ဒေါက်တာတင့်ဆွေ
မေး. ဆရာရှင့် ကျွန်မအသက် ၃၆ နှစ်ရှိပါပြီ။ အခု ကိုယ်ဝန် ၂၇ ပတ်ရှိပါပြီ။ ကျွန်မ ခြေတွေ၊ လက်တွေ တအားနာတယ်ဆရာ။ ခြေတွေလည်း ရောင်တယ်။ လမ်းလျှောက်လည်း ခြေတွေတအားနာတယ်။ လက်ချောင်းတွေလည်း နာတယ်ဆရာ။ ကျေးဇူပြုပြီး ဖြေပေးပါနော်ဆရာ။
၁။ ရင်သားအပြောင်းအလဲများ (Pregnancy Breast Changes)
– ရင်သား ထွားထွားလာမယ်။ အထဲက နို့ရည်ထွက်မယ့် ဂလင်းလေးတွေကြီးလာ၊ အဆီတွေများလာလို့ပါ။
– တချို့မှာနာမယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာစနဲ့ ကလေးဖွားခါနီးမှာ သိသာတယ်။
– သွေးကြောတွေလည်းများလို့ ပြာစိမ်းစိမ်းသွေးကြောလေးတွေ မြင်လာရမယ်။
– နို့သီးအရောင်လည်း ရင့်လာ၊ မည်းလာမယ်။
– Colostrum ဆိုတဲ့ ကနဦး-နို့ရည်ထွက်နိုင်တယ်။ ဒါတွေအားလုံးက ပုံမှန်အပြောင်းအလဲတွေသာဖြစ်တယ်။
– Bra ဘရာချောင်တာသာဝတ်ပါ။ မ-တင်ပေးနိုင်အောင်တော့ဖြစ်ပါစေ။ ချည်ထည်နဲ့ သဘာဝပစ္စည်းနဲ့ လုပ်တာသာဖြစ်ပါစေ။ ကိုယ်ဝန်ရင့်လာတာနဲ့အမျှ ဘရာအရွယ်အစားကြီးကြီးလာဖို့လိုမယ်။ နေ့ရောညပါဝတ်ထားပါ။ နို့ရည်ကြည်ထွက်နေရင် ဘရာအတွင်းမှာ ဂွမ်းစခံထားပါ။ စိုလာရင် အသစ်လဲပါ။
– နို့သီးထိပ်ကို ရေခပ်နွေးနွေးနဲ့သာ ဆေးကြောပေးပါ။ ရေချိုးချိန်ကလွဲရင် ဆပ်ပြာမသုံးပါနဲ့။ ခြောက်သွေ့စေတယ်။
၂။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် အားယုတ်ခြင်း (Pregnancy Fatigue)
– ကိုယ်ဝန်ဆောင်လာရင် အားကုန်တယ်။ အင်နာဂျီပိုလိုလို့ပါ။
– သွေးအားနည်းရောဂါ (Anemia) မရှိအောင် ဆေးစစ်ပါ။ ကုသပါ။
– ကောင်းကောင်းနားပါ။ စောစောအိပ်ရာဝင်ပါ။ နေ့ခင်းလည်း ခဏတဖြုတ်အိပ်ပါ။ ဖြစ်နိုင်သရွေ့ အချိန်ဇယားလုပ်ထားပါ။ အလုပ်လုပ်တာနဲ့ နားတာမျှပါစေ။
– ကိုယ်လက်-လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပါ။
ကိုယ်ဝန်ဆောင်တော့ ဟော်မုန်းအပြောင်းအလဲတွေဖြစ်လာလို့ ပျို့တာ၊ အန်တာတွေဖြစ်တယ်။ ကိုယ်ဝန် ဆောင်စမှာသာ အဖြစ်များပြီး နောက်ဆိုရင် ကိုယ်ခန္ဓာက ထိန်းနိုင်လာမယ်။ အစာမရှိချိန် မနက်ခင်းမှာ ပိုဆိုးတယ် . . .
