ပါေမာကၡဦးေအးမြန္(ခြဲစိတ္အထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္း)
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္ျခင္းက ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရပါသလဲ ဆရာ။
ေျဖ. ဗိုက္ထဲကေန ေ၀ွးေစ့ကိုလာတဲ့ ေသြးေၾကာရွိတယ္၊ ေသြးျပန္ေၾကာကေန ေသြးေတြက သုက္ေလွာင္ျပြန္ကေန ျပန္သြားတယ္၊ အဲဒီေသြးေၾကာ၊ သုက္ေလွာင္ျပြန္ေတြကလာတဲ့ ႀကိဳး(Cord)က ေ၀ွးေစ့အညႇာကို လာတြယ္ေနတယ္၊ ဒါေပမဲ့ သူ႔အလိုလို အဲဒီႀကိဳးကလည္ၿပီး လိမ္သြားတဲ့အခါ ေ၀ွးေစ့ပါလိုက္ၿပီး လိမ္သြားပါတယ္။ ေ၀ွးေစ့ဆိုတာ ကပၸာယ္အိတ္ထဲမွာ တြယ္ေနတဲ့သေဘာရွိပါတယ္။ အသက္ငယ္ရြယ္ခ်ိန္မွာ ကေလးေတြရဲ႕ ေ၀ွးေစ့က်ေတာ့ ကပၸာယ္အိတ္ထဲမွာ ကပ္တြယ္အားကနည္းပါတယ္။ အဲဒီအခါ သူ႔ကို လာဆိုင္းေနတဲ့ ႀကိဳးလည္ၿပီး လိမ္သြားတဲ့အခါ ေ၀ွးေစ့ကလည္း လိုက္လိမ္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။
ေ၀ွးေစ့လိမ္တာက ပိုး၀င္တာ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတာစတဲ့ အေၾကာင္းေတြနဲ႔ လံုး၀မဆိုင္ပါဘူး။ သူ႔အလိုလိုပဲ ေ၀ွးေစ့က ကပၸာယ္အိတ္နဲ႔ တြယ္ဆိုင္းမႈနည္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ေ၀ွးေစ့ကိုလာတြယ္တဲ့ သုက္ေလွာင္ျပြန္ကလာတဲ့ ႀကိဳးလည္တဲ့အခါ လိုက္လည္ၿပီး လိမ္သြားတဲ့သေဘာပဲျဖစ္ပါတယ္။
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္ျခင္းျဖစ္တဲ့အခါ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ျပတတ္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ေ၀ွးေစ့လိမ္သြားတဲ့အခါ ကေလးေတြက အရမ္းနာပါတယ္။ ကပၸာယ္အိတ္တစ္ခုလံုးေရာင္ၿပီး တင္းေနပါတယ္။ ဆရာတို႔က အဲဒါကို႐ုတ္တရက္ ကပၸာယ္အိတ္နာတယ္ (Acute Scrotum)လို႔ ေခၚပါတယ္။
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္ျခင္းက ဘယ္လိုလူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. အဓိကအားျဖင့္ ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ လူႀကီးေတြမွာ ျဖစ္ခဲပါတယ္။ ကေလးေတြဆိုရင္ ၄-၅-၆ ႏွစ္ကေန ၁၀-၁၁ ႏွစ္ေလာက္မွာ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ လူႀကီးေတြမွာက်ေတာ့ ေ၀ွးေစ့နဲ႔ ကပၸာယ္အိတ္က ကပ္သြားၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ လည္စရာအေၾကာင္းက သိပ္မရွိေတာ့ပါဘူး။ ကေလးမွာေတာ့ ခႏၶာေဗဒဖြဲ႕စည္းပံုအရ ေ၀ွးေစ့နဲ႔ ကပၸာယ္အိတ္ကသိပ္မတြယ္ေသးတဲ့အတြက္ ျဖစ္တတ္တာပါ။
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္ျခင္းက အျဖစ္မ်ားပါသလားဆရာ။
ေျဖ. အျဖစ္မ်ားတာေတာ့ မဟုတ္ေပမယ့္ သိပ္ေတာ့မရွားလွပါဘူး။ ေ၀ွးေစ့ေရာင္တာ ၁၀၀ေယာက္ေလာက္ ရွိရင္ ေ၀ွးေစ့လိမ္တဲ့ျဖစ္စဥ္က တစ္ေယာက္-ႏွစ္ေယာက္ေလာက္ေတာ့ရွိပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ပတ္ေလာက္က မေကြးေဆး႐ံုႀကီးမွာ အသက္ ၇ႏွစ္အရြယ္ကေလးေလးက ေ၀ွးေစ့ေအာင့္ၿပီး ေရာင္ေနတယ္။ အဲဒါကို မိဘေတြက နီးစပ္ရာဆရာတစ္ဦးနဲ႔ျပေတာ့ ေ၀ွးေစ့ေရာင္တယ္ဆိုၿပီး ထားလိုက္တာ။ မသက္သာတာနဲ႔ ေရာင္ကိုင္းၿပီး ေဆး႐ံုကိုေရာက္လာခဲ့တယ္။ ဆရာ စမ္းသပ္ၾကည့္လိုက္တာနဲ႔ ဒါေ၀ွးေစ့လိမ္တာပဲျဖစ္မယ္ဆိုၿပီး အေရးေပၚခြဲစိတ္လိုက္တယ္။ အဲဒီေတာ့ အထဲမွာပုပ္ေနၿပီ . . .
