားပါတယ္။ ညဘက္ဆို ေကာင္းေကာင္း အိပ္ေပ်ာ္လာတယ္။ ကားေမာင္းႏိုင္တယ္၊ သြားလာႏိုင္တယ္။ အပင္ပန္းေတာ့ အရမ္းမခံ ခိုင္းဘူး။ ခရီးေတြေတာင္ ထြက္ႏိုင္လာပါတယ္။ ကိုယ့္ဘက္ပါလာၿပီလို႔ ေျပာရမွာေပါ့။ ဆရာ၀န္ေတြကဆိုရင္ အန္တီျပဳစုတာ ေတာ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။
လွ်ာအစိတ္အပိုင္းတခ်ဳိ႕ျဖတ္ထားရတဲ့အတြက္ စကားေျပာႏိုင္ေပမယ့္ သိပ္မပီေတာ့ဘူး။ တရားအား ထုတ္တယ္၊ တရားထုိင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ စိတ္တည္ၿငိမ္မႈရွိပါတယ္”ဟု ေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြးက ဆိုသည္။
ဦးသိုက္ထြန္း လွ်ာကင္ဆာျဖစ္ခဲ့ရျခင္းကို ၂၅ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ ကြမ္းစားျခင္းေၾကာင့္ဟု ဇနီးျဖစ္သူ ေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြးက ထင္ျမင္ယူဆခဲ့သည္။
“သူက ကြမ္းစားတာက ၂၆ ႏွစ္ေလာက္စားခဲ့ တယ္။ ေဆးလိပ္ေတာ့ မေသာက္ပါဘူး။ လွ်ာကင္ ဆာျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းေတာ့ ကြမ္းမစားေတာ့ပါဘူး။ ကင္ဆာလူနာေတြကို ေမးၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ အနီ ေရာင္အသားနဲ႔ အခ်ဳိေတြ စားတာမ်ားရင္ ျပန္ျဖစ္တယ္လို႔ အန္တီသိရတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒါေတြ ေရွာင္သင့္တဲ့အျပင္ ကြမ္းစားတာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာနဲ႔ အရက္ေသစာေသာက္စားတာေရွာင္ရပါတယ္၊ ခံတြင္းကင္ဆာသမားေတြက ေနေရာင္ျခည္ျပင္းျပင္း မထိသင့္သလိုခံတြင္းသန္႔ရွင္းမႈကို အထူးဂ႐ုစိုက္ရ ပါတယ္၊ ေၾကာ္တာ၊ ကင္တာ၊ မီးဖုတ္တာေတြမစားဘဲ ခ်က္တာ၊ ေပါင္းတာေတြ စားသင့္ပါတယ္၊ အခ်ဳိမႈန္႔၊ ၾကက္သားမႈန္တို႔စားသံုးတာကို ေရွာင္ရပါတယ္”ဟု အျခားခံတြင္းကင္ဆာလူနာတို႔အား သူ႔အေတြ႕အႀကံဳကို မွ်ေ၀ထားသည္။ယခုအခါ အသက္ ၅၄ ႏွစ္ေက်ာ္ရွိၿပီျဖစ္သည့္ ဦးသိုက္ထြန္းသည္ ေနာက္ဆက္တြဲ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးမႈမ်ားကို မၾကာခဏခံယူခဲ့ရာ ကင္ဆာဆဲလ္ လံုး၀ မကင္းစင္ေသးေသာ္လည္း တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့နည္းလာခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။
“ခံတြင္းကင္ဆာသမားေတြက အဓိက အစာမစားႏိုင္ေတာ့ အာဟာရျပတ္ၾကတာ မ်ားပါတယ္။ အာဟာရက အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။ အာဟာရ စံုလင္ေအာင္ စားမွသာ ကင္ဆာေရာဂါကိုခုခံႏိုင္မွာပါ။ ခါးတဲ့အရသာရွိ အစားအစာေတြက ကင္ဆာသမားကို အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ တန္ေဆးလြန္ေဘးဆိုတဲ့စကားေလး လက္ကိုင္ထားၿပီး အစာလည္းေဆး၊ ေဆးလည္းအစာျဖစ္ေအာင္ ေနထိုင္ စားေသာက္သြားၾကပါ . . အန္တီတို႔ႏိုင္ငံမွာ ေပါေပါမ်ားမ်ားရႏိုင္ၿပီး ခံတြင္းကင္ဆာအတြက္ အသံုး၀င္တာေတာ့ ဒန္႔သလြန္႐ြက္ပါ။ ဒန္႔သလြန္႐ြက္ကို အမႈန္႔လုပ္ထားၿပီး အမႈန္႔လက္ဖက္ရည္ဇြန္းတစ္ဇြန္းကို ေရေႏြးပြက္ပြက္ဆူထဲထည့္ၿပီး ျပန္စစ္ေသာက္သင့္ပါတယ္။ Green Tea ကလည္း ေကာင္းပါတယ္။ စားခ်င္စိတ္မရွိရင္ေတာင္ ႀကိတ္မွိတ္မ်ဳိခ်ေပးသင့္ပါတယ္”ဟု ေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြးက ေျပာျပခဲ့ၿပီး ခင္ပြန္းသည္ကို ျပဳစုရင္း ထိုအေတြ႕အႀကံဳမ်ားကို လူမႈကြန္ရက္မွ မွ်ေ၀ကာ ဘ၀တူကင္ဆာေရာဂါရွင္မ်ားႏွင့္ ေစာင့္ေရွာက္သူမ်ားအခ်င္းခ်င္းပူးေပါင္းမိရာက စြယ္ေတာ္ရိပ္ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္မ်ား ပရဟိတအဖြဲ႕ကို ထူေထာင္ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။