၃။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် ပျို့-အန်ခြင်း (Pregnancy Nausea or Vomiting)
– ကိုယ်ဝန်ဆောင်တော့ ဟော်မုန်းအပြောင်းအလဲတွေဖြစ်လာလို့ ပျို့တာ၊ အန်တာတွေဖြစ်တယ်။
– ကိုယ်ဝန်ဆောင်စမှာသာအဖြစ်များပြီး နောက်ဆိုရင် ကိုယ်ခန္ဓာက ထိန်းနိုင်လာမယ်။
– အစာမရှိချိန် မနက်ခင်းမှာ ပိုဆိုးတယ်။ ဒါကြောင့် Morning sickness မောနင်း-ဆစ်ကနက်စ်လို့ ခေါ်ကြတယ်။ ၄ လရောက်ရင် မဖြစ်တော့ဘူး။
– မနက်ထမှာ ခပ်ခြောက်ခြောက်အစာစားပါ။ ဥပမာ အနှံတွေကလုပ်တဲ့ စားစရာတွေဖြစ်တဲ့ ပေါင်မုန့်၊ ခရက်ကာစတာမျိုး၊ နောက်ပြီး ပရိုတင်းများတာ ဥပမာ- အဆီလွတ်အသား၊ ချိစ်ကိုညမအိပ်ခင်စားပါ။
– အစာကို တစ်ခါစားရင် သိပ်မများစေဘဲ ၂-၃ နာရီ တစ်ခါစားသောက်ပါ။ ဖြေးဖြေးချင်း အချိန်ယူစားပါ။
– အရည်တွေ တစ်နေကုန်သောက်ပါ။ ဗိုက်ကယ်အောင် မသောက်ပါနဲ့။ အေးနေတဲ့ ကြည်နေတဲ့ ပန်းသီးရည်၊ စပျစ်သီးရည်တွေက ပိုသင့်တယ်။
– စပ်တဲ့၊ ပူတဲ့အစာတွေရှောင်ပါ။
– ဗီတာမင် ဘီ-၆ (Vitamin B6) သောက်ပါ။
– အန်တာမသက်သာရင် ဆရာဝန်ကို အကူအညီတောင်းပါ။
၄။ ဆီးခဏခဏသွားခြင်း (Pregnancy Frequent Urination)
– ကိုယ်ဝန်ဆောင်စလတွေမှာ ကြီးလာနေတဲ့ သားအိမ်က သူ့ရှေ့မှာနေတဲ့ဆီးအိမ်ကို ဖိသလိုဖြစ်လို့ ခဏခဏဆီးသွားချင်လာမယ်။
– အတွင်းခံမှန်သမျှ ကျပ်မနေပါစေနဲ့။
– Urinary tract infection ဆီးကပူမယ်၊ အောင့်မယ်ဆိုရင် ဆရာဝန်ပြပါ။ ပိုးဝင်တာဖြစ်နိုင်တယ်။
၅။ ခေါင်းကိုက်ခြင်း (Pregnancy Headaches)
– စိတ်ဖိအားများတာ၊ ဝမ်းချုပ်တာကြောင့် ခေါင်းကိုက်တာဖြစ်နိုင်တယ်။ တချို့မှာ PET သွေးဆိပ်တက်တာ ဖြစ်နိုင်တယ်။
– နဖူး၊ ကုပ်ပိုးနေရာ ရေခဲတင်ပေးပါ။
– အလင်းရောင် မများတဲ့နေရာ-အခန်းမှာ နားပါ၊ ငြိမ်နေပါ။ မျက်စိမှိတ်ပြီး စိတ်လျှော့ပေးပါ။
– လိုအပ်ရင် ပါရာစီတမောဆေးပြားသောက်ပါ။
– ပျို့တာနဲ့ ခေါင်းကိုက်တာတွဲဖြစ်ရင် ဆရာဝန်ပြပါ။
၆။ ဝမ်းချုပ်ခြင်း (Pregnancy Constipation)