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လတ္တေလာ ဆရာ့အေတြ႕အႀကံဳကို သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ပတ္ေလာက္က မေကြးေဆး႐ံုႀကီးမွာ အသက္ ၇ႏွစ္အရြယ္ကေလးေလးက ေ၀ွးေစ့ေအာင့္ၿပီး ေရာင္ေနတယ္။ အဲဒါကို မိဘေတြက နီးစပ္ရာ ဆရာတစ္ဦးနဲ႔ျပေတာ့ ေ၀ွးေစ့ေရာင္တယ္ဆိုၿပီးထားလိုက္တာ။ မသက္သာတာနဲ႔ ေရာင္ကိုင္းၿပီး ေဆး႐ံုကိုေရာက္လာခဲ့တယ္။ ဆရာ စမ္းသပ္ၾကည့္လိုက္တာနဲ႔ ဒါေ၀ွးေစ့လိမ္တာပဲျဖစ္မယ္ဆိုၿပီး အေရးေပၚခြဲစိတ္လိုက္တယ္။
အဲဒီေတာ့ အထဲမွာပုပ္ေနၿပီ။ အဲဒါနဲ႔ လူနာရွင္ေတြကို ေသခ်ာရွင္းျပၿပီး ထုတ္လိုက္ရပါတယ္။ ေ၀ွးေစ့တစ္ဖက္ ထုတ္လိုက္ရတဲ့အတြက္ ေနာက္တစ္ဖက္က ဆက္ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတာေၾကာင့္ သတိထားဖို႔၊ ခ်က္ခ်င္းေအာင့္ရင္ ခ်က္ခ်င္းလာျပဖို႔ မိဘေတြကို ေသခ်ာမွာလိုက္ရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ေဆးစာအုပ္ေတြထဲမွာ ေကာင္းတဲ့ေ၀ွးေစ့ကို ျပန္ဖြင့္ၿပီး မလိမ္ေအာင္ ျပန္တြယ္ေပးလိုက္တယ္ဆိုတာမ်ဳိး ေတြ႕ဖူးပါတယ္။
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္ျခင္းနဲ႔ လြဲမွားတတ္တဲ့ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြရွိရင္ သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. အမ်ားအားျဖင့္ ပါးခ်ိတ္ဗိုင္းရပ္စ္ (Mump Virus)ေၾကာင့္ ေ၀ွးေစ့ေရာင္တတ္ပါတယ္။ တျခားပိုးမႊားေတြ၊ တီဘီေရာဂါပိုးေတြေၾကာင့္လည္း ေ၀ွးေစ့ေရာင္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ပိုး၀င္တာေၾကာင့္ ေ၀ွးေစ့ေရာင္တာနဲ႔ ဒီေ၀ွးေစ့လိမ္လို႔ ေရာင္တာက မွားတတ္ပါတယ္။ ေ၀ွးေစ့ေရာင္တာ (Orchitis)ျဖစ္တဲ့အခါမွာလည္း နာတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုေ၀ွးေစ့လိမ္ၿပီး နာတဲ့အခါ ကပၸာယ္အိတ္ကတင္းၿပီး အျပင္ကေနရာေတြပါ လိုက္ေရာင္တာမ်ားပါတယ္။ ႐ိုး႐ိုးေ၀ွးေစ့ေရာင္တာဆိုရင္ ခြဲစိတ္စရာမလိုပါဘူး။ သူ႔အလိုလို ေဆးေတြေပးလိုက္ရင္ ေကာင္းသြားတာပါပဲ။
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္ျခင္းျဖစ္တဲ့အခါ ဘယ္လိုကုသမႈ ခံယူဖို႔လိုအပ္ပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ဒီေ၀ွးေစ့လိမ္တဲ့ အေျခအေနျဖစ္တဲ့အခါ ေသြးေၾကာေတြပါလိမ္သြားတဲ့အတြက္ ေအာက္ပိုင္းကို ေသြးမေရာက္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအခါ ဒီအတိုင္းထားလိုက္ရင္ တစ္ရက္-ႏွစ္ရက္အတြင္း ေ၀ွးေစ့ပုပ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ေ၀ွးေစ့ကပုပ္သြားမွ သိတယ္ဆိုရင္ ခြဲထုတ္လိုက္ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ကေလးမွာ ေ၀ွးေစ့တစ္ဖက္ ဆံုး႐ႈံးသြားတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အျမန္သိဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