“အဲဒီအဖြဲ႕မွာ အခ်င္းခ်င္းအေတြ႕အႀကံဳေတြ မွ်ေ၀ၾကတယ္။ ကင္ဆာကုသရင္း သိပ္မတတ္ႏိုင္သူေတြအတြက္ တတ္အားသေရြ႕ ေငြလွဴေပးတယ္။ ဒူးရင္းၾသဇာ၊ ေျမေထာက္ပဲ စတာေတြကို အစည္းအ ေ၀းေတြမွာေ၀ေပးတယ္။ အန္တီကလည္း ျပဳစုရင္းရလာတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳေတြကို မွ်ေ၀ေပးတယ္။ ကင္ ဆာကုသေနသူေတြ စိတ္အားတက္ေအာင္ အားေပးပါတယ္။ ေဆးၿမီးတိုေတြ၊ သုေတသနအခိုင္အမာ မရွိတဲ့ ေဆးေတြ မေသာက္ဖို႔ ေျပာတယ္၊ အဂၤလိပ္ေဆးေတြကိုပဲ အားကိုးဖို႔ အႀကံေပးပါတယ္။ ဘုရား၊ တရားလုပ္တာက ကင္ဆာသမားအတြက္အေရးႀကီးပါတယ္”ဟု ေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြးက ေျပာျပခဲ့သည္။
ကင္ဆာခံစားေနရသူ၊ ကင္ဆာေ၀ဒနာရွင္ကို ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေနသူတို႔အား-
“ကင္ဆာျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ အာဟာရျပည့္ဖို႔က အေရးႀကီးပါတယ္။ ကင္ဆာရွိသူက စိတ္ညစ္လို႔ မျဖစ္ဘူး။ စိတ္ညစ္ရင္ ကင္ဆာဆဲလ္က တိုးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရယ္စရာဇာတ္ကားေတြၾကည့္ပါ၊ တရားထိုင္ပါ၊ ညဘက္ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္စက္အနားယူပါ၊
ကင္ဆာလူနာကိုယ္တိုင္ကလည္း စိတ္ဓာတ္ခုိင္မာဖို႔ လိုသလို ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္သူကလည္း စိတ္ရွည္ဖုိ႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ အစားအေသာက္၊ အေနအထိုင္၊ ေဆး၀ါး သံုးမ်ဳိးစလံုးေပါင္းစပ္ကုသေပးရင္ ကင္ဆာကို သက္သာေစပါတယ္”ဟု ေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြး က သူ႔အေတြ႕အႀကံဳကတစ္ဆင့္ အႀကံေပးစကား ေျပာလိုက္ပါသည္။
(မွတ္ခ်က္။ ။ ဓာတ္ပံုမ်ားကို အန္တီေဒၚၾကည္ၾကည္ေထြး၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။)
(Healthy Life ဂ်ာနယ္မွ စီစဥ္တင္ဆက္သည့္ အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔ထုတ္ Healthy Life ဂ်ာနယ္၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ ႏွင့္ www.healthylifejournalmyanmar.com တို႔တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသမွ် က်န္းမာေရးႏွင့္ အလွအပဆိုင္ရာ သတင္းမ်ား၊ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ား၊ အေမးအေျဖမ်ား၊ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ မွ်ေ၀ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္ Facebook စာမ်က္ႏွာ၊ Website မ်ားတြင္မဆိုျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းကို ခြင့္မျပဳပါေၾကာင္း အသိေပး ေၾကညာအပ္ပါသည္။)