– ပြောင်းလဲလာတဲ့ ဟော်မုန်းတွေ၊ ဗီတာမင်တွေနဲ့ သံဓာတ်အားဆေးတွေကြောင့် ဝမ်းချုပ်နိုင်တယ်။
– သားအိမ်ကနေ နောက်မှာနေတဲ့ အစာဟောင်းအိမ်ကို ဖိနေလို့လည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။
– ဖိုက်ဘာများတဲ့ ဖြူနေအောင်ချွတ်မထားတဲ့ အမှုန့်နဲ့လုပ်တဲ့အစာတွေ၊ လတ်ဆတ်တဲ့အသီးတွေ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ ပိုစားပါ။
– ရေ-အရည်ပိုသောက်ပါ။ တစ်နေ့မှာ ရေ ၆-၈ ခွက်၊ ဖျော်ရည် ၁-၂ ခွက်။
– မနက်ခင်းမှာ ခပ်နွေးနွေးအရည်သောက်ပါ။
– ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်း (Exercise) လုပ်ပါ။
– ရေအိမ်သွားချိန် အလေ့အကျင့်လုပ်ပေးပါ။
– ဝမ်းနုပ်ဆေး (Laxative) ဆရာဝန်ပေးတာသောက်ပါ။ သဘာဝ ဝမ်းပျော့-ဝမ်းသွားစေတာသုံးပါ။ သင်္ဘောသီး၊ မန်ကျီးသီးမှည့်၊ ကန်စွန်းရွက်။
၇။ မူးဝေခြင်း (Pregnancy Dizziness)
– ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဟော်မုန်းလို့ခေါ်တဲ့ ပရိုဂျက်စတီရုံးကနေ သွေးကြောတွေကို ကျယ်စေတယ်။ ခြေထောက်ပိုင်းမှာ သွေးတွေစုလာစေတယ်။ သားအိမ်ဆီလည်း သွေးပိုရစေတယ်။ သွေးဖိအားကျစေတယ်။ အထူးသဖြင့် အနေအထား ရုတ်တရက်အပြောင်းမှာဖြစ်တယ်။ ခေါင်းမူးနိုင်တယ်။
– အစာစားချင်စိတ်ကို ပြောင်းစေတယ်။ သွေးထဲမှာ သကြားဓာတ်နည်းရင်လည်း ခေါင်းမူးစေမယ်။
– မတ်တပ်အနေအထားမှာ ကြာကြာနေရရင် ဟိုဟိုဒီဒီသွားလာနေပါ။
– ဘယ်ဘက်ကို စောင်းအိပ်ပြီး နားပါ။
– အနေအထားပြင်တာမှာ ဖြေးဖြေးသာလုပ်ပါ။
– သကြားဓာတ်မနည်းစေအာင် အစာကို မကြာမကြာစားပေးပါ။
၈။ အိပ်မပျော်ချင်ဖြစ်လာခြင်း (Difficulty Sleeping)
– အိပ်ဆေးမသောက်ပါနဲ့၊
– အိပ်ရာဝင်ချိန်မှာ နွားနို့အပူသောက်ပေးပါ၊
– အိပ်ရာမဝင်ခင် ရေနွေးချိုးပါ၊
– ခေါင်းအုံးအပိုသုံးကြည့်ပါ၊ ဘေးတစောင်းအိပ်ပါ။
၉။ အစာမကြေ-ဗိုက်အောင့်ခြင်း (Pregnancy Heartburn or Indigestion)
– အစာခြေစနစ်က အလုပ်နှေးလို့ဖြစ်တယ်။ ကြီးလာနေတဲ့ သားအိမ်ကလည်း အစာအိမ်ကိုဖိတယ်။ ဟော်မုန်းတွေအပြောင်းအလဲကြောင့်လည်း ပါတယ်။