အျမန္ဆံုး သိတယ္ဆိုရင္ ခြဲစိတ္ၿပီးလိမ္ေနတဲ့ ေ၀ွးေစ့ကို ျပန္တည့္ေပးလိုက္တဲ့အခါ အခ်ိန္မီ ျပန္ေကာင္းသြားပါတယ္၊ ေသြးေၾကာကလည္း ေသြးျပန္စီးဆင္းမႈ ျဖစ္သြားတဲ့အတြက္ မည္းၿပီးပုပ္တာမ်ဳိး မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္က်သြားရင္ေတာ့ေ၀ွးေစ့က မည္းၿပီးပုပ္ေနတဲ့အတြက္ ထုတ္လိုက္ရပါတယ္။
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္တာလား၊ ေ၀ွးေစ့ေရာင္တာလားဆိုတာ ခြဲျခားသိႏိုင္ဖို႔ ဘယ္လိုစမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ရပါသလဲဆရာ။
ေျဖ. ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ေတြကေတာ့ ေ၀ွးေစ့ကို လက္နဲ႔အေပၚပင့္လိုက္ရင္ ေ၀ွးေစ့ေရာင္တဲ့အခါ သက္သာသြားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေ၀ွးေစ့လိမ္ေနတဲ့အေျခအေနဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီလိုလက္နဲ႔အေပၚ ပင့္ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ ပိုနာသြားပါတယ္။ အဲဒီလို ခြဲျခားၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ေ နာက္တစ္ခုက Coloured Duplex USG လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးအနီ၊ အျပာစတဲ့ အေရာင္ေတြကိုပါ ခြဲျခားျမင္ရတဲ့၊ ေ၀ွးေစ့လိမ္တာကို ျမင္ရတဲ့ အာထရာေဆာင္းနဲ႔႐ိုက္ၾကည့္လိုက္ရင္ ေသခ်ာျမင္ရပါတယ္၊ ပိုတိက်ပါတယ္။
ေမး. ေ၀ွးေစ့လိမ္ျခင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ပညာေပးလိုတာရွိရင္ သိပါရေစဆရာ။
ေျဖ. ကေလးငယ္ငယ္ေတြ လူပ်ဳိအရြယ္မေရာက္ခင္ အခ်ိန္အထိ၊ အတန္းအလိုက္ေျပာမယ္ဆိုရင္ ရွစ္တန္းေလာက္ မေရာက္ခင္အခ်ိန္အထိ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတာလည္းမရွိဘဲ ႐ုတ္တရက္ေ၀ွးေစ့ေအာင့္လာတယ္၊ ေ၀ွးေစ့ေရာင္လာတယ္၊ တင္းလာတယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ျပဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ျပလို႔ တစ္ရက္ေလာက္အတြင္း မသက္သာရင္ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္နဲ႔ အျမန္ဆံုးျပသင့္ပါတယ္။ အာထရာေဆာင္း႐ိုက္ရပါမယ္။ တစ္ရက္အတြင္း ဒါကိုျပန္လွည့္ေပးလိုက္ႏိုင္ရင္ ျပန္ေကာင္းသြားႏိုင္ေပမယ့္ မသိလိုက္လို႔ ေနာက္က်သြားရင္ ေ၀ွးေစ့ဆံုး႐ႈံးသြားႏိုင္ပါတယ္။