– အစာကိုနည်းနည်းချင်း ခဏခဏစားပါ။ ဖြေးဖြေးသာစားပါ။
– ရေနွေး၊ ရေနွေးကြမ်းသောက်ပါ။
– ပူ-စပ်တာ၊ မစာမကြေလွယ်တာ၊ ကြော်ထားတွေရှောင်ပါ။ စားပြီးပြီးချင်း လှဲမအိပ်ပါနဲ့။
– အိပ်တာ၊ လှဲတာ အိပ်ရာခေါင်းရင်းကို မြှင့်ထားပါ။ ခေါင်း၊ ပခုံးအောက်က ခေါင်းအုံးခုခံထားနိုင်တယ်။
– အချိုနဲ့အဆီ တစ်ခါတည်း တွဲမစားပါနဲ့။
၁၀။ လိပ်ခေါင်း (Pregnancy Hemorrhoids)
– စအိုမှာ သွေးပြန်ကြောလေးတွေဖောင်းပြီး ဝမ်းသွားတဲ့အခါ အပြင်ကိုစုထွက်လာတာဖြစ်မယ်။ ကိုယ်ဝန်ကနေ မွေးလမ်းနဲ့ အစာဟောင်းအိမ်တွေအပေါ်မှာ ဖိအားသက်ရောက်လို့၊ သွေးလျှောက်တာလည်း ပိုလာလို့ဖြစ်ရတယ်။
– ဝမ်းအချုပ်မခံပါနဲ့။ ဝမ်းသွားတဲ့အခါမညှစ်ရစေနဲ့။
– အကြာကြီးထိုင်တာ၊ ရပ်တာ ရှောင်ရှားပါ။ အနေအထားမကြာမကြာ ပြောင်းပေးပါ။
– လိပ်ခေါင်းနေရာကို ရေခဲတစ်လှည့်၊ ရေနွေးတစ်လှည့်တင်ပေးပါ။ အတွင်းခံကျပ်မနေပါစေနဲ့။
– လိုအပ်ရင် ဆရာဝန်ပြပါ။
၁၁။ သွေးပြန်ကြောထုံးခြင်း (Pregnancy Varicose Veins)
– ခြေထောက်တွေမှာ သွေးပြန်ကြောတွေ ဖောင်းကြွပြီး ထုံးနေသလို ထင်-မြင်ရတယ်။ တချို့ကတော့ အရင်ကတည်းက ရှိနေတတ်တယ်။
– မတ်တပ်ရပ်တာ၊ ထိုင်နေတာ အကြာကြီးမလုပ်ပါနဲ့။ ရွေ့လျှားသွားလာပေးပါ။ ခြေနှစ်ချောင်းချိတ်ထိုင်တာ မကောင်းပါ။
– နားနေချိန်မှာ ခြေထောက်ပိုင်းကို မြှင့်ထားပေးပါ။
– ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပါ။
– ကိုယ်အောက်ပိုင်း အဝတ်အစား တင်းကြပ်မနေစေပါနဲ့။
၁၂။ ကြွက်တက်ခြင်း (Pregnancy Leg Cramps)
– ကယ်လ်စီယမ်များတဲ့ အစားအသောက် ပိုစားပါ။ နွားနို့၊ ဒိန်ခဲ၊ အရိုးပါစားလို့ရတဲ့ငါး။
– ဖိနပ်မကြပ်စေနဲ့၊ ခုံမြင့်ဖိနပ်မစီးပါနဲ့။
– နားနေချိန်မှာ ခြေထောက်ပိုင်းကို မြှင့်ထားပေးပါ။
– ခြေနှစ်ချောင်း ချိတ်ထိုင်တာ မကောင်းပါ။
– ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပါ။
– အိပ်ရာမဝင်ခင် ခြေဆန့်-လက်ဆန့်လုပ်ပေးပါ။
– ပက်လက်အိပ်တာ နည်းပါစေ။
– ခြေထောက်တွေကို နှိပ်နယ်ပေးပါ။
၁၃။ နှာခေါင်းပိတ်ခြင်း (Pregnancy Nasal Congestion)
– အအေးမိသလိုနေတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်-ဟော်မုန်းကြောင့်ဖြစ်ရတယ်။
– ပါး-နှာခေါင်းနေရာကို ရေနွေးဝတ်တင်ပါ။
– Nasal sprays ဆေးမသုံးပါနဲ့။
– ရေ-အရည် များများသောက်ပါ။ တစ်နေ့မှာ ၆-၈ ခွက်။
– ခေါင်းအုံးအပိုသုံးပါ။
– Humidifier or Vaporizer သုံးနိုင်တယ်။
၁၄။ အသက်ရှူမဝခြင်း (Shortness of Breath)
– လမ်းလျှောက်နေရင်းဖြစ်ရင် အရှိန်လျှော့ချလိုက်ပါ။ နားလိုက်ပါ။
– လက်တွေကို ခေါင်းပေါ်မြှောက်လိုက်ပါ။
– အိပ်ရင် ခေါင်းပိုင်းက မြင့်နေပါစေ။
၁၅။ အကြောပြတ်ခြင်း (Pregnancy Stretch Marks)
– ကြီးထွားလာတဲ့ အရေပြားရဲ့ ဆန့်နိုင်၊ ကျုံ့နိုင်စွမ်းက လိုသလောက်မလိုက်နိုင်လို့ဖြစ်တယ်။ ဗိုက်၊ ပေါင်၊ ရင်သားနေရာတွေမှာ အများဆုံးဖြစ်တယ်။ နောင်မှာ လုံးဝပျောက်မသွားပေမယ့် မှေးမှိန်လာမယ်။
– Vitamins C နဲ့ E တွေသောက်ပေးပါ။
– Skin lotion လိမ်းပါ။
– ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပါ။
၁၆။ ခြေထောက်ရောင်ခြင်း (Swelling in the Feet and Legs)
– ခြေထောက်ကသွေးကြောနဲ့ သွေးပြန်ရည်ကြောတွေအပေါ်မှာ ကြီးလာတဲ့သားအိမ်က ဖိနေလို့ဖြစ်တယ်။
– မတ်တပ် အကြာကြီးမရပ်ပါနဲ့။
– ရေ-အရည် များများသောက်ပါ။ တစ်နေ့မှာ ၆-၈ ခွက်။
– ငန်တဲ့အစာတွေရှောင်ပါ။ ဆိုဒီယမ်များတဲ့ ဆား၊ ငါးခြောက်၊ ငါးပိ၊ ငန်ပြာရည်၊ ဟင်ချိုမှုန့်၊ ဆော်ဒါ ရှောင်ပါ။
– ခြေထောက်ပိုင်းမြှင့်ကာ နားပါ။
– အဝတ်အစား၊ ဖိနပ် တင်းကြပ်မနေစေပါနဲ့။
– ပရိုတင်းများများစားပါ။
– မျက်နှာပါရောင်ရင် ဆရာဝန်ပြပါ။ သွေးဖိအားများရင် ဆရာဝန်ပြပါ။ ဆီးထဲအနည်ပါရင် ဆရာဝန်ပြပါ။ PET သွေးဆိပ်တက်တာ ဖြစ်နိုင်တယ်။
၁၇။ မွေးလမ်းက စိုနေခြင်း (Vaginal Discharge)
– သွေးလှည့်တာနဲ့ ဟော်မုန်းများလာလို့ဖြစ်တယ်။
– အဖြူရောင် ကြည်လင်နေတယ်။ မယားဘူး၊ အနေရမခက်ဘူး။
– ချည်ထည်အတွင်းခံသာသုံးပါ။ အတွင်းခံ တင်းကြပ်မနေစေနဲ့။
– Douche ဗဂျိုင်းနားဆေးကြောနည်း မလုပ်ပါနဲ့။ ဆပ်ပြာနဲ့ရေသာသုံးပါ။ သန့်ရှင်းရေးလုပ်တိုင်း လက်ကို ရှေ့ကနေ နောက်ဖက်ကိုသာ ဦးတည်လုပ်ပါ။
– ဆင်းနေတာက ပူလောင်၊ ယားယံ၊ အနံ့ရှိလာရင် ဆရာဝန်ပြပါ။
၁၈။ ခါးနာခြင်း (Pregnancy Backaches)
– ဖိနပ်မမြင့်ပါစေနဲ့။ အလေးအပင် မမပါနဲ့။
– အောက်ကျတာတစ်ခုခုကောက်ချင်ရင် ဒူးကိုအရင်ကွေးပါ။ ခါးကို နောက်မှကွေးပါ။
– မတ်တပ်အကြာကြီးမရပ်ပါနဲ့။ ထိုင်ရင် နောက်ကျောမှီစရာပါတာနဲ့သာထိုင်ပါ။ ထိုင်နေရင်းလည်း ခြေထောက်ကို တစ်ခုခုပေါ်မှာ တင်ထားပါ။
– အိပ်ရာအောက်ခံမာနေပါစေ။ ကြိုးကုတင်၊ စပရင် ကုတင်မသုံးပါနဲ့။ ပက်လက်ကုလားထိုင်မှာ မထိုင်ပါနဲ့။
– ခါးနာတဲ့နေရာကို အပူကပ်ပေးပါ။ အပူဆေး ကပ်ခွာသုံးနိုင်တယ်။ နှိပ်နယ်ပေးပါ။
– မျက်နှာသစ်၊ လက်ဆေး၊ ပန်းကန်ဆေးတာ ကိုယ့်အရပ်နဲ့ အနေတော်ရေစင်၊ ကြွေခွက်ဖြစ်ပါစေ၊
– စတီးရွိုက်မပါတဲ့ အနာသက်သာဆေးသောက်ပါ။
၁၉။ ဗိုက်အောင့်ခြင်း (Abdominal Pain or Discomfort)
– ကိုယ်ခန္ဓာ အနေအထားပြင်ပေးပါ။
– သက်သောင့်သက်သာရှိပါစေ။ ရေနွေးအိတ်ကပ်ပါ။
– ပါရာစီတမော လိုအပ်ရင်သောက်ပါ။
– မသက်သာရင် ဆရာဝန်ပြပါ။
၂၀။ ကလေးလှုပ်ခြင်း (Brzxton-Hicks Contractions)
– ကိုယ်ဝန် ၅ လကျော်ရင် ကလေးလှုပ်တာ သိသာလာမယ်။
– သက်သောင့်သက်သာ နေထိုင်ပါ။ လူအနေအထား ပြုပြင်ပေးပါ။ မွေးချင်သလား အထင်မှားတတ်တယ်။
(Healthy Life ဂျာနယ်မှ စီစဉ်တင်ဆက်သည့် အပတ်စဉ် သောကြာနေ့ထုတ် Healthy Life ဂျာနယ်၊ https://www.facebook.com/healthylifejournalmyanmar/ နှင့် www.healthylifejournalmyanmar.com တို့တွင် ဖော်ပြပါရှိသမျှ ကျန်းမာရေးနှင့် အလှအပဆိုင်ရာ သတင်းများ၊ သတင်းဆောင်းပါးများ၊ အမေးအဖြေများ၊ ဘာသာပြန်ဆောင်းပါးများကို လွတ်လပ်စွာ မျှဝေနိုင်ပါသည်။ သို့ရာတွင် မည်သည့် Facebook စာမျက်နှာ၊ Website များတွင်မဆိုပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြခြင်းကို ခွင့်မပြုပါကြောင်း အသိပေး ကြေညာအပ်ပါသည်။)
